1. Uzye uupusano ci uwaya pa vintu ivikalondekwa na pa vintu vino tukalonda ukukwata?

CALANDWA ukuti umuntu akalondekwa ivintu sile ivinono, nomba vino akalonda ukukwata vyene vyavulisya. Cikaloleka kwati antu aingi yatamanya upusano uwaya pa vintu ivikalondekwa alino na vino yakalonda ukukwata. Uzye uupusano ci uwayapo? Ivintu “ivikalondekwa” aviivi vino umuntu afwile ukukwata pakuti atwalilile ukuya nu umi. Ivyakulya, ivyakuzwala nu mwakwikala ali vintu vicindame vino umuntu wensi akalondekwa. Ivintu vino umuntu “akalonda ukukwata” i vintu ivitacindama sana uku umi.

2. I vintu ci vimwi vino antu yakalonda ukukwata?

² Ivintu vino antu yakalonda vikapusana pusana ukulingana na kuno umuntu akaikala. Umu mpanga zino antu yatakwata sana ivyuma, aingi yangatemwa ukukwata sile impiya izilinge izyakukalilako foni, onda, nanti ukukala sile incende pano yangakuula ing’anda. Umu mpanga zino antu yakwata sana  ivyuma, aingi yangalondesya ukukwata ivyakuzwala ivingi cuze, ukukuula ing’anda ikulu sana, nanti ukukala motoka uwa mutengo sana. Intazi iyayapo sile u kulemya umu citeyo ca kutemwisya ivyuma, kuli kuti ukulondesya ukukwata ivintu ivingi cuze, asi mulandu vikulondekwa nanti foo, nanti tungakwanyisya ukuvikala nanti foo.

3. Uzye ukutemwisya ivyuma kuli kutuuli?

³ Uzye ukutemwisya ivyuma kuli kutuuli? Kutemwisya ivyuma u kusumba sana amano uku kulonda ivyuma ukuluta ukusumba mano uku kupepa Leza. Ukutemwisya ivyuma kukalolekela muli vino umuntu akalondesya, vintu vino wacindikisya, na vino wasumbako sana amano umu umi. Ukutemwisya ivyuma kukalenga twalondesya ukukwata ivintu ivingi. Umuntu uwatemwisya ivyuma limwi atanga akwate impiya izingi nanti ukukala ivintu vya mutengo. Nanti antu apina yangatandika ukutemwisya ivyuma nupya yangata ukulonda Uwene inkoleelo.—Ayeb. 13:5.

4. Uzye Satana akaomvya uli “ulunkumbwa lwa manso”?

⁴ Satana akaomvya uculuzi uwaya umu nsi ii pakuti atulyombeleke ukuzumila ukuti ukukwata ivintu ivingi u kungalenga twaipakizya umi. Wamanya sana ukulyombeleka antu ukuomvya “ulunkumbwa lwa manso.” (1 Yoa. 2:15-17; Utan. 3:6; Mapi. 27:20) Umu nsi mwaya ivintu ivingi sana ivipusane pusane vino umuntu angalonda ukukwata, mwaya ivintu ivisuma alino ni vya sile sile, nupya vimwi umuntu ndi wavilola ala amatandika ukulondesya ukuvikwata. Uzye mwatala mwakalapo cimwi pa mulandu wakuti mwacitemilwe lino mwacilola sile apa TV nanti umwi sitolo? Uzye mwizile imwiluka ukuti nanti mutakazile icintu cico nga mwatwalilile ukwikala ningo umu umi winu onsi? Ivintu vya musango uwo ivitacindama, vikatuvuzizya sile ivya kucita umu umi nupya vikaya ivisendo. Vingalenga kuti tute ukusambilila Baibo, ukufilwa ukupekanya ukulongana nu kukanazanwa uku kulongana, alino nu kufilwa ukuya lyonsi umu mulimo wa kusimikila. Iusyini ukuti umutumwa Yoane wacelwile ukuti: “Insi ii ya pa nsi ikupita, pamwi nu lunkumbwa ululi mwenemo.”

5. I cani cingacitika kuli yaayo aakaombesya ukuti yakwate ivintu ivingi sana?

⁵ Satana akalonda kuti tuye azya ya Vyuma ukuluta ukuombela Yeova. (Mate. 6:24) Antu aakaombesya pakuti yakwate ivyuma ivingi yasiya ni nsansa umu umi pano yakafilwa ukuya yakapepa yakwe Leza nupya umi wao ukaya uwa ntazi zitupu. (1 Tim. 6:9, 10; Umbw. 3:17) Cikaya wakwe vino Yesu walondolwile umu mulumbe wakwe kata wa mbezu. Lino imbezu zya Wene ‘zyaponela mu myunga . . . , kulonda kwa vintu vyuze, kukaingila nu kutotola mazwi. Alino yasyaseeka vizao.’—Mako 4:14, 18, 19.

6. Uzye i sambililo ci lino tukusambilila kuli Baluki?

⁶ Elenganyini pali Baluki, uwali kalemba wakwe kasema Yelemiya. Lino kwasile panono ukuti Yelusalemu aononwe wakwe vino casowilwe, Baluki watandike “ukulonda ivintu ivikulu,” ivintu ivitali nu kumuletela umi wa pe. Nomba, cino Baluki wali nu kwenekela u kupokelela vino Yeova wamulavile ukuti: “Ndapususya umi wako.” (Yele. 45:1-5) Leza ataali nu kupususya ivikwatwa vya muntu aliwensi umu musumba uwali nu kononwa. (Yele. 20:5) Lino tukupalama uku mpelelekezyo ya vintu vya mu nsi ii, isi nsita yakulonka ivyuma ivingi cuze. Tutalinzile ukwelenganya ukuti tulapusukila pamwi ni vyuma vino twakwata umu ucuzi ukulu cuze, nanti vingaya ivyamutengo sana.—Mapi. 11:4; Mate. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. I vyani vino tumasambilila, nupya u mulandu ci?

 ⁷ Yesu watuneena amazwi asuma sana pali vino tungazana ivikalondekwa umu umi ukwaula ukupumvyanyiziwa, nanti ukutandika ukutemwisya ivyuma, nanti sile ukuiletela amasakamika sweineco. Wavwanzile amazwi kwene yaayo akupanda mano umwi lyasi lyakwe ilya pa mwamba. (Mate. 6:19-21) Lekini tuwelenge nu kulola vino tungasambilila ku mazwi alembwa pali Mateo 6:25-34. Ukucita vivyo kulinzile ukutusinila ukuti tulinzile ‘ukulonda Uwene inkoleelo,’ asi vya mu nsi foo.—Luka 12:31.

8, 9. (a) U mulandu ci uno tutalinzile ukusakamala sana pa vintu ivikalondekwa? (b) I vyani vino Yesu wamanyile pa yantunze alino ni vikalondekwa kuli aliyo?

⁸ Welengini Mateo 6:25. Yesu wanenyile antu akutikanga kuli aliwe ukuti yate ‘ukusakamala pa umi wao.’ Yasakamikwanga pa vintu ivitacindime. Yesu walanzile ukuti yate ukusakamala pa vintu vivyo. Ukusakamikwa pali vimwi nanti sile ivintu ivitukumile, kungalenga tute ukwelenganya tupumvyanyiziwe, nu kulenga tutasumba amano uku kuombela Leza. Yesu wasumvile sana mano uku yasambi yakwe icakuti wayacelwile imiku na yuze 4 pa ukuti yate ukusakamikwa.—Mate. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ U mulandu ci uno Yesu watuneniile ukuti tutasakamikwa pali vino tumalya, ukumwa nanti ukuzwala? Uzye ivintu kwene vii asi ali vintu vicindame sana umu umi? Ee vyacindama! Ndi cakuti tutanga tukwanisye ukuzana ivintu vii, uzye tutanga tusakamikwe? I cacumi tungasakamikwa, nupya Yesu wamanyile vivyo. Wamanyile vino antu yakalondekwa cila wanda. Nupya wamanyile ukuti asambi yakwe yaali nu kwiza cula ndi “utusita ututale” twatandika umu “manda akusyalikizya.” (2 Tim. 3:1) Pa vintu kwene vii, paya nu kukanalembwa incito, ivintu ukukoma imitengo, ukuulizya ivyakulya, alino ni cipowe. Yesu wamanyile nu kuti ‘umi wacindama ukucila ivyakulya nu mwili nao wacindama ukucila ivizwalo.’

10. I cani cino Yesu walanzile ukuti i cali nu kuya icicindame sana umu umi wa alondezi yakwe lino wayasambilizye ivya kupepa?

¹⁰ Ku kutandika kwi lyasi lyakwe ilya pa mwamba, Yesu wanenyile iumba ukuti yalinzile ukulenga ivikalondekwa kuli Isi uwa kwi yulu, wayanenyile ukuti yalinzile ukupepa yati: ‘Utupeele ivyakulya vitu ivileelo.’ (Mate. 6:11) Nanti ukupepa wakwe vino walanzile pa nsita yuze ati: “Uwatupeela cila wanda ivyakulya ivikalondekwa.” (Luka 11:3) Lelo amazwi kwene yaa yasilanga ukuti tulinzile ukwelenganya sile pa vintu ivikalondekwa. Umwi pepo kwene lii lino Yesu waomvizye pa kusambilizya asambi ukupepa, Yesu watandikilepo ukulumbula ukuti Uwene wakwe Leza wize. (Mate. 6:10; Luka 11:2) Pakuti ateekezye amelenganyo yakwe yaayo aali umwi umba, Yesu lyene walanzile pali Ukapekape wakwe Yeova.

11, 12. I vyani vino tukusambilila kuli vino Yeova akasakamala ivyunyi vya mulwelele? (Lolini icikope cakutandikilako.)

¹¹ Welengini Mateo 6:26. Tulinzile ‘ukulolekesya ivyunyi vya mulwelele.’ Nanti icakuti vyacepa sana, vikalya iviseekwa, imbezu, vizizi, ni myombo. Ndi cakuti imiili ya vyunyi yali wa miili ya antu, nga vikalya ivyakulya ivingi sana ukuluta antu. Ivyunyi visilima nanti ukukomela imbezu. Yeova akavipeela vyonsi ivikalondekwa. (Masa. 147:9) Kuya kwene, Yeova asiika ivyakulya umu milomo ya vyunyi foo! Vikailondela ivineco, nomba ivyakulya vyene vyaya mpanga yonsi.

¹² Yesu wene wamanyile ukuti Isi wa mwi yulu atanga peele sile ivyunyi ivyakulya  nomba avilwe ukupeela antu ivikalondekwa. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) Yeova atanga aike ivyakulya umu milomo itu, nomba angapaala imiombele itu pakuti tuzombole ivyakulya ivikulondekwa nanti ukufola impiya zya kukalilamo ivikalondekwa cila wanda. Ndi cakuti insita zimwi ivintu vyatala sana, Yeova angalenga yamwi ukwankanyako yauze vino yakweti. Nanti icakuti Yesu atalanzile ukuti Yeova akapeela ivyunyi umwakwikala, wavipeela amano ni vyakuomvya pa kupanga ivinsanzo umwakwikala. Fwandi naswe Yeova angatwazwa ukuzana umwakwikala ni ndupwa zitu.

13. I cani icikalanga ukuti twacindama ukuluta ivyunyi vya mulwelele?

¹³ Yesu uzizye amukutikanga ati: “Uzye mwemo mutalusile [ivyunyi vya mulwelele]?” Ukwaula nu kutwisika, Yesu welenganyanga pali vino wali nu kutuula umi wakwe pa mulandu wa antunze. (Loliniko na Luka 12: 6, 7.) Yesu atafwilile ivya umi vyuze. Yesu atafwilile ivyunyi vya mulwelele, lelo wafwilile sweswe pakuti tukaipakizye umi wa manda pe.—Mate. 20:28.

14. I cani cino umuntu aakasakamikwa sana atanga acite?

¹⁴ Welengini Mateo 6:27. U mulandu ci uno Yesu walandile ati umuntu akusakamwikwa atangalundeko nanti apanono umi wakwe? Pano ukusakamikwa pa vintu vya cila wanda kutanga kutwazwe ukutantalizya umi witu. Lelo ukusakamikwa sana kungalenga kuti tufwe zuwa.

15, 16. (a) Tukusambilila vyani kuli vino Yeova akasakamala amaluwa? (Lolini cikope cakutandikilako) (b) A mauzyo ci yano tungayuzya sweineco, nupya u mulandu ci?

¹⁵ Welengini Mateo 6:28-30. Uzye aweni asilonda ukuzwala ivizwalo ivisuma, pa kuomba imilimo yakwe Leza, wakwe pa  kuya umu kusimikila nanti pakuya uku kulongana nu ku maukongano? Nanti icakuti swensi kwene tukalonda ukuzwala ningo, uzye lyene tulinzile ‘ukusakamikwa pa vizwalo’? Nupya kwene Yesu walanzile pali vino Yeova waumba. Tungasambilila kuli vino “amaluwa yakakula.” Limwi Yesu welenganyanga pa maluwa apusane pusane, aakaloleka ningo cuze. Amaluwa kwene yaa yano Yeova waumba yasisuma ivizwalo ivyakuti yazwala. Nomba yakaloleka ningo sana! Nanti a “Solomoni mukuyemba kwa kuzwala kwakwe konsi, wene atafisile nanti kukuyemba kwi luwa lyonga wakwe yaa”!

¹⁶ Cino Yesu walandangapo icakuti: “Leza akazwika isote lyamu mpanga, ililipo ilelo na mutondo lisontekwa umoto. Uzye wene atalalusya kuzwika mwemwe, mwe ya utailo unono?” Ukwaula nu kutwisika alacita vivyo! Nomba asambi yakwe Yesu yataali sana nu utailo. (Mate. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Yalondekwanga ukuya nu utailo ukome nu kutaila sana Yeova. Nga swemo? Uzye twataila sana Yeova ukuti wakwata amaka nupya akalondesya ukutupeela ivikalondekwa?

17. I cani icingonona ucuza witu na Yeova?

¹⁷ Welengini Mateo 6:31, 32. Tutalinzile ukukolanya antu amu nsi “aatataila,” Tata witu uwa mwi yulu wino akasakamala yaayo akakolezya uwene wakwe umu umi. Ukwezya ukukwata ivintu vyonsi vino antu atataila Leza yakalondesya ukukwata kungalenga tute ukuya ya cuza yakwe Yeova. Fwandi ndi cakuti twakolezya vyakwe Leza umu umi, Yeova alatupeela visuma vyonsi ivikalondekwa. “Ukupepa Leza” kulinzile ukutucincizya ukuteeka umwenzo ndi twatitukwata “ivyakulya ni vyakuzwala” alino nu mwakwikala.—1 Tim. 6:6-8.

18. I vyani vino Yeova akamanya pali swensi cila muntu, nupya i vyani vino alatwalilila ukutucitila?

¹⁸ Welengini Mateo 6:33. Asambi yakwe Yesu lyonsi yalinzile ukulonda Uwene inkoleelo. Ndi twacita vivyo, lyene cilaya wakwe vino Yesu walanzile ukuti, ‘nawe alatupeela vyonsi’ ivyasyala. U mulandu ci uno Yesu walandile vivyo? Walondolwile umu cikomo 32 ukuti: “So uwa mwiyulu wene wamanya vino mukalonda vintu vii vyonsi,” kuli kuti ivikalondekwa ukuti tutwalilile ukuya nu umi. Yeova angalola vino cila muntu akulondekwa ukukwata wakwe ivyakulya, ivyakuzwala, nu mwakwikala lino na sweineco tutatala twamanya ukuti vikulondekwa. (Filipi 4:19) Akamanya ni cizwalo icasya cisile. Akamanya ni vyakulya vino tukulondekwa ukukwata alino nu mwakwikala muno ulupwa lwitu lonsi lungikala. Yeova alasininkizya ukuti twatitukwata ivikulondekwa.

19. U mulandu ci uno tutalinzile ukusakamala pali vino vingacitika ukunkolelo?

¹⁹ Welengini Mateo 6:34. Lolini ukuti Yesu walanzile umuku wakwe ciili ati: “Mutasakamala.” Akalonda ukuti twasumba amano apa wanda onga sile uwokwene uno tuli nu umi, ala twatitutaila ukuti Yeova amatwazwa. Ndi cakuti umuntu akusakamikwa sana pa vintu ivingacitika ukunkolelo, angatandika ukuitaila ukuluta ukutaila Leza, nupya cii cingalenga ucuza wakwe na Yeova utatwalilila.—Mapi. 3:5, 6; Filipi 4:6, 7.

20. (a) Uzye uyo ci uno mungimika umu milimo yakwe Leza? (b) Uzye mungacita uli pakuti mwangupazye mikalile inu?

²⁰ Ivintu visizipa ndi cakuti twata ukulonda Uwene inkolelo pa mulandu wa kulondela ivyuma. Fwandi tulinzile ukusumba sana mano kuli vyakwe Leza. Uzye limwi mungezya kuya uku kwazwa icilongano ukukalondekwa sana yakakosola ya Wene? Uzye mungakwanisya ukuombako upainiya? Ndi cakuti mwatandika mpiti upainiya, uzye mwatala mwelenganya pa kuleenga ukuti mukaye ukwi Sukulu Lyakwe ya Kakosoola ya Wene? Uzye mungaya mukwazwilizyako amanda yamwi umu mulungu uku Betele nanti ukwi ofesi lyakwe ya kasenula? Uzye mungaipeela ukuombako umu mulimo wa makule kuno mwikala, ukuombako amanda yamwi umu mulungu pa makule ya Mang’anda ya Wene? Elenganyini pali vino mungacita pakuti mwangupazye umi winu pakuti mwaombesya umu milimo yakwe Leza. Welengini akambokosi akakuti “ Vya Kucita Pakuti Mwangupazye Imikalile,” nu kutandika ukucita ivikulondekwa pakuti mufikilizye amauyo inu.

21. Uzye i cani icilamwazwa ukupalama sana kuli Yeova?

²¹ Yesu watunenyile ukuti twalonda Uwene, tutalonda ivya mu nsi, pano wamanyile ukuti i cintu icisuma ukucita vivyo. Ndi tukucita vivyo, tusisakamikwa pa vintu ivikalondekwa. Tukaya sana ya cuza yakwe Leza nu kumutaila sana, nupya tusisumba sana amano uku kukala vyonsi sile vino twalola, nanti icakuti tungakwanisya ukuvikala. Ndi tukwangupazya umi ndakai, tulapeelwa “umi wa pe uwa cumi” uwaya ukunkolelo.—1 Tim. 6:19.