1. Ta oktak eo ikõtaan aikuj ko ad im kõn̦aan ko ad?

 KAR ba bwe men ko juon armej ej aikuji reiiet, ak men ko ekõn̦aan relukkuun lõñ. Jej kile bwe elõñ armej rejaje oktak eo ikõtaan aikuj ko aer im kõn̦aan ko aer. Ak ta oktak eo ikõtaan men kein? “Aikuj” ko ad rej men ko jelukkuun aikuji bwe jen maroñ mour. Ñan waanjoñak, jej aikuj m̦õñã, ballid, im jikin ad jokwe. Bõtab, “kõn̦aan” ko ad rej men ko jekõn̦aan bwe en wõr ippãd meñe jejjab aikuji bwe jen maroñ mour jãn raan ñan raan.

2. Ta jet iaan men ko armej ro rekõn̦aan?

² Kõn̦aan ko an kajjojo armej remaroñ oktak jãn doon ekkar ñan ijoko rej mour ie. Ilo aelõñ ko el̦ap aikuj ie, elõñ remaroñ kõn̦aan bwe en wõr aer jããn bwe ren wia jeel̦boon, waaer wõtbai, ak wiaik jidik aer bwidej. Ilo aelõñ ko rem̦weiie, elõñ armej rekõn̦aan bwe en lõñ aer nuknuk ko el̦ap on̦ãer, juon m̦weer em̦ ekilepl̦o̦k, ak juon waaer wa el̦ap on̦ãn. Jekdo̦o̦n ia ko jej mour  ie, ewõr juon men ekauwõtata jej aikuj kõjparok kõj jãne. Ta in? Arõk m̦weiuk. Jej aikuj kõjparok kõj bwe jen jab em̦m̦weiukiuk im kõn̦aan bwe en lõñl̦o̦k wõt men ko ippãd me jejjab aikuji ak jejjab maroñi on̦ãer.

3. Ta mel̦el̦ein arõk m̦weiuk?

³ Ta mel̦el̦ein arõk m̦weiuk? Arõk m̦weiuk ej ñe juon el̦ap an pukot kilen bwe en lõñl̦o̦k wõt m̦weien, ijello̦kun an pukot kilen bwe en em̦m̦an wõt jem̦jerã eo an ippãn Anij. Arõk m̦weiuk ej wal̦o̦k jãn kõn̦aan ko an juon armej im men ko ej kaorõki im likũti m̦oktata ilo mour eo an. Arõk m̦weiuk ej kõm̦m̦an bwe jen lukkuun kõn̦aan bwe en lõñ men ippãd. Ro ejjab lõñ aer jããn im rejjab maroñ wiaik men ko el̦ap on̦ãer, remaroñ bar arõk m̦weiuk ak em̦m̦weiukiuk. Men in emaroñ kõm̦m̦an bwe ren jab pukot m̦okta Aelõñ eo an Anij.​—Hibru 13:5.

4. Ewi wãween an Setan kõjerbal “m̦õm̦ an mej ko”?

⁴ Setan ej kõjerbal kein karreelel ko ilo lal̦ in ñan kõm̦m̦an ad l̦õmn̦ak bwe ej menin aikuj ñan an lõñ m̦weied kõnke men in enaaj kõm̦m̦an bwe jen m̦õn̦õn̦õ ilo mour ko ad. Setan elukkuun jel̦ã kilen kareel kõj ilo an kõjerbal “m̦õm̦ an mej ko.” (1 Jon 2:15-17; Jenesis 3:6; Jabõn Kõnnaan 27:20) Elõñ kain m̦weiuk ko ilo lal̦ in. Jet iaaer em̦õkaj ad reel kaki ñe jej loi. Em̦õj ke am̦ wiaik juon men kwõjjab aikuji me unin am̦ kar wiaiki ej kõnke kwaar reel kake ke kwaar loe ilo im̦õn wia eo ak ilo juon karreelel? Tokãlik, kwaar ke kile bwe kwaar jab aikuji men in? Men kein me jejjab aikuji remaroñ kapañ kõj. Remaroñ kõm̦ad kõj bwe jen jab keini ad riit Baibõl̦, kõppojak ñan kweilo̦k ko, pãd ilo kweilo̦k, im kwal̦o̦k naan. Keememej bwe rijjilõk Jon ear kakkõl im ba bwe “lal̦ ejakol̦o̦k im m̦õm̦ ko an.”

5. Ta ko remaroñ wal̦o̦k ñan ro rej pukot bwe ren m̦weiie?

⁵ Setan ekõn̦aan bwe jen karejar ñan M̦weiuk im jab karejar ñan Jeova. (Matu 6:24) El̦aññe jej kamaat maroñ ko ad ñan pukot bwe jen m̦weiie, jeban lo m̦õn̦õn̦õ ilo mour ko ad. Jemaroñ oktak im m̦uri im iioon bũrom̦õj im inepata ilo mour ko ad. Men eo el̦apl̦o̦k an nana ej bwe men in emaroñ kõm̦m̦an bwe en jako ad tõmak ilo Jeova im Aelõñ eo an. (1 Timote 6:9, 10; Revelesõn 3:17) Eñin kar mel̦el̦e eo an Jijej ke ear kwal̦o̦k waanjoñak eo an kõn eo ear jeor ine ko. Ear ba bwe ke ennaan eo kõn Aelõñ eo ear “wõtlo̦k ibwiljin kãlõklõk ko . . . , wãween arõk ko jet rej lõñl̦o̦k im pinej naan eo, kõn men in rejjab maroñ kalle.”​—Mark 4:14, 18, 19, UBS.

6. Ta eo jej katak jãn Baruk?

⁶ L̦õmn̦ak m̦õk kõn rijeje eo an rũkanaan Jeremaia, etan Baruk. Ke ear epaak iien eo renaaj kar ko̦kkure Jerusalem, Baruk ear jino “pukot men ko rel̦l̦ap” me rar an jidik wõt iien. Bõtab, men eo wõt ear aikuj kõttõpare ej bwe en el̦l̦ã im mour kõnke Jeova ear kallim̦uri im ba bwe enaaj kõjparok mour eo an. (Jeremaia 45:1-5) Anij eban kar kõjparok im likũti wõt men ko m̦weien armej ro ilo jikin in enaaj ko̦kkure. (Jeremaia 20:5) Ilo ad epaake jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in, ejjab iien kiiõ ñan ad pukot kilen bwe en lõñl̦o̦k wõt men ko ippãd. Jejjab aikuj kõtmãne bwe jabdewõt iaan men ko m̦weied renaaj pãdwõt ãlikin eñtaan eo el̦ap, jekdo̦o̦n ewi joñan aer aorõk ak l̦ap on̦ãer.​—Jabõn Kõnnaan 11:4; Matu 24:21, 22; Luk 12:15.

7. Ta eo jenaaj etale, im etke?

⁷ Jijej ear letok naanin kakapilõk eo em̦m̦antata kõn wãween ad kabwe aikuj ko ad ilo ad jab m̦ad im jino arõk m̦weiuk ak inepata kõn men ko jejjab aikuj inepata kaki.  Ear kwal̦o̦ke naanin kakapilõk in ilo Katak eo an Ioon Tol̦ eo. (Matu 6:19-21) Jen riiti im etale naan ko an ilo Matu 6:25-34. Ad etale men in ej aikuj kõm̦m̦an ad kile bwe jej aikuj ‘pukot m̦okta Aelõñ eo,’ im jab inepata kõn men ko ejjel̦o̦k ippãd.​—Luk 12:31.

8, 9. (1) Etke ejjab aikuj l̦ap jãn joñan ad inepata kõn aikuj ko ad? (2) Ta eo Jijej ear jel̦ã kõn armej ro im aikuj ko aer?

⁸ Riit Matu 6:25 (UBS). Jijej ear jiroñ ro rar roñjake bwe ren “jab inepata.” Armej rein rar inepata kõn men ko rejjab kar aikuj inepata kaki. Kõn men in, Jijej ear jiroñ er bwe ren bõjrak jãn aer inepata, im ewõr unin an kar ba men in. Meñe emaroñ wõr unin an juon inepata, ak ñe el̦ap jãn joñan an inepata, men in emaroñ kõm̦ade jãn an l̦õmn̦ak kõn men ko raorõkl̦o̦k ilo mour eo an. Kõn an kar Jijej lukkuun kõn̦aan kõjparok rũkal̦oor ro an jãn men in, emãn alen an kar kakkõl er bwe ren jab inepata ke ear kwal̦o̦k Katak eo an Ioon Tol̦ eo.​—Matu 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Etke Jijej ear ba bwe jen jab inepata kõn ta ko jenaaj m̦õñã, ak idaak, ak kõn̦aki? Jejel̦ã bwe jej lukkuun aikuji men kein! Eñin unin, eitok wõt bwe jen inepata ñe ejjel̦o̦k men kein ippãd, im Jijej ear jel̦ã kõn men in. Ear jel̦ã kõn ta ko armej rej aikuji kajjojo raan ñan aer mour. Bareinwõt, ear jel̦ã l̦o̦k im̦aan kõn apañ ko me ro rej l̦oore renaaj iiooni ilo “raan ko ãliktata,” iien ko enaaj “kanooj pen mour.” (2 Timote 3:1, UBS) Apañ kein rekitibuj an pen kappok jerbal, l̦apl̦o̦k on̦ãn mour, jabwe m̦õñã, im an lõñ armej ro rejeram̦õl. Meñe Jijej ear jel̦ã kõn men in, ak ear bar jel̦ã bwe ‘mour ko ad raorõkl̦o̦k jãn m̦õñã, im ãnbwinnid eaorõkl̦o̦k jãn nuknuk.’

10. Ke Jijej ear katakin rũkal̦oor ro an ñan jar, ta eo ear kaalikkar bwe ej aikuj aorõkl̦o̦k ilo mour ko aer?

¹⁰ Ilo katak in an Jijej ioon tol̦ eo, ej kab m̦õj an kar katakin armej ro bwe ren kajjitõk ippãn Jemãer ilañ kõn aikuj ko aer ilo aer jar im ba: “Rainin kwõn letok ñan kõm kijem rainin.” (Matu 6:11) Bareinwõt, tokãlik ke ear bar katakin armej ro, ear rõjañ er bwe ren jar im ba: “Letok ñan kõm ilo jabdewõt raan kijem ekkar ñan raan eo.” (Luk 11:3) Bõtab, eñin ke men eo eaorõktata jej aikuj l̦õmn̦ak kake? Ejjab. Ilo ejja jar in wõt an Jijej, ear kaalikkar bwe men eo eaorõkl̦o̦k ej bwe jen jar bwe en itok Aelõñ eo an Anij. (Matu 6:10; Luk 11:2) Innem, Jijej ear jipañ ro rar roñjake bwe ren jab inepata ilo an kwal̦o̦k kõn wãween an Jeova kabwe aikuj ko an menin kõm̦anm̦an ko an.

11, 12. Ta eo jej katak jãn wãween an Jeova lale bao ko imejatoto? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

¹¹ Riit Matu 6:26. Jej aikuj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn “bao ko imejatoto.” Meñe bao kein rej jet bao ko reddik, ak el̦ap aer m̦õñã. Rej m̦õñã leen wõjke ko, ine, m̦aj jiddik ko, im menninmour jiddik ko ãinwõt l̦oñ im men ko ãierl̦o̦kwõt. Ilo m̦ool, ñe bao kein ren kar joñaer wõt kõj, enaaj kar l̦apl̦o̦k joñan m̦õñã ko rej kañi jãn kõj. Meñe ãindein, ak rejjab aikuj kallib im ekkat kijeer m̦õñã. Jeova ej kabwe aolep aikuj ko aer im naajdik er. (Sam 147:9) Jejel̦ã bwe ejjab naajdik er ilo an lel̦o̦k m̦õñã ñan lo̦ñier. M̦õñã kein kijeer rellõñ im repãd aolep jikin, ak men eo rej aikuj kõm̦m̦ane ej ilo̦k im kappukoti.

¹² Jijej ear jel̦ã bwe el̦aññe Jemãn ilañ ej naajdik bao ko, enaaj bar kõm̦m̦ane men in ñan armej ro. ^[1] (Lale kõmel̦el̦e eo ilo jem̦l̦o̦kin katak in.) (1 Piter 5:6, 7) Jeova ejjab kajju naajdik kõj, bõtab ej kõm̦m̦an bwe jen lo tõprak ilo ad kate kõj ñan ekkat kijed  m̦õñã ak jerbal bwe en wõr jããn ñan kabwe aikuj ko ad. Im ñe jej pãd ilo aikuj, emaroñ kõm̦akũt ro jet bwe ren jipañ kõj. Meñe Jijej ear jab kõnnaan kõn an Jeova kõm̦m̦an im̦õn bao ko, ak em̦õj kadede an Jeova lel̦o̦k maroñ im kapeel im men ko rej aikuji bwe ren kõm̦m̦an aer el. Jeova emaroñ bar jipañ kõj bwe en wõr im̦õd em̦ me em̦m̦an joñan ñan kõj im baam̦le eo ad.

13. Ta eo ej kam̦ool bwe el̦apl̦o̦k ad aorõk jãn bao ko imejatoto?

¹³ Jijej ear kajjitõk ippãn armej ro im ba: “Kom̦ jab aorõk jãn [bao ko imejatoto] ke?” Ejjel̦o̦k pere bwe ke Jijej ear ba men in, emaroñ kar l̦õmn̦ak kõn an naaj ajel̦o̦k mour eo an kõn kõj armej. (Bar lale Luk 12:6, 7, UBS.) Kũraij ear jab katok kake mour eo an kõn menin kõm̦anm̦an ko jet. Ear jab mej kõn bao ko imejatoto, bõtab ear mej kõn kõj bwe en maroñ wõr ad kõjatdikdik ñan mour indeeo.​—Matu 20:28, UBS.

14. Ta eo enaaj wal̦o̦k ñan juon eo el̦ap an inepata?

¹⁴ Riit Matu 6:27 (UBS). Ak etke Jijej ear ba bwe eo ej inepata eban maroñ kaetokl̦o̦k an mour? Kõnke ñe el̦ap ad inepata kõn aikuj ko ad kajjojo raan, men in eban kõm̦m̦an bwe en aetokl̦o̦k ad mour. Ñe el̦ap ad inepata aolep iien, enaaj kadul̦o̦k ad mour.

15, 16. (1) Ta eo jej katak jãn wãween an Jeova lale wũt ko imel̦aaj? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.) (2) Ta kajjitõk ko jej aikuj kajitũkin kõj make kake, im etke?

¹⁵ Riit Matu 6:28-30 (UBS). Ejjel̦o̦k pere bwe kõj aolep jekõn̦aan bwe en em̦m̦an iled, el̦aptata ñe jej kwal̦o̦k naan ak etal ñan kweilo̦k ko ilo eklejia eo ak kweilo̦k ko rel̦l̦ap. Bõtab, jej aikuj ke ‘inepata kõn ballid’? Bar juon alen, Jijej ear kwal̦o̦k kõn menin  kõm̦anm̦an ko an Jeova. Ear kwal̦o̦k bwe elõñ men ko jemaroñ katak ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn “wũt ko imel̦aaj.” Elõñ kain wũt ko reoktak jãn doon im relukkuun aiboojoj. Wũt kein rejjab kõm̦m̦an im keke aer nuknuk. Bõtab, rel̦ak ebbõl, relukkuun aiboojoj! Joñan aer aiboojoj, Jijej ear ba bwe “meñe Solomon ear m̦weiie, ak wuj eo an ear jab aiboojoj ãinwõt juon iaan wũt kein”!

¹⁶ Jijej ear kaalikkar mel̦el̦e eo eaorõk jãn waanjoñak in ke ear ba: “Anij ej kalõtlõt mar ko . . . . Ta, ejãmin l̦apl̦o̦k an kalõtlõt kom̦ ke? Enañin dik ami tõmak!” Ealikkar bwe Jeova enaaj kar kabwe aikuj ko aer. Bõtab, ear dik tõmak eo an rũkal̦oor ro. (Matu 8:26; 14:31; 16:8; 17:20, UBS) Rar aikuj kõkajoorl̦o̦k tõmak eo aer im kal̦apl̦o̦k aer lõke Jeova. Ak ta kõn kõj? Jej ke lukkuun tõmak bwe ewõr an Jeova maroñ ñan kabwe aikuj ko ad im bwe ekõn̦aan kõm̦m̦ane men in?

17. Ta eo emaroñ ko̦kkure jem̦jerã eo ad ippãn Jeova?

¹⁷ Riit Matu 6:31, 32. Jejjab aikuj anõke “riaelõñ ko” ak ro ejjel̦o̦k aer tõmak ilo Anij. Rein rejjab tõmak bwe Jemãd ilañ ej lale im kabwe aikuj ko an ro rej likũt bwe Aelõñ eo an en men eo m̦oktata ilo mour ko aer. El̦aññe jej kate kõj ñan kõttõpari men ko ‘riaelõñ ko rej pukoti,’ men in enaaj ko̦kkure jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Jemaroñ tõmak bwe ñe jej kaorõki men ko Jeova ekõn̦aan bwe jen likũti m̦oktata ilo mour ko ad, Jeova enaaj kajeraam̦m̦an im jipañ kõj. Yokwe eo ad ñan Jeova im ad kõn̦aan kabuñbũruon ej aikuj kõm̦akũt kõj bwe jen jokwane kõn men ko ewõr ippãd, ekoba men ko “kijed im ballid.”​—1 Timote 6:6-8, UBS.

18. Ta ko Jeova ejel̦ã kaki kõn kõj, im ta eo enaaj kõm̦m̦ane?

¹⁸ Riit Matu 6:33. Ro rej rũkal̦ooran Kũraij rej aikuj likũt bwe Aelõñ eo an Anij en men eo m̦oktata ilo mour ko aer. El̦aññe jej kõm̦m̦ane men in, Jijej ear ba, “Naaj koorl̦o̦k men kein otemjej ñan kom̦.” Etke ear ba men in? Ear kõmel̦el̦e m̦oktal̦o̦k im ba: “Jememwõj ilañ ejel̦ã ami aikuj men kein otemjej.” Men kein rej jitõñl̦o̦k ñan aikuj ko ad. Jeova ejel̦ã ta ko kajjojo armej ej aikuji ãinwõt m̦õñã, nuknuk, ak jikin jokwe. Ejel̦ã kadede kõn men ko jenaaj aikuji meñe jejjañin jel̦ã kaki. (Pilippai 4:19) Ejel̦ã ñããt eo jej aikuj nuknuk, kain m̦õñã ta ko jej aikuji, im kain em̦ rot eo jej aikuji me enaaj ekkar ñan joñan baam̦le eo ad. Jeova ejel̦ã kõn men ko jej lukkuun aikuji, im ej kabwe aikuj kein ad.

19. Etke jejjab aikuj inepata kõn men ko remaroñ wal̦o̦k ilo raan ko im̦aan?

¹⁹ Riit Matu 6:34 (UBS). Jijej ear bar ãliji im ba, “Kom̦win jab inepata.” Ekõn̦aan bwe jen l̦õmn̦ak kõn men ko rej wal̦o̦k ilo raan eo wõt im jab l̦õmn̦ak kõn men ko renaaj wal̦o̦k ilo raan ko im̦aan, im lõke bwe Jeova enaaj jipañ kõj. Ñe juon armej ej lukkuun inepata kõn kobban raan ko im̦aan, emaroñ kajjioñ atartar ioon make im jab atartar ioon Anij, im men in emaroñ ko̦kkure jem̦jerã eo an ippãn Jeova.​—Jabõn Kõnnaan 3:5, 6; Pilippai 4:6, 7.

20. (1) Ewõr ke am̦ mejãnkajjik ñan kal̦apl̦o̦k kun̦aam̦ ilo am̦ jerbal ñan Jeova, im ta mejãnkajjik in am̦? (2) Ta oktak ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn maroñ kal̦apl̦o̦k kun̦aam̦?

²⁰ Ekabũrom̦õjm̦õj ñe jejjab maroñ kal̦apl̦o̦k kun̦aad ñan Jeova kõn ad pukot kilen bwe jen m̦weiie wõt. Jej aikuj kõm̦m̦an ad mejãnkajjik ñan kal̦apl̦o̦k kun̦aad ilo ad jerbal ñan Jeova. Ñan waanjoñak, kwõl̦ak lale kwõmaroñ ke em̦m̦akũt ñan juon eklejia me el̦ap aikuj rukwal̦o̦k naan ie? Kwõmaroñ ke bainier? El̦aññe kwõj bainier, kwõnañin ke l̦õmn̦ak in kanne am̦ peba bwe kwõn etal ñan Jikuul̦ eo ñan Rukwal̦o̦k Naan ro an Aelõñ Eo? Kwõmaroñ ke kõjenolo̦k jet raan ñan jipañ ilo Ra ko ak jikin ukok ko? Kwõmaroñ ke jipañ ilo jerbalin ekkal Im̦õn Kweilo̦k ko? Em̦m̦an ñe kwõj etale kwe make im lale ta oktak ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn maroñ kal̦apl̦o̦k kun̦aam̦ ilo am̦ jerbal ñan Jeova. Kwõmaroñ jar im etale bo̦o̦k eo etan “ Men ko Kwõmaroñ Kõm̦m̦ani bwe Kwõn Maroñ Kal̦apl̦o̦k Kun̦aam̦,” im kate eok ñan kõm̦m̦ani men ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani ñan tõpar mejãnkajjik eo am̦.

21. Ta eo enaaj jipañ eok bwe kwõn epaakel̦o̦k Jeova?

²¹ Ewõr unin an kar Jijej katakin kõj bwe jen pukot m̦okta Aelõñ eo im jab koorl̦o̦k m̦weiuk ko. El̦aññe jej kõm̦m̦ane men in, jeban aikuj inepata kõn aikuj ko ad. Jenaaj epaakel̦o̦k Jeova kõnke jej kwal̦o̦k wõt ad lõke e. Bareinwõt, jenaaj jel̦ã kilen irooj ioon kõn̦aan ko ad im jab wiaiki jabdewõt men ko jekõn̦aan ak men ko lal̦ in ej karreelel kaki, jekdo̦o̦n ñe jemaroñi on̦ãer. El̦aññe jej kõm̦m̦an oktak ko ilo mour ko ad bwe jen maroñ kal̦apl̦o̦k kun̦aad ilo ad jerbal ñan Jeova, men in enaaj jipañ kõj bwe jen “bõk mour eo em̦ool.”​—1 Timote 6:19.