1. Kasi ivyo vikukhumbikwa pa umoyo vikupambana wuli na ivyo mtima ukukhumba?

VINTHU ivyo vikukhumbikwa nadi pa umoyo wa munthu ni vichoko waka, kweni mtima ukudokera vinthu vinandi chomene. Ŵanthu ŵanandi ŵakumanya yayi kupambaniska pakati pa ivyo munthu wakukhumbikwira nadi pa umoyo na ivyo mtima ukukhumba panji kudokera. Kasi vinthu ivi vikupambana wuli? Vinthu vyakukhumbikwa pa umoyo ni ivyo vikovwira munthu kuti walutilire kuŵa na umoyo, nga ni chakurya, vyakuvwara, na nyumba. Kweni kanandi ivyo mtima wa munthu ukukhumba, vikuŵa vyakukhumbikwa viŵi yayi kuti walutilire kuŵa wamoyo.

2. Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo ŵanthu ŵakudokera?

² Vinthu ivyo ŵanthu ŵakudokera vikupambana chomene kuyana na malo agho waliyose wakukhala. Mu vyaru vikavu, ŵanthu ŵanandi ŵakudokera kusanga ndalama zinandi kuti ŵagure mafoni, magalimoto, malo, na vinthu vinyake. Mu vyaru visambazi, ŵanthu ŵakukhumba kuŵa na vyakuvwara vyakudura, nyumba zikuru, na magalimoto ghapachanya. Nyengo zinyake tikudokera vinthu ivyo  ni vyakukhumbikwa viŵi yayi pa umoyo withu, ndipo vinyake ni vyakuti tingakwaniska yayi kugura. Ntheura tose tingawira mu chipingo chakutemwa chomene vinthu vyakuthupi, kwali tikukhala mu charu chikavu panji chisambazi.

3. Kasi munthu uyo wakutemwa chomene vinthu vyakuthupi wakuŵa wuli?

³ Kasi munthu uyo wakutemwa chomene vinthu vyakuthupi wakuŵa wuli? Munthu wanthena nyengo zose wakuŵika maghanoghano ghake ghose pa usambazi m’malo mwa vinthu vyauzimu. Nakuti umoyo wake wose ukugona pa vinthu vyakuthupi, ndipo nyengo zose wakukhumba kusanga vinandi. Munthu waliyose wangawira mu chipingo chakutemwa chomene vinthu vyakuthupi, kwali ni musambazi panji mukavu. Ichi chikupangiska kuti waleke kupenja dankha vinthu vya Ufumu mu umoyo wake.—Heb. 13:5.

4. Kasi Satana wakuchita wuli kuti watikope na makhumbiro gha maso?

⁴ Satana wakugwiliskira ntchito ŵamalonda kuti watikope na kwamba kuwona kuti tingaŵa ŵakukondwa pekha para tili na vinthu vinandi vyakuthupi. Satana ni nkhwantha pa nkhani yakukopa ŵanthu kwizira mu “makhumbiro gha maso.” (1 Yoh. 2:15-17; Gen. 3:6; Zinth. 27:20) Charu chili na vinthu vinandi ivyo tingakopeka navyo. Vinyake mwa vinthu ivi ni vyakuzirwa, apo vinyake ni vyambura kuzirwa. Kasi imwe muli kugurapo chinthu chinyake kwambura kunozgekera, kweni chifukwa chakuti mukakopeka waka? Kasi pamanyuma mukamanya kuti mungakhala na umoyo kwambura chinthu icho? Vinthu vyambura kuzirwa vingatitimbanizga waka na kwamba kwenjerwa na vinthu vya ziii! Vingatitondeska kutemwa chomene Chiuta ndipo tingaleka kusambira Baibolo, kunozgekera maungano na kusangikapo, kweniso kupharazga nyengo zose. Kuluwa yayi mazgu gha mpositole Yohane ghakuti: “Charu chikuluta na makhumbiro ghake.”

5. Kasi ntchivichi icho chikuchitikira ŵanthu awo ŵakupenja waka usambazi?

⁵ Satana wakukhumba kuti tiŵe ŵazga ŵa Usambazi m’malo mwa kuŵa ŵazga ŵa Yehova. (Mat. 6:24) Wose awo ŵakupenja waka usambazi ŵakwamba kuŵa na mtima wakujighanaghanira ŵekha. Kweniso ŵakuleka kutemwa Chiuta ndipo umoyo wawo ukuzura waka na vyakuŵinya vinandi na chitima. (1 Tim. 6:9, 10; Chivu. 3:17) Umoyo wawo ukuyana waka na mbuto iyo yaseŵeka pa minga. Yesu wakati para uthenga wa Ufumu waseŵeka ‘pa minga . . . makhumbiro gha vinthu vinyake vyose ghakunjira na kufyolonganiska mazgu, ndipo ghakuŵa ghambura vipambi.’—Mrk. 4:14, 18, 19.

6. Kasi ivyo Yehova wakaphalira Baruki vikutisambizga vichi?

⁶ Ghanaghanirani ivyo vikachitikira Baruki, mulembi wa ntchimi Yeremiya. Apo Yerusalemu wakaŵa pafupi kuparanyika, Baruki wakamba kujipenjera “vinthu vikuru” ivyo vikate vimovwirenge yayi. Iyo wakeneranga kulutilira kugomezga ivyo Yehova wakamulayizga. Yehova wakamulayizga kuti wamuthaskenge para Yerusalemu wakuparanyika. Lekani wakamuphalira kuti: “Uchimbirenge na umoyo wako.” (Yer. 45:1-5, mazgu ghamusi.) Yehova wakati wavikilirenge katundu wa munthu waliyose yayi para Yerusalemu wakuparanyika. (Yer. 20:5) Apo charu ichi chili pafupi chomene kuparanyika, nase tileke kutangwanika na kujiwunjikira vinthu vyakuthupi. Tileke kughanaghana kuti pa suzgo yikuru tizamupona pamoza na katundu withu nanga wangaŵa wakudura wuli.—Zinth. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. Kasi mu nkhani iyi tidumbiskanenge vichi ndipo chifukwa wuli?

⁷ Yesu wakapeleka ulongozgi wakuzirwa chomene wa umo tingachitira kuti tileke kutangwanika na usambazi wa mu charu ichi na kwamba  kwenjerwa na vinthu vyawakawaka. Wakapeleka ulongozgi uwu pa Upharazgi wake wa pa Phiri. (Mat. 6:19-21) Mu nkhani iyi tidumbiskanenge fundo izo zikusangika pa Mateyu 6:25-34. Fundo izi zitovwirenge chomene kuti tilutilire ‘kupenja dankha Ufumu wa Chiuta’ m’malo mwa usambazi.—Luka 12:31.

8, 9. (a) Chifukwa wuli tikwenera kwenjerwa chomene yayi na vinthu ivyo tikukhumbikwira nadi? (b) Kasi Yesu wakamanyanga vichi vyakukhwaskana na ŵanthu?

⁸ Ŵazgani Mateyu 6:25: Apo Yesu wakayowoyanga kuti “lekani kwenjerwa na umoyo winu,” wakaphaliranga ŵalondezgi ŵake kuti ŵaleke kufipa mtima na vinthu vyakuthupi. Nyengo zinyake ŵalondezgi ŵake ŵakafipanga mtima na vinthu vyambura kwenelera. Yesu wakaŵakanizganga waka kuti ŵaleke kwenjerwa yayi, kweni wakaŵa na chifukwa chiwemi. Para munthu wakwenjerwa na vilivyose, wakutimbanizgika maghanoghano. Ichi chikupangiska kuti watondeke kuchita makora panji kulekerathu kuchita vinthu vyauzimu. Yesu wakatemwanga chomene ŵasambiri ŵake, lekani wakaŵachenjezga kanayi kose kuti ŵaleke kwenjerwa.—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Chifukwa wuli Yesu wakati tileke kwenjerwa na vyakurya, vyakumwa, na vyakuvwara? Kasi Yesu wakang’anamuranga kuti vinthu ivi ni vyambura kukhumbikwa chomene? Yayi, ni vyakukhumbikwa chomene! Nakuti para tingaŵavya vinthu ivi mbwenu tambenge kwenjerwa. Yesu nayo wakamanyanga fundo iyi. Wakamanyanga makora ivyo ŵanthu ŵakukhumbikwira zuŵa na zuŵa. Kweniso wakamanyanga masuzgo agho ŵasambiri ŵake ŵakakumananga nagho. Wakamanyangaso kuti pamanyuma ŵasambiri ŵake ŵazamukhala mu “mazuŵa ghaumaliro,” izo ni “nyengo zinonono na zakusuzga.” (2 Tim. 3:1) Ŵanthu ŵanandi mu mazuŵa ghaumaliro agha ŵakusuzgika kusanga ntchito, chakurya, ndipo ŵanyake ŵali pa ukavu wazanimuwone. Kweniso katundu wakudura chomene chifukwa chakuchepa nkhongono kwa ndalama. Ndipouli, Yesu wakamanyanga kuti umoyo wa munthu ngwakuzirwa chomene kuluska chakurya na vyakuvwara.

10. Kasi ntchivichi icho Yesu wakati ŵalondezgi ŵake ŵakwenera kuŵika pakwamba para ŵakulomba?

¹⁰ Pakwamba upharazgi wake wa pa Phiri, Yesu wakasambizga ŵanthu awo ŵakamutegherezganga kuti ŵakwenera kuŵeyelera Yehova kuti waŵape vyakukhumba pa umoyo wawo. Iyo wakaŵachiska kulomba kuti: “Mutipe chakurya chithu cha zuŵa ili.” (Mat. 6:11) Nyengo yinyakeso apo wakasambizganga ŵasambiri ŵake kulomba, wakaŵachiska kulomba kuti: “Mutipe chakurya chithu cha zuŵa lililose kuyana na ivyo tikusoŵerwa zuŵa lililose.” (Luka 11:3) Kweni apa Yesu wakang’anamuranga kuti nyengo zose maghanoghano ghithu ghaŵenge waka pa vinthu vyakuthupi yayi. Mu lurombo lwake lwa chiyelezgero, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake vinthu ivyo ŵakwenera kuŵika pakwamba para ŵakulomba. Wakaŵachiska kuti chakwamba ŵakwenera kulomba kuti Ufumu wa Chiuta wize. (Mat. 6:10; Luka 11:2) Pamanyuma, Yesu wakaphalira ŵategherezgi ŵake umo Yehova wakuchitira kuti wapwelelere tuyuni na maluŵa kulongora kuti ni Mupi wachitemwa. Ivi vikawovwira kuti ŵalondezgi ŵake ŵaleke kwenjerwa chomene.

11, 12. Kasi Yehova wakupwelelera wuli viyuni, ndipo tikusambirapo vichi? (Wonani chithuzi chakwamba.)

¹¹ Ŵazgani Mateyu 6:26. Yesu wakati, “laŵisiskani viyuni vyamudera.” Munthu ni mukuru pakuyelezgera na tuyuni. Tuyuni tukurya vipasi, tunjere, tuvibenene, kweniso mpholozi. Pakuyelezgera na ŵanthu, tuyuni tukurya chomene nangauli nthuzito yayi. Ndipouli, tuyuni tukupanda na kulima yayi kuti tusange chakurya. Yehova ndiyo wakuturyeska. (Sal. 147:9) Kasi wakuturyeska wuli? Iyo wakuchita kuŵika vyakurya mu milomo ya tuyuni utu yayi. Ito  tukuluta na kupenja twekha chakurya. Kweni Yehova wakuwoneseska waka kuti nyengo zose chakurya chilipo chakukwana.

¹² Yesu wakamanyanga makora kuti usange Yehova wakulyeska tuyuni, ipo wangatondeka yayi kupasa ŵanthu vinthu vyakukhumbikwa pa umoyo wawo. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) Yehova wakuchita kuŵika chakurya mu mulomo withu chara, kweni iyo wakutovwira kuti tilime chakurya panji tisange ndalama zakugulira vinthu vyakukhumbikwa pa umoyo. Usange tasoŵerathu pakukora, Yehova wakuchiska ŵanji kuti ŵatovwireko na uto ŵali nato. Yesu wakayowoyapo yayi kuti Yehova wakupelekaso nyumba ku tuyuni. Kweni Yehova wakutupasa mahara, luso na vinthu vinyake kuti tupangirenge vivwimbo vyawo. Mwakuyana waka, nase Yehova wakutipa mahara ghakusangira malo ghakukhala pamoza na mbumba zithu.

13. Kasi ntchivichi icho chikulongora kuti ndise ŵakuzirwa chomene kuluska tuyuni?

¹³ Yesu wakafumba ŵategherezgi ŵake kuti: “Asi imwe muli ŵakuzirwa kuluska [tuyuni twamudera]?” Mwambura kukayika, apo Yesu wakayowoyanga mazgu agha, wakaghanaghaniranga za sembe iyo wakaŵa pafupi kupeleka chifukwa cha ŵanthu. (Yaniskani na Luka 12:6, 7) Yesu wakafwira tuyuni twamudera yayi panji chilengiwa chinyake chilichose, kweni wakafwira ŵanthu pera. Ntheura tizamusanga umoyo wamuyirayira chifukwa cha sembe iyi.—Mat. 20:28.

14. Chifukwa wuli ntchiheni kukhalira waka kwenjerwa?

¹⁴ Ŵazgani Mateyu 6:27. Chifukwa wuli pera Yesu wakati munthu uyo wakwenjerwa wangasazgirako yayi nanga ni ora limoza ku umoyo wake? Chifukwa kwenjerwa na vinthu vya zii! kungawovwira yayi kuti munthu wakhale na  umoyo utali. M’malo mwake, kwenjerwa kukufupikiska waka umoyo wake.

15, 16. (a) Kasi tikusambirapo vichi pa umo Yehova wakupwelelera maluŵa? (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Kasi tikwenera kujifumba mafumbo wuli, ndipo chifukwa wuli?

¹⁵ Ŵazgani Mateyu 6:28-30. Munthu waliyose wakukhumba kutchena, chomenechomene para wakupharazga panji para wali pa maungano. Nangauli vili nthena, ‘kasi tikwenera kwenjerwa kuti tivwarengechi?’ Pa nkhani iyi napo, ivyo Yesu wakayowoya vikutichiska kughanaghanira ivyo Yehova wali kulenga. Mwachiyelezgero, tikusambira vinandi para tikuwona kutowa kwa “maluŵa ghamuthengere.” Yehova wali kulenga maluŵa ghanandi kweniso ghakutowa chomene. Maluŵa ghakupanga salu yayi nesi kusona vyakuvwara kuti ghawonekenge ghakutowa. Ndipouli, nyengo zose maluŵa ghakutchena chomene. Baibolo likuti “nanga ni Solomoni mu uchindami wake wose wandavwarepo laya lakutowa lakuyana na maluŵa agha.”

¹⁶ Kasi nase tikugomezga kuti Yehova wakutipa vinthu ivyo tikukhumbikwira? Kuluwa yayi fundo ya Yesu, yakuti: “Usange Chiuta ndimo wakuvwalikira vyakumera vyamuthengere, . . . asi wavwalikenge chomene imwe, imwe ŵachipulikano chichoko?” Nyengo zinyake ŵasambiri ŵa Yesu ŵakalongoranga kuti ŵali na chipulikano chichoko. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Iwo ŵakeneranga kugomezga chomene Yehova, ndipo nase ndimo tikwenera kuchitira.

17. Kasi ntchivichi icho chingananga ubwezi withu na Yehova?

¹⁷ Ŵazgani Mateyu 6:31, 32. Tileke kuŵa nga ni ŵanthu “ŵamitundu” awo ŵalije chipulikano mwa Yehova, Dada wakuchanya. Yehova wakupwelelera wose awo ŵakuŵika Ufumu wake pakwamba mu umoyo wawo. Usange  tikughanaghanira waka kuwunjika “vinthu ivyo ŵamitundu ŵakuvipenja chomene,” titayenge ubwezi withu na Yehova. Kweni para nyengo zose tikuŵika vinthu vya Ufumu pakwamba, tilutilirenge kugomezga kuti Yehova watipenge ivyo tikusoŵerwa. Usange ‘tikusopa Chiuta mwakujipeleka’ tikhorwenge “pakuŵa na vyakurya, vyakuvwara na nyumba.”—1 Tim. 6:6-8.

18. Kasi Yehova wakumanya kuti tikukhumbikwira vichi, ndipo wakuchitachi?

¹⁸ Ŵazgani Mateyu 6:33. Nyengo zose ŵasambiri ŵa Yesu ŵakwenera kuŵika pakwamba Ufumu wa Chiuta mu umoyo wawo. Yesu wakati usange ndimo tikuchitira, “vinthu vinyake vyose ivi visazgikirengeko kwa” ise. Chifukwa wuli Yesu wakayowoya mazgu agha? Pa Mateyu 6:32, Yesu wakati: “Awiskemwe ŵakuchanya ŵakumanya kuti mukusoŵerwa vinthu vyose ivi,” kung’anamura ivyo tikukhumbikwira pa umoyo withu. Yehova wakumanyirathu ivyo waliyose wa ise wakukhumbikwira nga ni chakurya, vyakuvwara na nyumba nanga ni para tindamulombe. (Fil. 4:19) Iyo wakumanya kuti vyakuvwara vithu vikumara ndipo tikukhumbikwira vinyake. Yehova wakumanya chakurya na malo ghakugona agho ghangakhumbikwira kuyana na ukuru wa mbumba yiliyose. Iyo wakuwoneseska kuti nyengo zose tili na vinthu ivyo tikukhumbikwira nadi.

19. Chifukwa wuli tikwenera kuleka kwenjerwa na vinthu vyamunthazi?

¹⁹ Ŵazgani Mateyu 6:34. Yesu wakayowoyaso kachiŵiri kuti: “Kwenjerwa napachoko chara.” Iyo wakukhumba kuti tighanaghanirenge za vyakukhumbikwa vya zuŵa lililose palekha uku tikugomezga kuti Yehova watovwirenge. Usange munthu wakwenjerwa mwakutalulira na vinthu vyamunthazi, wangamba kujithemba m’malo mwa kuthemba Yehova. Ivi vingananga ubwezi wake na Yehova.—Zinth. 3:5, 6; Fil. 4:6, 7.

20. (a) Kasi ni vichi vinyake ivyo imwe mungachita pakuteŵetera Yehova? (b) Kasi mungachepeska wuli vyakuchita vinu?

²⁰ Ntchiwemi yayi kusuŵilira kupenja vinthu vyakuthupi m’malo mwa kupenja dankha Ufumu. Kasi mungasamukira ku mpingo uko kukukhumbikwira ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵanandi? Kasi mungachitako upayiniya? Para ndimwe mupayiniya kale, kasi muli kughanaghanirapo vya kunjira Sukulu ya Ŵapharazgi ŵa Ufumu? Ŵabali na ŵadumbu ŵanyake ŵakujipeleka kuti ŵateŵetere kwa mazuŵa ghachoko waka sabata yiliyose pa Beteli panji pa maofesi ghakung’anamura mabuku. Kasi namwe mungachitako uteŵeti uwu? Kasi namwe mungajipeleka kuchita milimo yakuzenga iyo gulu la Yehova likuchita mu charu chinu? Ghanaghanirani ivyo mungachita kuti muchepeskeko milimo yinu kuti muchite vinandi pakuteŵetera Yehova. Lombani na kughanaghanira fundo za mu bokosi lakuti, “ Umo Mungachepeskera Vyakuchita Vinu.” Pamanyuma, wonani ivyo mungachita kuti mufiske vilato vinu.

21. Kasi ntchivichi icho chingatovwira kuti tiŵe paubwezi na Yehova?

²¹ Yesu wakaŵa na vifukwa vyakupulikikwa makora pakuyowoya kuti tipenjenge dankha Ufumu. Apo tikupenja dankha Ufumu, tileke kwenjerwa na umo tisangirenge vinthu vyakukhumbikwa pa umoyo withu. Nyengo zose tigomezgenge Yehova ndipo tileke kulimbana na kugura waka chilichose mu charu ichi nanga ni para tili na ndalama zinandi. Para tikuchita nthena, tiŵenge paubwezi wakukhora na Yehova. Usange tikuchepeska vyakuchita vithu sono, vitovwirenge kuti tikoleske “umoyo wanadi.”—1 Tim. 6:19.