1. Ndi ifhio phambano vhukati ha zwine ra zwi shaya na zwine ra zwi ṱoḓa?

HU NA zwithu zwi si gathi zwine ra zwi shaya u itela uri ri tshile. Zwi vhonala u nga vhathu vhanzhi a vha ḓivhi phambano vhukati ha zwithu zwine vha zwi shaya na zwine vha zwi ṱoḓa. Phambano ndi ifhio? Zwine na zwi “shaya” ndi zwine na fanela u vha nazwo u itela uri ni tshile. Zwenezwo zwithu ndi zwiḽiwa, zwiambaro na vhudzulo. Zwine na zwi “ṱoḓa” ndi zwithu zwine na tama u vha nazwo, fhedzi ni nga kona u tshila ni si nazwo.

2. Ndi zwithu zwifhio zwine vhathu vha zwi ṱoḓa?

² Vhathu vha ṱoḓa zwithu zwi sa fani u ya nga hune vha dzula hone. Kha maṅwe mashango, vhathu vha nga ṱoḓa u vha na tshelede yo eḓanaho u itela u renga luṱingo thendeleki, goloi kana nnḓu. Mashangoni o pfumaho, vhathu vha ṱoḓa u renga zwiambaro zwi ḓuraho, nnḓu khulwane kana goloi dzi ḓuraho. Hu nga vha na khombo hu sa londwi hune ra dzula hone, ri nga langwa nga zwithu zwi vhonalaho, u ṱoḓa zwithu zwinzhi hu sa londwi uri ri a zwi shaya kana hai kana ri na tshelede ya u zwi renga kana a ri nayo.

3. U funesa zwithu zwi vhonalaho ndi mini?

³ U funesa zwithu zwi vhonalaho ndi mini? Ndi u funesa zwithu u fhira vhushaka hashu na Mudzimu. Zwithu zwi vhonalaho ndi zwithu zwine zwa ḓa u thoma vhutshiloni. Zwi ita uri ri ṱoḓe zwithu zwinzhi. Muthu a funesaho zwithu zwi vhonalaho a nga vha e si na tshelede nnzhi kana a sa rengi zwithu zwi ḓuraho. Na vhathu vhane vha shaya vha nga funesa zwithu zwi vhonalaho nahone vha nga litsha u ṱoḓa uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓe u thoma.—Vhaheb. 13:5.

4. Sathane u shumisa hani “nyemulo ya maṱo”?

⁴ Sathane u shumisa khunguwedzo u itela u ri ṱuṱuwedza uri ri tende uri u vha na zwithu zwi fhiraho zwine ra zwi shaya zwi ita uri vhutshilo vhu takadze. U na vhutsila ha u ita uri ri vhe na “nyemulo ya maṱo.” (1 Yoh. 2:15-17; Gen. 3:6; Mir. 27:20) Shangoni hu na zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwi re na mushumo na zwi si na mushumo, zwiṅwe zwazwo zwi a kunga vhukuma. Naa no no vhuya na renga tshithu, hu si nga nṱhani ha uri ni a tshi shaya, fhedzi ngauri tsho ni kunga mavhengeleni kana kha khunguwedzo? Naa nga murahu no ṱhogomela uri ni nga kona u tshila ni si natsho? Zwithu zwo raloho a si zwa ndeme, fhedzi zwi tou vha muhwalo vhutshilo hashu. Zwi nga ri langa na u ri thithisa kha u guda Bivhili tshifhinga tshoṱhe, u lugiselela na u ya miṱanganoni, na kha u shela mulenzhe vhuḓinḓani tshifhinga tshoṱhe. U nga ri ri nga humbula maipfi a muapostola Yohane ane a ri: “Shango ḽi a fhira na nyemulo dzaḽo.”

5. Hu nga itea mini kha riṋe musi ri tshi fhedza tshifhinga tshinzhi ri tshi khou ṱoḓa zwithu zwi vhonalaho?

⁵ Sathane u ṱoḓa ri tshi shumela lupfumo nṱhani ha u shumela Yehova. (Mat. 6:24) Arali ra fhedza tshifhinga tshinzhi ri tshi khou ṱoḓa zwithu zwi vhonalaho, ri nga fhedzisela ri tshi vho tshila vhutshilo ha mahandana. Ri nga ḓaḓa kana ra mbwandamela zwikolodoni kana ra si tsha vha na vhushaka havhuḓi na Yehova. (1 Tim. 6:9, 10; Nzumb. 3:17) Zwi tou nga zwe zwa ambiwa nga Yesu kha tshifanyiso tsha muzwali. Musi mulaedza wa Muvhuso u tshi ‘zwalwa mipfani, u emula zwithu zwoṱhe, zwi pwanyeledza mulaedza wa Muvhuso, ha si aṋwe tshithu.’—Marko 4:14, 18, 19.

6. Ndi mini zwine ra zwi guda kha Baruki?

⁶ Ṱhogomelani tsumbo ya Baruki we a vha e muṅwaleli wa muporofita Yeremia. Samusi u fheliswa ha Yerusalema ho vha ho no vha tsini vhunga zwo vha zwo ambiwa mathomoni, Baruki o thoma u ‘ḓiṱoḓela zwihulwane,’ zwithu zwe zwa vha zwi si zwa ndeme. Naho zwo ralo, o vha a tshi fanela u fulufhela u wana zwe Yehova a mu fulufhedzisa, musi a tshi ri: “Ndi ḓo u litsha wa ponyoka wa tshila.” (Yer. 45:1-5; Bivhili khethwa.) Mudzimu o vha a nga si tsireledze thundu dza vhathu musi wonoyo muḓi u tshi fheliswa. (Yer. 20:5) Samusi vhufhelo ha ano maitele a zwithu vhu tsini, zwino a si tshifhinga tsha u ḓikuvhanganyela zwithu zwi vhonalaho. Ri songo vhuya ra lavhelela uri ri ḓo ponyoka maṱungu mahulu na thundu dzashu, hu sa londwi uri ndi dza ndeme kana dzi ḓura lungafhani.—Mir. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. Ndi mini zwine ra ḓo zwi ṱolisisa, nahone ndi ngani?

⁷ Yesu o ri ṋea nyeletshedzo yavhuḓi vhukuma ya u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwa ndeme vhutshiloni nga u sa livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwi vhonalaho kana u vhilaela lwo kalulaho nga zwine ra zwi shaya. O amba nga ha zwenezwi kha zwe a zwi Funza musi e Thavhani. (Mat. 6:19-21) Kha ri vhale na u haseledza nga ha mafhungo o ṅwalwaho kha Mateo 6:25-34. U ita nga u  ralo zwi fanela u ri ṱuṱuwedza uri ri dzule ri tshi “ṱoḓa Muvhuso,” hu si zwithu.—Luka 12:31.

8, 9. (a) Ndi ngani ri songo fanela u vhilaela lwo kalulaho nga ha zwine ra zwi shaya? (b) Yesu o vha a tshi ḓivha mini nga ha vhathu na zwine vha zwi shaya?

⁸ Vhalani Mateo 6:25. Yesu o vhudza vhathetshelesi vhawe uri vha ‘litshe u vhilaelela vhutshilo havho.’ Vho vha vha tshi vhilaedziswa nga zwithu zwe vha vha vha songo fanela u vhilaela nga hazwo. Yesu o vha vhudza uri vha litshe u vhilaela e na tshiitisi tshi pfalaho. U vhilaela lwo kalulaho nga ha zwithu zwine zwa vha zwa ndeme, zwi nga ri thithisa nahone zwa ita uri vhushaka hashu na Yehova vhu si tsha vha ha ndeme vhutshiloni hashu. Yesu o vha a tshi funa vhafunziwa vhawe nahone zwenezwo zwo ita uri a vha sevhe lunzhi nga ha yeneyo nḓowelo i re na khombo.—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Ndi ngani Yesu o ri vhudza uri ri songo vhilaela nga ha zwine ra ḓo ḽa, u nwa, kana u ambara? Naa zwiṅwe zwa zwenezwi zwithu a si zwine ra zwi shaya? Ee, ndi zwine ra zwi shaya. Arali ra sa vha na zwenezwi zwithu, naa ri nga si thome u vhilaela? Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri ri ḓo vhilaela. O vha tshi ḓivha zwithu zwine vhathu vha zwi shaya. Zwi fhiraho zwenezwo, o vha a tshi ḓivha vhuimo vhu konḓaho vhune vhafunziwa vhawe vha ḓo sedzana naho “maḓuvhani a vhufhelo,” ane a vha “zwifhinga zwi lemelaho zwi konḓaho u sedzana nazwo.” (2 Tim. 3:1) Honoho vhuimo vhu katela u shayea ha mishumo, u engedzea ha mitengo ya zwithu, ṱhahelelo ya zwiḽiwa na vhushai vhune vhanzhi vha sedzana naho. Naho zwo ralo, Yesu o ṱhogomela uri ‘vhutshilo ndi ha ndeme u fhira zwiḽiwa nahone muvhili ndi wa ndeme u fhira zwiambaro.’

10. Musi Yesu a tshi funza vhatevheli vhawe nḓila ya u rabela, o ri ndi mini zwine zwa fanela u vha zwa ndeme vhutshiloni havho?

¹⁰ Mathomoni Yesu o funza vhathetshelesi vhawe uri vha humbele Khotsi avho wa ṱaḓulu uri a vha ṋee zwine vha zwi shaya nahone a vha vhudza nḓila ine vha nga rabela ngayo a ri: “U ri ṋee tshinkwa tshashu tsha ḓuvha ḽa ṋamusi.” (Mat. 6:11) Nahone nga murahu o dovha a ri: “U ri ṋee zwiḽiwa zwashu zwa ḓuvha ḽa ṋamusi u ya nga zwine ra zwi shaya.” (Luka 11:3) Fhedzi yeneyo nyeletshedzo a i ambi uri ri fanela u dzula ri tshi humbula nga ha zwine ra zwi shaya. Kha yeneyo thabelo, Yesu o sumbedza uri u rabelela uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓe ndi zwone zwa ndeme. (Mat. 6:10; Luka 11:2) U itela uri vhathetshelesi vhawe vha si vhilaele, Yesu o ombedzela nḓila ine Yehova a ṱhogomela ngayo zwine ra zwi shaya.

11, 12. Ndi mini zwine ra zwi guda kha nḓila ine Yehova a ṱhogomela ngayo zwiṋoni? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

¹¹ Vhalani Mateo 6:26. Ri fanela u “[lavhelesa] nga vhuronwane zwiṋoni zwa ṱaḓulu.” Naho zwi zwiṱuku, zwi ḽa mitshelo minzhi, thoro, zwikhokhonono kana zwivhungu. Arali zwi vhe zwi na muvhili muhulwane u linganaho na wa vhathu zwo vha zwi tshi ḓo vha zwi tshi ḽa u vha fhira. Naho zwo ralo, a zwi limi kana u zwala. Yehova u zwi ṋea zwoṱhe zwine zwa zwi shaya. (Ps. 147:9) Ha zwi vhei zwiḽiwa mulomoni. Zwi tou ḓiṱoḓela nahone zwiḽiwa zwo wa mpale.

¹² Yesu o sumbedza uri Khotsi awe wa ṱaḓulu a nga si ṱhogomele zwiṋoni a kundelwa u ṱhogomela zwishaiwa zwa vhathu. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) A nga si ri ḓisele zwiḽiwa ro dzula, fhedzi a nga fhaṱutshedza vhuḓidini hashu ha u lima kana u shuma itela u wana tshelede ya u renga zwishaiwa zwashu zwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Musi zwi tshi ri konḓela, a nga ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha ri  thuse. Naho Yesu a songo amba uri Yehova o ṋea zwiṋoni haya, fhedzi Yehova o zwi ṋea vhukoni, vhutsila na zwishumiswa u itela uri zwi kone u ḓifhaṱela zwiṱaha. Nga hu fanaho, Yehova a nga ri thusa uri ri vhe na fhethu hune ra dzula hone na miṱa yashu.  

13. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri ri vha ndeme u fhira zwiṋoni zwa ṱaḓulu?

¹³ Yesu o vhudzisa vhathetshelesi vhawe a ri: “Naa a ni wa ndeme u . . . fhira [zwiṋoni zwa ṱaḓulu]?” A zwi timatimisi uri Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri hu si kale u ḓo ṋekedzela vhutshilo hawe a tshi itela vhathu. (Vhambedzani Luka 12:6, 7.) Tshiṱhavhelo tshi rengululaho tsha Kristo tsho vha tsho itelwa vhathu fhedzi. Yesu ho ngo fela zwiṋoni zwa ṱaḓulu, fhedzi o ri fela uri ri takalele vhutshilo vhu sa fheli.—Mat. 20:28.

14. Muthu ane a vhilaela lwo kalulaho a nga si kone u ita mini?

¹⁴ Vhalani Mateo 6:27. Ndi ngani Yesu o amba uri naho muthu a nga vhilaela lungafhani, a nga si kone u engedza vhutshilo hawe? Ngauri u vhilaela lwo kalulaho nga ha zwishaiwa zwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe zwi nga si ite uri ri tshile tshifhinga tshilapfu. Nṱhani hazwo, u vhilaela lwo kalulaho zwi nga ita uri ri ṱavhanye u fa.

15, 16. (a) Ri guda mini kha nḓila ine Yehova a ṱhogomela ngayo maluvha a mavolenga a masimuni? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi mbudziso ifhio ine ra fanela u ḓivhudzisa yone, nahone ndi ngani?

¹⁵ Vhalani Mateo 6:28-30. Roṱhe ri a ṱoḓa u vha na zwiambaro zwavhuḓi, zwihuluhulu musi ri tshi ya miṱanganoni, maguvhanganoni na musi ri tshi shela mulenzhe vhuḓinḓani. Naho zwo ralo, naa ri fanela u  “vhilaela nga ha zwiambaro?” Yesu o dovha a ita uri ri livhise ṱhogomelo kha iṅwe tsiko ya Yehova. Ri nga guda zwinzhi kha “maluvha a mavolenga a masimuni.” Yesu o amba uri eneo maluvha oṱhe o naka nga nḓila dzi sa fani. Eneo maluvha ha shumi nahone ha ḓilukeli zwiambaro. Naho zwo ralo, o naka vhukuma. “Naho Salomo o vha o pfuma vhukuma, o vha a sa ambari u fana na ḽiṅwe ḽa maluvha eneo.”

¹⁶ Humbulani nga ha zwe Yesu a zwi amba musi a tshi ri: “Arali Mudzimu a tshi ambadza zwimela zwa ḓaka . . . , inwi ha nga ni ambadzi u fhira zwenezwo zwimela, inwi vha re na lutendo luṱuku?” Vhukuma u ḓo ita nga u ralo. Vhafunziwa vha Yesu vho vha vhe na lutendo lu songo khwaṱhaho. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Vho vha vha tshi fanela u vha na lutendo lwo khwaṱhaho na u fulufhela Yehova. Hu pfi mini nga riṋe? Naa ri na lutendo lwo khwaṱhaho lwa uri Yehova a nga ri ṋea zwine ra zwi shaya?

17. Ndi mini zwine zwa nga tshinya vhushaka hashu na Yehova?

¹⁷ Vhalani Mateo 6:31, 32. A ro ngo fanela u edzisa vhathu “vha dzitshaka” vha si na lutendo lwa vhukuma kha Khotsi ashu wa ṱaḓulu ane a ṱhogomela vhane vha vhea Muvhuso wawe u thoma vhutshilo havho. Musi ri tshi lingedza u ḓikuvhanganyela “zwoṱhe . . . zwithu zwine vha dzitshaka vha zwi ṱoḓa nga maanḓa” zwi ḓo tshinya vhushaka hashu na Yehova. Nṱhani hazwo, ri nga vha na vhungoho ha uri arali ri tshi vhea Muvhuso u thoma vhutshiloni hashu, Yehova u ḓo ri ṋea zwo ri fanelaho. “U ḓikumedza [hashu] kha Mudzimu” zwi fanela uri ṱuṱuwedza uri ri fushee nga “zwiḽiwa na zwa u fuka.”—1 Tim. 6:6-8.

18. Yehova u ḓivha mini nga ha riṋe, nahone u ḓo ri itela mini?

¹⁸ Vhalani Mateo 6:33. Vhafunziwa vha Kristo vha fanela u vhea Muvhuso wa Mudzimu u thoma vhutshiloni havho. Arali ri tshi ita nga u ralo “zwiṅwe zwithu zwoṱhe [ri] ḓo engedzwa ngazwo,” samusi Yesu o amba. Ndi ngani o amba ngauralo? O ṱalutshedza zwenezwi kha ndimana yo fhiraho a ri: “Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u a ḓivha uri zwenezwi zwithu zwoṱhe ni a zwi shaya.” Yehova u ri lugiselela zwiḽiwa, zwiambaro na vhudzulo ri sa athu u ḓivha uri ri a zwi shaya. (Vhafil. 4:19) U a ḓivha zwiambaro zwine ra ḓo zwi ambara tshifhingani tshi ḓaho. U a ḓivha zwiḽiwa zwine ra zwi shaya na uri riṋe na vha muṱa washu ri ṱoḓa vhudzulo. Yehova u ḓo ita vhungoho ha uri ri wana zwine ra zwi shaya.

19. Ndi ngani ri songo fanela u vhilaela nga ha vhumatshelo?

¹⁹ Vhalani Mateo 6:34. Yesu o dovha a ri: “Ni songo vhilaela.” Yehova u ḓo ri ṋea zwine ra zwi ṱoḓa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nahone ri fanela u vha na fulufhelo ḽa uri u ḓo ri thusa. Arali muthu a vhilaela lwo kalulaho nga ha uri vhumatshelo ho mu farela mini, a nga lingedza u ḓitika nga ene muṋe nṱhani ha u ḓitika nga Mudzimu, zwenezwo zwi nga kwama vhushaka hawe na Yehova.—Mir. 3:5, 6; Vhafil. 4:6, 7.

20. (a) Ndi zwipikwa zwifhio zwine ra nga ḓivhetshela zwone tshumeloni ya Yehova? (b) Ndi zwifhio zwine ra nga zwi ita u itela u leludza vhutshilo hashu?

²⁰ Zwi ḓo vha zwi u palela murahu sa khuhu arali ra sa ḓiṋekedzela tshoṱhe kha u shumela Yehova ri tshi itela u vha na zwithu zwi vhonalaho. Nṱhani hazwo, ri fanela u vha na zwipikwa tshumeloni ya Yehova. Sa tsumbo, naa ni nga pfulutshela tshivhidzoni tshine tsha vha na ṱhoḓea khulwane ya vhahuweleli? Naa ni nga kona u vha muvulanḓila? Arali ni muvulanḓila, naa no no vhuya na humbula u ya Tshikoloni tsha Vhahuweleli vha Muvhuso? Naa ni nga shuma Bethele lwa tshifhinganyana kana ofisini dza vhaṱalutshedzeli? Naa ni nga shuma lwa tshifhinganyana kha u fhaṱa Holo dza Muvhuso? Humbulani nga ha zwine na nga zwi ita u itela u leludza vhutshilo haṋu uri ni kone u shumela Yehova nga ho engedzeaho. Sedzani Bogisi ḽine ḽa ri “ Nḓila Ine Na Nga Leludza Ngayo Vhutshilo Haṋu,” nahone ni humbele Yehova nga thabelo uri a ni thuse u dzhia tsheo yo teaho, nga murahu ni dzhie vhukando ho fanelaho.

21. Ndi mini zwine zwa ḓo ni thusa u sendela tsini na Yehova?

²¹ Yesu o ri funza uri ri ṱoḓe Muvhuso, hu si zwithu, e na tshiitisi tshi pfalaho. Musi ri tshi ita zwenezwo, a ro ngo fanela u vhilaela lwo kalulaho nga zwine ra zwi shaya. Ri sendela tsini na Yehova musi ri tshi mu fulufhela uri u ḓo ri ṱhogomela nahone ri iledza u renga madzanga oṱhe a ḽino shango naho ri na tshelede ya u a renga. U leludza vhutshilo hashu zwino, zwi ḓo ri thusa uri ri “farelele [ro] khwaṱha vhutshilo ha vhukuma” he Yehova a ri fulufhedzisa hone.—1 Tim. 6:19.