ELENGANYENI ukuti muleenda mu nshita ya bushiku, e lyo mwaumfwa ukuti kuli uulemukonka pa numa. Nga mwaiminina, mwaumfwa na o aiminina, nga mwasenselako mwaumfwa na o asensela. E lyo mwatendeka ukubutuka; mwabutukila pa ng’anda ya kwa cibusa wenu iili mupepi. Lilya cibusa wenu amwiswila iciibi kabili amwingusha na mu ng’anda, mwaumfwa bwino icine cine no mutima waikala.

Nalimo ifya musango uyu tafyamucitikilapo, lelo kufwile kwaliba ifintu fimo ifingalenga mwalasakamana pa fyo ifintu fikaba ku ntanshi. Ku ca kumwenako, bushe kwaliba ifyabipa ifyo mucita ifyo mufwaya ukuleka lelo mwalifilwa ukuleka? Bushe mwalifilwa ukusanga incito nangu ca kuti mwalyesha ukufwaya pa nshita iitali? Bushe mulasakamana pa fyo cikaba nga mwakota na pa fyo mukalacita nga mwalwala? Nelyo bushe kwaliba ifintu fimbi ifimusakamika?

Bushe te kuti mutemwe ukukwata uo mwingebako amasakamika yenu kabili uwingamwafwa pa nshita mulekabila ubwafwilisho? Bushe mwalikwata cibusa uo mwingebako amasakamika yenu? Ee, mwalikwata! Ni Yehova, filya fine aali cibusa wa kwa Abrahamu e fyo engaba na kuli imwe nga fintu tubelenga pali Esaya 41:8-13. Mu cikomo 10 ne cikomo 13 Yehova atile: “Witiina, pantu ndi na iwe. Wilasakamana, pantu nine Lesa obe. Nkakukosha. Nkakwafwa. Nkakutungilila no kuboko kwandi ukwa ku kulyo ukwa bulungami. Pantu ine, ne Yehova Lesa obe, ndeikata ukuboko kobe ukwa ku kulyo, ndekweba ati, ‘Witiina. Ine nkakwafwa.’”

Bushe aya amashiwi yalamukosha? Muleelenganya ukuti ni mwe Yehova aleeba aya amashiwi. Baibolo tailelanda ukuti muleendela pamo na Yehova pantu nga muleenda pamo nankwe, ninshi ukuboko kwakwe ukwa ku kulyo kuti kwaikata ukuboko kwenu ukwa ku kuso. Lelo Yehova natambika ‘ukuboko kwakwe ukwa ku kulyo ukwa bulungami’ no kwikata ‘ukuboko kwenu ukwa ku kulyo,’ kwati alemutinta no kumufumya mu mafya. Ilyo alemufumya mu mafya alemukosha no kumweba ati: “Witiina. Ine nkakwafwa.”

Bushe mumona Yehova ukuti ni Shinwe kabili Cibusa wenu uwingamwafwa lintu muli na mafya? Yehova alimutemwa, alamusakamana kabili alafwaya ukumwafwa. Nga mwakwata amafya, Yehova afwaya muleumfwa abacingililwa pantu alimutemwa nga nshi. Ukwabula no kutwishika Yehova, “E utwafwa lyonse ilyo tuli na mafya.”—Amalu. 46:1.

Abantu bamo balomfwa ububi pa fyabipa ifyo bacitile kale kabili bamona kwati Lesa tabelela. Nga ca kuti na imwe e fyo mumona, muletontonkanya pa mwaume wa cishinka Yobo, uwasumine  ‘imembu sha ku bwaice bwakwe.’ (Yobo 13:26) Davidi uwaimbile amalumbo na o wine e fyo alemona kabili apapete Yehova ati: “Mwi-ibukisha imembu shandi isha ku bwaice pamo na bumpulamafunde bwandi.” (Amalu. 25:7) Apo bonse tatwapwililika, tuli ‘babembu kabili twalifilwa ukufika pa bukata bwa kwa Lesa.’—Rom. 3:23

Lesa aebele abantu bakwe aba ku kale amashiwi ayaba muli Esaya icipandwa 41. Aba bantu balebembuka sana ica kuti Yehova alisuminishe abena Babiloni ukusenda abantu bakwe muli bunkole. (Esa. 39:6, 7) Na lyo line, Lesa alitontonkanishishe kabela pa fyo ali no kulubula abali no kulapila no kubwelela kuli ena! (Esa. 41:8, 9; 49:8) Na muno nshiku mwine, Yehova alitulanga ukuti alitemwa sana abafwaya ukucita ifyo afwaya.—Amalu. 51:1.

Natulande pali ba Takuya, * abaeseshe na maka yonse ukuleka ukutamba ifye shiku e lyo no kwikataula ifya mfwalo. Ilingi line balebwekeshapo ukucita ifyabipa ifyo balefwaya ukuleka. Bushe baleumfwa shani pa fyo balecita? Batile: “Naliisuulile, lelo nga nalomba ukuti Yehova anjelele, alenjimya mu mafya yandi.” Bushe Yehova alebemya shani? Baeluda mu cilonganino umo ba Takuya bali, babebele ukuti balebatumina foni lyonse ilyo babwekeshapo ukutamba ifye shiku no kwikataula ifya mfwalo. Ba Takuya batile: “Calenkosela ukubatumina lelo nga nabatumina, balenkoselesha.” Ilyo kangalila wa muputule atandalile icilonganino, baeluda bapekenye ukuti ayekoselesha ba Takuya. Kangalila wa muputule aebele ba Takuya ati: “Ico naishila ni co baeluda balefwaya ukuti njise nande na imwe. Balimusala ukuti imutandalile pa kuti mukoseleshe.” Ba Takuya batile: “Nine nalelufyanya lelo Yehova alingafwile ukupitila muli baeluda.” Ba Takuya balilundulwike, baba na bapainiya kabili pali ino nshita babombela pe ofeshi ya musambo. Na imwe bene Lesa kuti amwafwa ukuleka ukucita ifyabipa nga fintu ayafwile ba Takuya.

Abantu abengi balasakamana nga ca kuti tababomba incito. Abantu bamo incito shilapwa kabili cilabakosela ukusanga indalama isha kubomfya. Bushe kuti mwaumfwa shani nga ca kuti konse uko mwaya mu kufwaya incito tabalemwingisha? Abantu bamo balaisuula nga bafilwa ukusanga incito. Bushe Yehova kuti amwafwa shani? Kwena nalimo te kuti amupeele incito ilyo line fye, lelo kuti amwafwa ukwibukisha ifyo Imfumu Davidi yalandile, yatile: “Nali umulumendo, nomba ninkota, lelo nshatalamona uwalungama nalekeleshiwa, nelyo abana bakwe balelombelesha ifya kulya.” (Amalu. 37:25) Ukwabula no kutwishika Yehova amumona ukuti mwalicindama, kabili akamwikata no “kuboko ukwa ku kulyo ukwa bulungami,” kabili kuti amwafwa ukusanga ifyo mukabila pa kuti mutwalilile ukumubombela.

Ba Sara abekala ku Colombia balimona ifyo Yehova akwata amaka ya kwafwa abantu. Uko ba Sara balebomba balebalipila indalama ishingi lelo tabalekwata sana inshita. Apo balefwaya ukulabombesha mu mulimo wa kwa Yehova, bapingwilepo ukuleka incito no kutendeka bupainiya. Na lyo line, balifililwe ukusanga incito ya kulabomba fye amaawala ayanono. E ico baiswile akalituuka umo  batendeke ukushitisha aisikilimu, lelo mu kupita kwa nshita indalama shalipwile baisala na kalituuka. Ba Sara batile: “Palipitile imyaka iitatu ncula fye, lelo Yehova alingafwile ukushipikisha.” Ba Sara balisambilile ubupusano bwaba pa fyo tufwaya na pa fyo tukabila kabili balilekele no kusakamikilwa pa fyo ubushiku bwa mailo bukaleta. (Mat. 6:33, 34) Mu kupita kwa nshita, abakalamba ba ncito uko balebomba kale balibatumine foni ukubeba ukutila kuti babapeela incito ilya ine balebomba kale. Ba Sara baebele abakalamba ba ncito ukutila, kuti basumina fye ukubwelela pa ncito nga ca kuti babasuminisha ukulabomba fye amaawala ayanono kabili nga balebapeela ne nshita ya kubombako imilimo ya kwa Lesa. Nangu ca kuti ba Sara tabafola indalama ishingi nge sho balefola kale, balakwata inshita iya kubomba bupainiya. Pali ifi fyonse ifyabacitikila, ba Sara batile: “Nalimona ukuti ukuboko kwa kwa Yehova kwaba na ine.”

Abantu abengi balasakamana sana pa fyo ifintu fikaba nga bakota. Abengi nga bafika pa myaka ya kulekelapo incito, balatendeka ukusakamana nga ca kuti bakalakwata indalama sha kubomfya pa kuti baleikala bwino. Na kabili abantu abengi nga baleya balekula, balasakamana pa bumi bwabo. Nalimo Davidi e wapapete Yehova ati: “Mwimpoosa ilyo nakota; mwinsha ilyo amaka yandi yapwa.”—Amalu. 71:9, 18.

Finshi fingafwa ababomfi ba kwa Yehova ukulaumfwa ukuti balicingililwa? Balingile ukutwalilila ukutetekela Lesa no kucetekela ukuti akalabapeela ifyo bakalakabila. Kwena nga ca kuti pa myaka iingi baleikala bwino, nalimo balingile ukwangusha ubumi no kuteka imitima ku fintu ifyo bakwete. Kuti basanga ukutila, kuti baba ne nsansa kabili kuti baba no bumi ubusuma nga balelya “imbale ya musalu” ukucila ukulya “ing’ombe iyanona!” (Amapi. 15:17) Nga mwalibika amano ku kubombela Yehova, akalamupeela ifyo mukalakabila na lintu mukakota.

Natulande pali ba José na ba Rose ababombela Yehova mu mulimo wa nshita yonse ukucila pa myaka 65. Pa myaka iingi ba Rose balesakamana bawishi abalwele kabili balekabila ukubasakamana akasuba no bushiku. Na kabili ba José balibalepwile pantu balilwele kansa kabili balebapeela umuti uukali. Bushe Yehova alitambika ukuboko kwakwe ukwa ku kulyo kuli ba José na bena mwabo ba Rose? Ee. Atambika shani? Alibafwa ukupitila muli ba Tony na bena mwabo ba Wendy abo baba nabo mu cilonganino, ababapeela ing’anda umwa kwikala. Ba Tony na ba Wendy balefwaya ukuti bapainiya ebo bakaleikala muli iyi ng’anda ukwabula ukusonkela. Ilyo ba Tony bali pa sukulu lya ku sekondari balemona ba José na ba Rose baleya mu kubila imbila nsuma. Ba Tony balitemenwe sana aba abaupana pa fyo balebombesha. Apo ba Tony na ba Wendy balimwene ukuti ba José na ba Rose balibombele Yehova ubumi bwabo bonse, balefwaisha ukubafwa. Ukucila pa myaka 15 ba Tony na ba Wendy balyafwa aba abakalamba abali nalimo ne myaka 85. Aba abakalamba bamona ba Tony na ba Wendy ukuti bupe ubo Yehova abapeela.

Lesa aletambika ‘ukuboko kwakwe ukwa ku kulyo ukwa bulungami’ na kuli imwe. Bushe na imwe mukatambika ukuboko kwenu kuli Yehova uwamulaya ukuti: “Witiina. Ine Nkakwafwa”?