“Whọ jọ Abọ Ọ Lọhọ Owhẹ Hẹ”
“Whọ jọ abọ ọ lọhọ owhẹ hẹ.”—ZEF. 3:16.
ILE: 81, 32
1, 2. (a) Ebẹbẹ vẹ otu mai buobu a bi wo nẹnẹ, kọ eme u bi noi ze? (b) Imuẹro vẹ Ebaibol na ọ kẹ omai evaọ obe Aizaya 41:10, 13?
ONIỌVO-ỌMỌTẸ mai jọ nọ ọ rrọ ọkobaro oke-kpobi yọ ọzae riẹ ọ rrọ ọkpako ukoko, ọ ta nọ: “Dede nọ mẹ be roma kẹ iruẹru egagọ Jihova ziezi, awaọruọ ọ be kẹ omẹ uye anwọ ikpe buobu ze na. O be hae whaha omẹ owezẹ, lẹliẹ omẹ mọ ẹsejọ, kpomahọ oghẹrẹ nọ me bi yerikugbe amọfa, yọ ẹsejọ u re ru omẹ gwọlọ siọ egagọ Jihova ba je si ruọ eghogho jọ nyai siomano.”
2 Kọ whọ rẹ sai wo otoriẹ ẹbẹbẹ oniọvo-ọmọtẹ yena? U yoma gaga inọ akpọ omuomu Setan nana ọ be wha ebẹbẹ sa-sa ze, enọ e rẹ sai ru omai ruawa jẹ lẹliẹ udu whrehe omai. Ebẹbẹ nana e sae wọhọ umu-okọ, onọ u re ru nọ okọ o gbẹ sai ro bi haro ho. (Itẹ 12:25) Eme o rẹ sai ru nọ ma gbe ro bi haro ho, wọhọ odẹme? O sae jọnọ ohwo o whu ku owhẹ, okpẹyao jọ ọ be kẹ owhẹ uye, o rrọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ ko uviuwou ra evaọ etoke obẹbẹ nana, hayo whọ be rẹriẹ ovao dhe ukpokpoma. Awaọruọ nọ ebẹbẹ nana e rẹ wha ze, o rẹ sai mi owhẹ ẹgba nọ oke o be nyaharo na. O sai tube ru nọ whọ gbẹ rọ wereva ha. Rekọ uzẹme riẹ họ, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ fiobọhọ kẹ owhẹ.—Se Aizaya 41:10, 13.
3, 4. (a) Eme a rọ “abọ” dhesẹ evaọ Ebaibol na? (b) Eme o rẹ sai ru omai fi abọ hotọ hayo lẹliẹ abọ lọhọ omai?
3 Ẹsibuobu, Ebaibol na ọ rẹ rehọ abọ oma na dhesẹ oghoghẹrẹ iruemu hayo iruẹru. Wọhọ oriruo, a jọ Ebaibol na fodẹ obọ unuẹse buobu. Re a ru obọ ohwo ga o rẹ sai dhesẹ nọ a tuduhọ ohwo na awọ, bọe ga, je ru ei wo ogaga nọ o re ro ru oware. (1 Sam. 23:16) O sai dhesẹ epanọ ohwo o re wo emamọ eriwo gbe ẹruore kpahe obaro.
4 Ẹsejọ, a rẹ rọ ohwo nọ abọ ọ lọhọ hayo nọ o fi abọ hotọ dhesẹ ohwo nọ udu u whrehe, nọ udu u no awọ, hayo nọ o gbe wo ẹruore he. (2 Irv. 15:7; Hib. 12:12) Oma o rẹ sae lọhọ ohwo nọ ọ rrọ uyero utioye. Whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nọ i bi mi owhẹ ẹgba, lẹliẹ owhẹ ruawa, hayo tube ru owhẹ siọ egagọ Jihova ba, ẹvẹ whọ sai ro wo udu? Ẹvẹ whọ sai ro wo uduotahawọ gbe ẹgba nọ whọ sai ro thihakọ jẹ wereva?
“OBỌ ỌNOWO NA O KPẸRE NỌ Ọ GBẸ SAE SIWẸ HẸ HẸ”
5. (a) Eme ma rẹ gwọlọ ru nọ ebẹbẹ i te te omai, rekọ eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ omamai? (b) Eme ma be te ta kpahe na?
5 Se Zefanaya 3:16, 17. Ukpenọ ma kuvẹ re ozọ u mu omai hayo re udu u whrehe omai, onọ o rẹ sai ru omai fi abọ hotọ, Jihova, Ọsẹ oyoyou mai na o zizie omai nọ ma ‘gbolo awaọruọ mai kpobi kẹe.’ (1 Pita 5:7) Ma sai roro kpahe ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ahwo Izrẹl, inọ obọ ogaga riẹ ‘o kpẹre he nọ ọ gbẹ sai ro siwi’ idibo riẹ hẹ. (Aiz. 59:1) Ma te ta kpahe obọdẹ iriruo esa jọ nọ i dhesẹ nọ Jihova ọ rẹ sae kẹ idibo riẹ ẹgba nọ a re ro ru oreva riẹ ghelọ ebẹbẹ ilogbo, gbe inọ o rrọ isiuru riẹ re o ru ere. Joma ruẹ epanọ iriruo nana e sae rọ bọ omai ga.
6, 7. Obọdẹ oware vẹ ma rẹ sai wuhrẹ nọ ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ ahwo Izrẹl a ro fi ahwo Amalẹk kparobọ?
6 Omoke jọ nọ Jihova o siwi ahwo Izrẹl no igbo Ijipti no, ahwo Amalẹk a tẹ wọ ẹmo bru ai. Joshua o ru lele ọkpọvio Mosis je su egbaẹmo Izrẹl kpohọ ẹmo na ududu. Evaọ oke yena, Mosis ọ tẹ rehọ Erọn avọ Họ lele oma kpohọ ugbehru jọ nọ o kẹle etẹe, oria nọ a rẹ sae jọ kparo ruẹ ẹmo-ofio na. Kọ ezae esa nana a jẹ dhẹ no ẹmo na fiki ozọ? Kakaka!
7 Mosis o ru lele omaa nọ u ru nọ a ro fi kparobọ. Mosis ọ rọ abọ ivẹ riẹ kpare ọkpọ Ọghẹnẹ uzẹme na kpehru. Nọ abọ Mosis ọ tẹ rrọ ehru, Jihova o ve ru abọ egbaẹmo Izrẹl ga, a ve bi kpe ahwo Amalẹk. Rekọ nọ abọ ọ tẹ lọhọ Mosis, o je mu abọ họ efihọ otọ, ahwo Amalẹk a ve mu ahwo Izrẹl họ ekpe. Ababọ okioraha, Erọn avọ Họ “a tẹ wọ utho ze re [Mosis] ọ keria, Erọn avọ Họ a te kru abọ riẹ kpehru, ọ jọ o kru obọ jọ ọdekọ o kru onọ ukiọkọ, abọ riẹ o te mudhe ẹta ọvo bẹsenọ ọre o ro kiedi.” Ẹhẹ, obọ ogaga Ọghẹnẹ u ru nọ ahwo Izrẹl a ro fi ẹmo na kparobọ.—Ọny. 17:8-13.
8. (a) Eme Asa o ru nọ ahwo Ẹtiopia a wọ ohọre bru orẹwho Juda? (b) Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele oghẹrẹ nọ Asa ọ rọ rẹroso Ọghẹnẹ?
8 Jihova o dhesẹ via re inọ obọ riẹ o kpẹre he evaọ oke Asa ovie na. Ebaibol na ọ ta kpahe emo buobu nọ a fi. Rekọ ogbaẹmo nọ o mae rro nọ a jọ Ebaibol na fodẹ họ, orọ Zira ohwo Ẹtiopia na. Zira o wo egbaẹmo ima ọvo (1,000,000) nọ e riẹ epanọ a re fi ẹmo ziezi. Egbaẹmo Ẹtiopia na a rọ enwenọ akuava bu vi erọ Asa. O hae te lọhọ gaga re ozọ u mu Asa, re ọ ruawa je fi obọ hotọ re a fiei kparobọ. Ukpoye, Asa o bo se Jihova kẹ obufihọ ababọ okioraha. Ohwo ọ sai roro nọ o lọhọ vievie he re egbaẹmo Asa a fi erọ Ẹtiopia kparobọ, rekọ “Ọghẹnẹ ọ rẹ sai ru eware kpobi” lọhọ. (Mat. 19:26) Ọghẹnẹ o dhesẹ ogaga ulogbo riẹ jẹ “kparobọ vi ahwo Ẹtiopia eva aro Asa,” ọnọ “eva [riẹ] erọ kpahe Ọghẹnẹ eva edẹ uzuazọ riẹ kpobi.”—2 Irv. 14:8-13; 1 Iv. 15:14.
9. (a) Eme ọ whaha Nehemaya ugbẹhẹ Jerusalẹm nọ a jẹ bọ na ha? (b) Ẹvẹ Ọghẹnẹ ọ rọ kuyo olẹ Nehemaya?
9 Dai roro epanọ o kẹ Nehemaya uye te okenọ o kpobọ Jerusalẹm. Orẹwho na soso o jọ enwenọ ababọ ọthọwẹ, yọ udu u whrehe ibe ahwo Ju riẹ kpobi no. Idudu nọ ewegrẹ ahwo Ju a whẹ họ ae oma u ru abọ lọhọ ae, nọ a rọ siọ ugbẹhẹ Jerusalẹm nọ a jẹ bọ na ba. Kọ Nehemaya ọ kuvẹ re uyero yena u ru ei fi abọ hotọ hayo lẹliẹ udu whrehe iẹi re? Vievie! Wọhọ Mosis, Asa, gbe idibo Jihova efa, o rrọ uruemu Nehemaya no vẹre re ọ hae rẹroso Jihova jẹ lẹ sei. Yọ ere o ru evaọ onana. Evaọ uyero nana nọ ahwo Ju a jọ roro nọ a te sae vabọ họ na, Jihova ọ kuyo olẹ nọ Nehemaya ọ lẹ no eva ze. Ọghẹnẹ ọ rehọ “ẹgba gbe ogaga obọ” riẹ kpare abọ ahwo Ju nọ ọ rrọ rai no na. (Se Nehemaya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Kọ whọ rọwo nọ Jihova ọ be rọ “ẹgba gbe ogaga obọ” riẹ tuduhọ idibo riẹ awọ nẹnẹ?
JIHOVA O TI RU ABỌ RA GA
10, 11. (a) Ẹvẹ Setan ọ be rọ gwọlọ ru re ma fi abọ hotọ? (b) Eme Jihova ọ be rọ tuduhọ omai awọ jẹ kẹ omai ẹgba? (c) Ẹvẹ who ro wo erere no isukulu gbe ewuhrẹ ukoko na ze no?
10 U mu omai ẹro nọ Setan o ti fi abọ hotọ evaọ ohọre riẹ hẹ, onọ ọ be rọ gwọlọ whaha omai egagọ Ọghẹnẹ. Idhere jọ nọ o bi ro ru onana họ, erue nọ o bi gu, egọmeti nọ o re ro guegue omai, isu egagọ, gbe ikọ-erue. Eme họ utee riẹ? O bi ru enana kpobi re ọ sai ru abọ lọhọ omai hayo nọ ma re ro fi abọ hotọ evaọ iruo usiuwoma ota Uvie na. Dede na, Jihova ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ omai ẹgba, yọ o rrọ isiuru riẹ re o ru ere. (1 Irv. 29:12) U wuzou gaga re ma wo ẹgba nọ ẹzi ọfuafo na ọ rẹ kẹ re ma sai fi edawọ kpobi kparobọ, enọ Setan avọ akpọ omuomu riẹ a bi ro te omai. (Ol. 18:39; 1 Kọr. 10:13) Ofariẹ, ma yere Ọghẹnẹ gaga nọ ọ rọ kẹ omai Ebaibol na, onọ a rọ ẹzi ọfuafo riẹ kere. Who je roro kpahe emu iwuhrẹ Ọghẹnẹ nọ a rehọ no Ebaibol na ze nọ ma bi wo kamara kamara. A ta eme nọ e rrọ obe Zekaraya 8:9, 13 (sei) evaọ okenọ a jẹ wariẹ bọ etẹmpol Jerusalẹm na, yọ eme yena i fo kẹ omai gaga nẹnẹ.
11 Ewuhrẹ nọ ma bi wo evaọ iwuhrẹ ukoko, ikokohọ esese gbe ilogbo, gbe isukulu ukoko na sa-sa e be jẹ bọ omai ga re. Iwuhrẹ yena e sai fiobọhọ kẹ omai wo emamọ iroro, fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ, je ru ewha-iruo Oleleikristi mai gba. (Ol. 119:32) Kọ o be hae were owhẹ re who wo uduotahawọ no iwuhrẹ nana ze?
12. Eme ma re ru hrọ re ma sai wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ?
12 Jihova o fiobọhọ kẹ ahwo Izrẹl fi ahwo Amalẹk gbe ahwo Ẹtiopia kparobọ, yọ ọ kẹ Nehemaya avọ egbẹnya riẹ ogaga nọ a ro ru iruo ebabọ na re. Epọvo na re, Jihova ọ te kẹ omai ẹgba nọ ma ti ro mudhe kẹ ukpokpoma, ọwọsuọ, gbe awaọruọ kpobi re ma sae ruabọhọ iruo usiuwoma ota na. (1 Pita 5:10) Ma re rẹro nọ Jihova o ti ru iruo igbunu kẹ omai hi. Ukpoye, ma re ru ẹkabọ mai. Oye họ Ebaibol na nọ ma re se kẹdẹ kẹdẹ, oma oruẹrẹkpahe kẹ gbe iwuhrẹ nọ ma rẹ nya koka koka jẹ jarai wobọ, egagọ uviuwou gbe uwuhrẹ omobọ-ohwo nọ ma re ru, gbe Jihova nọ ma rẹ rẹroso jẹ lẹ se. Ajọ ma kuvẹ vievie he re eware efa i mi omai oke nọ ma re ro wo erere no idhere sa-sa nọ Jihova ọ be rọ tuduhọ omai awọ ze. Who te muẹrohọ nọ abọ ra ọ dina rrọ otọ evaọ usu eware nọ ma dhunu te no na, yare Ọghẹnẹ kẹ obufihọ. Kẹsena whọ vẹ te ruẹ epanọ ẹzi riẹ ọ te rọ kẹ “owhai ẹgba nọ wha re ro ru eware nọ e rẹ were iẹe, [jẹ] kẹ owhai isiuru na gbe ogaga nọ wha re ro ru ere.” (Fil. 2:13) Rekọ eme whọ rẹ sai ru rọ bọ abọ amọfa ga?
WHA RU ABỌ NỌ E RRỌ OTỌ GA
13, 14. (a) Ẹvẹ oniọvo-ọmọzae jọ o ro wo ọbọga okenọ aye riẹ o whu no? (b) Idhere vẹ ma sae rọ bọ amọfa ga?
13 Jihova ọ kẹ omai ukoko akpọ-soso riẹ nọ o vọ avọ inievo nọ e be daezọ mai jẹ kẹ omai uduotahawọ. Kareghẹhọ nọ Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha ru abọ nọ e rrọ otọ whrọze na ga je ru ighilawọ nọ e ga ha na ga, jẹ hai ru idhere nọ awọ rai ọ be nya liọ.” (Hib. 12:12, 13) Ahwo buobu evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a wo oghẹrẹ ọbọga otiọye. Epọvo na o rrọ nẹnẹ re. Evaọ okejọ nọ aye oniọvo-ọmọzae jọ o whu ku ei, ọ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ efa sa-sa. Ọ ta nọ: “Me wuhrẹ nọ ma rẹ sae salọ edawọ nọ i re te omai hi, yọ ma rẹ sae salọ oke nọ i re ro te omai hi gbe oghẹrẹ nọ e rẹ via kpekpe te. Olẹ gbe uwuhrẹ omobọ mẹ, e wọhọ ewu nọ ọ rẹ lẹliẹ ohwo vori evaọ ame nọ u bi ru nọ me gbe bi ro kiediwi hi. Yọ uketha inievo ukoko na o kẹ omẹ omosasọ gaga no. Me vuhumu no inọ u wuzou gaga re ma wo usu okpekpe kugbe Jihova taure ebẹbẹ i te ti te omai.”
Ohwo kpobi evaọ ukoko na ọ sae jọ ọbọga kẹ amọfa (Rri edhe-ẹme avọ 14)
14 Erọn avọ Họ a kru abọ Mosis dikihẹ evaọ etoke ẹmo. Mai omamai, ma rẹ sae gwọlọ idhere nọ ma rẹ rọ tha amọfa uke je fiobọhọ kẹ ae. Ono ma rẹ sai fiobọhọ kẹ? Inievo nọ owho hayo ẹyao ọ be kẹ uye, enọ uviuwou rai u bi kpokpo, enọ e rrọ ọkora, hayo enọ ohwo o whu ku. Ma rẹ sai je fiobọhọ kẹ izoge re, enọ e be rẹriẹ ovao dhe odawọ nọ a re ro ru oware uyoma, hayo odawọ amọfa nọ a be tuduhọ ae awọ re a le utee isukulu ikpehru, ugho, hayo okpodẹ evaọ akpọ nana. (1 Tẹs. 3:1-3; 5:11, 14) Gwọlọ idhere nọ who re ro dhesẹ kẹ amọfa nọ who wo isiuru kẹ ae evaọ obọ Ọgwa Uvie, nọ whọ tẹ rrọ usiuwoma, nọ who te bi lele amọfa re emu, hayo nọ who te bi lele omọfa ta ẹme evaọ ifonu.
15. Didi oware eme ọbọga mai e rẹ sae wọ ibe Ileleikristi mai ru?
15 Nọ Asa o fi ahwo Ẹtiopia kparobọ no, Azaraya ọruẹaro na ọ tẹ tuduhọ iẹe avọ ahwo na awọ inọ: “Rekọ, whẹ, kru ẹro ra ga! Whọ mọ oyẹlẹ hẹ, keme a te hwaosa iruo ra.” (2 Irv. 15:7) Onana u ru nọ Asa o ro ru inwene buobu re a sai zihe egagọ uzẹme ze. Epọvo na re, eme ọbọga mai e rẹ sai kpomahọ amọfa wowoma. Yọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ ae gọ Jihova vi epaọ anwẹdẹ. (Itẹ 15:23) Emamọ iyo nọ whọ rẹ kẹ evaọ ewuhrẹ e rẹ sae bọ amọfa ga re, who rri onana vo vievie he.
16. Wọhọ Nehemaya, ẹvẹ ekpako ukoko a sai ro ru abọ enọ e rrọ ukoko rai ga? Kẹ oriruo epanọ ibe Ileleikristi a ro fiobọhọ kẹ owhẹ no.
16 Jihova o fiobọhọ kẹ Nehemaya avọ ahwo nọ a jọ kugbe iei kru abọ ga ru iruo ebabọ na. A tẹ rọ edẹ 52 ọvo bọ igbẹhẹ Jerusalẹm na re. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Orọnikọ Nehemaya o je muẹrohọ ahwo nọ a bi ru iruo na ọvo ho. Ọyomariẹ o je wobọ evaọ iruo ebabọ ugbẹhẹ Jerusalẹm na re. (Neh. 5:16) Epọvo na o rrọ nẹnẹ re, ekpako ukoko buobu a be raro kele Nehemaya wobọ evaọ iruo ebabọ ukoko na sa-sa, hayo wobọ evaọ ẹruorote gbe aruẹrẹ Ọgwa Uvie rai. Nọ ekpako na a te bi lele iwhowho-uvie wobọ evaọ usiuwoma ota je weze bru inievo na re a bọ ae ga, a be rọ enẹ ru abọ enọ e ga ha ga, jẹ be rọ ọbọga kẹ enọ e be ruawa.—Se Aizaya 35:3, 4.
“WHỌ JỌ ABỌ Ọ LỌHỌ OWHẸ HẸ”
17, 18. Ma te wo ebẹbẹ hayo be ruawa, imuẹro vẹ ma rẹ sai wo?
17 Inievo mai nọ ma re lele ru iruo jẹ tha-uke o rẹ wha okugbe ze. O rẹ lẹliẹ omai wo usu okpekpe kugbe ai je ru omai wo evaifihọ kpahe eghale Uvie Ọghẹnẹ. Nọ ma bi ru abọ amọfa ga na, ma bi fiobọhọ kẹ ai mudhe kẹ edawọ nọ e rẹ sai whrehe udu ohwo, je fiobọhọ kẹ ai wo emamọ eriwo kpahe obaro. Ofariẹ, amọfa nọ ma re fiobọhọ kẹ enẹ, u re ru omai tẹrovi egagọ Ọghẹnẹ, je wo imuẹro egaga kpahe eyaa Ọghẹnẹ. Uzẹme, u re ru abọ mai ga re.
18 Ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ jọ etoke sa-sa thọ jẹ sẹro idibo riẹ evaọ oke anwae, o rẹ bọ ẹrọwọ mai gbe eva nọ ma fihọ iẹe ga nẹnẹ. Fikiere, whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ, “whọ jọ abọ ọ lọhọ owhẹ hẹ”! Ukpoye, lẹ se Jihova, jẹ kuvẹ re obọ ulogbo riẹ o bọ owhẹ ga je su owhẹ ruọ eghale Uvie riẹ.—Ol. 73:23, 24.
