1, 2. Ise-abọ vẹ idibo Jihova a rẹ rẹriẹ ovao dhe hrọ?

NO OKE Ebẹle nọ ọ jọ ohwo ọsosuọ nọ o wo ẹrọwọ ze rite oke mai na, idibo Ọghẹnẹ buobu a muabọ gaga no evaọ egagọ riẹ. Pọl ukọ na o kere se Ileleikristi obọ Hibru nọ a “thihakọ edawọ egaga avọ iye sa-sa,” nọ a be gwọlọ wo ọjẹrehọ gbe eghale Jihova na. (Hib. 10:32-34) Pọl ọ rọ abomuo Ileleikristi na dhesẹ omodawọ ahwo Griki nọ a rẹ dhẹ-ohrẹ, nọ i re muabọ, gbe enọ e rẹ bọo ego. (Hib. 12:1, 4) Nẹnẹ, ma be dhẹ ohrẹ uzuazọ, yọ ma rẹriẹ ovao dhe utu ofa nọ o be gwọlọ reghe omai, gele omai kie, mi omai evawere, je ru omai ku osohwa obaro mai fiẹ.

² Orọ ọsosuọ, ma rrọ ohọre ogaga kugbe Setan avọ akpọ omuomu riẹ. (Ẹf. 6:12) U wuzou gaga re ma whaha eware akpọ na nọ e “dowọ mu otọ gaga,” re e siọ omai ba ẹraha. Eware wọhọ iwuhrẹ erue, eriariẹ-ikpehru, gbe ekpehre iruemu wọhọ ọfariẹ-ogbe, ivovavovo, imu egaga erehọ, gbe idi-eda thomawa. Yọ o gwọlọ nọ ẹsikpobi ma rẹ whaha isiuru obọmai gbe udu nọ u re whrehe omai.—2 Kọr. 10:3-6; Kọl. 3:5-9.

3. Ẹvẹ Ọghẹnẹ o bi ro wuhrẹ omai re ma họre ewegrẹ mai?

 ³ Kọ o ginẹ lọhọ re ma fi ebẹbẹ ilogbo itieye na kparobọ? Ee, rekọ o gwọlọ ohọre ogaga mi omai. Pọl ọ rọ omariẹ dhesẹ ahwo oke anwae nọ a rẹ bọwo ego nọ ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ mẹ be bọwo ego mẹ o rrọ oghẹrẹ nọ mẹ gbẹ rọ bọwo ofou hu.” (1 Kọr. 9:26) Wọhọ epanọ ohwo nọ ọ rẹ bọwo ego ọ rẹ họre ọwegrẹ riẹ no oma na, ere o gwọlọ nọ ma rẹ daoma họre ewegrẹ mai no oma. Jihova o bi wuhrẹ omai je fiobọhọ kẹ omai evaọ ohọre nana. Ọ be rọ Ebaibol na kẹ omai ithubro nọ i re siwi uzuazọ mai. Ọ be jẹ rọ ebe ukoko na, iwuhrẹ mai, gbe ikokohọ esese gbe ilogbo fiobọhọ kẹ omai re. Kọ who bi fi eware nọ who bi wuhrẹ họ iruo? Who gbe ru ere he, o rẹ wọhọ ẹsenọ whọ be “bọwo ofou,” kiyọ whọ be họre ọwegrẹ ra ziezi hi.

4. Ẹvẹ ma sai ro ru nọ eyoma o gbe ro fi omai kparobọ họ?

⁴ Ewegrẹ mai e rẹ sae vẹruọ omai evaọ okenọ ma rẹro riẹ hẹ, hayo okenọ oma o rrọ omai no, fikiere o gwọlọ nọ ma jaja aro vi ẹsikpobi. Ebaibol na ọ vẹvẹ omai unu inọ: “Whọ kuvẹ re eyoma o fi owhẹ kparobọ họ, rekọ hae rehọ ewoma ro fi eyoma kparobọ.” (Rom 12:21) Ẹme na, ma du “kuvẹ re eyoma o fi” omai kparobọ họ u dhesẹ nọ ma rẹ sai fi eyoma kparobọ. Ma rẹ sai ru ere nọ ma tẹ ruabọhọ họre wọso iẹe. Evaọ abọdekọ riẹ, ma te fiomahọ otọ jẹ seba ẹhọre, Setan, akpọ omuomu riẹ, gbe sebaẹgba mai e rẹ sai fi omai kparobọ. Whọ kuvẹ re Setan o ru owhẹ fi abọ hotọ evaọ ohọre na vievie he.—1 Pita 5:9.

5. (a) Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ruabọhọ ohọre mai re ma ruẹsi wo eghale Ọghẹnẹ? (b) Iriruo Ebaibol vẹ ma te ta kpahe?

⁵ Re ma sae kparobọ, o gwọlọ nọ ẹsikpobi ma rẹ hae kareghẹhọ ẹjiroro nọ ma be rọ họre na. Ma ti wo ọjẹrehọ gbe eghale Ọghẹnẹ nọ ma tẹ tẹrovi eme nọ e rrọ obe Ahwo Hibru 11:6 na inọ: “Ohwo kpobi nọ o bi bru Ọghẹnẹ ze ọ rẹ rọwo nọ ọ rrọ gbe nọ ọ rẹ hwosa kẹ enọ e be rọ ajọwha gwọlọ iẹe.” Ẹme Griki nọ a fa “rọ ajọwha gwọlọ” na u dhesẹ oware nọ a rẹ ruabọhọ ru jẹ daoma fihọ gaga. (Iruẹru 15:17) Ma jọ Ebaibol na wo obọdẹ iriruo ezae avọ eyae buobu nọ i wo ẹrọwọ, enọ e daoma gaga gwọlọ eghale Jihova. Jekọp, Reshẹl, Josẹf, gbe Pọl a rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ sa-sa nọ a ruẹ uye rai, ghele na a dhesẹ via inọ ithihakọ e rẹ wha eghale ilogbo ze. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele oriruo imane nana?

6. Eme o fiobọhọ kẹ Jekọp thihakọ, kọ ẹvẹ a rọ ghale iẹe? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁶ Jekọp ọ ruabọhọ họre je thihakọ keme o you Jihova, o rri eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ ghaghae, o te je fi ẹrọwọ họ eyaa nọ Jihova ọ yaa kẹe inọ ọ te ghale emọ riẹ. (Emu. 28:3, 4) Onana u ru nọ Jekọp ọ rọ dawo ẹgba riẹ kpobi re ọ sai wo eghale Ọghẹnẹ makọ evaọ okenọ ọ kpako te enwenọ ikpe ẹgba ọvo (100) no; o tube lele ukọ-odhiwu nọ o zihe ruọ ohwo-akpọ muabọ dede. (Se Emuhọ 32:24-28.) Kọ ẹgba obọriẹ gheghe Jekọp ọ sai ro lele ukọ-odhiwu nọ o wo ẹgba gaga na họre? Vievie! Dede na, Jekọp ọ gba riẹ mu nọ o re muabọ na te oka, ọ rọwo siọ ohọre na ba ha. Yọ a ginẹ ghale iẹe fiki ithihakọ riẹ. A mu odẹ na, Izrẹl kẹe (onọ otofa riẹ o rrọ, “Ọnọ O [Thihakọ] Lele Ọghẹnẹ Muabọ” hayo “Ọghẹnẹ O re Muabọ”). Jekọp o wo osohwa ulogbo nọ  mai omamai ma be gwọlọ nẹnẹ na, oyehọ ọjẹrehọ gbe oghale Jihova.

7. (a) Ẹbẹbẹ ologbo vẹ Reshẹl ọ rẹriẹ ovao dhe? (b) Ẹvẹ ọ rọ ruabọhọ họre je wo oghale uwhremu na?

⁷ Reshẹl aye oyoyou Jekọp, ọ jẹ rọ ajọwha rẹro epanọ Jihova o ti ro ru eyaa nọ ọ ya kẹ ọzae riẹ na gba. Rekọ ẹbẹbẹ ologbo jọ nọ o wọhọ nọ a rẹ sai fi kparobọ họ ọ jọ otọ kẹe. Reshẹl o wo ọmọ họ. Evaọ oke yena, ẹbẹbẹ riẹ na ọ jọ oware ekela. Ẹvẹ Reshẹl ọ sai ro wo ẹgba nọ ọ rọ ruabọhọ họre ebẹbẹ ilogbo nọ e rẹ sae lẹliẹ udu whrehe ohwo? Oma o lọhọ e riẹ hẹ. Ukpoye, ọ jẹ hae lẹ gaga jẹ rọ ere ruabọhọ ohọre na. Jihova o yo olẹ Reshẹl, jẹ rọ emọ ghale iẹe uwhremu na. Agbẹta nọ Reshẹl ọ rọ ta avọ oghọghọ evaọ okejọ inọ: “Abọ ologbo me . . . mu no, mẹ tẹ kpare obọ.”—Emu. 30:8, 20-24.

8. Ẹbẹbẹ vẹ Josẹf ọ ruẹ uye riẹ oke lelehie, kọ ẹvẹ oware nọ o ru kpahe iẹe o rọ rrọ emamọ oriruo kẹ omai?

⁸ Ababọ avro, emamọ oriruo Jekọp avọ Reshẹl u fiobọhọ kẹ Josẹf ọmọ rai gaga, onọ o te lẹliẹe rẹriẹ ovao dhe edawọ ziezi evaọ obaro. Okpẹtu nọ Josẹf o rẹro riẹ hẹ o via kẹe evaọ okenọ ọ jọ ikpe 17. Ihri-eriọ i ru nọ inievo riẹ a rọ zẹe kpohọ igbo. Evaọ oke ofa, a te fi ei họ uwou-odi ekueku, yọ ọ jọ etẹe ikpe jọ. (Emu. 37:23-28; 39:7-9, 20-21) Josẹf ọ kuvẹ re udu u whrehe iei hi, yọ o fi ẹgo heva gbe he inọ o ti ru kele. Ukpoye, ọ tẹrovi obọdẹ usu nọ o wo kugbe Jihova. (Izerẹ 19:18; Rom 12:17-21) U fo nọ oriruo Josẹf u re fiobọhọ kẹ omai. Wọhọ oriruo, o tẹ make rọnọ uzuazọ o jọ bẹbẹ kẹ omai evaọ oke emaha, hayo ma wo ebẹbẹ jọ obọnana nọ o wọhọ nọ e te sai kuhọ họ, o gwọlọ nọ ma rẹ ruabọhọ ohọre na avọ ithihakọ. Ma wo imuẹro inọ ma te ru ere, Jihova ọ te ghale omai.—Se Emuhọ 39:21-23.

9. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Jekọp, Reshẹl, gbe Josẹf re ma sai wo eghale Jihova?

⁹ Roro kpahe ẹbẹbẹ jọ nọ whọ be rẹriẹ ovao dhe obọnana. O sae jọnọ oghẹrẹ okienyẹ jọ, amọfa a be gbẹre-oma kẹ owhẹ hayo se owhẹ ẹkoko. O jẹ sae jọnọ ohwo jọ o gu ọrue fihọ owhẹ uzou, ẹsejọhọ fiki ihri-eriọ. Ajọ ohọre na o bẹ owhẹ re who fi abọ hotọ vievie he. Ukpoye, kareghẹhọ oware nọ u fiobọhọ kẹ Jekọp, Reshẹl, gbe Josẹf ruabọhọ egagọ Jihova avọ evawere. Ọghẹnẹ ọ kẹ rae ẹgba jẹ ghale ae keme a ruabọhọ uruemu nọ u dhesẹ nọ a wo edẹro kẹ usu nọ a wo kugbe Jihova. A ruabọhọ họre je ru lele elẹ rai. Ma kẹle okenọ a te rọ raha uyero-akpọ nana gaga no, fikiere, ma wo obọdẹ ẹjiroro nọ ma re ro kru ẹruore nọ ma wo kpahe obaro na gaga. Kọ whọ te dao ẹgba ra kpobi re whọ sai wo ọjẹrehọ Jihova, jẹ họre kẹe wọhọ odẹme?

10, 11. (a) Ẹvẹ ma sae rọ họre kẹ oghale Ọghẹnẹ? (b) Eme o ti fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ u fo, jẹ whaha udu nọ u re whrehe omai hayo viẹ omai họ?

¹⁰ Iyero jọ vẹ o rẹ jọ gwọlọ nọ ma họre kẹ oghale Ọghẹnẹ? Uyero jọ nọ ahwo buobu a rẹriẹ ovao dhe no họ, epanọ a sai ro siobọno oghẹrẹ uruemu jọ nọ u fo ho riẹriẹriẹ. Amọfa a daoma gaga no re a sai wo emamọ eriwo kpahe iruo usiuwoma ota na. Yọ ẹsejọhọ oware nọ o rrọ ẹbẹbẹ kẹ owhẹ họ, epanọ whọ sai gbe ro thihakọ ghelọ ẹyao hayo ọkora nọ ọ be hae jọ owhẹ oma fikinọ whọ rrọ goli. Oware ofa nọ o rrọ ẹbẹbẹ kẹ amọfa họ, epanọ a sae rọvrẹ omọfa nọ o ru rai thọ. Te ma gọ Jihova kri no hayo ma  muhọ obọ, o gwọlọ nọ mai kpobi ma rẹ họre wọso eware nọ e rẹ sae whaha omai Ọghẹnẹ ọgọ, ọnọ ọ rẹ hwosa kẹ enọ i wo ẹrọwọ kpobi na.

¹¹ Evaọ uzẹme, o lọhọ tere he re ohwo ọ hai ru oware nọ u kiehọ, je yeri uzuazọ Oleleikristi ẹsikpobi. O rẹ mae jọ enẹ nọ udu mai u te bi si omai rri obonọ ma gwọlọ họ. (Jeri. 17:9) Who te muẹrohọ nọ udu ra o be vie owhẹ họ ru oware nọ u fo ho, lẹ se Ọghẹnẹ kẹ ẹzi ọfuafo riẹ. Olẹ gbe ẹzi ọfuafo na e sae kẹ owhẹ udu hayo ẹgba ru oware nọ whọ riẹ nọ u kiehọ, nọ Jihova ọ rẹ rọ fiki riẹ ghale ohwo. Hai ru lele elẹ ra. Daoma se oria ikere jọ kẹdẹ kẹdẹ, hai ru uwuhrẹ omobọ-ohwo gbe Egagọ Uviuwou.—Se Olezi 119:32.

12, 13. Eme o fiobọhọ kẹ inievo ivẹ jọ fi ekpehre isiuru kparobọ?

¹² U wo iriruo buobu, erọ epanọ Ọghẹnẹ ọ rọ rehọ Ẹme riẹ, ẹzi riẹ, gbe ebe ukoko na fiobọhọ kẹ ibe Ileleikristi mai whaha ekpehre isiuru no. Uzoge jọ o se uzoẹme na, “How Can You Resist Wrong Desires?” (Ẹvẹ Whọ Sae rọ Whaha Ekpehre Isiuru?) evaọ Awake! Akpegbivẹ 8, 2003. Ẹvẹ o rri uzoẹme na? Ọ ta nọ: “Mẹ be daoma epanọ mẹ rẹ rọ whaha ekpehre isiuru. Nọ mẹ jọ uzoẹme na se nọ ‘o rrọ bẹbẹ gaga kẹ ahwo buobu re a sae whaha ekpehre isiuru,’ o jọ omẹ oma nọ mẹ rrọ usu inievo akpọ-soso na. U ru omẹ riẹ nọ mẹ ọvo me wo ẹbẹbẹ yena ha.” Uzoẹme na “Alternative Life-Styles—Does God  Approve?” (Kọ Ọghẹnẹ Ọ rẹ Jẹ Uzuazọ Uyero Oghẹrẹsa Rehọ) evaọ Awake! Akpe 8, 2003, u fiobọhọ kẹ uzoge nana re. O muẹrohọ nọ a jọ uzoẹme na ta nọ, ohọre na o wọhọ “unwe evaọ oma” rọkẹ ahwo jọ. (2 Kọr. 12:7) Nọ a be họre re a sae yọrọ emamọ uruemu na, a sai rẹro nọ ẹdẹjọ a ti fi kparobọ. Oyena u ru nọ uzoge na ọ rọ ta nọ, “me roro nọ mẹ rẹ sai kru ẹrọwọ mẹ no ẹdẹ te ẹdẹ. Me yere Jihova gaga nọ ọ be rọ rehọ ukoko riẹ fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ u fo kẹdẹ kẹdẹ evaọ uyerakpọ omuomu nana.”

¹³ Roro kpahe oriruo oniọvo-ọmọtẹ jọ re, ọnọ ọ rrọ obọ America. O kere kpobọ ehri ukoko nọ: “Me bi yere owhai gaga nọ wha be rọ kẹ omai emu iwuhrẹ Ọghẹnẹ evaọ ẹruoke. Ẹsibuobu o rẹ jọ omẹ oma inọ mẹ a bi kere eware na kẹ. Anwọ ikpe buobu ze na, o be hae jọ bẹbẹ kẹ omẹ re mẹ whaha isiuru egaga rọkẹ oware jọ nọ Jihova o mukpahe. Ẹsejọ, mẹ rẹ tubẹ gwọlọ fi abọ hotọ re mẹ seba ẹhọre. Mẹ riẹ nọ Jihova ọ vọ avọ ohrọ, yọ ọ rẹ rọvrẹ, rekọ fikinọ me wo ekpehre isiuru nana yọ udu mẹ u gine mukpahe oware na ha, u ru nọ me ro roro nọ mẹ sai wo obufihọ Jihova ha. Ohọre nana u kpomahọ abọ sa-sa uzuazọ uyero mẹ. . . . Rekọ nọ me se uzoẹme na ‘Kọ Who Wo “Udu nọ A rẹ rọ Riẹ” Jihova?’ evaọ Uwou-Eroro Na ọrọ Asa 15, 2013, me te vuhumu nọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ omẹ.”

14. (a) Ẹvẹ Pọl o rri ohọre nọ o wo kugbe omobọriẹ? (b) Ẹvẹ ma sai ro siobọno iruemu nọ i fo ho nọ ma bi lele muabọ?

¹⁴ Se Ahwo Rom 7:21-25. Pọl ọ rọ ẹro ruẹ jẹ riẹ epanọ ekpehre isiuru e rẹ kẹ ohwo uye te fiki sebaẹgba. Dede na, o wo imuẹro inọ ọ rẹ sai fi ẹbẹbẹ riẹ na kparobọ nọ ọ tẹ be hae lẹ se Jihova kẹ obufihọ, je fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo Jesu. Kọ mai omamai? Nọ ma be daoma whaha iruemu nọ i fo ho na, ma te sai fi kparobọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Nọ ma tẹ be rọ aro kele Pọl je fi eva mai kpobi họ Jihova orọnikọ ẹgba obọ mai hi, nọ ma te je fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo na.

15. Fikieme olẹ o sai ro fiobọhọ kẹ omai kru ẹrọwọ mai je ru omai thihakọ edawọ?

¹⁵ Ẹsejọ, Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ omai uvẹ re ma dhesẹ via epanọ oware jọ o kẹ omai uye te. Wọhọ oriruo, kọ ẹvẹ otẹrọnọ ẹyao ọgaga o kie omai (hayo ohwo uviuwou mai jọ), hayo nọ a te kienyẹ omai? U re dhesẹ nọ ma fievahọ iẹe riẹriẹriẹ nọ ma tẹ be hae lẹ se Jihova re ọ kẹ omai ẹgba nọ ma sai ro kru ẹrọwọ mai jẹ ruabọhọ egagọ riẹ avọ evawere. (Fil. 4:13) Iriruo buobu evaọ oke Pọl gbe oke mai na, i dhesẹ nọ olẹ o rẹ sai ru omai wo ẹgba je fiobọhọ kẹ omai gbe thihakọ.

16, 17. Eme họ ọtamuo ra nọ whọ be họre kẹ eghale Jihova na?

¹⁶ Eva e te were Ẹdhọ gaga nọ ọ tẹ ruẹ nọ who fi abọ hotọ jẹ siọ ohọre na ba. Gbaemu nọ who re “kru onọ u woma ga.” (1 Tẹs. 5:21) Jọ u mu owhẹ ẹro nọ whọ sai fi Setan, akpọ omuomu riẹ, gbe ekpehre uruemu kpobi kparobọ. Whọ rẹ sai ru ere nọ who te fi eva kpobi họ Ọghẹnẹ inọ ọ te kẹ owhẹ ẹgba.—2 Kọr. 4:7-9; Gal. 6:9.

¹⁷ Ruabọhọ ohọre na. Whọ jọ oma o rrọ owhẹ hẹ. Hae dao ẹgba ra kpobi. Gbe thihakọ. Ajọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova o ti “vi oghale se” owhẹ je ru ẹgwọlọ ra kpobi gba kẹ owhẹ.—Mal. 3:10.