Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Anɛ O He Dlami Woɔ Mawu Hɛ Mi Nyami Lo?

Anɛ O He Dlami Woɔ Mawu Hɛ Mi Nyami Lo?

‘Nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ nyɛ ngɛ pee ɔ, nyɛɛ pee lɛ tsuo kɛ wo Mawu hɛ mi nyami.’​—1 KOR. 10:31.

LAHI: 34, 29

1, 2. Mɛni he je nɛ Yehowa Odasefohi hyɛɛ a tade womi saminya a? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

DUTCH bi a we adafi fiami womi ko tsɔɔ bɔ nɛ osɔfo ɔmɛ dla a he kɛ ya kpe ko. Womi ɔ de ke: “A dlaa a he eko kɛ eko kɛkɛ, titli ɔ, ngɛ latsa be mi.” Se adafi fiami womi nɛ ɔ nɔuu de ke: ‘Yehowa Odasefohi lɛɛ, a dla we a he jã. Nyumu ɔmɛ woɔ coat tie, nɛ yi ɔmɛ hu woɔ sikɛti nɛ e kami ɔ ngɛ bɔ nɛ sa nɛ e ngɛ hɛngmɛ nɔ.’ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a pɔɔ Yehowa Odasefohi a yi jemi kaa ‘a dlaa a he bɔ nɛ sa kɛkɛ kaa humi. Nɛ a tsuɔ ní tsumi kpakpa nɛ sa nihi nɛ a ngɔ a he kɛ ha Mawu kulaa a.’ (1 Tim. 2:9, 10.) E ngɛ mi kaa bɔfo Paulo ngɛ yihi a he munyu tue mohu lɛɛ, se sisi tomi mlaa nɛ ngɛ mi ɔ kɔɔ nyumuhi nɛ a ji Kristofohi ɔ hu a he.

2 Akɛnɛ wa ji Yehowa we bi he je ɔ, tade womi nɛ sa ji nɔ́ ko nɛ he hia wɔ, nɛ e he hia Mawu nɛ wa ngɛ jae ɔ hulɔ. (1 Mose 3:21) Nɔ́ nɛ Ngmami ɔ deɔ ngɛ tade womi kɛ he dlami he ɔ tsɔɔ heii kaa je mluku Matsɛ ɔ ngɛ sisi tomi mlaa nɛ kɔɔ tade nɛ e sa kaa e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a wo ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wa tade womi kɛ wa he dlami nɛ pee nɔ́ nɛ wɔ nitsɛmɛ wa bua jɔ he kɛkɛ. E sa nɛ e pee nɔ́ nɛ maa sa wa Nyɔmtsɛ Matsɛ Yehowa hɛ mi.

3. Mɛni Mawu Mlaa a nɛ e kɛ ha Israel bi ɔmɛ ɔ tsɔɔ wɔ ngɛ he dlami he?

3 Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Mawu Mlaa nɛ e kɛ ha Israel bi ɔmɛ ɔ ekomɛ poɔ a he piɛ ngɛ je mi ba mi yaya nɛ mahi nɛ bɔle mɛ ɔ kɛ a he wo mi ɔ he. Mlaa a tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa sume he dlami nɛ ha we nɛ a le nyumu kɛ yo a mi tso ɔ. Mwɔnɛ ɔ, nihi dlaa a he ngɛ blɔ ko nɔ nɛ o be nyɛe maa le kaa a ji nyumuhi loo yihi. (Kane 5 Mose 22:5.) Mawu Mlaa a ha nɛ wa na kaa Yehowa sume he dlami nɛ haa nɛ nyumu peeɔ kaa yo, nɛ yo hu peeɔ kaa nyumu ɔ. Nɛ e sume he dlami nɛ haa nɛ e he waa haa nihi kaa a maa le nyumu kɛ yo a mi tso ɔ hulɔ.

4. Mɛni ma nyɛ maa ye bua Kristofohi konɛ a nyɛ nɛ a pee juɛmi nɛ da ngɛ tade womi he?

4 Sisi tomi mlaahi ngɛ Mawu Munyu ɔ mi nɛ ma nyɛ maa ye bua Kristofohi konɛ a dla a he saminya. E ngɛ mi kaa e slo ma fɛɛ ma kɛ e kusumi, kɛ bɔ nɛ kɔɔhiɔ mi si fɔfɔɛ ɔ ngɛ ha mohu lɛɛ, se waa kɛ sisi tomi mlaa nɛ ɔ tsu ɔ ní ngɛ he fɛɛ he nɛ wa ngɛ. E he hia we nɛ a tsɔɔ wɔ tade tutuutu nɛ e sa kaa waa wo kɛ tade nɛ e sɛ kaa waa wo. Mohu ɔ, Baiblo sisi tomi mlaahi kudɔɔ wɔ konɛ waa na tadehi nɛ e sa kaa waa wo. Ke wa ngɛ juɛmi pee ngɛ nɔ́ nɛ wa maa wo he ɔ, e sa nɛ ‘wa yɔse níhi nɛ ji Mawu suɔmi nya ní kpakpahi nɛ sa e hɛ mi saminya a.’ Nyɛ ha nɛ waa hyɛ Baiblo sisi tomi mlaa komɛ nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee jã.​—Rom. 12:1, 2.

“WA BƆƆ MƆDE KAA WA MAA TSƆƆ KAA MAWU TSƆLI JI WƆ”

5, 6. Kɛ e sa kaa wa he dlami nɛ ha nɛ nihi nɛ a na wɔ ha kɛɛ?

5 Mawu mumi ɔ wo bɔfo Paulo he wami nɛ e ngma sisi tomi mlaa nɛ he hia nɛ ngɛ 2 Korinto Bi 6:4 ɔ. (Kane.) Wa he dlami tsɔɔ nihi nɛ wa ji, nɛ bɔ nɛ nihi naa wɔ haa nɔ a daa kɛ tsɔɔ nimli tutuutu nɛ wa ji. (1 Sam. 16:7) Wa ji Mawu sɔmɔli, enɛ ɔ he ɔ, wa wui tade nɛ wa tsui gbo nɔ, aloo nɔ́ nɛ e ma ha nɛ wa he nɛ jɔ wɔ kɛkɛ. E sa nɛ sisi tomi mlaahi nɛ wa kase ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ nɛ wo wɔ he wami konɛ wa kua tade nɛ miaa nɔmlɔ tso ɔ, tade nɛ jeɔ nɔmlɔ tso ɔ he komɛ nɛ e sɛ kaa a na a kpo, aloo tade nɛ tleɔ bɔmi nami akɔnɔ si ɔ womi. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sɛ nɛ waa wo tade nɛ mi ngɛ heii aloo e ma ha nɛ wa nɔmlɔ tso ɔ he komɛ nɛ e sɛ kaa nihi naa a nɛ je kpo. E sɛ nɛ tade nɛ wa woɔ nɛ ha nɛ nihi nɛ a pee basaa, aloo e ha nɛ ke a na wɔ pɛ ɔ, a je a hɛngmɛ.

6 Ke wa he tsɔ, wa dlaa wa he kaa humi, nɛ wa he dlami ɔ ngɛ hɛngmɛ nɔ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ nihi nɛ a bu wɔ kaa Nyɔmtsɛ Matsɛ Yehowa a sɔmɔli. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a hɛ mɛ kɛ su Mawu nɛ wa ngɛ jae ɔ he. Jehanɛ hu ɔ, ke wa woɔ tade nɛ sa a, lɔ ɔ ma ha nɛ nihi ma ná bumi kɛ ha Yehowa asafo ɔ. Nɛ nyagbenyagbe ɔ, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ nihi maa bu wa sɛ gbi nɛ heɔ nihi a yi wami ɔ tue.

7, 8. Mɛni be nɛ e he hia wawɛɛ kaa waa wo tade nɛ sa a?

7 E ji wa blɔ nya ní tsumi kaa wa ma ha nɛ wa Mawu nɛ ngɛ klɔuklɔu ɔ, kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi, kɛ nihi nɛ a ngɛ wa kpɔ ɔ mi ɔ nɛ na kaa wa he dlami woɔ Yehowa hɛ mi nyami, nɛ a ná bu kɛ ha sɛ gbi nɛ wa fiɛɛɔ ɔ. (Rom. 13:8-10) E sa nɛ wa dla wa he saminya, titli ɔ, ke wa yaa Kristofohi a kpehi a sisi, aloo ke wa ngɛ fiɛɛe. E sa nɛ wa he dlami nɛ tsɔɔ kaa ‘wa tsuɔ ní tsumi kpakpa nɛ sa nihi nɛ ngɔ a he kɛ ha Mawu kulaa.’ (1 Tim. 2:10) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, tade ko nɛ sa ngɛ ma ko nɔ ɔ be nɔ́ nɛ sa pee ngɛ ma kpa nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa we bi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ daa bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ha ngɛ mahi nɛ a ngɛ mi ɔ a nɔ kɛ dlaa a he, konɛ a ko tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane.

Anɛ o he dlami haa nɛ nihi buɔ Mawu nɛ o daa si ngɛ e nane mi ɔ lo? (Hyɛ kuku 7, 8)

8 Kane 1 Korinto Bi 10:31. Ke wa yaa kpɔmi kpehi kɛ kpokpa nɔ kpehi ɔ, e sɛ nɛ wa he dlami ɔ nɛ pee kaa bɔ nɛ nihi fuu dlaa a he ɔ, mohu ɔ, e sa nɛ wa dla wa he kaa humi. E sɛ nɛ wa dla wa he eko kɛ eko kɛkɛ ke wa yaa to si ngɛ nibwɔhi a to he ko, aloo be su nɛ wa maa je, aloo ke wa ngɛ wa he jɔɔe loko a maa je kpe ɔ sisi, aloo benɛ a kpa kpe ɔ. Ke wa pee jã a, e he be wae ha wɔ kaa wa ma je wa he si kaa Yehowa Odasefohi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e be yee ha wɔ kulaa kaa wa maa ye nihi odase ke wa ná he blɔ ɔ.

9, 10. Mɛni he je nɛ e sa kaa Filipi Bi 2:4 ɔ nɛ ye bua wɔ konɛ waa hla tade nɛ sa a?

9 Kane Filipi Bi 2:4. Mɛni he je nɛ e sa kaa Kristofohi nɛ a susu bɔ nɛ a nyɛmimɛ naa a tade womi ha a he ɔ? Nɔ́ kake ji kaa Mawu we bi bɔɔ mɔde kaa a kɛ Baiblo sisi tomi mlaa nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ ma tsu ní: ‘Je nɛ ɔ mi akɔnɔ níhi nɛ haoɔ nyɛ, yo kɛ nyumu yakayaka fiɛmi, mu ní tsumi, kɛ akɔnɔ yaya a, nyɛɛ gbe.’ (Kol. 3:2, 5) Wa sume nɛ e he nɛ wa ha wa nyɛmimɛ Kristofohi kaa a kɛ ga womi nɛ ɔ ma tsu ní. Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi fuu bɔ mɔde nɛ a kpa nyumu kɛ yo yakayaka fiɛmi, se eko ɔ, a ngɛ mɔde bɔe kaa a maa ye su yaya nɛ ɔmɛ a nɔ loloolo. (1 Kor. 6:9, 10) Wa be suɔe kaa e he nɛ wa ha mɛ kaa a maa hwu kɛ si su nɛ ɔmɛ, aloo pi jã?

10 Ke waa kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi bua wa he nya a, lɔ ɔ poɔ wa he piɛ kɛ je ɔ nihi nɛ a bɛ a jemi saminya a a he. Ke wa ngɛ kpehi a sisi jio, wa ngɛ he nya buami ko sisi jio, e sa nɛ wa he dlami ɔ nɛ po wa he piɛ. Wa ngɛ he blɔ ɔ kaa wa maa hla tade nɛ wa suɔ. Se kɛ̃ ɔ, e ji wɔ tsuo wa blɔ nya ní tsumi kaa wa maa wo tadehi nɛ ma ha nɛ e be yee ha nihi kaa a maa ba a jemi saminya. Enɛ ɔ hu ma ha nɛ a susumi, a munyu tutui, kɛ a ní peepee nɛ sa Mawu hɛ mi. (1 Pet. 1:15, 16) Suɔmi nitsɛnitsɛ “pee we níhi nɛ sɛ́; e fo we lɛ nɔ kake too e nɔ́ mi.”​—1 Kor. 13:4, 5.

MOO WO TADE NƐ SA, NGƐ BE NƐ SA MI, KƐ YA HE NƐ SA

11, 12. Ke wa ngɛ juɛmi pee ngɛ nɔ́ nɛ wa maa wo he ɔ, mɛni he e sa kaa wa susu?

11 Ke Mawu sɔmɔli ngɛ juɛmi pee ngɛ tade nɛ a maa wo he ɔ, a le kaa “a to be kɛ ha nɔ́ tsuaa nɔ́ peemi.” (Fiɛlɔ 3:1, 17) Bɔ nɛ kɔɔhiɔ mi si fɔfɔɛ ngɛ ha a ma nyɛ maa tsɔɔ tade nɛ e sa kaa waa wo. Jã kɛ̃ nɛ bɔ nɛ si himi ɔ ngɛ ha ngɛ he ko, kɛ si fɔfɔɛ nɛ tsake ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ tade nɛ e sa kaa waa wo. Se Yehowa sisi tomi mlaa amɛ lɛɛ a tsakee we gblegbleegble.​—Mal. 3:6.

12 Ngɛ hehi nɛ latsa ngɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha nihi kaa a maa wo tadehi nɛ bu ngɛ he, aloo a dla a he kaa humi. Enɛ ɔ he ɔ, wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a bua jɔɔ wawɛɛ ke wa wui tade nɛ miaa nɔmlɔ tso ɔ, aloo e haa nɛ nɔmlɔ tso ɔ hehi nɛ e sɛ kaa nɔ ko nɛ na a je ɔ kpo ɔ. (Hiob 31:1) Jehanɛ hu ɔ, ke wa yaa jɔɔ wa he ngɛ wo nya aloo ngɛ pa ko nya a, e sa nɛ tade nɛ wa maa wo ɔ nɛ pee nɔ́ nɛ ngɛ hɛngmɛ nɔ. (Abɛ 11:2, 20) Ke nihi fuu nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ woɔ tadehi nɛ jeɔ nɔmlɔ tso ɔ hehi nɛ e sɛ nɛ nɔ ko na a kpo bemi nɛ a yaa wu pa a, wɔ nɛ wa ji Yehowa sɔmɔli lɛɛ, wa suɔ kaa tade nɛ wa maa wo ɔ nɛ wo Yehowa nɛ ji wa Mawu nɛ ngɛ klɔuklɔu ɔ hɛ mi nyami.

13. Mɛni he je nɛ e sa kaa ga womi nɛ ngɛ 1 Korinto Bi 10:32, 33 ɔ nɛ tsɔɔ wɔ tade nɛ e sa kaa waa wo?

13 Sisi tomi mlaa kpa ko hu ngɛ nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa hla tade nɛ sa. E sɛ nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ maa hao ni kpahi a he nile, a ji Yehowa sɔmɔli jio, pi Yehowa sɔmɔli ji mɛ jio. (Kane 1 Korinto Bi 10:32, 33.) E ji wa blɔ nya ní tsumi kaa wa maa wo tade nɛ be ni kpahi haoe. E sa nɛ waa na enɛ ɔ kaa e ji hɛdɔ sane. Paulo ngma ke: “Wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ pee nɔ́ nɛ hi nɛ maa sa e nyɛmi hɛ mi, konɛ e nyɛmi ɔ nɛ ná hemi kɛ yemi nɛ pi si.” Lɔ ɔ se ɔ, e de ke: “Ejakaa Kristo hu pee we lɛ nitsɛ e suɔmi nya ní.” (Rom. 15:2, 3) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu ngɔ Mawu suɔmi nya ní peemi kɛ nihi nɛ e maa ye bua mɛ ɔ kɛ ye kekleekle blɔ he ngɛ e si himi mi, nɛ enɛ ɔ he hia lɛ pe lɛ nitsɛ e suɔmi nya ní peemi. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa bua jɔ bɔ nɛ tade ko ngɛ ha a he, se e ma nyɛ ma ha nɛ nihi nɛ a kua sane kpakpa a, e sɛ nɛ waa wo.

14. Mɛni blɔ nɔ fɔli ma nyɛ maa gu kɛ tsɔse a bimɛ konɛ a tade womi nɛ wo Mawu hɛ mi nyami ngɛ?

14 Fɔli nɛ a ji Kristofohi ɔ a blɔ nya ní tsumi ji kaa a maa tsɔɔ a bimɛ konɛ a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ tsu ní. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa kaa a kɛ a bimɛ ɔmɛ tsuo nɛ a bɔ mɔde nɛ a dla a he kaa humi konɛ a ha Mawu bua nɛ jɔ. (Abɛ 22:6; 27:11) Fɔli ma nyɛ maa je suɔmi mi nɛ a pee nɔ hyɛmi nɔ́ ha a bimɛ ɔmɛ konɛ a ná bu nɛ mi kuɔ kɛ ha a Mawu nɛ ngɛ klɔuklɔu ɔ kɛ e sisi tomi mlaa amɛ. Hyɛ bɔ nɛ e hi ha kaa fɔli maa ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a le hehi nɛ a maa na tade nɛ sa ngɛ, kɛ blɔ nɔ nɛ a maa gu kɛ na tade nɛ sa! Enɛ ɔ tsɔɔ kaa, e sɛ nɛ a bimɛ ɔmɛ nɛ a wo tade nɛ a suɔ kɛkɛ, mohu ɔ, e sa nɛ a wo tade nɛ maa ye bua mɛ konɛ a tsu he blɔ nɛ a ngɛ kaa Yehowa Mawu nane mi dali ɔ he ní.

MOO NGƆ HE BLƆ NƐ O NGƐ KAA O MAA PEE NƆ́ NƐ O SUƆ Ɔ KƐ TSU NÍ SAMINYA

15. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa hla tade nɛ sa?

15 Blɔ tsɔɔmi ngɛ Mawu Munyu ɔ mi nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee juɛmi nɛ da nɛ woɔ Mawu hɛ mi nyami. Se kɛ̃ ɔ, nɔ́ nɛ wa bua jɔ he ɔ nɛ maa tsɔɔ tade nɛ wa maa wo. E slo wa ti nɔ tsuaa nɔ kɛ e hɛngmɛ, kɛ nɔ́ nɛ e bua jɔ he. Nɛ e slo tade nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ ma nyɛ ma he. Se e sa kaa wa he nɛ tsɔ, wa dla wa he kaa humi, wa he dlami ɔ nɛ sa kɛ ha he nɛ wa yaa a, nɛ e pee nɔ́ nɛ e be nihi nɛ a ngɛ wa kpɔ ɔ mi ɔ haoe.

16. Mɛni he je nɛ se nami ngɛ he kaa wa maa bɔ mɔde nɛ waa hla tade nɛ sa a?

16 Tsa pi be tsuaa be nɛ e ngɛ gbɔjɔɔ kaa wa maa na tade nɛ sa nɛ ngɛ hɛngmɛ nɔ. Tsuapohi fuu juaa tadehi nɛ ba nɔ nɛ nihi fuu a bua jɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e ma he be kɛ mɔde bɔmi wawɛɛ loko nɔ ko maa na sikɛti, kɛ yi nɔ tade, aloo coat kɛ tlɔɔza nɛ ngɛ hɛngmɛ nɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa nyɛmimɛ ɔmɛ a bua maa jɔ ke ji wa bɔ mɔde nɛ wa wo tade nɛ ngɛ hɛngmɛ nɔ nɛ e sa a. Wa suɔ kaa wa hiɔwe Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ bua nɛ jɔ, enɛ ɔ he ɔ, e yi ha wɔ kaa wa ma he be kɛ hla tade nɛ sa nɛ woɔ e hɛ mi nyami.

17. Mɛni ji ní komɛ nɛ ma nyɛ maa tsɔɔ kaa e da blɔ kaa nɔ ko maa to kpɛni aloo e dɛ blɔ?

17 Anɛ e da blɔ kaa nyɛmimɛ nyumuhi maa to kpɛni lo? Mose Mlaa a tsɔɔ kaa e sa nɛ nyumuhi nɛ a to kpɛni. Se Kristofohi be Mose Mlaa a sisi, nɛ e he hia we nɛ a ye nɔ doo hulɔ. (3 Mose 19:27; 21:5; Gal. 3:24, 25) Ngɛ ni komɛ a kusumi nya a, ke nɔ ko dla e kpɛni nɛ e he tsɔ ɔ, e saa nihi a hɛ mi nɛ a buɔ lɛ, nɛ e ha we nɛ nihi nɛ a kua Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, asafo mi nikɔtɔma komɛ kɛ sɔmɔli komɛ po to kpɛni. Se kɛ̃ ɔ, nyɛmimɛ nyumuhi komɛ ma nyɛ maa ma a juɛmi nya si kaa a be kpɛni toe. (1 Kor. 8:9, 13; 10:32) Ngɛ ni komɛ hu a kusumi nya a, a tui kpɛni, nɛ e dɛ blɔ kaa Kristofohi maa to kpɛni. Lɔ ɔ he ɔ, ke nɔ ko nɛ ngɛ jamɛ a ma a mi ɔ to kpɛni ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ e ngɔ e he dlami kɛ wo Mawu hɛ mi nyami, nɛ e be nyɛe ma de ke se ko be e he.​—Rom. 15:1-3; 1 Tim. 3:2, 7.

18, 19. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Mika 6:8 ɔ yeɔ bua wɔ konɛ wa he dlami ɔ nɛ sa Mawu hɛ mi?

18 Wa bua jɔ kaa Yehowa pee we kpɛii ngɛ wa nɔ, nɛ e tsɔɔ we wɔ tade tutuutu nɛ e sa kaa waa wo kɛ blɔ pɔtɛɛ nɛ wa maa gu nɔ kɛ dla wa he. Mohu ɔ, e ha wɔ he blɔ konɛ waa da sisi tomi mlaahi nɛ ngɛ Ngmami ɔ mi ɔ a nɔ kɛ hla nɔ́ nɛ wa suɔ nɛ wɔ nitsɛmɛ waa pee juɛmi nɛ da. Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ wa he dlami kɛ wa tade womi kɛ tsɔɔ kaa ‘wa baa wa he si haa wa Mawu ɔ.’​—Mika 6:8.

19 Ke wa baa wa he si ɔ, wa maa na kaa Yehowa he tsɔ nɛ e ngɛ klɔuklɔu, nɛ e sisi tomi mlaa amɛ ji nɔ́ nɛ maa tsɔɔ wɔ blɔ nɛ da. Jehanɛ hu ɔ, ke wa baa wa he si ɔ, wa ma susu ni kpahi a he, nɛ wa maa bu mɛ. Ke ‘wa baa wa he si haa wa Mawu ɔ,’ lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa ye e sisi tomi mlaa amɛ a nɔ, nɛ wa susu ni kpahi a he.

20. Kɛ e sa kaa wa he dlami nɛ ha nihi nɛ a na wɔ ha kɛɛ?

20 E sa nɛ wa he dlami ɔ nɛ ha nihi nɛ a na heii kaa wa ji Yehowa sɔmɔli. E sa nɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi kɛ ni kpahi nɛ a na wɔ kaa wa he sa kaa anɔkuale Mawu ɔ nane mi dali. E hyɛɛ blɔ kaa wa ma dla wa he saminya, nɛ wa bua jɔ kaa wa maa bɔ wa he mɔde konɛ waa pee jã. Nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi fuu ngɛ nɛ a he dlami kɛ a je mi bami haa nɛ tsui kpakpatsɛmɛ buɔ Baiblo ɔ mi sɛ gbi nɛ heɔ nɔ yi wami ɔ tue. A he dlami ɔ woɔ Yehowa hɛ mi nyami, nɛ e haa e bua jɔɔ hulɔ. Wa ngɛ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a yi jee wawɛɛ. Wa Mawu ɔ ngɔ ‘hɛ mi nyami kɛ he wami kpetekpleenyɛ kɛ ha e he kaa bo.’ Ke wa woɔ tade nɛ sa a, lɔ ɔ maa wo e hɛ mi nyami daa.​—La 104:1, 2.