1, 2. ¿Imaraykutaj Jehovaj testigosnin maychus kajta pʼachallikuyta munanchej? (Patapi kaj dibujota qhawariy).

HOLANDA suyumanta uj periódico, religionta kamachejkunaj ujnin tantakuyninkumanta nerqa: “Ashkhasqa mana iglesiaman rinapaj jinachu pʼachallisqas kasharqanku, astawanraj qʼoñimojtin”, nispa. Chay periodicollataj Jehovaj testigosninpa jatun tantakuyninkumanta nerqa: “Qharispis, yoqallituspis trajeyoj, corbatayoj ima kasharqanku. Warmiswan, imillitaswanrí kʼachitu faldasniyoj kasharqanku. Chaytaj mana kʼakitaschu karqa”, nispa. Ashkha runas, sapa kuti ninku Jehovaj testigosnin sumaj pʼachallisqas kasqankuta. Apóstol Pabloqa cristianosman nerqa: ‘Diosta yupaychaj runas jina maychus kajta pʼachallikuychej, allin yuyaywantaj’, nispa (1 Tim. 2:9, 10). Pablo chayta warmisman yuyaychajtinpis, qharistapis yanapallantaj.

² Diosqa kamachisnin maychus kajta pʼachallikunankuta munan. Noqanchejtaj Payta yupaychasqanchejrayku, sumajta pʼachallikuyta munanchej (Gén. 3:21). Tukuyta Kamachejqa Jehová Dios. Paytaj Bibliapi sutʼinchan, imaynatachus kamachisnin pʼachallikunankuta. Chayrayku ima ropatachus ajllasqanchejqa, mana noqallanchejtachu kusichinawanchej tiyan. Astawanqa Kamachejninchej Jehovata kusichinan tiyan.

3. Moisespa leynin, ¿imatá yachachiwanchej ima ropatachus churakunamanta?

 ³ Moisespa leyninpi kamachiykunaqa, israelitasta muyuyninkupi kaj nacionespa millay kausayninkumanta jarkʼaj. Jehovaqa chay leynejta rikuchin, qharis warmi ropata churakunankuta chayri warmis qhari ropata churakunankuta millachikusqanta (Deuteronomio 22:5 leey). ¿Imatataj Jehová israelitasman qosqan leymanta yachakunchej? Jehovaqa chejnikun, qharis warmiman rijchʼachej ropata churakunankuta, jinallataj warmis qhariman rijchʼachej ropata churakunankutapis. Payqa nillataj munanchu churakunanchejta, mayqen ropachus mana sutʼita rikuchinchu qharichus warmichus kasqanchejta, chayta.

4. Ima ropatachus churakuyta ajllashaspa, ¿imataj yanapawasunman?

⁴ Bibliaj yuyaychaykunasnenqa, ima ropatachus churakuyta sumajta ajllanapaj yanapawasunman. Chay yuyaychaykunataj yanapawanchej, maymanta kajtinchejpis, ima costumbresniyoj kajtinchejpis, qʼoñi lugarpi chayri chiri lugarpi tiyakojtinchejpis. Ima ropachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta yachanapajqa, mana uj listatachu necesitanchej. Astawanpis Bibliaj yuyaychaykunasnillanta necesitanchej. Chay yuyaychaykunataj imaynatachus pʼachallikuyta ajllajta saqewanchej. Chayrayku Bibliaj wakin yuyaychaykunasninta qhawarina. Jinamanta ima ropatachus churakuyta ajllashaspa, reparasun “imaynachus Diospa munaynin kasqanta kʼacha, Diosta kusichej, juntʼasqataj” (Rom. 12:1, 2).

5, 6. Ropanchejta qhawarispa, ¿imatá runas yuyanankuta munanchej?

⁵ Jehovaqa apóstol Pablota uj sumaj yuyaychayta qhelqacherqa. Chaytaj 2 Corintios 6:4, 5 (leey) kashan. Imayna pʼachallisqachus kasqanchejqa, imayna runachus kasqanchejta rikuchin. Runataj ropanchejta qhawarispa imaynachus kasqanchejta ninkuman (1 Sam. 16:7). Diospa kamachisnenqa, ropata ajllashaspa mana gustunchejtachu, nitaj allinninchejtachu astawan valechinchej, manaqa Bibliaj nisqanta kasukunchej. Chayrayku mana churakusunmanchu matʼi chayri kʼaka ropata, nitaj aychaj sajra munayninta rijchʼarichej ropatapis. Imaraykuchus chay jina ropasqa, tukuy imanchejta rikuchinman. Ropanchejqa mana pitapis pʼenqachinanchu tiyan, nitaj waj ladota qhawachiyta munananchu tiyan.

⁶ Ropanchej llimphu kajtin, maychus kajtataj pʼachallikojtinchej, kʼachanchakojtinchej ima, runasqa Jehovaj kamachisninta jina qhawawasun, llajtantapis jatunpaj qhawanqanku. Chantapis yupaychanchej chay Diosmanta astawan yachayta munankuman. Ichá willayninchejtapis uyariyta munanqanku.

7, 8. ¿Mayman rinapajtaj sumajta pʼachallikuna tiyan?

⁷ Llimphu Diosninchejta, hermanosta, waj runasta ima jatunpaj qhawasqanchejrayku, Jehovata, willayninchejta ima jatunchananpaj jina pʼachallikuna tiyan (Rom. 13:8-10). Tantakuykunaman chayri predicaj rinapaj, aswan sumajtaraj pʼachallikuna tiyan. Churakusqanchej ropaqa, “Diosta yupaychaj runas” kasqanchejta rikuchinan tiyan (1 Tim. 2:10, Qheshwa Biblia). Uj lugarpi allinpaj qhawanku chay ropaqa, mana kikillantatajchu waj lugarpi qhawankuman. Chayrayku maypi tiyakuspapis, Jehovaj testigosnenqa mana wajkunata pʼachallikusqanchejwan pantachiyta munanchejchu.

⁸ (1 Corintios 10:31 leey). Jatun tantakuykunaman rinapajpis, maychus kajta pʼachallikunanchej tiyan. Imaynatachus pʼachallikusqanchejqa,  mana kay pacha runaspa modankuman jinachu kanan tiyan. Tantakuy ñaupajta chayri tantakuy pasaytapis cristianos jina pʼachallikuna tiyan, nitaj imapis purinallachu tiyan. Alojamientoman yaykushaspa, chaymanta ripushaspapis kikillantataj ruwana tiyan. Ajinamanta mana pʼenqakusunchu Jehovaj testigosnin kasqanchejta niyta. Chantapis ima ratollapis Diosmanta willayta atisun.

9, 10. ¿Imaynatataj Filipenses 2:4 yanapawasunman maychus kajta pʼachallikunapaj?

⁹ (Filipenses 2:4 leey). Ima ropatachus churakuyta ajllashaspa, ¿imaraykutaj hermanosninchejpipis tʼukurina tiyan? Imaraykuchus tukuy cristianos kay yuyaychayta kasukunapaj kallpachakushanchej: “Wañuchiychej ari qankunapi kaj kay pachaj sajra munayninta: Khuchichakuyta, millay ruwayta, sajra imasta munapayayta, sajra kajta moqʼeyta” ima (Col. 3:2, 3, 5). Wakin hermanosninchejqa, cristianos kanankupaj millay kausayninkuta saqerqanku. Wakintaj chay sajra munayninkuwan maqanakushankuraj. Imaynatachus pʼachallikusqanchejta mana allinta qhawarikuspaqa, mana chay sajra munayninkuta qonqanankupaj yanapayta atisunchu, nitaj Bibliaj nisqanta kasukunankupajpis (1 Cor. 6:9, 10). ¿Manacharí paykunata pantachiyta munanchejchu?

¹⁰ Hermanoswan kashaspaqa, millay kausayman tanqaj runasmanta karunchasqa kashanchej. Maychus kajta pʼachallikuspataj, ajina kanallanpajpuni yanapakusunman, tantakuykunapi chayri maypi kashajtinchejpis. Ima ropatachus churakuyta ajllayta atejtinchejpis, pʼachallikusqanchejqa mana wajkunata miskʼachinanchu tiyan.  Astawanpis paykunata yanapananchej tiyan, yuyayninku, parlayninku, ruwasqanku ima Diospa ñaupaqenpi llimphu kananpaj (1 Ped. 1:15, 16). “Munakuyniyoj runaqa mana ruwanchu mana allin kajtaqa, nitaj payllapajchu imatapis maskʼan” (1 Cor. 13:4-6).

11, 12. ¿Imaynatá Eclesiastés 3:1, 17 yanapawasunman?

¹¹ Diospa kamachisnenqa ima ropatapis ajllashaspa, tukuy imapaj uj tiempo kasqanta yachanchej (Ecl. 3:1, 17). Tiempota qhawarispa chayri waj imaspi tʼukurispa, ima ropatachus churakunanchejta ajllanchej. Jinapis Jehovaj kamachiykunasnenqa kikillanpuni (Mal. 3:6).

¹² Qʼoñi lugarpi tiyakuspaqa, mana atillanchejchu maychus kajta pʼachallikuyta. Jinapis hermanosninchejqa sumajpaj qhawanqanku, mana tukuy imanchejta rikuchej ropata churakojtinchej (Job 31:1). Mayuman chayri piscinaman rispapis, yakuman yaykunanchej ropaqa uj cristianopaj jina kanan tiyan (Pro. 11:2, 20). Runaspa yakuman yaykunanku ropaqa, tukuy imankuta rikuchin. Jinapis noqanchejqa, llimphu Diosninchej Jehovata jatunchanapaj jina pʼachallikuna tiyan.

13. ¿Imaraykutaj ropata ajllashaspa 1 Corintios 10:32, 33 nisqanta yuyarikunanchej tiyan?

¹³ Kay 1 Corintios 10:32, 33 (leey) tarikusqan yuyaychayqa, ropanchejta sumajta ajllanapaj yanapallawanchejtaj. Sumajta qhawarikunanchej tiyan, ni pejpa sonqo yuyaynintapis nanachinapaj. Pʼachallikusqanchejqa mana hermanosninchejta, nitaj waj runastapis pantachinanchu tiyan. Apóstol Pablo qhelqarqa: “Sapa ujninchej runa masinchejta kusichina, imatapis paypa allinnimpaj ruwaspa, ajinamanta creeypi wiñachisqa kanampaj”, nispa. Chantá imaraykuchus chayta ruwananchejta nerqa: “Cristopis mana paypa allinnillantachu maskʼarqa”, nispa (Rom. 15:2, 3). Jesusqa Diospa munayninta, wajkunata yanapayta ima ñaupajman churarqa, nitaj gustusnintachu valecherqa. Noqanchejpis Jesús jina ruwananchej tiyan. Wakin ropas noqanchejpaj kʼachitu kajtinpis, predicanchej chay runasta pantachinman. Chayrayku mana chay jina ropata churakusunmanchu.

14. ¿Imaynatá tatas wawasninkuta yachachinkuman Diosta jatunchanankupaj?

¹⁴ Cristiano tatasqa wawasninkuta yachachinanku tiyan, Bibliaj yuyaychaykunasninta kasukunankupaj. Paykuna, wawasninkupis, kallpachakunanku tiyan pʼachallikusqanku, kʼachanchakusqanku ima Diosta kusichinanpaj (Pro. 22:6; 27:11). ¿Imaynatá tatas wawasninkuta yachachinkuman Diosninchejta, kamachiykunasninta ima jatunpaj qhawanankupaj? Ñaupajtaqa paykunaraj maychus kajta pʼachallikunanku tiyan. Chantá wawasninkuta munakuywan yachachinanku tiyan, imaynatachus, maypitajchus allin ropata tarinankuta. Wawasninkoqa ropata ajllashaspa mana munasqallankupichu yuyananku tiyan, manaqa Jehová Diosta jatunchaypi. Imaraykuchus paypa sutinpi purinchej.

15. ¿Imataj yanapawasun imatapis sumajta ajllanapaj?

¹⁵ Bibliaqa manchay sumaj yuyaychaykunasniyoj, chaykunataj imatapis Diosta jatunchanapaj jina ajllanapaj yanapawasunman. Ima ropatachus churakusqanchejqa, imachus gustawasqanchejta rikuchin. Jinapis mana tukuychu kikin gustoyoj kanchej, nitaj kikin ropatachu rantikunchej. Chaywanpis ropanchejqa mana kananchu  tiyan: chʼichi, kʼusu chayri thanta. Astawanpis maychus kajta pʼachallikunanchej tiyan, maypichus kasqanchejman jina, tiyakunchej chaypi runasta mana pantachinapaj jinataj.

16. ¿Imaraykutaj kʼachituta pʼachallikunapaj kallpachakunanchej tiyan?

¹⁶ Diosta jatunchanapaj jina ropata tareyqa, mana atikullanchu. Ropata vendejkunaqa, imachus moda kashan chayllata vendenku. Chayrayku cristianapaj jina blusata, vestidota, faldata chayri pollerata tareyqa, tiempopaj, qolqepajtaj. Hermanospajpis kikillantaj, paykunapis matʼi pantalonesta, matʼi paletonesta mana rantinankupaj mayta maskʼananku tiyan. Jinapis kʼachituta pʼachallikunapaj kallpachakusqanchejqa, mana qhasipajchu kanqa. Imaraykuchus hermanosninchejqa, chayta reparanqanku, allinpajtaj qhawanqanku. Chantapis Dios Tatanchejta jatunchasunchej. Chayta ruwaspaqa mayta kusikusunchej. Chaytaj allin ropata tarinapaj kallpachakusqanchejwan, ni imapi kikinchakonqachu.

17. Uj cristiano chhunkayoj kaytachus chayri manachus ajllananpaj, ¿imapitaj tʼukurinan tiyan?

¹⁷ ¿Allinchu kanman hermanos chhunkayoj chayri barbayoj kananku? Moisespa leynenqa qharista kamachej chhunkayoj kanankuta. Chaywanpis cristianosqa manaña chay kamachiypichu kanchej, nitaj juntʼananchejpunichu tiyan (Lev. 19:27; 21:5; Gál. 3:24, 25). Wakin lugarespi, sumaj kʼutusqa chhunkayoj qharisqa sumajpaj qhawasqa kanku, nitaj runasta miskʼachinchu. Chay lugarespi, congregacionta ñaupajman apajkunamanta wakinpis, chhunkayoj kanku. Jinapis wakin hermanosqa mana chhunkayoj kayta ajllanku (1 Cor. 8:9, 13; 10:32). Waj lugarespitajrí, chhunkayoj kayta mana allinpajchu qhawakun. Chaypeqa mana allinchu kanman, uj cristiano chhunkayoj kanan. Imaraykuchus Diosta mana jatunchanmanchu, nitaj “mana kʼamina” kananpajpis yanapanmanchu (Rom. 15:1-3; 1 Tim. 3:2, 7).

18, 19. ¿Imaynatá Miqueas 6:8 yanapawasunman?

¹⁸ Jehovaqa mana uj listata qowanchejchu, mayqen ropachus allin, mayqentajchus mana allinchu kasqanta nispa. Nillataj niwanchejchu imaynatapunichus kʼachanchakunata. Chayta ruwasqanmanta Jehovaman may agradecesqas kashanchej. Payqa Bibliaj yuyaychasqanman jina ajllajta saqewanchej. Chayrayku imatachus churakuyta chayri imaynatachus kʼachanchakuyta ajllashaspaqa, Diosman kʼumuykukuyta munanchej (Miq. 6:8).

¹⁹ Kʼumuykukoj runas kaspaqa, Jehová Dios llimphu, santo ima kasqanta yachasun. Yuyaychaykunasninpis allinninchejpaj kasqanta reparasun. Llampʼu sonqos, kʼumuykukoj runastaj kayta munanchej chayqa, Diospa kamachiykunasninman jina kausakusun. Chantapis kʼumuykukoj sonqoyoj kaspaqa, waj runasta jatunpaj qhawasun, nitaj paykunata pantachisunchu.

20. ¿Imatataj ropanchej rikuchinan tiyan?

²⁰ Ropanchejqa Jehovaj kamachisnin kasqanchejta sutʼita rikuchinan tiyan. Diospa kamachiykunasnenqa may sumajpuni, chaytataj tukuy sonqo kasukunchej. Casi tukuy hermanos, hermanas ima maychus kajta pʼachallikunku, allin kausayniyojtaj kanku. Paykunaqa may sumajtapuni ruwashanku. Ruwasqankoqa kʼacha sonqoyoj runasta yanapan, Bibliaj willayninta uyarinankupaj. Chantapis Jehovata jatunchanku, kusichinkutaj. Ima ropatachus churakuyta sumajta ajllajtinchejqa, Diosninchej Jehovata jatunchallasunpuni. Payqa “atiywan, jatun kayni[npa] kʼanchayninwantaj pʼachallisqa” kashan (Sal. 104:1, 2).