1, 2. Ntchifukwa wuli Akaboni aku Yehova nyengu zosi avwala mwaulemu? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

NYUZIPEPALA yinyaki ya chineneru cha Chidatchi yingukamba za unganu wo alongozgi avisopa anguchita. Nyuzipepala iyi yinguti: “Anandi anguvwala vakuvwala vambula kwenere chifukwa chakuti kungufunda. Kweni ndimu viŵiya cha pa unganu wa Akaboni aku Yehova. . . . Anyamata ndi anthurumi arara avwala majeketi ndi matayi penipo asungwana ndi anthukazi arara avwala masiketi ngatali . . . ngakupasa ulemu kweni ngakuwoneka umampha.” Mbuneneska nadi, kanandi ŵanthu akamba kuti Akaboni aku Yehova avwala ‘vakuvwala vakwenere, vakupasa ulemu ndipuso asankha mwazeru . . . mwakukoliyana ndi mo [ŵanthu] wo atiti atopa Chiuta atenere’ kuchitiya. (1 Tim. 2:9, 10) Chinanga kuti wakutumika Paulo wakambanga za anthukazi kweni fundu iyi yigwira so ntchitu kwa anthurumi achikhristu.

² Nge ateŵeti aku Yehova, tikhumbika kuvwala mwakwenere kweniso vakuvwala vidu vitumbikengi Chiuta yo tisopa. (Chiy. 3:21) Vo Malemba ngakamba pa nkhani ya kavwalidu ndipuso kujitowesa vilongo kuti Yehova Fumu yachilengedu chosi, we ndi fundu zo ateŵeti ŵaki auneneska atenere kulondo pa nkhani ya kavwalidu. Mwaviyo, vakuvwala vo tingasankha pamwenga mo tingajitowese, vitenere  kukondwesa isi pe cha kweni vitenere so kukondwesa Yehova yo ndi Fumu.

3. Kumbi tingasambiranji pa marangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele pa nkhani ya vakuvwala?

³ Mwakuyeruzgiyapu, mumarangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele mwenga marangu nganyaki ngo ngaŵawovyanga kuti angachitangaku cha mijalidu ya ureŵi yo mitundu yinyaki yachitanga. Marangu yanga ngalongonga kuti Yehova watinkhana ndi vakuvwala vo asani munthurumi wavwala wawoneka nge munthukazi ndipu asani munthukazi wavwala wawoneka nge munthurumi. (Ŵerengani Marangu 22:5.) Dangu lo Chiuta wangupereka pa nkhani ya kavwalidu, lilongo kuti iyu wakondwa cha ndi vakuvwala vo vichitisa kuti munthurumi wawonekengi nge munthukazi ndipu munthukazi wawonekengi nge munthurumi pamwenga vo vichitisa kuti ŵanthu atondekengi kupambanisa pakati pa munthurumi ndi munthukazi.

4. Ntchinthu wuli cho chingawovya Akhristu kusankha umampha vakuvwala?

⁴ M’Mazu ngaku Chiuta mwe fundu zo zitovya Akhristu kusankha umampha pa nkhani ya vakuvwala. Yiwu atenere kugwirisiya ntchitu fundu zenizi mwambula kutole kanthu za ko aja, midawuku yawu pamwenga nyengu yo alimu. Tikhumbika cha kuti achiti kutilembe mundandanda wa vakuvwala vo tingavwala pamwenga vo tingaleka kuvwala. M’malu mwaki, tilongozgeka ndi fundu za m’Malemba zo zipasa munthu wanangwa wakusankha vo wangayanja. Tiyeni tikambisani fundu zinyaki za m’Bayibolu, zo zingatiwovya kuziŵa “khumbu laku Chiuta lamampha, lakuzomerezeka ndi lakufikapu” pa nyengu yo tikhumba kusankha vo tingavwala.—Ŵar. 12:1, 2.

5, 6. Kumbi ŵanthu angakwasika wuli ndi mo tivwaliya?

⁵ Mwakulongozgeka ndi mzimu utuŵa, wakutumika Paulo wakulemba fundu yakukhumbika yo ye pa 2 Ŵakorinte 6:4. (Ŵerengani.) Kawonekeru kidu kalongo mo tiliri. Mwaviyo, ŵanthu aŵanaŵana pamwenga akamba vinandi chifukwa cha “kawonekeru ka kubwalu” ka munthu. (1 Sam. 16:7) Nge ateŵeti aku Chiuta, tiziŵa kuti tikhumbika cha kuvwala vakuvwala chifukwa chakuti titiviyanja. Fundu zo tisambira m’Mazu ngaku Chiuta, zitenere kutiwovya kuti tingavwalanga cha vakuvwala vakuti nyee ndi liŵavu, vakulongo viŵalu va liŵavu lidu vo vikhumbika cha kuvilongo pakweru pamwenga vo vingachitisa kuti ŵanthu wo atiwona aje ndi chilakulaku chakugonana. Mbumampha cha kuti ŵanthu achitengi kumila liŵavu pamwenga aleresengi kurwandi chifukwa cha mo tavwaliya.

⁶ Asani tivwala vakuvwala vakutowa, vakupasa ulemu kweniso titijitowesa mwakwenere, mwambula kukayika ŵanthu awonengi kuti ndisi nadi ateŵeti aku Yehova yo ndi Fumu. Yiwu angayamba kusopa Chiuta. Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, kuvwala mwakwenere kungalongo mo gulu lidu liliri. Ivi vingachitisa kuti anyaki avwisiyi uthenga wo tipharazga wakutaska umoyu.

7, 8. Kumbi mpha nyengu niyi ukongwa po titenere kuvwala mwakwenere?

⁷ Tivwala mwaulemu chifukwa tikhumba kukondwesa Chiuta widu yo ndi mutuŵa, tikhumba cha kuguŵisa abali ndi azichi kweniso ŵanthu wo titiŵapharazgiya. Venivi vichitisa so kuti ŵanthu atumbikengi Yehova ndipuso uthenga widu. (Ŵar. 13:8-10) Tikhumbika so kuvwala mwaulemu ku mawunganu ndipuso mu upharazgi. Titenere kuvwala “mwakukoliyana ndi mo [ŵanthu] wo atiti atopa Chiuta” avwaliya. (1 Tim. 2:10) Mbuneneska kuti vo ŵanthu awona kuti vakwenere kunyaki, vingaŵa vambula kwenere kunyaki kweni ateŵeti aku Yehova pacharu chosi atesesa kuvwala mwaulemu kuti aleki kuguŵisa ŵanthu.

⁸ Ŵerengani 1 Ŵakorinte 10:31. Titenere  kuvwala umampha kweniso mwaulemu asani tiluta ku maunganu ngadera ndi ngachigaŵa. Tikhumbika kuvwala so mwakwenere asani tiluta ko tamugona, tiwere kunyumba ndipuso zuŵa lelosi asani ticheza unganu wechendayambi pamwenga asani wamala. Asani tichitengi viyo, tichitengi soni cha kukamba kuti ndisi Akaboni aku Yehova ndipuso kupharazga asani tasaniya mpata. Tikhumbika cha kuvwala mwambula kwenere nge mo ŵanthu anandi mucharu ichi avwaliya.

9, 10. Ntchifukwa wuli titenere kugwirisiya ntchitu lemba la Ŵafilipi 2:4 pa nkhani ya kavwalidu?

⁹ Ŵerengani Ŵafilipi 2:4. Ntchifukwa wuli Akhristu akhumbika kuŵanaŵaniya mo kavwalidu kawu kakwaskiya Akhristu anyawu? Chifukwa chimoza ntchakuti ateŵeti aku Chiuta atesesa kugwirisiya ntchitu ulongozgi wo we m’Bayibolu wakuti: “Mwaviyo, chitisani viŵalu va liŵavu linu va panu pasi kuti viŵi nge vakufwa ku mijalidu ya ureŵi, wuyu, chilakulaku cha kugonana chambula kukanizika.” (Ŵakol. 3:2, 5) Tikhumbika cha kuchitisa Akhristu anyidu kuti asuzgiki kulondo ulongozgi wenuwu. Abali ndi azichi wo akuleka mijalidu ya ureŵi, panyaki ŵeche kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni. (1 Ŵakor. 6:9, 10) Tikhumbika cha kuŵachitisa kuti asuzgikengi kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni.

¹⁰ Asani te ndi Akhristu anyidu, tikhumbika kuvwala umampha vo vingawovya kuti ŵanthu mumpingu aje ndi mijalidu yakutowa. Tingachita venivi asani te pa maunganu pamwenga ticheza ndi Akhristu anyidu. Chinanga kuti te ndi wanangwa wakusankha vo tingavwala kweni tikhumbika kuvwala mwakwenere kuti anyidu aleki kusuzgika kuja akutowa kweniso alutirizi  kulondo fundu zaku Chiuta za mijalidu yamampha zo ziŵawovyengi kuti aŵanaŵanengi ndi kuŵereŵeta vinthu vamampha ndipuso aje ndi mijalidu yamampha. (1 Pet. 1:15, 16) Chanju cheneku “chichita vinthu vambula kwenere cha, chipenja vaki pe cha.”—1 Ŵakor. 13:4, 5.

11, 12. Kumbi tikhumbika kuŵanaŵaniyanji asani tisankha vakuvwala?

¹¹ Asani ateŵeti aku Chiuta asankha vakuvwala aŵanaŵaniya fundu yakuti, “pe nyengu yakuchitiya ntchitu yeyosi ndipuso chinthu chechosi.” (Wak. 3:1, 17) Mbuneneska kuti kusintha kwa nyengu kungachitisa kuti tisinthengi kavwalidu kidu. Vingaŵa so viyo chifukwa cha mo vinthu viliri pamalu ngo tili. Chinanga kuti ve viyo, fundu zaku Yehova zisintha cha chifukwa cha nyengu.—Mal. 3:6.

¹² Nyengu yakufunda, kungaŵa kwakusuzga kusankha vinthu mwazeru kweniso mwakuŵanaŵaniya anyidu pa nkhani ya vakuvwala vakupasa ulemu. Chinanga kuti vingaŵa viyo, Akhristu anyidu akondwa asani tileka kuvwala vakuvwala vakuti nyee ndi liŵavu pamwenga vakuwonesa liŵavu. (Jobu 31:1) Asani taluta kunyanja kuchisamba, vakuvwala vakusambiya vikhumbika kuja vakupasa ulemu. (Nthanthi 11:2, 20) Chinanga kuti ŵanthu anandi mucharu ichi avwala vakuvwala vakuwonesa liŵavu asani asamba, isi nge ateŵeti aku Yehova tikhumbika kuwonesesa kuti vo tivwala vitimukondwesa.

13. Ntchifukwa wuli ulongozgi wa pa 1 Ŵakorinte 10:32, 33 ungatiwovya pa nkhani ya kusankha vakuvwala?

¹³ Pe so fundu yinyaki yakukhumbika yo yingatiwovya kuvwala mwakwenere. Tiŵanaŵaniyengi njuŵi ya Akhristu anyidu kweniso ŵanthu anyaki. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 10:32, 33.) Titenere kuyesesa kuti tingavwalanga cha vakuvwala vo vingaguŵisa ŵanthu. Paulo wakulemba kuti: “Weyosi wakondwesi munyaki pakuchita cho ntchamampha kuti wamuchiski.” Iyu wangukamba so kuti: “Chifukwa chinanga ndi Khristu wangujikondwesa yija cha.” (Ŵar. 15:2, 3) Yesu nayu waŵanaŵaniyanga dankha vakukhumba va ŵanthu anyaki m’malu mwa vakukhumba vaki. Iyu wawonanga kuti asani watiŵawovya ndikuti wachita khumbu laku Chiuta. Mwaviyo, tikhumbika cha kuvwala vakuvwala vo titanja asani vingachitisa kuti ŵanthu aleki kuvwisiya uthenga wo tipharazga.

14. Kumbi apapi angaŵawovya wuli ŵana ŵawu kuti avwalengi vakuvwala vakwenere vo vingatumbika Chiuta?

¹⁴ Apapi achikhristu ŵe ndi udindu wakusambiza mabanja ngawu kugwirisiya ntchitu fundu za m’Bayibolu. Atenere kuwonesesa kuti yiwu ndi ŵana ŵawu avwala mwaulemu ndipu atijitowesa mwakwenere kuti akondwesengi mtima waku Chiuta. (Nthanthi 22:6; 27:11) Apapi angawovya ŵana ŵawu kuti amutumbikengi ndi mtima wosi Chiuta mutuŵa yo asopa. Angachita ivi mwakulongo chakuwoniyapu chamampha kweniso kuŵapasa ulongozgi wachanju ndipuso wo ungaŵawovya. Apapi angachita umampha kukambiya ŵana ŵawu ko angachigula vakuvwala vakupasa ulemu. Ŵana atenere kugula vakuvwala vo atanja ŵaka cha kweni vo vingaŵawovya kuti aje akwenere kumiya Yehova Chiuta.

15. Ntchinthu wuli cho chingatiwovya kusankha vakuvwala vamampha?

¹⁵ Mazu ngaku Chiuta nge ndi ulongozgi wo ungatiwovya kusankha vinthu umampha vo vingachitisa kuti Chiuta watumbikiki. Chinanga kuti ve viyo, weyosi we ndi wanangwa wakusankha yija vakuvwala. Tosi titanja vinthu vakupambana kweniso kasaniliru ka ndalama kapambana. Kweni nyengu zosi vakuvwala vidu vitenere kuja vakutowa, vamampha, vaulemu, vakukoliyana  ndi vo tichita ndipuso vambula kuguŵisa ŵanthu.

16. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuchita phamphu kuti tisaniyi vakuvwala vakwenere?

¹⁶ Nyengu zinyaki kutuŵa kwakusuzga kusaniya vakuvwala vakupasa ulemu, vo vingaleka kuguŵisa ŵanthu ndipuso vo vingalongo kuti tisankha vinthu mwazeru. Mumasitolu nganandi musanirika vakuvwala va masitayelu ngakutchuka. Mwaviyo, tingato nyengu yitali ndipuso tingakhumbika phamphu kuti tisaniyi masiketi, malaya, mabulawuzi pamwenga masuti ndi mabuluku ngambula kuko liŵavu. Kweni asani tavisaniya, Akhristu anyidu awonengi kuti tayesesa kweniso awongengi phamphu lidu. Chinanga kuti tingusuzgika kuti tisaniyi vakuvwala vakwenere, tikondwa ukongwa asani tavisaniya chifukwa tilongo kuti titumbika Yehova, Awusefwi akuchanya.

17. Kumbi ndi vinthu nivi vo vingachitisa kuti mubali wasungengi mwembi pamwenga cha?

¹⁷ Kumbi abali atenere kusunga mwembi? Marangu ngo Chiuta wangupasa Mosese ngakambanga kuti munthurumi wakhumbikanga kusunga mwembi. Chinanga kuti venga viyo, Akhristu atende cha marangu ngo Chiuta wangupasa Mosese ndipu achichizika cha kungalondo. (Ŵal. 19:27; 21:5; Ŵag. 3:24, 25) Muvyaru vinyaki ŵanthu awona kuti palivi suzgu munthurumi kusunga mwembi umana wo wangawuphwere umampha kweniso wo ungaleka kutondekesa ŵanthu kuvwisiya uthenga wa Ufumu. Abali anyaki wo ŵe ndi maudindu mumpingu asunga mwembi penipo anyaki asunga cha. (1 Ŵakor. 8:9, 13; 10:32) Muvyaru pamwenga muvigaŵa vinyaki anthurumi asunga cha mwembi ndipu awona kuti Mkhristu wakhumbika cha kuchita viyo. Kuchigaŵa chaviyo, kusunga mwembi kungachitisa kuti kavwalidu ndi kujitowesa kwa mubali, kuleki kutumbika Chiuta ndipuso ŵanthu amusaniyi chifukwa.—Ŵar. 15:1-3; 1 Tim. 3:2, 7.

18, 19. Kumbi lemba la Mika 6:8 lingatiwovya wuli po titesesa kuti vakuvwala vidu vikondwesengi Chiuta?

¹⁸ Tiwonga Yehova chifukwa wakuchita kutipasa mundandanda cha wa vinthu vakwenere vo tingavwala kweniso mo tingajitowese. M’malu mwaki, watipasa wanangwa wakusankha tija ndipu tikhumbika kusankha vinthu mwazeru mwakugwirisiya ntchitu fundu zakovya za m’Malemba. Mwaviyo, asani tisankha umampha vakuvwala ndipuso titijitowesa mwakwenere, tingalongo kuti tikhumba ‘kwenda mwakujiyuyuwa ndi Chiuta widu.’—Mika 6:8.

¹⁹ Kuti tilongo kuti te akujiyuyuwa, tikhumbika kujifufuza umampha kuti tiwoni asani tikoliyana ndi mijalidu yaku Yehova chifukwa iyu ndiyu tithemba kuti wangatilongozga umampha. Tingalongo so kuti ndisi akujiyuyuwa, asani titumbika maŵanaŵanu nga anyidu kweniso tileka kuŵaguŵisa. Mwaviyo, asani mijalidu yidu yikoliyana ndi fundu zaku Chiuta ndipuso tilongo kuti titumbika maŵanaŵanu nga ŵanthu, ndikuti ‘titenda mwakujiyuyuwa ndi Chiuta.’

20. Kumbi vo tivwala ndipuso mo titijitowese, vitiŵakwaska wuli ŵanthu anyaki?

²⁰ Ŵanthu akhumbika cha kutikayikiya kuti ndisi ateŵeti aku Yehova chifukwa cha mo tavwaliya. Akhristu anyidu ndipuso ŵanthu anyaki awonengi kuti ndisi akwenere kumiya Chiuta widu murunji. Iyu we ndi fundu zamampha pa nkhani ya kavwalidu ndipu tidinginyika cha asani titizilondo. Tiwonga abali ndi azichi wo ŵe ndi mijalidu yamampha kweniso avwala mwaulemu. Venivi vichitisa kuti ŵanthu a mitima yamampha avwisiyengi uthenga wa m’Bayibolu wakutaska umoyu. Vo achita vitumbika Yehova ndipuso vitimukondwesa. Asani tisankha umampha vakuvwala, mwambula kukayika tilutirizengi kutumbika Yehova yo wavwala “ulemu ndi unkhankhu.”—Sumu 104:1, 2.