1, 2. (a) Use-abọ vẹ esẹgbini a rẹriẹ ovao dhe, kọ ẹvẹ a sai ro fi onana kparobọ? (b) Eware ene vẹ ma te ta kpahe na?

ỌZAE-AVỌ-AYE jọ evaọ obọ France a ta nọ: “Ma rọwo nọ Jihova ọ rrọ, rekọ onana u dhesẹ hẹ inọ emọ mai a te rọwo re. Ẹrọwọ yọ oware nọ a re reuku riẹ hẹ. Ẹmẹrera emọ mai a re ro wo ẹrọwọ.” Oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Australia ọ ta nọ: “Ẹsejọhọ use-abọ ulogbo jọ nọ whọ te rẹriẹ ovao ku họ, epanọ whọ sai ro fiobọhọ kẹ emọ ra wo ẹrọwọ. O gwọlọ nọ whọ rẹ rọ oware kpobi nọ o rẹ sai fiobọhọ ru onana. Whọ sai roro nọ whọ kẹ ọmọ ra uyo nọ o vọ riẹ eva no. Rekọ u rri kri hi na, ọ vẹ wariẹ nọ onọ ovona. Uyo nọ u vẹ kẹ ọmọ ra nẹnẹ, ẹsejọhọ u ti vẹ kẹe te epanọ ọ gwọlọ họ evaọ odẹnotha. Fikiere, o te gwọlọ nọ whọ hai zihe nyae kiẹ izoẹme jọ riwi noke toke.”

² Otẹrọnọ whẹ yọ ọyewọ, kọ o be hae jọ owhẹ oma ẹsejọ inọ who te kẹ owha-iruo nọ who re ro fiobọhọ kẹ emọ ra kpako zihe ruọ ezae gbe eyae nọ i wo ẹrọwọ họ? Evaọ uzẹme, ohwo ọvo evaọ usu mai nọ ọ rẹ sae rọ areghẹ obọriẹ ru onana ọ rrọ họ. (Jeri. 10:23) Rekọ ma rẹ sae kparobọ nọ ma tẹ rẹroso Jihova kẹ ọkpọvio. Joma ta kpahe eware ene jọ nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ nọ whọ be daoma bọ ẹrọwọ emọ ra ga na: (1) Riẹ emọ ra ziezi. (2) Rọ  eva ra kpobi wuhrẹ ai. (3) Rọ emamọ iriruo wuhrẹ ai. (4) Wo odiri, jẹ hae lẹ ẹsikpobi.

3. Ẹvẹ esẹgbini a sae rọ rehọ aro kele oriruo Jesu nọ a te bi wuhrẹ emọ rai?

³ Jesu ọ jẹ hai si uke kpemu hu re ọ nọ ilele riẹ oware nọ a rọwo. (Mat. 16:13-15) Rọ aro kele Jesu. O rẹ mai woma re who zizie emọ ra re a ta eva kẹ owhẹ evaọ oke eriosehọ hayo okenọ wha bi ru oware ovo ho. Wha rẹ sae ta kpahe eware nọ o rẹ sae jọnọ a wo avro kpahe hayo nọ a be ruawa rai. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ ikpe 15 evaọ obọ Australia o kere nọ: “Noke toke, ọsẹ mẹ o re lele omẹ ta kpahe ẹrọwọ mẹ je fiobọhọ kẹ omẹ roro. Ọ rẹ nọ omẹ nọ: ‘Eme Ebaibol na ọ ta?’ ‘Kọ whọ rọwo oware nọ Ebaibol na ọ ta?’ ‘Kọ fikieme whọ rọ rọwo iẹe?’ Ọ rẹ gwọlọ nọ mẹ rọ eme obọ mẹ kuyo viukpenọ mẹ rẹ wariẹ eme nọ ọyomariẹ hayo oni mẹ ọ ta. Nọ mẹ be kpako na, yọ iyo mẹ rọkẹ enọ evona i bi bu.”

4. Fikieme u ro wuzou re who se enọ ọmọ ra gboja? Kẹ oriruo.

⁴ Nọ uwuhrẹ jọ u gbe vẹ ọmọ ra ẹro ho, whọ whọku ei hayo muofu kẹe he. Rọ odiri fiobọhọ kẹe roro kpahe ẹme na. Ọsẹ jọ ọ ta nọ: “Se enọ nọ ọmọ ra ọ nọ gboja. Who gbolaro kẹ ai hi inọ i wuzou hu, yọ who du rọ areghẹ whaha izoẹme jọ họ fikinọ o rrọ owhẹ oma nọ e te jowhẹ ta ha.” U re fiobọhọ nọ who te rri enọ ọmọ ra wọhọ odhesẹvia inọ ọ be daezọ yọ ọ gwọlọ riẹ. Nọ Jesu ọ jọ ikpe 12 ọvo dede, ọ nọ obọdẹ enọ. (Se Luk 2:46.) Ọmọzae jọ nọ ọ rrọ ikpe 15 evaọ obọ Denmark ọ ta nọ, “Nọ mẹ ta nọ, u mu omẹ ẹro ho sọ egagọ uzẹme na ma rrọ na, ọsẹgboni mẹ a muofu kẹ omẹ hẹ dede nọ o wọhọ nọ a jẹ ruawa kpahe omẹ. A rọ Ebaibol na kuyo enọ mẹ kpobi.”

5. Ẹvẹ esẹgbini a sai ro dhesẹ nọ a wo osegboja kẹ ẹrọwọ emọ rai?

⁵ Daoma riẹ emọ ra ziezi, te eware nọ a bi roro, epanọ eware e rrọ kẹ ae, gbe ọdawẹ rai. Who du nwani roro nọ a wo ẹrọwọ no ho fikinọ a be hai lele owhẹ kpohọ ewuhrẹ gbe usiuwoma ota ẹsikpobi. Wha te bi wobọ evaọ iruẹru okpẹdẹ rai wha hae ta ẹme kugbe kpahe iwuhrẹ Ọghẹnẹ re. Hae lẹ kugbe emọ ra jẹ lẹ kẹ ae. Hai muẹrohọ eware nọ e rẹ sae dawo ẹrọwọ rai, je fiobọhọ kẹ ae fi ai kparobọ.

6. Nọ esẹgbini a te wo eriariẹ Ebaibol ziezi, ẹvẹ o sai ro fiobọhọ kẹ ai wuhrẹ emọ rai?

⁶ Okenọ Jesu o je wuhrẹ ahwo, ọ sai duobọte ai udu fikinọ o you Jihova, te Ẹme Ọghẹnẹ, gbe ahwo nọ o je wuhrẹ na. (Luk 24:32; Jọn 7:46) Esẹgbini a te wo uyoyou utiona, a te sai wuhrẹ evaọ edhere nọ u re duobọte emọ rai udu. (Se Iziewariẹ 6:5-8; Luk 6:45.) Fikiere whai esẹgbini, wha hai wuhrẹ Ebaibol na gbe ebe ukoko na efa kẹ omarai ẹsikpobi. Wo isiuru kpahe emama gbe izoẹme sa-sa nọ e ta kpahe emama evaọ ebe ukoko na. (Mat. 6:26, 28) Who te bi ru ere, who ti wo eriariẹ buobu, wo edẹro kẹ Jihova vi epaọ anwẹdẹ, je ru nọ whọ te sai ro wuhrẹ emọ ra ziezi.—Luk 6:40.

7, 8. Nọ udu ọsẹ hayo oni o tẹ vọ avọ iwuhrẹ Ebaibol, eme u re noi ze? Kẹ oriruo.

⁷ Nọ udu ra o tẹ vọ avọ uzẹme Ebaibol na, oma o te wọ owhẹ gwọlọ ta kẹ ahwo uviuwou ra. Orọnikọ okenọ wha be ruẹrẹ oma kpahe kẹ uwuhrẹ ukoko hayo etoke egagọ uviuwou ọvo whọ rẹ rọ ta ẹme kẹ ahwo uviuwou ra kpahe Ebaibol na ha, ukpoye hai ru onana ẹsikpobi. Ofariẹ, u fo nọ ẹmeọta kugbe otiọna u re no ae eva ze, wọhọ epaọ ẹmeọta kugbe ikẹdẹ kẹdẹ rai, orọnikọ ọgbahọ họ. Ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ America a re roro kpahe Jihova nọ uviuwou rai o tẹ be reawere oware jọ nọ Jihova ọ ma hayo oghẹrẹ emu jọ. Ọsẹgboni na a ta nọ: “Ma rẹ kareghẹhọ emọ mai uyoyou gbe areghẹ Jihova nọ ọ rọ kẹ omai  eware nana kpobi nọ ma be reawere rai na.” Ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ South Africa a rẹ ta kẹ emetẹ ivẹ rai kpahe igbunu epanọ ubi o rẹ rọ dhẹze jẹ rro evaọ okenọ a tẹ rrọ ọgbọ ekakọ rai ruiruo kugbe. Ọsẹgboni na a ta nọ: “Ma rẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ emetẹ mai wo adhẹẹ odidi kẹ uzuazọ gbe oghẹrẹ nọ onaa nọ o rrọ uzuazọ u gbunu te.”

⁸ Okenọ ọmọ oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Australia ọ jọ ikpe 10, oniọvo na ọ wha ọmọzae riẹ na kpohọ ughe-uriwo eware anwae, kẹsena ọ tẹ rọ uvẹ na bọ ẹrọwọ ọmọ na ga kpahe Ọghẹnẹ gbe emama. Oniọvo na ọ ta nọ: “Ma jọ oria na ruẹ emama abade jọ erọ oke anwae nọ a re se ammonoids avọ trilobites (ammonoid ọ wọhọ usekpe-ame, yọ trilobite ọ wọhọ ekọkrochi nọ o wo ileli hi). U gbe omai unu gaga inọ emama oke anwae nana nọ e gbẹ rrọ uzuazọ họ na e vọ avọ onaa gbe erru, e tẹ jẹ rrọ gbagba wọhọ emama oke mai na. Otẹrọnọ uzuazọ u muhọ no eware anwae nọ i wo onaa tere he ze kpohọ enọ e mai wo onaa, kọ fikieme eware anwae nana nọ i wo uzuazọ evaọ oke ọsosuọ na i ro wo onaa ga tere? Onana o jọ oware nọ u duobọte omẹ gaga, yọ mẹ rehọ e riẹ wuhrẹ ọmọzae mẹ.”

9. Fikieme iriruo nọ a re ro wuhrẹ i re ro wiruo ziezi, kọ ẹvẹ oni jọ o ro ru onana?

⁹ Ẹsibuobu Jesu ọ jẹ hae rọ etadhesẹ wuhrẹ, onọ o jẹ hai ru ahwo roro, ru ẹme na te ai udu, je ru ai kareghẹhọ eware nọ a wuhrẹ. (Mat. 13:34, 35) Emaha a rẹ gwọlọ jọ iroro ruẹ eware gaga. Fikiere whai esẹgbini, wha hae rọ etadhesẹ wuhrẹ ai noke toke. Oni jọ evaọ obọ Japan o ru onana. Okenọ emezae ivẹ riẹ a jọ ikpe 10 gbe ikpe 8, o wuhrẹ i rai kpahe idadeghe na gbe oghẹrẹ nọ Jihova ọ nabe ruẹrẹ eware nọ e riẹe họ kpatiẹ. Re ọ sai ru onana, ọ kẹ emọ ivẹ na imiliki, isugẹ, gbe ekọfi. Kẹsena ọ tẹ vuẹ ae nọ a gbe ọvuọ egho ekọfi rai kẹe. Oni na ọ ta nọ: “Emọ na a romatotọ ru onana. Nọ mẹ nọ ai oware nọ u ru nọ a rọ nabe romatotọ gbe ekọfi na, a tẹ ta nọ a gwọlọ nọ ekọfi na ọ jọ ẹruọ ọnọ ọ rẹ were omẹ na. Mẹ tẹ ta kẹ ae nọ epọvo na Ọghẹnẹ ọ romatotọ gwa ifou sa-sa nọ e rrọ idadeghe na kugbe evaọ oghẹrẹ nọ i re ro kiehọ omai oma.” Ọtadhesẹ nana o fo kẹ unuikpe emọ na, yọ u ru rai roma kẹ uwuhrẹ na vi ẹsenọ ọ hae te rọ unu ọvo ta kẹ ae. Ababọ avro, uwuhrẹ yena o rẹ kake thọrọ emọ na ẹro ho.

10, 11. (a) Oriruo vẹ whọ rẹ sai ro fiobọhọ kẹ ọmọ ra fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Iriruo vẹ whọ ruẹ nọ i wiruo kẹ owhẹ no?

¹⁰ Whọ sai tube kere eware nọ a re ro there emu gbe oghẹrẹ nọ a re ro fi ai họ emu na hotọ ro fiobọhọ kẹ ọmọ ra bọ ẹrọwọ nọ o fihọ Ọghẹnẹ ga. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Nọ whọ tẹ fra akara hayo there istiu fihotọ no, whọ vẹ vuẹ ọmọ ra kpahe iruo sa-sa nọ eware nọ who fihọ emu na i wo. Kẹsena whọ vẹ kẹe ubi-ure jọ, wọhọ apo jẹ nọe nọ: “Kọ whọ riẹ nọ eware sa-sa i ru apo fihọ epanọ ọ rrọ na?” Kẹsena whọ vẹ bẹre apo na kpohọ abava, jẹ kẹe ubi riẹ jọ. Whọ sae ta kẹe nọ, a  kere eware sa-sa nọ i ru apo na via fihọ ubi na wọhọ odẹme, yọ onaa nọ a ro ru onana u gbunu gaga vi onọ me ro kere eware emu ẹsiẹ fihọ obe na. Whọ sae nọe nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ o kere eware nọ a rẹ rọ fra akara hotọ je dhesẹ epanọ a re ru ai, kọ ono o kere eware sa-sa nọ i ru apo na via họ ubi na?” Otẹrọnọ ọmọ na ọ dina kpako no, whọ sai dhesẹ kẹe nọ a kere oghẹrẹ nọ ubi apo, makọ te epanọ ure riẹ soso o rẹ jọ fihọ evaọ DNA (okwakwa jọ nọ Ọghẹnẹ ọ ma fihọ omama kpobi nọ o rẹ lẹliẹ ọnọ o no rie ze kpobi thoi). Whai imava wha sai rri etadhesẹ jọ nọ e rrọ obe na, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, ẹwẹ-obe avọ 10 rite 20.

¹¹ O rẹ were esẹgbini buobu re a ta kpahe uzoẹme na, “Was It Designed?” (Kọ Ẹma A Ma Riẹ?) nọ o rẹ jọ Awake! na kugbe emọ rai. Hayo otẹrọnọ emọ rai e gbẹ maha gaga, wha rẹ sae rehọ iẹe wuhrẹ emọ na eware jọ nọ e rrọ gaga evaọ edhere ọlọlọhọ. Wọhọ oriruo, ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ Denmark a ta kẹ emọ rai nọ: “Irupre e wọhọ evra. Dede na, kọ irupre e rẹ sai fi ike họ jẹ sa irupre esese efa? Kọ u wo ugogo eria jọ nọ a ru kẹ evra inọ etẹe ọvo a re kiemu? Kọ edo arupre o gbe wo ohẹriẹ no ilesuọ evra? Nọ o rrọ ere na, kọ ono ọ mai wo areghẹ, ohwo nọ o ku arupre, manikọ Ọnọ ọ ma evra?” Ẹme gbe emamọ enọ itieye na e rẹ sai fiobọhọ kẹ ọmọ wo “ovuhumuo” je ru ei fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ.—Itẹ 2:10-12.

12. Ẹvẹ iriruo e sai ro fiobọhọ kẹ emọ bọ ẹrọwọ nọ a fihọ Ebaibol na ga?

¹² Emamọ iriruo e rẹ sai je ru emọ fi ẹrọwọ họ Ebaibol na inọ ọ ginẹ rrọ gbagba. Wọhọ oriruo, roro kpahe obe Job 26:7. (Sei.) Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ kẹ ọmọ ra nọ ẹzi Ọghẹnẹ a ro kere oria Ebaibol nana? Whọ sae rọ unu ọvo ta ere. Dede na, kọ o te gbẹ mai woma nọ who te ru emọ ra roro kpahe iẹe? Ru ọmọ ra riẹ nọ evaọ oke Job yọ a ri ku ekwakwa nọ a re ro rri ugbothabọ họ nọ a re se etẹliskopu, hayo irupre nọ a re ro kpobọ ọvẹre. Kẹsena whọ vẹ ta kẹ ọmọ ra inọ jọ o dhesẹ epanọ o rẹ sae bẹ te re ahwo jọ a rọwo nọ oware ulogbo wọhọ otọakpọ na o sae jọ idadeghe, ababọ oware ovuọvo nọ u kru rie. Ọmọ na ọ sae rọ obọro hayo utho dhesẹ nọ eware nọ e rrọ gbẹgbẹdẹ e rẹ sae yagha ehru gheghe he, ababọ ehru oware jọ nọ e rẹ jọ. Onaa uwuhrẹ utiona o sai fiobọhọ kẹ ọmọ ra vuhumu nọ Jihova o ru nọ a ro kere eware buobu nọ e rrọ gbagba fihọ Ebaibol na, oke lelehie taure ahwo-akpọ a te ti dhesẹ nọ ere e ginẹ rrọ.—Neh. 9:6.

13, 14. Ẹvẹ esẹgbini a sai ro fiobọhọ kẹ emọ rai riẹ nọ ehri-izi Ebaibol e rrọ wowoma?

¹³ U wuzou gaga re who dhesẹ kẹ emọ ra epanọ ehri-izi Ebaibol i woma te. (Se Olezi 1:1-3.) Idhere buobu e riẹ nọ whọ sai ro ru onana. Wọhọ oriruo, whọ sae vuẹ ọmọ ra nọ, ma rehọ iẹe nọ whọ be te nyae rria ukoliko jọ nọ u siomano, yọ o gwọlọ nọ whọ rẹ salọ ahwo jọ nọ a ti lele owhẹ rria etẹe. Kẹsena whọ vẹ nọe nọ, “Didi iruemu o gwọlọ nọ omomọvo evaọ usu rai o re wo re wha sae rria kugbe dhedhẹ?” Kẹsena who ve lele iei ta kpahe obọdẹ ithubro nọ e rrọ obe Ahwo Galesha 5:19-23.

¹⁴ Oriruo otiọye o sai fiobọhọ kẹ ọmọ wuhrẹ eware ivẹ jọ nọ i wuzou gaga. Orọ ọsosuọ, izi Ọghẹnẹ e rẹ wha udhedhẹ gbe okugbe ze. Orọ avivẹ, Jihova ọ be rọ izi riẹ wuhrẹ omai enẹna, be rọ ere ruẹrẹ omai kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na. (Aiz. 54:13; Jọn 17:3) Whọ sae rọ ikuigbe oniọvo jọ evaọ ebe ukoko na ru onana vẹ. Whọ sae ruẹ iku itiena evaọ uzoẹme na, “Ebaibol na O re Nwene Uzuazọ Ohwo,” onọ o be hae rọ omavia evaọ Uwou-Eroro Na. Yọ otẹrọnọ ohwo jọ evaọ ukoko ra o ru inwene ilogbo jọ evaọ uzuazọ riẹ re ọ sae gọ Jihova, whọ  sai zizie ei ziọ uwou rai re o gbiku onana kẹ owhai. Iriruo itienana i re fiobọhọ kẹ ohwo riẹ epanọ ehri-izi Ebaibol i wo ẹgba te.—Hib. 4:12.

15. Eme whọ rẹ mai wo họ iroro nọ who te bi wuhrẹ emọ ra?

¹⁵ Ẹme na họ: Who du rọ oghẹrẹ edhere hayo onaa jọ ọvo wuhrẹ emọ ra ha. Hai roro kpahe idhere sa-sa nọ whọ sai ro wuhrẹ emọ ra. Hai ru ai roro re, yọ o gwọlọ nọ who re wo unuikpe rai họ iroro nọ who bi fiobọhọ kẹ ai ru onana. Ru re ewuhrẹ ọ hai si ai urru, onọ o rẹ jẹ bọ ẹrọwọ rai ga. Ọsẹ jọ ọ ta nọ: “Ajọ obọ o rrọ owhẹ hẹ, daoma riẹ idhere ekpokpọ nọ who re ro wuhrẹ izoẹme jọ nọ wha dhunu te no vẹre.”

16. Who te bi wuhrẹ emọ ra, fikieme odiri o ro wuzou? Kẹ oriruo.

¹⁶ Re ohwo ọ sai wo ẹrọwọ ọgaga, o gwọlọ ẹzi Ọghẹnẹ. (Gal. 5:22, 23) Wọhọ epanọ o rẹ rehọ oke re ubi-ure o tẹ te dhẹ ze na, ere o gwọlọ oke re ohwo ọ sai wo ẹrọwọ. Fikiere o te gwọlọ nọ who wo odiri nọ who bi wuhrẹ emọ ra na. Ọsẹ jọ nọ o wo emọ ivẹ evaọ obọ Japan ọ ta nọ: “Mẹ avọ aye mẹ ma jẹ hae raha oke kugbe emọ mai gaga. No umuo okenọ a rọ jọ emaha ze, kẹdẹ kẹdẹ mẹ jẹ hae rọ iminiti 15 wuhrẹ Ebaibol na kugbe ai, ajokpa edẹ nọ ma re kpohọ ewuhrẹ. Iminiti 15 o jọ bẹbẹ kẹ omẹ hayo ae omarai hi.” Ọsẹro okogho jọ o kere nọ: “Okenọ mẹ jọ uzoge, me wo enọ gbe eware jọ nọ me wo avro kpahe, yọ o rọnọ omarai kpobi mẹ jẹ sae ta via ha. Nọ oke o be nyaharo na, mẹ tẹ te ruẹ iyo kẹ eware nana buobu evaọ iwuhrẹ ukoko, egagọ uviuwou, gbe uwuhrẹ omobọ mẹ. Fikioye u ro wuzou gaga inọ esẹgbini a hae ruabọhọ wuhrẹ emọ rai.”

17. Fikieme emamọ oriruo esẹgbini u ro wuzou, kọ ẹvẹ ọzae-avọ-aye jọ a ro fi oriruo otiọye hotọ kẹ emetẹ rai?

¹⁷ Oware jọ nọ u wuzou gaga nọ who te bi wuhrẹ emọ ra họ, emamọ oriruo ẹrọwọ ra. Emọ ra a ti muẹrohọ oware nọ who bi ru, yọ onana u ti fiobọhọ kẹ ae ziezi. Fikiere whẹ ọyewọ, hae bọ ẹrọwọ ra ga. Jọ emọ ra a ruẹ epanọ who fi ẹrọwọ họ Jihova te. Nọ ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ Bermuda a te wo ẹbẹbẹ, te ai te emọ rai a rẹ lẹ se Jihova kẹ ọkpọvio, yọ a rẹ tuduhọ emọ rai awọ re a hae lẹ kẹ oma rai re. Ọzae-avọ-aye na a ta nọ: “Ma rẹ jẹ ta kẹ ọmọtẹ ọkpako mai nọ, ‘Fi eva ra kpobi họ Jihova, wobọ ziezi evaọ iruo Uvie na, whọ ruawa gahrọ họ.’ Nọ ọ tẹ ruẹ oware nọ u bi no onana ze, ọ vẹ be riẹ nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai. Onana u ru nọ ẹrọwọ nọ o fihọ Ọghẹnẹ gbe Ebaibol na o rọ ga ziezi no.”

18. Eme o gwọlọ nọ esẹgbini a re vuhumu?

¹⁸ Uzẹme na họ, nọ oke o be nyaharo na, obọ emọ ra o rrọ sọ a ti wo ẹrọwọ. Whai esẹgbini, wha rẹ sae kọ je ku ame họ. Rekọ Ọghẹnẹ ọvo ọ rẹ sai ru ei rro. (1 Kọr. 3:6) Fikiere lẹ kẹ ẹzi Ọghẹnẹ, jẹ ruabọhọ wuhrẹ emọ eghaghae ra na. Who te ru ere, Jihova ọ te ghale omodawọ ra.—Ẹf. 6:4.