Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Twalenuho lika Kupwa Vakuzama Kushipilitu Hakuzachila Kungalila Yeka

Twalenuho lika Kupwa Vakuzama Kushipilitu Hakuzachila Kungalila Yeka

“Ngweji kulamanga mazu ove mumuchima wami.”—SAMU 119:11.

MYASO: 142, 92

1-3. (a) Vyuma muka twatela kuhaka kulutwe mukuyoya chetu chamokomoko naukalu tunakuhitamo? (b) Ukalu muka veji kumonanga vaze veji kulinangulanga lilimi lyeka, kaha vihula muka twatela kulihulisa? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

VINJIHO jaYehova vavavulu makumbi ano vali nakuzata nangolo hakwambulula mujimbu wamwaza kuli ‘vaka-mafuchi osena, navaka-miyachi yosena, navaka-malimi osena, navatu veka naveka vosena.’ (Kuso. 14:6) Kutala nayenu muli nakulinangulako lilimi lyeka tahi? Kutala mwapwa kamishonali chipwe muli nakuzachila kungalila kuze kuli nakusakiwa vaka-kwambulula, nyi munaputuka kukunguluka kuchikungulwilo chize chazachisa lilimi lyeka mungalila yenu tahi?

2 Hakupwa tuvangamba jaKalunga, twatela kuhaka vyuma vyakushipilitu kulutwe mukuyoya chetu. (Mateu 5:3) Shimbu jimwe chinahase kutukaluhwila kupwa nachilongesa chauka mwomwo yakuvula chamilimo. Oloze navaze veji kuzachilanga kujingalila jeka navakiko veji kulitalasananga naukalu wakulisezaseza.

3 Vaze veji kuzachilanga kujingalila jize jazachisa lilimi lyeka, vafwila nawa kulinangula vyuma vyakujiminyina vyamuMazu aKalunga. (Koli. 1, 2:10) Uno vanahase kunganyala ngachilihi hakuwana nge kavatachikiza lilimi vazachisa kuchikungulwilo vanayiko? Mwomwo ika visemi vatela kuzata nangolo hakunangula vana vavo mangana Mazu aKalunga avahete kumichima?

VYUMA VINAHASE KUTUHONESA KUZAMA KUSHIPILITU

4. Vyuma muka vinahase kutulingisa tuhone kupwa vakuzama kushipilitu? Hanenu chakutalilaho.

4 Kuhona kwivwishisa kanawa Mazu aKalunga mulilimi lyeka, chinahase kutuhonesa kutwalaho lika kupwa vakuzama kushipilitu. Mulikulukaji lyamyaka lyamuchitanu B.C.E., vanyike vavaYuleya vamwe vafumine kuMbavilone, kaha Nehemiya avazakamine mwomwo kavatachikijile kuhanjika chiHepeleuko. (Tangenu Nehemiya 13:23, 24.) Chuma kana chalingishile ava vanyike vazeye kushipilitu mwomwo kavapwile nakwivwishisa kanawa Mazu aKalungako.—Nehe. 8:2, 8.

5, 6. Vyuma muka jino vanatachikiza visemi vaze vali nakuzachila kujingalila jeka, kaha mwomwo ika?

5 Visemi vaka-Kulishitu vamwe vaze vali nakuzachila kujingalila jeka, vanatachikiza jino ngwavo vana vavo vali nakuzeya kushipilitu. Hakuwana nge vana vavo kavapwile nakwivwishisa kanawa vyuma veji kunangulanga kukukungulukako, ngocho vyuma valinangwilenga kuZuvo yaWangana kavyapwile nakuvaheta kumuchimako. Pedro [1] wakuSouth America uze ayile natanga yenyi nakuzachila kuchihela chasakiwile vaka-kwambulula kuAustralia ambile ngwenyi, “hakushimutwila vyakushipilitu chasakiwa kuhakako muchima.”—Luka 24:32.

6 Nge natutanga vyuma mulilimi lyeka, katweshi kuhasa kwivwishisa kanawa ngana muze tweji kwivwishinga mulilimi lyetuko. Tuyokutuyoku nawa, kuhona kutachikiza kanawa lilimi lyeka chinahase kutuzeyesa kushipilitu namuvishinganyeka. Shikaho, twatela kulama kanawa usoko wetu naYehova numba tutwaleho lika kupwa vakuzama kushipilitu hakuzachila kungalila yeka.—Mateu 4:4.

VALAMINE USOKO WAVO NAYEHOVA

7. Uno vaMbavilone vasakile ngachilihi kulingisa Ndanyele akavangize chisemwa nakwitava chavo?

7 Omu Ndanyele namasepa jenyi vapwile muundungo muMbavilone, vavanangwile “lilimi lyavaKalateya” mangana vakavangize chisemwa chavo. Kaha nawa mwangana alwezele chilolo chenyi aluke Ndanyele namasepa jenyi majina amulilimi lyaMbavilone. (Ndanye. 1:3-7) Ndanyele vamulukile lijina lize lyafumine kuli Mbele, kalunga kavaMbavilone. Mwangana Nevukataneza asakile kumbembejeka Ndanyele mangana afwelele ngwenyi, Kalunga kenyi Yehova alyononwenenga kuli kalunga kavaMbavilone.—Ndanye. 4:8.

8. Chuma muka chakafwile Ndanyele atwaleho lika kuzama kushipilitu omu apwile mulifuchi lyeka?

8 Numba tuhu Ndanyele vamulwezele kulya vyakulya vyamwangana viyema, oloze “ajinyine mumuchima wenyi ngwenyi keshi kulipihisa” iveneko. (Ndanye. 1:8) Apwile lika wakuzama kushipilitu mwomwo alinangwilenga “mikanda yajila” mulilimi lyenyi omu apwile mulifuchi lyeka. (Ndanye. 9:2, kwinyikila chamwishi) Shikaho omu mwahichile myaka 70 kufuma halwola vamutwalile muMbavilone, vatu vamwijivilile lika halijina lyenyi lyachiHepeleu.—Ndanye. 5:13.

9. Kweseka naSamu 119, Mazu aKalunga akafwile ngachilihi muka-kusoneka eyi samu?

9 Muka-kusoneka Samu 119 alinangwilenga Mazu aKalunga, kaha amukafwile ahone kulinga vyuma valingilenga vakwavo. Asezele tato yakutoleka vatu yize vapwilenga nayo vakwavo kuchipango chamwangana. (Samu 119:23, 61) Kulamanga Mazu aKalunga mumuchima wenyi chamukafwile ahone kulinga shili.—Tangenu Samu 119:11, 46.

PWENUNGA LIKA VAKUZAMA KUSHIPILITU

10, 11. (a) Vyuma muka twatela kufwila hakutanganga Mazu aKalunga? (b) Tunahase kutesamo ngachilihi chuma kana? Hanenu chakutalilaho.

10 Numba tuhu tunahase kupwa namilimo yayivulu yakushipilitu neyi yakumujimba, oloze twatela kunoneka kanawa lwola lwakupwa nachilongesa chauka nachakulemesa Kalunga mwatanga. (Efwe. 5:15, 16) Katwatela kufwila kaha kutanga chikuma chipwe kuwahisa kanawa vihande mangana tukazanemo hakukungulukako. Oloze twatela nawa kufwila kulinangula Mazu aKalunga nakuwalamina mumichima yetu mangana tuzamise lufwelelo lwetu.

11 Shikaho omu natulinangulanga, katwatela kufwila kaha kunganyalisa vakwetu kushipilituko, oloze nayetu vavene nawa. (Fwili. 1:9, 10) Twatela kwanuka ngwetu, omu natuliwahishilanga vyakuya muwande, navyakukunguluka navihande, pamo katweshi kuhasa kukavangiza vyuma natutangako. Chakutalilaho, numba tuhu muka-kuteleka eji kumakilanga vyakulya shimbu kanda avihane kuvatu, oloze keshi kuhasa kupwa wakulikangula kumujimba hakumakila kuvyakulyako. Oloze atela kuliwahishile ivene vyakulya vyamwaza numba apwenga wakulikangula kumujimba. Chochimwa nawa, twatela kufwila kutanganga Mazu aKalunga nakuwalamina mumichima yetu numba tupwenga vakuzama kushipilitu.

12, 13. Mwomwo ika vandumbwetu vaze veji kuzachilanga kujingalila jize jazachisa lilimi lyeka veji kunganyalanga chikuma hakulinangula Mbimbiliya mumalimi avo?

12 Vandumbwetu vavavulu vaze vazachila mujingalila vazachisa lilimi lyeka, veji kunganyalanga chikuma hakulinangulanga Mbimbiliya ‘mumalimi avo akusemuka nawo.’ (Vili. 2:8, kwinyikila chamwishi) Navamishonali vaze vazachila kumafuchi eka vatachikiza ngwavo, kuzama chavo kushipilitu kachapendamina kaha havyuma veji kulinangulanga kukukungukako.

13 Alain, uze nalinangulanga lilimi lyakuPersia hamyaka 8 ambile ngwenyi: “Omu ngweji kuliwahisanga vyakukunguluka mulilimi lyakuPersia, ngweji kuhakanga kaha mangana kulilimi kana. Hakuwana nge ngweji kufwilanga kaha kulinangula lilimi, ngocho ngweji kuhonanga kwivwishisa vyuma vyakushipilitu ngweji kutanganga. Echi chikiko cheji kungulingisanga ngunonoke kanawa lwola lwakulingangula Mbimbiliya namikanda mulilimi lyami.”

NANGULENUNGA VANA VENU NAKUVAHETA KUMICHIMA

14. Vyuma muka vatela kulinga visemi, kaha mwomwo ika?

14 Visemi vavaka-Kulishitu vatela kumona ngwavo vali nakunangula vana vavo Mazu aKalunga nakuvaheta kumichima chikoki chikoki. Chakutalilaho, Serge napuwenyi Muriel vaze vazachililile mungalila yize vazachisa lilimi lyeka hamyaka yakuzomboka 3, vamwene ngwavo mwanavo walunga wamyaka yakusemuka 17 kapwile wakuwahilila kuzata milimo yakushipilituko. Muriel ambile ngwenyi, “Mwanetu evwilenga kupihya kuya nakwambulula kuzachisa lilimi lyeka, okunyi hakavanga evwilenga kuwaha kwambulula mulilimi lyenyi lyaFrench.” Kaha Serge ambile ngwenyi, “Omu twamwene ngwetu echi chili nakuhonesa mwanetu kuzovoloka kushipilitu, ngocho twakindulukile cheka kuchikungulwilo chetu.”

Nangulenunga muchano vana venu nakuvaheta kumichima (Talenu palangalafu 14 na 15)

15. (a) Vyuma muka vinahase kulingisa visemi vakinduluke kuchikungulwilo chize chazachisa lilimi lize vatachikiza kanawa vana vavo? (b) Mazu ahali Lushimbi lwamuchivali 6:5-7 alweza visemi valinge ika?

15 Vyuma muka vinahase kulingisa visemi vakinduluke kuchikungulwilo chize chazachisa lilimi lize vatachikiza kanawa vana vavo? Chatete, vatela kumona ngwavo vali nalwola lwaluvulu najimbongo jakuvakafwa vanangule vana vavo vazange Yehova, nakuvanangula nawa vatachikize lilimi lyeka. Chamuchivali, vanahase kumona ngwavo vana vavo kaveshi nakuzata natwima milimo yakushipilituko chipwe kaveshi nakusaka kulinangula lilimi lyamungalila vali nakuzachilako. Nge mukiko, kaha visemi vaka-Kulishitu vanahase kukinduluka kuchikungulwilo chize chazachisa lilimi lize vatachikiza kanawa vana vavo swi nomu navakazama mumuchano.—Tangenu Lushimbi lwamuchivali 6:5-7.

16, 17. Uno visemi vamwe vananangulanga ngachilihi vana vavo vazame kushipilitu hakuzachila kujingalila jazachisa lilimi lyeka?

16 Visemi vamwe nawa vanazachisanga jijila jakulisezaseza jakunangwilamo vana vavo mulilimi lyavo oku veji kukungulukanga kuchikungulwilo chipwe lizavu lize lyazachisa lilimi lyeka. Charles, chisemi walunga uze atwama navana vamapwevo vatatu vali namyaka yakusemuka 9 nakuheta ku 13, eji kukungulukanga kulizavu lize lyazachisa lilimi lyaLingala. Ambile ngwenyi: “Twalivwasanyine kutwaminyina vilongesa vyaMbimbiliya nachilongesa chakulemesa Kalunga mwatanga hamwe navana vetu kuzachisa lilimi lyetu. Oloze halwola lwakulihitulwisa muvyuma twalinangwilenga nalwola lwakuhema, twazachishilenga lilimi lyaLingala mangana vana vetu valinangule lilimi kana.”

Fwilenu kulinangula lilimi lyeka nakwazanangamo hakukunguluka (Talenu palangalafu 16 na 17)

17 Kevin chisemi walunga uze ali navana vamapwevo vavali vamyaka yakusemuka 5 na 8, anonekako lwola lwakulinangula mulilimi lyavo mwomwo yakuhona kwivwishisa vyuma veji kulinangulanga kuchikungulwilo chize chazachisa lilimi lyeka. Ambile ngwenyi: “Ami napuwami tweji kupwanga nachilongesa chahauka hamwe navana vetu mulilimi lyetu lyaFrench. Kaha nawa twanonekako lwola lwakukunguluka kuchikungulwilo chize chazachisa French kamwe mukakweji. Tweji kuyanga nawa kukukunguluka changalila chamulilimi lyetu kuzachisa makumbi etu akunoka.”

18. (a) Mazu muka atwama hali Wavaka-Loma 15:1, 2 aze nawamikafwa mutachikize kanawa vyuma vize navinganyalisa vana venu? (b) Jijila muka jize vanazachisanga visemi vamwe? (Talenu chinyikilo chakusongo.)

18 Visemi vatela kuwana jijila jakunangwilamo vana vavo mangana vazame kushipilitu. [2] (Ngale. 6:5) Muriel, uze twavulukanga lyehi hakavanga ambile ngwenyi, valisuuwile nalunga lyenyi kuzachisa lwola lwavo vanangule mwanavo mangana anganyale kushipilitu. (Tangenu Wavaka-Loma 15:1, 2.) Serge amwene ngwenyi vasakwile kulinga vyuma vyamwaza. Ambile jino ngwenyi: “Omu twaputukile kuyanga kuchikungulwilo chazachisa lilimi lyaFrench, mwanetu azovolokele chikuma kushipilitu, kutwala muze vamumbapachishile. Ali jino payiniya washimbu yosena. Kaha ali nakushinganyeka kuya nakuzachila kulizavu lize lyazachisa lilimi lyeka.”

ITAVILENU MAZU AKALUNGA AMIHETE KUMICHIMA

19, 20. Natusolola ngachilihi ngwetu twazanga Mazu aKalunga?

19 Yehova atuzanga chikuma hakutuhana Mazu enyi Mbimbiliya mumalimi amavulu mangana ‘vatu vosena vapwenga nachinyingi chakwoloka chakutachikiza muchano.’ (Chimo. 1, 2:4) Atachikiza ngwenyi vatu vanahase kwiviwshisa kanawa vyuma vyakushipilitu hakutanga Mazu enyi mumalimi avo.

20 Chamokomoko naukalu natumona, twatela kufwila kulya chakushipilitu chakutafunya mangana chituhete kumichima yetu. Nge natulinangulanga visoneka mulilimi lyetu, kaha natupwa vakuzama kushipilitu hamwe kaha natanga yetu, nakusolola ngwetu tweji kulamanga mazu aKalunga mumichima yetu.—Samu 119:11.

^ [1] (palangalafu 5) Majina amwe vanawalumuna.

^ [2] (palangalafu 18) Hakusaka muwane jindongi jamuMbimbiliya jize najikafwa vana venu, talenu chihande chamuKaposhi Kakutalila waChingeleshi waOctober 15, 2002 chakwamba ngwavo “Raising Children in a Foreign Land—The Challenges and the Rewards.”