Skip to content

Skip to table of contents

Amuzumanane Kuba Basungu Kumuuya Ciindi Nomubelekela Kucisi Cimbi

Amuzumanane Kuba Basungu Kumuuya Ciindi Nomubelekela Kucisi Cimbi

“Ndaayobola majwi aako mumoyo wangu.”—INT. 119:11.

NYIMBO: 142, 92

1-3. (a) Kufwumbwa bukkale motubede, ino ncinzi ncotweelede kubikka mubusena bwakusaanguna? (b) Ino mbuyumuyumu nzi bugaminide mbobajana aabo ibaiya mwaambo mupya, alimwi ino eeci cileta mibuzyo nzi? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

BAKAMBONI ba Jehova banji mazuba aano bali mukubeleka cabusungu mukuzuzikizya cilengaano icitondezya kwaambilizyigwa kwamakani mabotu “kumisyobo yoonse akumyaambo yoonse akumikowa yoonse.” (Ciy. 14:6) Sena muli akati kabaabo ibaiya mwaambo umbi? Sena mulabeleka kamuli bamisyinali naa mubelekela kubusena kubulide kucisi cimbi, naa sena mwakatalika kuswaangana ambungano iibelesya mwaambo wakucisi cimbi mucisi canu?

2 Mbotuli babelesi ba Leza, toonse tweelede kuzibikka mubusena bwakusaanguna zintu nzyotuyandika kumuuya swebo alimwi anzyobayandika kumuuya bamukwasyi wesu. (Mt. 5:3) Nokuba boobo, zimwi ziindi cilakonzya kutuyumina kuba aciiyo cesu tobeni icisitikide akaambo kakuba azintu zinji zyakucita. Pele aabo ibabelekela kuzisi zimbi balajana buyumuyumu abumbi.

3 Kunze lyakwiiya mwaambo mupya, aabo ibabelekela kuzisi zimbi beelede kubona kuti lyoonse balalya cakulya ciyumu cakumuuya. (1Kor. 2:10) Mbuti mbobakonzya kucita oobo ikuti naa kabatacikonzyi kumvwa mwaambo waambaulwa mumbungano mobabede? Alimwi ino nkaambo nzi bazyali Banakristo ncobeelede kubona kuti Jwi lya Leza lyabasika amoyo bana babo?

CINTU CIKONZYA KUTUNYONGANYA KUMUUYA

4. Ino ncintu nzi icikonzya kutunyonganya kumuuya? Amupe cikozyanyo.

4 Kwaalilwa kumvwisya Jwi lya Leza mumwaambo waambaulwa kucisi cimbi kulakonzya kuba penzi ilikonzya kutunyonganya kumuuya. Mumwaanda wamyaka wasanu B.C.E., Nehemiya wakalibilika naakazyiba kuti bana bamwi akati kaba Juda ibakapiluka kuzwa ku Babuloni tiibakali kucikonzya kwaambaula mwaambo wa Chihebrayo. (Amubale Nehemiya 13:23, 24.) Mubwini bana aaba bakali kusweekelwa coolwe cakuba babelesi ba Leza akaambo kakuti tiibakali kumvwisya ncolyakali kwaamba Jwi lya Leza.—Neh. 8:2, 8.

5, 6. Ncinzi ncobakabona bazyali bamwi ibabelekela kuzisi zimbi, alimwi nkaambo nzi?

5 Bazyali Banakristo bamwi ibabelekela kuzisi zimbi bajana kuti bana babo balaleka kuba aluyandisisyo lwakwiiya kasimpe. Akaambo kakuti tiibakali kumvwisya izyakali kwaambwa lyamiswaangano, pulogilamu yakumuuya iyakali kucitwa ku Ŋanda ya Bwami tiiyakali kubasika amoyo bana. Ba Pedro, [1] ibakalonga amukwasyi wabo kuya ku Australia kuzwa ku South America bakati, “Ciindi notubandika zintu zyakumuuya, moyo alimwi amizeezo yamuntu zyeelede kujatikizyigwa.”—Lk. 24:32.

6 Ciindi notubala mumwaambo wakucisi cimbi, makani ngotubala taakonzyi kutusika amoyo mbuli mbwaakonzya kutusika amoyo makani aalembedwe mumwaambo wesu. Kuyungizya waawo, ikwaalilwa kubandika kabotu mumwaambo umbi kulakonzya kutunyonganya mumizeezo alimwi akumuuya. Aboobo nokuba kuti tweelede kuzumanana kuyandisisya kubelekela Jehova kucisi cimbi, cilayandika kapati akuzumanana kuba basungu kumuuya.—Mt. 4:4.

BAKAZUMANANA KUBA BASUNGU KUMUUYA

7. Ino mbuti bana Babuloni mbobakasola koongelezya Daniele kutola lubazu muzilengwa zyabo alimwi abukombi bwabo?

7 Ciindi Daniele alimwi abeenzinyina nobakali mubuzike, bana Babuloni bakasola kuboongelezya kutola lubazu muzilengwa zyabo kwiinda mukubayiisya “mulaka waba Kasidi.” Kuyungizya waawo, mupati wababelesi bamwami iwakali kulanganya zyalwiiyo lwabo wakabapa mazina abana Babuloni. (Dan. 1:3-7) Izina ndyaakapegwa Daniele lyakali kwaamba Beli, leza mupati wabana Babuloni. Kulangilwa kuti mwami Nebukadinezara wakali kuyanda kutondezya Daniele kuti Leza wakwe Jehova, wakazundwa aleza wabana Babuloni.—Dan. 4:8.

8. Ino ncinzi cakamugwasya Daniele kuzumanana kuba musungu kumuuya ciindi naakakkede kucisi cimbi?

8 Nokuba kuti Daniele wakapegwa zyakulya kuzwa kubudodoodo bwamwami, “wakakanza mumoyo wakwe” kuti tanaakali ‘kuyoolisofwaazya.’ (Dan. 1:8) Akaambo kakuti wakazumanana kwiiya “mabbuku aasalala” mumwaambo wakwe, wakazumanana kuba musungu kumuuya ciindi naakakkede kucisi cimbi. (Dan. 9:2, bupanduluzi buyungizyidwe) Aboobo, nokwakainda myaka iili 70 kuzwa ciindi naakasika ku Babuloni, wakacilizyibidwe azina lyakwe lya Chihebrayo.—Dan. 5:13.

9. Kweelana ambokutondezyedwe mulugwalo lwa Intembauzyo 119, ino mulembi wantembauzyo wakajatikizyigwa buti a Jwi lya Leza?

9 Mulembi wa Intembauzyo 119 wakajana nguzu mu Jwi lya Leza izyakucita zintu ziindene anzyobakali kucita bamwi. Wakeelede kuliyumya kuzintu zibi nzyobakali kumwaamba bamunkuta yamwami. (Int. 119:23, 61) Nokuba boobo, wakazumizya majwi a Leza kumusika aamoyo.—Amubale Intembauzyo 119:11, 46.

AMUZUMANANE KUBA BASUNGU KUMUUYA

10, 11. (a) Ino tweelede kuba amakanze nzi ciindi notwiiya Jwi lya Leza? (b) Mbuti mbotukonzya kwaazuzikizya makanze ngotujisi? Amupe cikozyanyo.

10 Nokuba kuti tulakonzya katujisi bubi kapati mumilimo yakumuuya alimwi amilimo iimbi yakumubili, toonse tuyandika kujana ciindi cakucita ciiyo cesu tobeni alimwi akukomba kwamukwasyi. (Ef. 5:15, 16) Nokuba boobo, makanze eesu taayelede kuba buyo aakulanga-langa mapeeji aali mbwaabede naa kulibambila buyo kutegwa tukaingule kumiswaangano. Tweelede kubona kuti Jwi lya Leza lilatusika amoyo alimwi akuyumya lusyomo lwesu.

11 Kutegwa tuzwidilile amakanze aayo, tatweelede kulemenena kulubazu buyo lomwe pe, pele tweelede kuzibikkila maano bamwi nzyobayandika ciindi notwiiya alimwi akubikkila maano kuzintu swebo lwesu tobeni nzyotuyandika kumuuya. (Flp. 1:9, 10) Tweelede kuzyiba kuti ciindi notulibambila mulimo wamumuunda, miswaangano, naa makani, ambweni inga tiitwabikkila maano kubona makani aayo ngotubala mbwaatujatikizya swebo. Mucikozyanyo: Nokuba kuti sikujika cakulya weelede kucilabila cakulya katanapa bamwi, takonzyi kuzumanana kuba abuumi kwiinda mukulabila buyo cakulya ncajika. Ikuti kayanda kuzumanana kuba abuumi bubotu, weelede kulijikila cakulya icijisi busani bubotu. Mbubwenya buyo, tweelede kusolekesya kusanina moyo wesu acakulya cakumuuya eeco icizuzikizya nzyotuyandika.

12, 13. Ino nkaambo nzi banabunji ibabelekela muzisi zimbi ncobabona kuti cilagwasya kwiiya mumwaambo wabo?

12 Banabunji akati kabaabo ibabelekela muzisi zimbi bajana kuti cilagwasya kapati ikwiiya Bbaibbele ‘mumwaambo ngobakazyalwa anguwo.’ (Mil. 2:8.) Nobaba bamisyinali balizyi kuti ikutegwa bazumanane kuyuma kumuuya ciindi nobabelekela kucisi cimbi, tabeelede buyo kusyoma njiisyo zyantalisyo zyakumuuya nzyobaiya kumiswaangano.

13 Ba Alain, ibaiya mwaambo wa Chipersian kwamyaka iili lusele, baamba kuti: “Ikuti naa ndalibambila miswaangano mu Chipersian, ndibikkila buyo maano kumwaambo wini kuugama. Akaambo kakuti mizeezo yangu ibikkilide buyo maano kumwaambo, inga zintu zyakumuuya nzyondibala tazindisiki aamoyo. Nkakaambo kaako ndilajana ciindi cakwiiya Bbaibbele alimwi amabbuku aamwi mumwaambo wangu.”

AMUBASIKE AMOYO BANA BANU

14. Ino ncinzi bazyali ncobeelede kubikkila maano, alimwi nkaambo nzi?

14 Bazyali Banakristo beelede kubona kuti Jwi lya Leza asyoonto-syoonto lilabasika amoyo bana babo. Nobakabeleka kucisi cimbi kwamyaka iinda kuli yotatwe, ba Serge abakaintu babo ba Muriel, bakabona kuti mwanaabo musankwa iwakajisi myaka iili 17 tanaakacijisi lukkomano mumilimo yakumuuya. Ba Muriel bakati: “Cakali kumucima kuunka mumulimo wamumuunda kuyookambauka mumwaambo uumbi, kakuli musyule wakali kukkomana kukambauka mumwaambo wakwe, nkokuti mu Chifrench.” Ba Serge bakati: “Notwakabona kuti bukkale oobu bwakapa kuti mwaneesu ataunki ambele kumuuya, twakasala kujokela kumbungano yesu nkotwakabede kaindi.”

Amubikkile maano kubona kuti kasimpe kabasika aamoyo bana banu (Amubone muncali 14 a 15)

15. (a) Ino ntwaambo nzi tukonzya kupa kuti bazyali bapiluke kumbungano iibelesya mwaambo ngobamvwa bana babo? (b) Ino lugwalo lwa Deuteronomo 6:5-7 lubakulwaizya kucita nzi bazyali?

15 Ino ntwaambo nzi tukonzya kupa kuti bazyali bapiluke kumbungano iibelesya mwaambo bana babo ngobamvwa? Cakusaanguna, beelede kubona ikuti naa balijisi ciindi alimwi azintu zikonzya kubagwasya kuyiisya bana babo kuyanda Jehova kumwi kababayiisya mwaambo wakucisi cimbi. Cabili, balakonzya kuzyiba kuti bana babo bacileka kwiikkomanina milimo yakumuuya naa kucileka kuukkomanina mwaambo wakucisi nkobabelekela. Mubukkale buli boobu, bazyali Banakristo inga basala kupiluka kumbungano ibelesya mwaambo ngobamvwa bana babo kusikila mane bakaliimine mukasimpe.—Amubale Deuteronomo 6:5-7.

16, 17. Mbuti bazyali bamwi mbobacikonzya kuyiisya bana babo zintu zyakumuuya ciindi nobabelekela kucisi cimbi?

16 Kulubazu lumwi, bazyali bamwi bajana nzila zyakuyiisya bana babo mumwaambo wabo kumwi kabajanika kumiswaangano yamumwaambo wakucisi cimbi yambungano naa kabunga. Ba Charles, ibajisi bana basimbi botatwe bajisi myaka iili akati ka 9 a 13, balaswaangana akabunga kabelesya mwaambo wa Chilingala. Baamba kuti: “Twakabikka bubambe bwakwiiya alimwi akukomba mumukwasyi abana besu mumwaambo wesu. Pele tulabikkilizya azitondezyo zyakulibambila mulimo wamumuunda amiswaangano alimwi azisobano mumwaambo wa Chilingala kutegwa bacikonzye kwiiya mwaambo ooyu munzila iikkomanisya.”

Amusole kwiiya mwaambo waambwa kubusena ooko alimwi akwiingula lyamiswaangano (Amubone muncali 16 a 17)

17 Ba Kevin, ibajisi bana basimbi bobilo, bajisi myaka yosanwe alimwi alusele, babikka bubambe ibukonzya kubagwasya kumvwisya zintu nzyobatamvwi kumiswaangano iicitwa kubelesya mwaambo wakucisi cimbi. Baamba kuti: “Mebo alimwi abakaintu bangu inga tucita ciiyo cesu tobeni antoomwe abana besu bobilo mu Chifrenchi, imwaambo wabo. Alimwi tulabikka mbaakani yakujanika kumiswaangano iicitwa mu Chifrenchi ciindi comwe mumwezi, alimwi tulabelesya mazuba eesu aakulyookezya kujanika kumiswaangano yacooko iicitwa mumwaambo wesu.”

18. (a) Ino ninjiisyo nzi iijanika ku Baroma 15:1, 2 ikonzya kumugwasya kuzyiba mbomukonzya kubagwasya bana banu? (b) Ino mizeezo nzi bazyali bamwi njobapa? (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.)

18 Masimpe, mukwasyi umwi aumwi weelede kulisalila nzila izikonzya kugwasya bana babo kuzumanana kuba basungu kumuuya. [2] (Gal. 6:5) Ba Muriel, ibaambwa musyule oomu, baamba kuti balo alimwi abalumi babo bakeelede kucileka kucita zintu nzyobakali kuyandisisya kutegwa bagwasye mwanaabo kumuuya. (Amubale Baroma 15:1, 2.) Bayeeya zintu zyakacitika musyule, ba Serge baamba kuti bakasala kabotu. Baamba kuti: “Kuzwa ciindi notwakapiluka kumbungano ibelesya mwaambo wa Chifrenchi, mwaneesu wakayaambele kumuuya alimwi wakabbapatizyigwa. Lino mupainiya waciindi coonse. Mane buya uyeeya kupiluka kukabunga kabelesya mwaambo wakucisi cimbi!”

AMULEKELE JWI LYA LEZA KUMUSIKA AMOYO

19, 20. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulaliyanda Jwi lya Leza?

19 Muluyando lwakwe, Jehova wapa kuti Jwi lyakwe Bbaibbele, lijanike mumyaambo minji kapati kutegwa ‘bantu boonse babe aluzyibo lwini-lwini lwakasimpe.’ (1Tim. 2:4) Ulizyi kuti bantu inga bazuzikizya nzyobayandika kumuuya ikuti naa babala mizeezo yakwe mumwaambo wabo uubasika amoyo.

20 Masimpe, kufwumbwa naa bukkale bwesu buli buti, tweelede kuba amakanze aakusanina moyo wesu acakulya ciyumu cakumuuya. Kwiinda mukwiiya Magwalo lyoonse mumwaambo wesu, tuyoozumanana kuba basungu kumuuya antoomwe amukwasyi wesu alimwi buya tuyootondezya kuti masimpe tulaayobola majwi aa Leza.—Int. 119:11.

^ [1] (muncali 5) Mazina acincwa.

^ [2] (muncali 18) Kujatikizya makani aatondezya njiisyo zyamu Bbaibbele izikonzya kugwasya mukwasyi wanu, amubone cibalo cakuti “Raising Children in a Foreign Land—The Challenges and the Rewards” mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yamu October 15, 2002.