Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

En mi “Kamwöch won Tipachem”?

En mi “Kamwöch won Tipachem”?

ME REN eú tutulap, a wor emén át mi wéúngaw a nónnóm lón eú sóópw mi towau seni telinimw. Chón sópwun we ra ekieki pwe mi wor terin an ekiek me ra kan soun takiri. Lupwen a kan wor wasélato ngeni ena sóópw, ekkóch me lein aramasen ena sóópw ra eáni i minen atakirikir ngeniir. Ra kan eitingeni rúúeféú moni, eféú féún moni silifer mi féúmmong nge eféú féún moni kolt mi féúkúkkún. Nge aúchean ewe eféú moni kolt a wewe ngeni aúchean rúúeféú moni silifer. Ra kan ereni ena át, “Filatá menni ka sani.” Ena át a filatá ewe féún silifer, mwirin a ssá seniir.

Eú rán emén wasélato lón ena sóópw a ereni ena kúkkún át, “Kese silei pwe aúchean enan moni kolt a wewe ngeni aúchean rúúeféú moni silifer?” Ena kúkkún át a emelimel me apasa, “Ewer, ngang mi silei.” Ena waséla a erá: “Iwe pwata chék ka fili ewe féún moni silifer? Ika ka angei enan féún moni kolt, winnom epwe fen fán ruu!” Ewe át a erá, “Nge ika upwe angei ewe moni kolt, iwe aramas repwele kaúló le eáni enan esin urumwot ngeniei. En mi silei ika fiteféú moni silifer ua fen isoni iei?” Ena át lón ei tutulap a eáni eú napanap ekkewe watte ra tongeni kúna feiéch seni, ina ewe mettóch tipachem.

Ewe Paipel a apasa: “Kopwe kamwöch won tipachem me mirit, nge kosap mwüt ngeniir repwe sü senuk. Mürin, kopwe fetal won om al fän kinamwe, nge pecheöm esap chepetek.” (SalF. 3:21, 23) Ach silei met weween “tipachem” me ifa usun sipwe apwénúetá lón manawach epwe tongeni túmúnúkich. A tongeni álisikich ach sisap turuló lón pekin lúkú, me ‘pechech’ kewe repwe núkúcharetiw.

IFA WEWEEN?

Tipachem a sókkóló seni sile me wewe. Emén mi wor an sile, i a kan ionfengeni pwóróus. Emén mi wor an wewe, a tongeni kúna ifa usun och pwóróus a riri ngeni pwal ekkóch pwóróus. Nge lupwen ewe Paipel a fós usun emén mi tipachem, a weneiti emén mi tufichin ochufengeni an sile me wewe me anganga pwe epwe kúna feiéchún lón manawan.

Áwewe chék, emén mi káé ewe puk Met ewe Paipel A Wesewesen Apasa? neman a mwittir álleani me weweiti. Atun an káé, neman a pwúng met a pélúwen ngeni ekkewe kapas eis. Neman a pwal poputá fiti ach kewe mwich me pwal mwo nge angéch le uwawu meefian. Ekkeei mettóch meinisin neman ra pwári pwe a feffeitá lón pekin lúkú. Nge met, a itá wewe ngeni pwe a angei tipachem? Ese kon naf ekkena mettóch ar repwe ánnetaéchú. Neman a chék mwittir an ekiek. Iwe nge, lupwen a anganga ewe enlet, weween ákkáeá an we sile me wewe lón ewe napanap mi pwúng, i a tipachemeló. Ika an kewe kefil ra sópwéch me ra lóngólóng wóón an ekiekifichiir me akkomwan, iwe a fataffatéchúló pwe a angei tipachem.

A mak lón Mateus 7:24-27 án Jesus we kapas áwewe usun rúúemén mwán mi aúetá en me imwan. Jesus a erá pwe emén me leir a “tipachem.” I a anchangei met epwe fis lón ekkewe rán repwe feito me a ekieki met epwe kúna feiéch ren. Iwe, a aúetá imwan wóón achaw. Ese chék ekiekin aúetá imwan we wóón ppi pokiten epwe mékúkkún me mwittir. Nge a tipachem pwe a ekieki usun ekkewe fansoun mwirin ika epwe ifa mwirilóón minne epwe féri. Iwe lupwen a fis mélúmél, a túmún imwan we. Nge iei ewe kapas eis fán itach, Ifa usun sia tongeni angei me túmúnú ewe napanap mi kkóló aúchean, ewe mettóch tipachem?

IFA USUN UPWE ANGEI?

Áeúin, sipwe ekieki met Mika 6:9 a apasa: “Iö a niuokusiti [Kot] a tipachem.” Niwokkusiti Jiowa a pwal wewe ngeni ach sipwe súféliti i. A pwal wewe ngeni ach sipwe menniniiti minne itan we a riri ngeni, kapachelong met a eáni ekiek usun minne mi pwúng me mwáál. Ren ach sipwe asamolu emén, a lamot sipwe silei an ekiek. Iwe sia tongeni lúkúlúk wóón i, káé seni i, me áppirú pwe sipwe pwal sópwéch usun chék i. Ika sia ekieki usun mwachkkan ren ifa usun féfférúch epwe kkúú ach riri ngeni Jiowa me ika sia alónga ach kefil wóón an kewe allúk, iwe sia akkangei tipachem.

Oruuan, Än Salomon Fos 18:1 a pwáraatá pwe “eman mi püsin imwüla a chök kütta an mochen,” me epwe péútaaló tipachem. Ika sise túmúnúéch, sia tongeni atowauakicheló seni Jiowa me néún kewe aramas. Ren an esap fis ena, a lamot sipwe chiechi ngeni chókkewe mi niwokkusiti iten Kot we me álleasochisi an kewe allúk. Ika mi tufich, a lamot sipwe feiló fiti mwich lón ewe Leenien Mwich pwe sipwe chichchiechi ngeni chón ewe mwichefel. Atun sia nónnóm lón ach kewe mwich, a lamot sipwe suuki ekiekich me letipach me mut ngeni met sia rongorong an epwe achchúngúkich.

Pwal och, ika sia inaawu masouen letipach ngeni Jiowa lón iótek, sipwe akkarap ngeni i. (SalF. 3:5, 6) Lupwen sia suuki ekiekich me letipach atun sia állea Paipel me néúch kewe puk mi kawor me ren án Jiowa we mwicheich, sipwe mirititi met mwirilóón féfférúch me sia tongeni mut ngeni ena an epwe emmwenikich. A pwal lamot sipwe suukaaló letipach me etiwa kapasen éúréúr seni ekkewe mwán Chón Kraist iir mi ásimaw. (SalF. 19:20) Iwe ika sia féri ekkena mettóch, sia apéchékkúlaló ewe napanap mi aúchea itan tipachem nge sise fen péútaaló.

IFA USUN EPWE ÁLISI AI FAMILI?

Tipachem a tongeni túmúnú famili. Áwewe chék, Paipel a pesei fefin mi pwúpwúlú ar repwe “meniniti” pwúlúwer kewe. (Ef. 5:33) Met ekkewe mwán ra tongeni féri pwe pwúlúwer kewe repwe menniniitiir are súfélitiir? Ika epwe chék eriáni are oumwesi pwúlúwan we an epwe súféliti, saminne epwe nómottam. Neman ewe fefin epwe chék pwári súfél atun a nóm ren pwúlúwan we pún ese mochen an epwe wor áninifengen. Nge, ifa usun ika ena mwán ese nóm, neminna epwe chúen mochen súféliti? Ese mwáál esap. Itá ewe mwán epwe ekieki met epwe fis lón fansoun mwer. Ika a pwáraatá uwaan ewe manaman mi fel, ren choweán tong me kirekiréch, epwe efisi án ewe fefin epwe pwúkún mochen súféliti. Pwúngún, emén fin pwúpwúlú Chón Kraist epwe pwári súfél ese lifilifil ika átewe a féri án neminna epwe pwúkún meefi súfél ngeni are ese.​—Kal. 5:22, 23.

Paipel a pwal erá pwe ewe mwán epwe tongei pwúlúwan. (Ef. 5:28, 33) Ren án ewe fefin epwe kúna tong seni pwúlúwan we, a tongeni ekieki pwe mi fen éch an epwe túkúmi seni átena ekkewe pwóróus mi eletipengaw nge mi wor an pwúúng le silei. Iwe met, itá ina eú alen tipachem? Met epwe fis lupwen átena a silei usun ewe mettóch neminna a túkúm seni? Epwe itá lapóló an tongei? Neman epwe weires ngeni ena. Nge ika neminna a filatá eú fansoun mi fich an epwe fen áweweei ngeni átena fán mosonoson ekkewe pwóróus mi eletipengaw, átena epwe aúcheani an wenechar. Iwe, epwele alóllóólóló an tongei neminna.

How you discipline your children today will affect communication with them later

A lamot pwe ekkewe nau repwe álleasochisi semer kewe me iner me angei emirit me ren Jiowa. (Ef. 6:1, 4) A itá wewe ngeni án ekkewe sam me in repwe fératiw chómmóng allúk fán iten ekkewe nau? A fen kon watte ewe angangen emirit lap seni ar chék áiti ngeni ekkewe nau chómmóng allúk lón ar kewe famili are chappen ar álleasolap. Emén sam are in mi tipachem a álisi néún an epwe weweiti pwata a lamot an epwe álleasochis.

Áwewe chék, anchangei pwe ewe nau a súfélúngaw lón an fós ngeni inan we are seman we. Ar arochongaw ngeni are mwittir chék ngeni chappen minne a féri neman epwe ásáwa are afalafalaalóói. Iwe nge, lón letipan neman epwe song, me ina met epwe tongeni atowauaaló seni seman kewe me inan.

Sam me in mi ákkámááraatá ewe napanap tipachem ra ekieki napanapen ar repwe emiriti néúr kewe me epwe ifa mwirilóón wóón néúr kewe lón mwachkkan. Mi lamot ekkewe sam me in resap chék mwittir mina néúr pokiten chék ra sáw ren féfférún. Neman atun ra chék imuló, fán mosonoson me tong ra tongeni álisi an epwe anganga an ekiek ren ar áweweei ngeni pwe Jiowa a mochen an epwe asamolu seman me inan pún ina eú feiéch ngeni tori feilfeiló. Iwe, ika ewe nau a pwáraatá an asamolu seman kewe me inan, epwe mirititi pwe a elingaaló Jiowa. (Ef. 6:2, 3) Ei sókkun napanap mi kirekiréch a tongeni achchúngú letipen ewe nau. A mirititi án seman kewe me inan enletin tongei, me a lapóló an súfélitiir. Iwe, epwele mecheres ngeni an epwe tingor álillis seniir atun a ppiitá och mettóch mi lamot.

Ekkóch sam me in neman rese mochen ámeteki letipen néúr kewe, ina minne rese mochen apwúngúúr. Iwe nge, met epwe fis ika ewe nau a wattetá? Epwe niwokkusiti Jiowa me mirititi pwe eú alen tipachem an epwe onómu fán án Kot kewe emmwen? Epwe tipemecheres le suuki letipan me ekiekin ngeni Jiowa, are epwe fen atowauaaló seni?​—SalF. 13:1; 29:21.

Emén chón ffan lios a kan akkóta me mwan napanapen ewe lios a mochen fana. Saminne a chék ffan me áneánei an epwe wililó ngeni och mettóch mi múrinné. Ekkewe sam me in mi tipachem ra néúni fite fite awa le káé me apwénúetá án Jiowa emmwen, iwe ra menniniiti itan we. Ra angei tipachem ren ar rese áimuroló seni Jiowa me an we mwicheich, iwe ra áeá ena tipachem le apéchékkúla ar famili.

Iteiten rán, a lamot sipwe féri kefil mi tongeni kkúú manawach lón fite ier. Lap seni óm chék mwittir féri mettóch are weiweitá le filatá, pwata kese fen mwo kaúló me ekiek? Ekiekifichi ika epwe ifa mwirilóón lón mwachkkan. Sipwe kútta emmwen seni Jiowa me apwénúetá ewe tipachem sia angei seni i. Ika sia féri ena sia pwáraatá pwe sia kamwéchúnnúk wóón tipachem, me epwe fang ngenikich manaw.​—SalF. 3:21, 22.