Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ani Ohiɛ Kã Shi?

Ani Ohiɛ Kã Shi?

GBEKƐ nuu ohiafo ko hi akrowa bibioo ko mli. Akrowa lɛ mli bii lɛ fɛɛ kɛɛ ehiɛ kãaa shi. No hewɔ lɛ, kɛ́ gbɔi ba akrowa lɛ, amɛshwieɔ ehiɛaŋ shi yɛ amɛhiɛ. Amɛkɛ kapɛji enyɔ tsɔɔ lɛ; ekome bibioo, ni akɛ shika tsuru fee, shi ekroko lɛ da, ni akɛ jwiɛtɛi fee. Kɛkɛ lɛ, amɛkɛɛ lɛ akɛ ekɔ ekome. Eyɛ mli akɛ jwiɛtɛi kapɛlɛ lɛ enyɔ ni feɔ shika tsuru nɔ lɛ ekome moŋ, shi gbekɛ lɛ kɔɔ jwiɛtɛi kapɛlɛ lɛ, kɛkɛ lɛ ejo foi.

Enɛ ni gbi ko lɛ, gbɔi lɛ eko bi lɛ akɛ, “Ani oleee akɛ jwiɛtɛi kapɛlɛ lɛ enyɔ ni feɔ shika tsuru nɔ lɛ ekome?” Gbekɛ nuu lɛ ŋmɔ fioo, ni ehã hetoo akɛ, “Mile waa.” Kɛkɛ ni gbɔ lɛ tsa nɔ akɛ, “Belɛ, mɛni hewɔ okɔɔ jwiɛtɛi kapɛlɛ lɛ mɔ? Kɛ́ okɔ kapɛlɛ lɛ ni akɛ shika tsuru fee lɛ, obaaná shika pii!” Shi gbekɛ lɛ to he ehã lɛ ekɛɛ, “Kɛ́ mikɔ kapɛlɛ lɛ ni akɛ shika tsuru fee lɛ, amɛkɛ eko baŋ dɔŋŋ. Shi akɛni mikɔɔ jwiɛtɛi kapɛlɛ lɛ hewɔ lɛ, miná shika pii, ejaakɛ amɛkɛbaa daa.” Mɛɛ su gbekɛ nuu ni wɔwie ehe yɛ adesã nɛɛ mli lɛ jie lɛ kpo? No ji hiɛshikamɔ, ni su nɛɛ ji su ko ni esa akɛ gbekɛbii kɛ onukpai fɛɛ aná.

Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Hã ohiɛ akã shi ni ojwɛŋ jogbaŋŋ be fɛɛ be. Ni no baahã onyiɛ ogbɛ nɔ shweshweeshwe, ni onane tɛŋ.” (Abɛi 3:21, 23, NWT) Ŋmalɛ nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, kɛ́ ‘wɔhiɛ kã shi’ lɛ, ebaabu wɔhe, ni ‘wɔnane tɛŋ,’ no ji, wɔbaaya nɔ wɔye Yehowa anɔkwa. Shi mɛni ji hiɛshikamɔ, ni mɛni wɔbaanyɛ wɔfee kɛtsɔɔ akɛ wɔhiɛ kã shi?

MƐNI JI HIƐSHIKAMƆ?

Esoro hiɛshikamɔ yɛ nilee kɛ saneshishinumɔ he. Mɔ ko ni le nii lɛ, ekase nii. Mɔ ko ni nuɔ sane shishi lɛ nyɛɔ ekɛ sane toɔ sane he. Shi mɔ ko ni hiɛ kã shi lɛ nyɛɔ ekɛ nibii ni ele lɛ kɛ bɔ ni enu shishi ehã lɛ tsuɔ nii ni enáa he sɛɛ.

Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ okɛ mɔ ko miikase Mɛni Biblia lɛ Tsɔɔ Diɛŋtsɛ? wolo lɛ. Nikasemɔ lɛ miiya nɔ jogbaŋŋ, ni etamɔ nɔ ni yɛ be kukuoo mli lɛ, nyɛbaagbe wolo lɛ naa. Nikaselɔ lɛ hãa saji lɛ fɛɛ hetoo jogbaŋŋ, ebɔi asafoŋ kpeei baa, ni kɛ́ eba lɛ, ehãa saji ahetoo po. Nibii nɛɛ fɛɛ tsɔɔ akɛ eeya ehiɛ yɛ Yehowa sɔɔmɔ lɛ mli. Shi ani no tsɔɔ akɛ ehiɛ kã shi? Jeee doo. Ekolɛ, ejwɛŋmɔ ni mɔɔ nii oya. Ja ekɛ nibii ni ekase ni enu shishi lɛ etsu nii kɛkpɛ yiŋ ni ja yɛ shihilɛ mli dani abaanyɛ awie akɛ eesumɔ ni ehiɛ akã shi. Kɛ́ nɔ ko kpakpa jɛ yiŋ srɔtoi ni ekpɛɔ lɛ amli kɛba lɛ, no baahã ana faŋŋ akɛ, esusu nii ahe kɛtee shɔŋŋ. Enɛ ji nɔ ni baatsɔɔ akɛ, ehiɛ kã shi.

Mateo 7:24-27 lɛ, Yesu gba abɛbua ko ni kɔɔ hii enyɔ komɛi ni ma tsũ lɛ ahe. Ewie akɛ hii lɛ ateŋ mɔ kome ‘hiɛ kã shi.’ Mɛni hewɔ? Ejaakɛ esusu nɔ ni baanyɛ aba wɔsɛɛ lɛ he, ni ema etsũ lɛ yɛ tɛsaa nɔ. Eji ekpɛ eyiŋ akɛ ebaama etsũ lɛ yɛ shia nɔ kulɛ, ekolɛ tsũ lɛ maa lɛ heŋ be tsɔ, ni efiteŋ shika pii. Shi eyɔse akɛ no yeŋ ebuaŋ lɛ wɔsɛɛ. Sɛɛ mli lɛ, ahum ko tswa waa ni eshimɔ tsũ lɛ, shi tsũ lɛ wuleee. Enɛ hãa wɔnaa akɛ, lɛɛlɛŋ, nuu lɛ hiɛ kã shi waa. Kɛ́ wɔ hu wɔmiitao ni wɔhiɛ akã shi lɛ, mɛni esa akɛ wɔfee?

MƐNI ESA AKƐ WƆFEE KONI WƆHIƐ AKÃ SHI?

Mika 6:9 lɛ hãa wɔleɔ nɔ kome ni esa akɛ wɔfee. Ekɛɔ akɛ: “Ehi akɛ ashe [Nyɔŋmɔ gbɛ́i] lɛ gbeyei.” Kɛ́ akɛɛ wɔshe Yehowa gbɛ́i lɛ gbeyei lɛ, etsɔɔ akɛ esa akɛ wɔbu lɛ waa, wɔkpɛlɛ nɔ akɛ lɛ ji Ofe, ni wɔye emlai kɛ eshishitoo mlai lɛ anɔ. Dani obaanyɛ obu mɔ ko lɛ, esa akɛ ole jwɛŋmɔ ni ehiɛ yɛ saji ahe. Ja ole enɛ dani obaanyɛ omu ofɔ̃ enɔ ni okase lɛ, koni otsɔ tamɔ lɛ. Kɛ́ wɔsusu bɔ ni wɔnifeemɔi baanyɛ asa wekukpaa ni yɔɔ wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ he wɔsɛɛ lɛ he, ni wɔkɛ emlai kɛ eshishitoo mlai tsu nii yɛ wɔshihilɛ mli lɛ, belɛ wɔmiihi shi akɛ hiɛshikalɔi.

Abɛi 18:1 lɛ tsɔɔ wɔ nɔ kroko ni baaye abua wɔ. Ekɛɔ akɛ: “Mɔ ni etse ehe lɛ, akɔnɔ nii etaoɔ, ni etseɔ nɔ ni hi hã lɛ fɛɛ hiɛ atua.” Esa akɛ wɔkɛ mɛi ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ gbeyei ni amɛhiɔ shi yɛ emlai kɛ eshishitoo mlai anaa lɛ abɔ, kɛjeee nakai lɛ, fiofio lɛ, wɔkɛ Yehowa kɛ ewebii lɛ ateŋ baajekɛ. No hewɔ lɛ, esa akɛ wɔfee bɔ fɛɛ bɔ ni wɔbaanyɛ ni wɔya asafoŋ kpeei daa, ni wɔkɛ nyɛmimɛi lɛ agba sane. Agbɛnɛ hu, kɛ́ wɔtee lɛ, esa akɛ wɔbo nɔ fɛɛ nɔ ni abaawie lɛ toi jogbaŋŋ ni wɔjwɛŋ nɔ koni ebote wɔtsuiŋ tɔ̃ɔ.

Kɛfata he lɛ, esa akɛ wɔfɔse wɔtsuiŋ wɔshwie Yehowa hiɛ yɛ sɔlemɔ mli. Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, wekukpaa ni yɔɔ wɔ kɛ lɛ teŋ lɛ mli baawa. (Abɛi 3:5, 6) Kɛ́ wɔsusu nibii ni wɔkaneɔ yɛ Biblia lɛ kɛ asafo lɛ woji lɛ amli lɛ ahe jogbaŋŋ, ni wɔjwɛŋ nɔ lɛ, wɔbaana nɔ ni baanyɛ ajɛ wɔnifeemɔi amli kɛba, ni no baaye abua wɔ ni wɔkpɛ yiŋ ni ja yɛ saji ahe. Agbɛnɛ hu, esa akɛ wɔbo ŋaa ni nyɛmimɛi ni edara yɛ mumɔŋ lɛ woɔ wɔ lɛ toi, ni wɔkɛtsu nii. (Abɛi 19:20) Kɛ́ wɔfee nibii nɛɛ lɛ, wɔhiɛ baakã shi, ni wɔtseŋ ‘nibii ni hi hã wɔ’ lɛ hiɛ atua.

BƆ NI OWEKU LƐ BAANÁ HE SƐƐ

Hiɛshikamɔ baanyɛ abu oweku lɛ he. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Biblia lɛ kɛɔ ŋamɛi akɛ amɛná “bulɛ ni mli kwɔ” amɛhã amɛwumɛi. (Efe. 5:33) Mɛni esa akɛ wumɛi afee koni amɛŋamɛi abu amɛ waa? Kɛ́ nuu ko bolɔɔ ewoɔ eŋa, loo enyɛɔ enɔ ni eba ehe shi ehã lɛ lɛ, ekolɛ, eŋa lɛ baaba ehe shi ehã lɛ koni toiŋjɔlɛ aba kɛkɛ, shi efeŋ nakai kɛ etsui fɛɛ. Kɛ́ ewu lɛ yɛ shĩa lɛ, ebaafee enii tamɔ nɔ ni ebuɔ lɛ, shi kɛ́ ebɛ hu? Ani ebaaya nɔ efee nibii ni tsɔɔ akɛ ebuɔ lɛ? Ebaawa. No hewɔ lɛ, kɛ́ nuu ko miisumɔ ni eŋa ajɛ etsuiŋ ebu lɛ waa lɛ, esa akɛ esumɔ eŋa lɛ, ni emli ahi yɛ enɔ, no ji, esa akɛ ewo mumɔ lɛ yibii lɛ. Fɛɛ mli lɛ, esa akɛ ŋamɛi ni ji Kristofoi lɛ abu amɛwumɛi, ekɔɔɔ he eko amɛwumɛi lɛ asubaŋ.​—Gal. 5:22, 23.

Biblia lɛ kɛɔ hu akɛ, esa akɛ wumɛi asumɔ amɛŋamɛi. (Efe. 5:28, 33) Yei komɛi kɛ nibii ni esa akɛ amɛwumɛi ale lɛ teɔ amɛ, ejaakɛ amɛmiishe gbeyei akɛ kɛ́ amɛhã amɛwumɛi lɛ le lɛ, suɔmɔ ni amɛyɔɔ kɛhã amɛ lɛ he baajɔ. Shi kɛ́ yoo ko fee nakai lɛ, ani wɔbaanyɛ wɔkɛɛ akɛ ehiɛ kã shi? Kɛ́ sɛɛ mli lɛ, ewu lɛ ná ele sane lɛ, te ebaanu he ehã tɛŋŋ? Ani ebaasumɔ lɛ fe tsutsu lɛ? Dabi. Shi kɛ́ yoo lɛ tao be ni sa, ni ekɛ ewu lɛ wie nibii ni ekolɛ nuu lɛ nyaaa he tsɔ lɛ po ahe kɛ naajɔlɛ lɛ, ewu lɛ hiɛ baasɔ lɛ waa. Ebaana akɛ eŋa lɛ yeɔ lɛ anɔkwa, ni enɛ baahã esumɔ lɛ waa fe tsutsu lɛ po.

Gbɛ ni otsɔɔ nɔ otsɔseɔ obii bianɛ lɛ, baasa wekukpaa ni yɔɔ okɛ amɛ teŋ lɛ he wɔsɛɛ

Esa akɛ fɔlɔi kɛ Yehowa Wiemɔ lɛ atsɔse amɛbii, ni esa akɛ bii hu abo amɛfɔlɔi atoi. (Efe. 6:1, 4) Shi enɛ etsɔɔɔ akɛ esa akɛ fɔlɔi awo amɛbii mlai babaoo. Fɔlɔi ni hiɛ kã shi lɛ le akɛ, kɛ́ amɛhã amɛbii lɛ gbɛtsɔɔmɔi, loo amɛtsɔɔ amɛ nɔ ni amɛbaafee amɛ kɛ́ amɛgbo toi lɛ, no pɛ kɛkɛ faaa. Amɛle akɛ esa akɛ amɛtsɔɔ amɛbii lɛ nɔ hewɔ ni sɛɛnamɔ yɔɔ he akɛ amɛbaabo mla ni amɛwo amɛ lɛ toi.

Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ gbekɛ ko kɛ emami loo epapa wie bɔ ni esaaa lɛ, ekolɛ abaayi lɛ loo abaake eyi amrɔ nɔŋŋ. Enɛ baanyɛ ahã gbekɛ lɛ hiɛ agbo, loo efee diŋŋ. Shi kɛ́ fɔlɔ ko fee nakai lɛ, ekolɛ ebi lɛ baaná ehe jwɛŋmɔ fɔŋ. Kɛjɛ nakai gbi lɛ nɔ kɛyaa lɛ, ekolɛ ekɛ esane fɛɛ baato eyitsoŋ, ni no baanyɛ afite wekukpaa ni yɔɔ ekɛ efɔlɔ lɛ teŋ lɛ.

Fɔlɔi ni hiɛ kã shi lɛ susuɔ bɔ ni gbɛ ni amɛtsɔɔ nɔ amɛtsɔseɔ amɛbii lɛ baasa bii lɛ ahe ahã wɔsɛɛ lɛ he jogbaŋŋ. Fɔlɔi, kɛ́ nyɛbii lɛ fee nɔ ko kɛwo nyɛ hiɛgbele yɛ mɛi ahiɛ lɛ, nyɛbɔa mɔdɛŋ nyɛyea nyɛhe nɔ. Yɛ nɔ najiaŋ ni nyɛbaafee amɛ nɔ ko amrɔ nɔŋŋ lɛ, nyɛbaanyɛ nyɛjɛ suɔmɔ mli nyɛkɛ amɛ awie be ni eshwɛ nyɛ kɛ amɛ pɛ. Nyɛtoa nyɛtsui shi, ni nyɛyea nyɛbuaa amɛ ni amɛna akɛ, Yehowa miisumɔ ni amɛbu nyɛ koni ahi ahã amɛ kɛya naanɔ. Enɛ baahã amɛna akɛ, kɛ́ amɛbo nyɛ toi ni amɛbu nyɛ lɛ, belɛ Yehowa toi amɛboɔ lɛ. (Efe. 6:2, 3) Kɛ́ ojɛ mlihilɛ mli otsɔse obii lɛ, nibii ni otsɔɔ amɛ lɛ baabote amɛtsuiŋ tɔ̃ɔ. Amɛbaana akɛ osumɔɔ amɛsane, ni amɛbaabu bo waa. Kɛkɛ lɛ, wɔsɛɛ kɛ́ amɛkɛ naagbai ni yɔɔ hiɛdɔɔ kpe lɛ, amɛbaaba oŋɔɔ koni oye obua amɛ.

Fɔlɔi komɛi tsɔseee amɛbii, ejaakɛ amɛmiishe gbeyei akɛ gbekɛbii lɛ amli baafu. Shi kɛ́ bii lɛ kɛ nakai da lɛ, te amɛshihilɛ baafee tɛŋŋ? Ani amɛbaashe Yehowa gbeyei? Ani amɛbaana sɛɛnamɔ ni yɔɔ he akɛ amɛbaahi shi yɛ Nyɔŋmɔ mlai kɛ eshishitoo mlai lɛ anaa? Ani amɛbaabo ŋaa ni Yehowa woɔ ewebii lɛ toi ni amɛkɛtsu nii, aloo amɛbaaye amɛtsui naa sane?​—Abɛi 13:1; 29:21.

Dani ŋmoŋmolo gbɔlɔ ko baabɔi nɔ ko gbɔɔ lɛ, esusuɔ nɔ ni etaoɔ egbɔ lɛ he dã. Nakai nɔŋŋ fɔlɔi ni hiɛ kã shi lɛ heɔ be kɛkaseɔ Yehowa mlai kɛ eshishitoo mlai lɛ, ni amɛhiɔ shi yɛ naa. Fɔlɔi ni tamɔ nakai lɛ sheɔ Yehowa gbɛ́i lɛ gbeyei, ni amɛtseee amɛhe kɛjeee Yehowa kɛ esafo lɛ he. Enɛ hewɔ lɛ, amɛnyɛɔ amɛtswaa amɛwekui lɛ amɛmaa shi.

Yiŋ srɔtoi ni wɔkpɛɔ daa gbi lɛ baanyɛ asa wɔhe afii babaoo. No hewɔ lɛ, kɛ́ okɛ shihilɛ ko kpe lɛ, too otsui shi ni osusu saji ahe jogbaŋŋ dani okpɛ oyiŋ yɛ nɔ ni obaafee he. Jwɛŋmɔ bɔ ni oyiŋkpɛɛ lɛ baasa ohe wɔsɛɛ lɛ he. Taomɔ Yehowa susumɔ yɛ sane lɛ he, ni okɛ egbɛtsɔɔmɔi atsu nii. Kɛ́ ofee nibii nɛɛ, no baatsɔɔ akɛ ohiɛ kã shi ni oyi baaná wala.​—Abɛi 3:21, 22.