Rit Rieko Makare
NE NITIE wuoyi moro matin modhier ma nodak e gweng’ moro. Joma nodak e taon ma nobiro e gweng’ ne nyierega ka giparo ni wiye ok ber ahinya. Ka ne welo obiro e gweng’gi, jogweng’gi ne jarega e nyim welo. Ne gitang’onega pesa maduong’ molos gi fedha kod moro matin molos gi dhahabu ma nengone ne ohewo pesa molos gi fedha nyadiriyo. Ne gihero tugo kode ka ginyise niya: “Yier ane pesa midwaro e kind ariyogi.” Wuoyino ne kawoga pesa molos gi fedha kae to owuok gi ng’wech.
Chieng’ moro, wendo moro ne openjo wuoyino niya: “Be ing’eyo ni nengo mar pesa molos gi dhahabu oloyo mar fedha nyadiriyo?” Wuoyino nobwonjo kae to odwoke niya: “Ang’eyo mano maber.” Wendono nopenje niya: “Kare ang’o momiyo ikawoga pesa molos gi fedha? Ka ikawo pesa molos gi dhahabu, pesa ma ibiro bedogo biro loyo ma olos gi fedha nyadiriyo!” Kata kamano, wuoyino nodwoke niya: “Ka akawo pesa ma olos gi dhahabu, ji biro weyo tugo koda. Be ing’e ni asechoko pesa ma rom nade nikech akawoga mana pesa molos gi fedha?” Sigand wuoyi matinno nyiso kaka bedo gi rieko makare en gima ber.
Muma wacho niya: “Rit rieko makare, gi lony mar pogo weche mayoreyore. Eka iniwuoth mang’won e yori, mi tiendi ok nochwanyre.” (Nge. 3:21, 23) Omiyo ng’eyo gima “rieko makare” en kendo tiyo kode e ngimawa biro geng’owa mondo kik wadonj e chandruoge mathoth. Rieko makare konyowa mondo warit winjruokwa gi Nyasaye kendo miyo tiendewa kik chwanyre.
RIEKO MAKARE EN ANG’O?
Rieko makare opogore gi bedo gi ng’eyo kod winjo tiend weche. Ng’at ma nigi ng’eyo en ng’at ma osepuonjore weche mang’eny ma gin adier. Ng’at ma winjo tiend wach en ng’at ma ong’eyo kaka wach moro otudore gi machielo. To ng’at ma nigi rieko makare, en ng’at ma nyalo ng’eyo kendo winjo tiend wach moro mi wachno konye e ngimane.
Kuom ranyisi, ng’ato nyalo somo bug Ang’o ma Muma Puonjo Kuom Adier? kendo winjo tiend puonj ma yudore e bugno mana kuom kinde matin. E kinde ma opuonjore bugno, nyalo bedo ni ochiwoga dwoko makare. Onyalo kata chako dhi e chokruoge kendo chiwo paro mabeyo ndi. Gigo duto nyiso ni otimo dongruok. To be mano nyiso ni koro en gi rieko makare? Ok ochuno. Samoro en mana ng’at ma wiye yot. Kata kamano, sama ochako timo gik moko ka luwore gi adiera ma osepuonjore, obedo ng’at mariek nikech koro otiyo gi gik ma oseng’eyo kendo ma osewinjo tiendgi maber. Ka paro ma ong’ado dhi maber kendo gik ma otimo nyiso ni oparo motelo kapok otimogi, mano miyo nenore maler ni en gi rieko makare.
Mathayo 7:24-27 wuoyo e wi ngero ma Yesu nogoyo e wi chwo ariyo ma nogero udi. Achiel kuomgi ne en “ng’at mariek.” Ne ogero ode e lwanda nikech ne oseparo motelo gik ma ne nyalo timorene. Ne en ng’at ma neno nyime. Ne ok oparo ni gero ot e kwoyo ne biro miyo oti gi pesa matin kata tieko gedo mapiyo. Nikech noriek, noparo chandruok ma ne nyalo yude ka ogedo e kwoyo. Ka yamo mager gi ohula nobiro, odno ne odong’ ka ochung’ motegno. Penjo ma owinjore wapenjre e ma: Ere kaka wanyalo yudo rieko makare kendo rite?
ANYALO YUDO RIEKO MAKARE NADE?
Mokwongo, ne ni ndiko mar Mika 6:9 wacho niya: “Jarieko noluor [nying Nyasaye].” Luoro nying Jehova nyiso ni nyaka watang’ gi gimoro amora ma nyalo ketho nyinge. Nyaka waikre timo duto ma wanyalo mondo wanyis ni wamiyo nying Nyasaye luor kokalo kuom timbewa kod wechewa. Mondo imi ng’ato luor, nyaka ikwong ing’e kite. Bang’ ng’eye, nyalo bedoni mayot gene kendo luwo ranyisine. Wanyalo bedo gi rieko makare ka waparo matut kaka timbewa kod yiero ma watimo nyalo mulo winjruokwa gi Jehova.
Mar ariyo, Ngeche 18:1 wacho kama: “Ng’a mopogore owuon kod owetene odwaro luwo yore owuon; otimo mirima kod weche duto mabeyo mag rieko.” Ka ok watang’, to wanyalo weyo Jehova kod riwruok mar ogandane. Mondo kik wapogre, nyaka wamany thuolo mar bedo gi joma oluoro Nyasaye kendo ma rito chikene. Onego wadhi e Od Romo, kendo wariwre gi Jokristo wetewa. Sama wan e chokruoge, nyaka wayaw pachwa gi chunywa mondo gik ma ipuonjowa odonjnwa.
E wi mago, ka walamo gi chunywa duto, wabiro sudo machiegni gi Jehova. (Nge. 3:5, 6) Sama wayawo chunywa kod pachwa ka wasomo Muma kod buge ma lero Muma ma riwruok mar oganda Jehova miyowa, mano konyowa ng’eyo gik ma nyalo yudowa nikech timbewa, to mano miyo watimo yiero mowinjore. Bende, nyaka wayaw chunywa ne siem ma imiyowa gi owete ma otegno e adiera. (Nge. 19:20) Kae to, kar ‘timo mirima kod weche duto mabeyo mag rieko,’ wabiro medo jiwo kidono.
RIEKO MAKARE NYALO KONYO JOODA NADE?
Rieko makare nyalo konyo joot. Kuom ranyisi, Muma jiwo mon ni mondo ‘omi chwogi luor matut.’ (Efe. 5:33) Dichwo nyalo timo ang’o mondo chiege omiye luor matut? Kapo ni ochuno chiege mondo omiye luor, chiege nyalo timo kamano mana kuom kinde matin. Dhako nyalo miyo chwore luor mana seche ma chworeno nitie mondo koko kik bedie. Mano nyiso ni kinde ma chworeno onge, ok obi miye luor. Dichwo onego otim gik ma biro miyo chiege omiye luor kinde duto. Kapo ni onyago olemo mag roho kaka hera kod ng’wono, mano biro miyo jaode omiye luor matut. Kata kamano, dhako ma Jakristo onego omi chwore luor, bed ni oneno ni chworeno owinjore omi luor kata ooyo.—Gal. 5:22, 23.
Muma wacho ni dichwo onego oher chiege. (Efe. 5:28, 33) Mon moko ma dwaro ni chwogi odhi nyime herogi nyalo pando chwogi gik ma richo ma gitimo kata obedo ni chwogi nigi ratiro mar ng’eyo gigo. Kuom adier, be mano nyiso rieko makare? Bang’e kapo ni chwore ofwenyo weche ma opandego, ang’o ma nyalo timore? Be pod obiro dhi nyime here. Mano nyalo bedo matek. Dwarore ni dhako omany thuolo mowinjore mondo onyis chwore ayanga weche moko moneno ni ok beyo ma otimo. Ka owuoyo gi chwore e yo mamuol e wi wechego, chwore biro medo gene kendo here ahinya nikech owacho adier.
Yo mirieyogo nyithindi e kindegi biro miyo gibed thuolo wuoyo kodi e kinde ma biro kata ooyo
Nyithindo onego omi jonyuolgi luor kendo jonyuol onego orie nyithindgi ka gipuonjogi kaka Jehova dwaro. (Efe. 6:1, 4) Be mano koro nyiso ni jonyuol onego obed gi list ma rabora manyiso gik ma nyithindo onego otim kod ma ok onego otim? Nitie gik mang’eny ma nyithindo onego ong’e, to ok mana chike moket e ot kata kum ma inyalo migi ka giketho chikego. Janyuol ma nigi rieko makare konyo nyithinde mondo ong’e gimomiyo onego giwinj jonyuol.
Kuom ranyisi, wakaw ni nyathi owuoyo gi janyuolne e yor achaya. Dhawone kata miye kum samoro ok nyal konyo ahinya. Mano nyalo miyo owinj malit, onyalo kun, kendo weyo wuoyo gi jonyuolne e wi gik ma chande.
Jonyuol mariek onego opar kum ma gimiyo nyithindgi kod kaka kumgo biro mulo ngima nyithindgi e higni ma biro. Jonyuol ok onego orikni kumo nyithindgi nikech ich-wang’ kata wich-kuot ma samoro nyathi omiyogi. Nyalo dwarore ni janyuol owuo gi nyathine e yo mamuol kendo gi hera ka gin kar kendgi ka otemo konye ng’eyo ni Jehova dwaro ni mondo nyithindo omi jonyuolgi luor, kod gueth ma bedoe ka gitimo kamano. Mos mos, ka nyathi ochako miyo jonyuolne luor, obiro fwenyo ni kare timo kamano nyiso ni omiyo Jehova luor. (Efe. 6:2, 3) Wuoyo gi nyathi e yo mang’won kamano biro mulo chunye. Sama nyathi neno ni jonyuolne dewe gadier, mano chwale mondo omed miyogi luor. Nyathino biro bedo thuolo wuoyo gi jonyuolne mondo okonye sama oromo gi weche moko ma korgi tek.
Jonyuol moko ok dwarga chwanyo nyithindgi, omiyo ok gikumgi sama gikoso. Ang’o ma biro timore ka nyathino osebet ng’at maduong’? Be obiro luoro Jehova kendo neno gimomiyo ber luwo puonj mag Jehova? Be obiro yie yawo chunye gi pache ne Jehova koso obiro pogore gi kanyakla?—Nge. 13:1; 29:21.
Ng’at mapayo gik moko biro paro motelo mondo ong’e kit gima odwaro payo. Ok obi chako achaka pecho kokiya gima odwa payo. Kamano bende, jonyuol mariek puonjore chike mag Jehova kendo gitiyo gi chikego e ngimagi. Timo kamano nyiso ni gimiyo nying Jehova luor. Ka jonyuol osiko machiegni gi Jehova kendo gimakore gi riwruok mar ogandane, gibiro yudo rieko makare kendo mano biro konyo joodgi.
Pile ka pile, chunowa ni watim yiero moko ma nyalo mulo ngimawa e higni ma biro. Kar ng’ado paro piyo piyo, donge nyalo bedo maber ka ikawo thuolo moromo mondo ipar maber? Par gik ma yiero mitimo nyalo kelo e kinde ma biro. Kwa Jehova mondo okonyi, kendo iti gi rieko ma yudore e Wachne. Timo mago duto biro miyo warit rieko makare kendo riekono biro miyo wabed mangima.—Nge. 3:21, 22.
