Pewnego dnia przyjezdny mężczyzna zapytał chłopca: „Czy nie wiesz, że złota moneta jest warta dwa razy więcej niż srebrna?”. Chłopczyk uśmiechnął się i odpowiedział: „Wiem”. „To dlaczego zawsze wybierasz srebrną?” — dociekał mężczyzna. „Jeśli weźmiesz złotą, zarobisz podwójnie!”. „Ale wtedy ludzie przestaną się ze mną bawić” — odparł chłopiec. „A tak zebrałem już mnóstwo srebrnych monet”. Chłopiec z tej opowieści przejawiał praktyczną mądrość — cechę bardzo przydatną również dorosłym.

W Biblii czytamy: „Strzeż praktycznej mądrości i zdolności myślenia. Wtedy będziesz bezpiecznie chodzić swą drogą i o nic się nie uderzy twoja stopa” (Prz. 3:21, 23). Powinniśmy się dowiedzieć, czym jest „praktyczna mądrość” i jak ją przejawiać, bo od tego zależy nasze bezpieczeństwo. Taka mądrość uchroni nas przed duchowym upadkiem i pomoże pewnie stawiać kroki.

Praktyczna mądrość to nie to samo, co wiedza i zrozumienie. Osoba, która ma wiedzę, zbiera informacje lub fakty. Kto ma zrozumienie, widzi, jak poszczególne fakty łączą się ze sobą. Osoba przejawiająca mądrość korzysta z wiedzy i zrozumienia w praktyce.

Zilustrujmy to przykładem: Załóżmy, że ktoś w krótkim czasie zapoznaje się z książką Czego naprawdę uczy Biblia? i rozumie jej treść. Podczas studium poprawnie odpowiada na pytania. Chodzi na zebrania i również tam udziela właściwych odpowiedzi. Może to oznaczać, że robi postępy duchowe, ale czy jest równoznaczne z nabyciem mądrości? Nie zawsze. Może jest po prostu bystry. O mądrości będzie świadczyło właściwe korzystanie z wiedzy i zrozumienia, czyli wprowadzanie nauk biblijnych w życie. Jeśli jego decyzje przyniosą dobre rezultaty, będzie to dowodem, że starannie je przemyślał i posłużył się praktyczną mądrością.

W Ewangelii według Mateusza 7:24-27 znajdujemy podany przez Jezusa przykład dwóch mężczyzn, z których każdy buduje dom. Jeden z tych mężczyzn został określony jako „roztropny”. Przewidział, co się może wydarzyć w przyszłości, i zbudował dom na skale. Myślał praktycznie i był dalekowzroczny. Nie uznał, że zbudowanie domu na piasku będzie tańsze i zajmie mniej czasu. Zastanowił się nad długotrwałymi konsekwencjami swoich działań. Dlatego podczas burzy jego dom się nie zawalił. A jak my możemy rozwinąć i przejawiać praktyczną mądrość?

Zwróćmy uwagę na słowa z Księgi Micheasza 6:9: „Odznaczający się praktyczną mądrością będzie się bał (...) [Bożego] imienia”. Taka bojaźń  obejmuje traktowanie Jehowy z respektem. Oznacza zdrowy szacunek dla wszystkiego, co jest związane z Jego imieniem, w tym dla zasad Bożych. Żeby okazywać komuś taki szacunek, trzeba dobrze poznać sposób myślenia tej osoby. Można jej wtedy zaufać i uczyć się od niej oraz naśladować jej dobre decyzje. Jeśli myślimy o tym, jaki długotrwały wpływ na więź z Jehową będzie miało nasze postępowanie, i podejmujemy decyzje oparte na Jego zasadach, rozwijamy praktyczną mądrość.

W Księdze Przysłów 18:1 czytamy: „Kto się odosabnia, będzie szukał swej samolubnej tęsknoty; wybuchnie przeciwko wszelkiej praktycznej mądrości”. Jeśli stracimy czujność, możemy oddalić się od Jehowy i Jego sług. Dlatego spędzajmy czas z tymi, którzy ‛boją się imienia’ Boga i szanują Jego zasady. Jeżeli jest to możliwe, powinniśmy przychodzić na zebrania do Sali Królestwa, żeby regularnie spędzać czas z braćmi i siostrami. W trakcie zebrań słuchajmy programu z otwartym umysłem i sercem — pozwalajmy, by omawiane myśli poruszały nasze uczucia.

Istotną rolę odgrywają też nasze modlitwy. Gdy szczerze rozmawiamy z Jehową, zbliżamy się do Niego (Prz. 3:5, 6). A kiedy podczas czytania Biblii i opartych na niej publikacji pozwalamy Bożym zasadom oddziaływać na umysł i serce, łatwiej nam przewidywać skutki swojego postępowania i podejmować mądre decyzje. Powinniśmy też chętnie przyjmować rady od dojrzałych współwyznawców (Prz. 19:20). Dzięki temu nie ‛wybuchniemy  przeciwko wszelkiej praktycznej mądrości’, ale w jeszcze większym stopniu ją rozwiniemy.

Praktyczna mądrość może również chronić rodziny. Na przykład Biblia zachęca żony, żeby miały „głęboki respekt” dla swoich mężów (Efez. 5:33). Dzięki czemu mąż zyska głęboki respekt żony? Gdyby się go domagał lub nawet wymuszał, nie osiągnąłby trwałych rezultatów. Żeby uniknąć kłótni, żona takiego mężczyzny w jego obecności pewnie będzie okazywała mu jakąś miarę szacunku. Ale czy będzie tak robiła również pod jego nieobecność? Prawdopodobnie nie. Dlatego mąż powinien pomyśleć o długotrwałych skutkach swojego postępowania. Jeśli przejawia owoce ducha, między innymi miłość i życzliwość, zjedna sobie głęboki szacunek żony. Oczywiście chrześcijanka powinna szanować męża niezależnie od tego, czy on na to zasługuje, czy nie (Gal. 5:22, 23).

Biblia mówi też, że mąż ma kochać żonę (Efez. 5:28, 33). Z obawy przed utratą miłości męża żona może uznać, że lepiej ukryć przed nim jakąś nieprzyjemną informację, o której powinien wiedzieć. Ale czy będzie to świadczyło o praktycznej mądrości? Co się stanie, gdy sprawa w końcu wyjdzie na jaw? Czy mąż bardziej pokocha żonę? Zapewne nie. Natomiast jeśli żona w odpowiednim momencie wszystko spokojnie wyjaśni, mąż bez wątpienia doceni jej uczciwość, a jego miłość się pogłębi.

Dzieci mają być posłuszne rodzicom. Z kolei rodzice powinni je karcić „zgodnie z myślami Jehowy” (Efez. 6:1, 4). Czy to oznacza, że mają przygotować długą listę nakazów i zakazów? Tak naprawdę dzieciom nie wystarczy znajomość reguł obowiązujących w domu i kar za nieposłuszeństwo. Rodzice, którzy korzystają z praktycznej mądrości, pomagają dzieciom zrozumieć, dlaczego powinny być posłuszne.

Załóżmy, że dziecko odniosło się do jednego z rodziców bez szacunku. Szorstka nagana czy kara wymierzona pod wpływem emocji jedynie je zawstydzi lub uciszy. Ale w sercu może czuć strach, który tylko oddali je od rodziców.

Mądrzy rodzice zastanowią się, w jaki sposób należy skarcić dziecko oraz jak to na nie wpłynie. Nie zareagują gwałtownie tylko dlatego, że czują się zawstydzeni jego postępowaniem. Spokojnie i życzliwie wyjaśnią na osobności, że Jehowa oczekuje od dzieci odnoszenia się do rodziców z szacunkiem oraz że przynosi to trwałe korzyści. Dzięki temu dziecko uświadomi sobie, że gdy szanuje rodziców, w gruncie rzeczy okazuje szacunek samemu Jehowie (Efez. 6:2, 3). Takie podejście z pewnością poruszy serce dziecka. Będzie czuło szczerą troskę rodziców i jeszcze bardziej ich szanowało. A kiedy wyłonią się jakieś poważne kwestie, bez wahania zwróci się do nich o pomoc.

Niektórzy rodzice nie karcą swoich dzieci, bo nie chcą sprawiać im przykrości. Ale co się stanie, gdy takie dzieci dorosną? Czy będą bały się Jehowy i chętnie stosowały do Jego zasad? Czy będą skłonne otwierać przed Nim swoje serca, czy raczej będą się odosabniać? (Prz. 13:1; 29:21).

Umiejętny rzeźbiarz przed przystąpieniem do pracy planuje, co wyrzeźbić. Nie chce jedynie ociosać kawałka drewna, w nadziei że w ten sposób powstanie coś ładnego. Rodzice, którzy kierują się praktyczną mądrością, poświęcają wiele godzin, żeby poznawać i wprowadzać w czyn zasady Jehowy, inaczej mówiąc bać się Jego imienia. Kiedy pozostają blisko Boga i Jego organizacji, nabywają praktycznej mądrości, a to wzmacnia więzi łączące ich rodzinę.

Każdego dnia podejmujemy decyzje, których konsekwencje możemy odczuwać całymi latami. Dlatego nie podejmujmy ich pochopnie, lecz dobrze przemyślmy każdą z nich. Zastanawiajmy się nad ich długotrwałymi skutkami. Szukajmy wskazówek Jehowy i kierujmy się Jego mądrością. W ten sposób będziemy strzegli praktycznej mądrości, dzięki której zyskamy życie (Prz. 3:21, 22).