Siku rin’wana, wanuna un’wana la endzeke u vutise xifanyetana lexi a ku, “Wa swi tiva leswaku mali ya nsuku i yi kulu eka ya silivhere?” Xifanyetana lexi xi n’wayiterile kutani xi ku “Ina, ndza swi tiva.” U xi vutise a ku: “Kutani ha yini u hlawula ya silivhere? Loko wo hlawula ya nsuku, u ta kuma yo tala ku tlula ya silivhere!” Xifanyetana lexi xi te, “Loko ndzo hlawula ya nsuku, vanhu va ta tshika ku ndzi hlawurisa. Wa swi tiva leswaku ndzi hlengelete mali muni?” Xifanyetana lexi xa le ka xitori xi kombise mfanelo leyi hambi ku ri vanhu lavakulu yi nga va pfunaka, ku nga vutlhari lebyi pfunaka.

Bibele yi ri: “Hlayisa vutlhari lebyi pfunaka ni vuswikoti byo ehleketa, hikwalaho u ta famba u sirhelelekile endleleni ya wena, ni nenge wa wena a wu nge khugunyi nchumu.” (Swiv. 3:21, 23) Kutani ku tiva leswi vulaka swona ku va ni “vutlhari lebyi pfunaka” ni ku tiva ndlela yo byi tirhisa swa hi sirhelela. Leswi swi hi pfuna leswaku hi papalata ku tsana hi tlhelo ra moya ni ku wu fambisa kahle “nenge” wa hina.

Ku va ni vutlhari lebyi pfunaka swa hambana ni ku va ni vutivi ni ku twisisa. Munhu la nga ni vutivi u hlengeleta rungula kumbe ku tiva swilo swo tala. Kasi munhu la twisisaka u kota ku xiya ndlela leyi mhaka yo karhi yi fambisanaka ha yona ni yin’wana. Munhu la nga ni vutlhari u tirhisa vutivi ni ku twisisa leswaku a vuyeriwa.

Hi xikombiso, swi nga ha olovela munhu leswaku a dyondza ni ku twisisa buku leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? hi xinkarhana. Loko a ri karhi a dyondzeriwa a nga ha hlamula tinhlamulo leti baka nhloko ya mhaka. A nga ha sungula ku ya eminhlanganweni ya vandlha ni ku tlhela a hlamula. Hinkwaswo leswi swi nga kombisa leswaku vuxaka bya yena na Yehovha byi le ku kuleni, kambe xana swi vula leswaku u kume vutlhari? Doo! Swi nga ha endleka leswaku u dyondza hi ku hatlisa. Hambiswiritano, loko a tirhisa ntiyiso lowu a wu dyondzaka, leswi vulaka ku tirhisa vutivi ni ku twisisa hi ndlela leyinene u ta tlhariha. Kutani loko swiboho leswi a swi endlaka swi humelela, swi ta va erivaleni leswaku u ni vutlhari lebyi pfunaka.

Matewu 7:24-27 yi vulavula hi xikombiso xa Yesu xa vavanuna vambirhi lava ha un’we wa vona a akaka yindlu. Un’wana wa vavanuna lava u hlamuseriwa tanihi la ‘tlhariheke.’ Wanuna loyi wo tlhariha u aka yindlu yakwe ehenhla ka ribye hikwalaho ka leswi nga ha endlekaka enkarhini lowu taka. U anakanyisise hi leswi nga ha humelelaka enkarhini lowu taka naswona a a tlharihile. A nga ehleketanga hi leswaku swi chipile ku aka yindlu yakwe ehenhla ka sava naswona yi ta hatla yi hela. Hi vutlhari, u anakanyisise hi vuyelo lebyi a byi ta va kona hi ku famba ka nkarhi loko a aka ehenhla ka sava. Kutani loko ku va ni xidzedze, yindlu yakwe a yi nga ta wa. Kutani hi nga yi kuma ni ku yi sirhelela njhani mfanelo leyi ya risima ya vutlhari lebyi pfunaka?

Xo sungula, xiya leswaku Mikiya 6:9 yi ri: “Munhu wa vutlhari lebyi pfunaka u ta chava vito ra [Xikwembu].” Ku chava vito ra Yehovha swi vula ku n’wi xixima. Swi vula ku xixima leswi vito rakwe ri yimelaka swona, ku katsa ni milawu yakwe. Leswaku u xixima munhu wo karhi, u fanele u tiva ndlela leyi a anakanyaka ha yona. Kutani hi kona u nga ta kota ku n’wi tshemba ni ku dyondza eka yena, ni ku tekelela leswinene eka yena. Loko hi anakanyisisa hi ndlela leyi swiendlo swa hina swi nga khumbaka vuxaka bya hina na Yehovha ha yona, ni loko hi endla swiboho leswi fambisanaka ni milawu yakwe, hi ta kuma vutlhari lebyi pfunaka.

Xa vumbirhi, Swivuriso 18:1 yi ri: “Loyi a tihambanisaka ni van’wana u tilavela swa yena ntsena; u ta hambana ni vutlhari hinkwabyo lebyi pfunaka.” Loko hi nga tivoneli hi nga va ekule na Yehovha ni vanhu vakwe. Leswaku hi papalata sweswo, hi fanele hi heta nkarhi ni vanhu lava chavaka vito ra Xikwembu ni lava xiximaka milawu ya xona. Hi fanele hi va kona eHolweni ya Mfumo loko swi koteka ni ku katseka eminhlanganweni. Loko hi ri eminhlanganweni hi fanele hi pfula mianakanyo ya hina ni timbilu ta hina ni ku pfumelela leswaku leswi dyondziwaka swi hi khumba.

Ku engetela eka leswi, loko hi phofulela Yehovha hi xikhongelo, hi ta tshinela eka yena. (Swiv. 3:5, 6) Loko hi pfula mianakanyo ni timbilu ta hina loko hi ri karhi hi hlaya Bibele ni minkandziyiso leyi  humesiwaka hi nhlengeletano ya Yehovha, hi kota ku vona vuyelo lebyi vaka kona hikwalaho ka swiendlo swa hina ni ku endla swilo hi ndlela leyi faneleke. Nakambe hi fanele hi amukela ndzayo leyi hi nyikiwaka yona hi vamakwerhu lava nga ni ntokoto. (Swiv. 19:20) Ematshan’weni yo ‘papalata vutlhari hinkwabyo lebyi pfunaka,’ hi ta va ni mfanelo leyi ya nkoka.

Vutlhari lebyi pfunaka byi nga sirhelela mindyangu. Hi xikombiso, Bibele yi lerisa wansati leswaku “u fanele ku va ni xichavo xo enta” eka nuna wakwe. (Efe. 5:33) Xana wanuna a nga xi kuma njhani xichavo xo enta? Loko a sindzisa leswaku nsati wakwe a n’wi xixima, u ta n’wi xixima swa nkarhi wolowo ntsena. Leswaku wansati yoloye a papalata timholovo, a nga ha kombisa xichavo loko nuna wa yena a ri kona. Kambe xana u ta n’wi xixima loko a nga ri kona? A swi tano. U fanele a kambisisa leswi nga ta endla a n’wi xixima nkarhi hinkwawo. Loko a kombisa mihandzu ya moya, leyi katsaka rirhandzu ni musa, nsati wakwe u ta swi kota ku n’wi xixima. I ntiyiso leswaku wansati la nga Mukreste u fanele a kombisa nuna wakwe xichavo ku nga khathariseki ndlela leyi a n’wi khomaka ha yona.—Gal. 5:22, 23.

Nakambe Bibele yi vula leswaku wanuna u fanele a rhandza nsati wakwe. (Efe. 5:28, 33) Leswi wansati a lavaka ku rhandziwa hi nuna wakwe, a nga ha vona swi antswa ku n’wi tumbetela mikhuva leyi nga riki yinene leyi a faneleke a yi tiva. Xana sweswo swi kombisa ku va ni vutlhari lebyi pfunaka? Xana ku ta endleka yini loko hi ku famba ka nkarhi a tshubula mikhuva leyi? Xana u ta ya a n’wi rhandza? Swi nga ha n’wi tikela ku ya emahlweni a n’wi rhandza. Kambe loko nsati wakwe a lava nkarhi lowunene wo hlamusela mhaka leyi nga tsakisiki hi ndlela ya xichavo, nuna wakwe u ta khensa ku tshembeka ka yena. Naswona u ta ya a n’wi rhandza swinene.

Vana va fanele va yingisa vatswari va vona naswona va tshinyiwa hi ku landza milawu ya Yehovha. (Efe. 6:1, 4) Xana leswi swi vula leswaku vatswari va fanele va vekela vana va vona milawu yo tala? Ku katseka swo tala ku tlula ku tiva milawu ya le kaya kumbe vuyelo lebyi nga vaka kona loko n’wana a tlula milawu yoleyo. Mutswari la nga ni vutlhari lebyi pfunaka u pfuna n’wana wakwe ku twisisa leswaku ha yini a fanele a yingisa.

Hi xikombiso, a hi nge n’wana u vulavula ni mutswari wakwe hi ndlela leyi nga kombisiki xichavo. Ku holovela n’wana yoloye kumbe ku n’wi xupula swi nga n’wi khomisa tingana kumbe swi endla leswaku a miyela. A nga ha va ni xikhomela, leswi nga endlaka leswaku a nga va yingisi vatswari vakwe.

Vatswari lava tirhisaka vutlhari lebyi pfunaka va ta anakanyisisa hi ndlela leyi va nga ta xupula vana va vona ha yona ni vuyelo bya kona. Vatswari a va fanelanga va hatlisela ku teka goza hi leswi va khomisiweke tingana. Kumbexana loko va ri swin’we ni n’wana wa vona ntsena, va nga vulavula na yena hi ndlela ya rirhandzu va n’wi hlamusela leswaku Yehovha u lava leswaku a va yingisa leswaku swi n’wi fambela kahle. Kutani loko n’wana a xixima vatswari vakwe, u ta swi xiya leswaku u vangamisa Yehovha. (Efe. 6:2, 3) Loko vatswari va endla leswi, n’wana a nga khumbeka. U ta swi xiya leswaku vatswari vakwe va khathala hi yena naswona u ta ya a va xixima. Kutani sweswi i nkarhi wa leswaku n’wana a kombela mpfuno eka timhaka ta nkoka loko a ri karhi a kula.

Vatswari van’wana va ha chava ku tshinya n’wana wa vona hikwalaho ka leswi va nga laviki ku n’wi twisa ku vava. Kambe ku ta endleka yini loko n’wana a kula? Xana u ta chava Yehovha ni ku xiya nkoka wo yingisa milawu ya yena? Xana u ta pfumela ku kongomisiwa hi Yehovha kumbe u ta tshika vuxaka bya yena na Yehovha byi tsana?—Swiv. 13:1; 29:21.

Muvatli lonene u hlela ka ha ri emahlweni nchumu lowu a lavaka ku wu endla. A ngo namba a sungula ku vatla kutani a tibyela leswaku hinkwaswo swi ta famba kahle. Vatswari lava nga ni vutlhari lebyi pfunaka va heta nkarhi wo tala va dyondza ni ku tirhisa milawu ya Yehovha ni ku chava vito rakwe. Hi ku titshineta eka Yehovha ni nhlengeletano yakwe, va kuma vutlhari lebyi pfunaka ni ku pfuna ndyangu wa vona.

Siku ni siku, hi endla swiboho leswi nga ta khumba vutomi bya hina nkarhi wo leha. Ematshan’weni yo hatlisela ku teka xiboho, ha yini u nga yimi u ehleketisisa? Anakanyisisa hi vuyelo lebyi nga ta va kona vutomi bya wena hinkwabyo. Lava nkongomiso wa Yehovha ni ku tirhisa vutlhari byakwe. Kutani u ta sirhelela vutlhari lebyi pfunaka naswona u ta kuma vutomi.​—Swiv. 3:21, 22.