I te aso e tasi, ne ‵sili atu se tino telā ne asi atu ki te fa‵kai ki tou tagata, “E se iloa ne koe me maluga atu fakafia a te sene aulo i lō te sene siliva?” Ne fakamisikata atu tou tagata kae fai atu, “Ao, e iloa ne au.” “Kae kaia la e puke ei ne koe te sene siliva?” ko te fesili a te tino tenā. “Kafai e puke ne koe te sene aulo, ka uke atu fakafia au tupe!” Ne fai atu te tamaliki tagata, “Kae kafai e puke ne au te sene aulo, ka se toe fai ne latou te tafaoga tenā ki a au. E iloa ne koe me ko fia aku sene siliva ne maua?” Ne fakaasi mai ne te tamaliki tagata i te tala tenā a te uiga telā e mafai o maua ne tino ma‵tua a mea aoga mai i ei—ko te poto.

E fai mai te Tusi Tapu: “Taofi ‵mau ki tou poto mo tou atamai . . . ka fanofano ‵lei eiloa koe i tou auala se mafai koe o siga.” (Faata. 3:21, 23) Tela la, a te iloa o te uiga ko te “poto” mo te auala ke fakagalue ei e puipui ei tatou. E fesoasoani mai te mea tenei ke mo a e vāi‵vāi tatou i te feitu faka-te-agaga, kae ka se mafai tatou o “‵siga.”

A te poto e ‵kese mai te iloaga mo te malamalama. A te tino telā e isi sena iloa e maua ne ia a fakamatalaga, io me ne manatu ‵tonu. A te tino telā e malamalama e mafai o lavea ne ia te auala e fetaui ‵lei ei a te manatu tenā mo te suā manatu. A te tino telā e poto e mafai o tuku fakatasi ne ia te iloa mo te malamalama kae fakagalue i se auala aoga.

E pelā me se fakaakoakoga, e mafai ne se tino i se taimi toetoe fua o faitau kae malamalama i te tusi ko te Ne a Mea e Akoako ‵Tonu Mai i te Tusi Tapu? I tena akoga faka-te-Tusi Tapu, e mafai o sao tena tali. E mafai o kamata o kau atu a ia ki fakatasiga a te fakapotopotoga kae fai foki ana tali. E mafai o fakaasi mai i te mea tenei a tena gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga, kae e mata, e fakauiga i ei me ko maua ne ia te poto? E se penā loa. E mafai o vave tena tauloto. Kae kafai e fakagalue ne ia te munatonu, mai te fakaaogaga o te iloa mo te malamalama i se auala ‵lei, ka poto eiloa a ia. Kafai e manuia ana fakaikuga, e fakaasi mai me ne mafaufau faka‵lei a ia ki ei, ka lavea ‵lei atu ei me ko maua ne ia te poto.

E fakamatala mai i te Mataio 7:24-27 a te tala fakatusa a Iesu e uiga ki tagata e tokolua kolā ne faite ne laua a fale. E tokotasi e taku pelā me se tagata “poto.” Mai te mafaufau ki mea kolā e mafai o ‵tupu, ne faite ne te tagata tenā a tena fale i luga i te papa. Ne ‵mao tena kilo kae ne aoga foki. Ne seki ai sena fakamasakoga me e ‵togi māmā io me vave te faitega o tena fale i te one. Ne mafaufau a ia mo te poto ki ikuga o ana faifaiga mō se taimi leva. Tela la, i te taimi ne agi te matagi, ne seki siga eiloa tena fale. Te fesili la, E mafai pefea o maua kae puipui ne tatou a te uiga tāua tenei ko te poto?

Muamua la, mafaufau ki pati i te Mika 6:9, NW: “A latou kolā e isi se poto i ei ka ma‵taku ki tou igoa [te Atua].” A te mataku ki te igoa o Ieova e fakauiga loa  ki te āva ki a ia. E fakauiga loa ki te fakaaloalo ki te uiga o tena igoa, e aofia i ei ana tulaga. Ke āva ki se tino, e manakogina ke iloa ne koe ana mafaufauga. Ko mafai ei ne koe o talitonu kae tauloto ki mea e uiga ki a ia, mai te fakaakoako ki auala ne manumalo i ei. Kafai e manava‵se tatou ki ikuga o ‵tou faifaiga i aso mai mua e uiga ki ‵tou fesokotakiga mo Ieova kae kafai foki e fakavae ‵tou fakaikuga ki ana tulaga, ko maua i ei ne tatou a te poto.

A ko te lua, e fai mai te Faataoto 18:1, NW: “So se tino e fia nofo tokotasi e ‵sala eiloa ki ona manakoga totino. E ‵teke ne ia a akoakoga aoga katoa o te poto.” Kafai e se fakaeteete tatou, e mafai o tapea‵pea keatea tatou mai i a Ieova mo ana tino. Ke mo a e tapea‵pea keatea tatou, e ‵tau o fakaaoga ‵tou taimi mo nisi tino kolā e ma‵taku ki te igoa o te Atua kae āva ki ana tulaga. E ‵tau mo tatou o ‵nofo i te Fale Tapuaki māfai e mafai, kae ‵kau fakatasi mo te fakapotopotoga Kelisiano. Kafai e ‵nofo atu i fakatasiga, e ‵tau mo tatou o ‵tala ‵tou mafaufau mo loto kae ke talia a mea kolā e fai mai ke ‵goto tonu ki ‵tou loto.

E se gata fua i te mea tenei, kafai e fakaasi atu katoa a mea i ‵tou loto ki a Ieova i se ‵talo, ka fakapili‵pili atu eiloa tatou ki a ia. (Faata. 3:5, 6) Kafai e ‵tala ‵tou mafaufau mo loto māfai e fai‵tau tatou ki te Tusi Tapu mo tusi kolā ne fakatoka mai ne te fakapotopotoga a Ieova, ka fakaataata ne tatou a ikuga o ‵tou faifaiga kae gasuesue e ‵tusa mo te mea tenā. E ‵tau foki o ‵tala ‵tou loto ki pati fakatonutonu kolā ne tuku mai ne taina kolā ko ma‵tua ‵lei. (Faata. 19:20)  Kae i lō te ‘‵teke atu ki akoakoga aoga katoa o te poto,’ ka fakamalosi aka ne tatou te uiga tāua tenei.

A te poto e mafai o puipui ne ia a kāiga. E pelā me se fakaakoakoga, e fakamalosi mai te Tusi Tapu ko te fafine avaga ke “lasi te āva” ki tena avaga. (Efe. 5:33) E mafai pefea o fakaasi atu te āva lasi ki se tagata avaga? Kafai e faimālō ke fakaasi atu ne te fafine a te ava ki a ia, ka mafai fua o aoga ki a ia mō se taimi toetoe. Ke kalo kea‵tea mai kinauga, e mafai ne te avaga a tou tagata o fakaasi atu ki a ia te āva. Kae e mata, e ‵tau mo tou fafine o āva ki a ia māfai a ia e se nofo i te koga tenā? Ka se mafai eiloa o tupu se mea penā. E ‵tau mo ia o mafaufau ki ikuga kolā ka maua i se taimi leva. Kafai e fakaasi atu ne ia a fuataga o te agaga, mai te alofa kae atafai, ka fakaasi atu eiloa ne te fafine a te āva ki tou tagata. E tonu, e ‵tau mo se fafine avaga Kelisiano o fakaasi atu te āva ki tena avaga faitalia me e ‵tau o maua ne ia io me ikai.—Kala. 5:22, 23.

E fai mai foki te Tusi Tapu me i te tagata avaga e ‵tau o alofa ki tena avaga. (Efe. 5:28, 33) I ana taumafaiga ke puipui te alofa o tena avaga ki tou fafine, e mafaufau tou fafine me se mea ‵lei ke ‵funa mai i tou tagata a mea sē ‵lei kolā e ‵tau o iloa ne ia. Kae e mata, a te faifaiga tenā e fakaasi atu i ei a te poto? Fakamuli ifo, kafai ko iloa ne tou tagata a mea ‵funa konā, se a la te mea ka iku mai i ei? E mata, ka alofa malosi a ia ki tou fafine? Ka mafai eiloa o faigata ki a ia. I lō te fai penā, kafai e ‵sala ne tou fafine se taimi ‵lei ke fakamatala atu a mea sē ‵lei konā i se auala filemu, e mautinoa eiloa me ka fiafia tou tagata ona ko te fakamaoni o tou fafine. Kae ka gasolo aka eiloa o alofa malosi tou tagata ki tena avaga.

E ‵tau mo tama‵liki o faka‵logo ki olotou mātua kae ke polopoloki ki auala o Ieova. (Efe. 6:1, 4) E mata, e fakauiga i ei me e ‵tau mo mātua o fakamautinoa aka me ‵tau o isi se fakasologa loa o tulafono e tuku ki tamaliki? E uke atu a mea e manakogina ke iloa ne tama‵liki i lō fua a tulafono o te fale io me ko te fakasalaga e maua mai te faiga o se mea ‵se. A te mātua poto e fesoasoani atu ki tena tamaliki ke malamalama i te pogai e ‵tau ei mo ia o fakalogo.

E pelā me se fakaakoakoga, mafaufau la māfai e faipati sē āva atu se tamaliki ki se tokotasi i ana mātua. A te pati ‵mafa io me kini fakavave te tamaliki ona fua ko te kaitaua e mafai o fakamasiasi io me fai ei ko te tamaliki ke faigata i a ia o fakaasi mai a mea i tena loto. Ka nofo a ia mo tena loto ita, kae fai ei ke tapeapea keatea a ia mai i ana mātua.

A mātua kolā e ati aka ne latou a te poto ka mafau‵fau ki te auala e polopoloki ei ne latou a olotou tamaliki e pelā foki mo ikuga e maua ne tama‵liki i aso mai mua ona ko te mea tenei. E se ‵tau o gasuesue fakavave te mātua ona fua ko te mā. Kāti se mea gali ke fakasakosako atu mo latou i se auala filemu kae alofa, mai te fakamatala atu me e fakamoemoe a Ieova me ka maua ne ia a mea aoga māfai e āva a ia ki ana mātua. Kae kafai ko fakaasi atu ne te tamaliki me e āva a ia ki ana mātua, ko iloa ei ne ia i a ia e fakaaloalo ki a Ieova. (Efe. 6:2, 3) Ka otia eiloa te loto o te tamaliki i te faifaiga atafai tenei. Ka lavea ne ia te atafai tonu o ana mātua, kae ka lasi eiloa tena āva ki a laua. Nei la, ko oko mai tatou ki te tulaga māfai ko fakamolemole atu te tamaliki mō se fesoasoani i nisi mea tāua aka kolā e ‵sae aka fakamuli.

A nisi mātua e sē ‵lei olotou lagonaga māfai e fakalogo‵mae atu ki olotou tama‵liki, tela la, e ‵kalo keatea latou mai te fakatonu olotou tamaliki. Kae se a te mea ka tupu māfai ko gasolo aka o matua te tamaliki? E mata, ka mataku a ia ki a Ieova kae lavea atu tena poto mai te talia ne ia a tulaga o te Atua? E mata, ka manako a ia o ‵tala tena loto mo tena mafaufau ki a Ieova, io me ka tapeapea malielie atu kea‵tea a ia i te feitu faka-te-agaga?—Faata. 13:1; 29:21.

A te tino apo i te fai meataulima e fai muamua ana palani e uiga ki tena mea telā e faite. E se manako a ia o sonafai kae fakamoemoe a ia ke fai te ‵toe mea ‵lei e mafai o fai. A mātua ‵poto e fakaaoga olotou taimi e uke ke tauloto kae fakagalue a tulaga o Ieova, kae ma‵taku ki tena igoa. I lō te fia tu tokotasi mai i a Ieova mo tena fakapotopotoga, e maua ne latou te poto kae fakaaoga foki ke ati aka ei a olotou kāiga.

I aso takitasi, e fakafesagai atu tatou ki fakaikuga kolā e mafai o pokotia i ei ‵tou olaga i tausaga mai mua. I lō te pati ‵pole ki se fakaikuga, kaia e se nofo muamua koe o mafaufau? Mafaufau faka‵lei ki ikuga aoga mō se taimi leva. ‵Sala atu ki te takitakiga a Ieova, kae fakagalue a te poto mai te Atua. I te faiga tenā, ka puipui eiloa tatou ne te poto tenā, kae ka aumai ne ia te ola ki a tatou.—Faata. 3:21, 22.