Oy buchʼu te kʼot li ta bikʼit lum taje, vaʼun xi jakʼbat jun veltae: «¿Mi xanaʼ ti j-oʼlol to xjelav sbalil li takʼin ta oroe?». Tseʼej xaʼi li kereme, xi takʼave: «Jnaʼoj». Vaʼun xi jakʼbate: «¿Pe kʼu yuʼun jaʼ chatsak li platae chaʼa? Yuʼun mas to ep chapas kanal mi jaʼ chatsak li oroe». Xi la stakʼ li kereme: «Pe mi jech ta jpase, muʼyuk xa bu chchiʼinikun ta tajimol li krixchanoetike. ¿Mi xanaʼ jayib xa jplata li avie?». Oy lek spʼijil li kereme, jaʼ me jech skʼan oyuk lek jpʼijiltik ek.

Xi tstojobtasutik li Vivliae: «Chabio me li lekil pʼijilale xchiʼuk ti xatojob snopele». Vaʼun xi chal ti kʼusi lek chkʼot ta pasel mi jech ta jpastike: «Jech jun avoʼnton buyuc noʼox chaxanov; mu xabosi o avacan» (Prov. 3:21, TNM; 3:23). Jaʼ yuʼun chaʼa, jaʼ me chchabiutik mi xkaʼibetik lek smelolal kʼusi jaʼ li lekil pʼijilale xchiʼuk ti kʼuxi chkakʼtik ta ilele. Jaʼ tskoltautik sventa mu jmak koktik ta mantal xchiʼuk jaʼ sventa chchabiutik.

Li lekil pʼijilale mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li yojtikinobile o ti xkaʼibetik smelolale. Yuʼun li yojtikinobile jaʼ kʼalal oy ep kʼusi xkojtikintike o jnaʼtike. Jech xtok, kʼalal xkaʼibetik smelolale jaʼ ti xkaʼitik kʼuxi tsnit sba skʼoplal li kʼusi jnaʼojtike. Pe li buchʼu oy lek spʼijile, lek xtojob ta stunesel li kʼusi xojtikine xchiʼuk li kʼusi xaʼibe smelolale, vaʼun lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun.

Oy van buchʼu mu jaluk tskʼel-o xchiʼuk xaʼibe noʼox smelolal ta ora li livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? xchiʼuk ti lek tstakʼ li sjakʼobil kʼalal chichʼ estudioe. Xuʼ van xlik batuk ta tsobajel xchiʼuk ti xlik yakʼ lek sloʼile. Taje jaʼ van svinajeb ti chchʼi xa ta mantal li jun krixchanoe, pe ¿mi jaʼ van skʼan xal ti oy xa spʼijil ta melele? Yikʼaluk van muʼyuk. Xuʼ van jaʼ noʼox ti lek xtojobe. Pe mi chlik yakʼ ta xkuxlejal li kʼusi yakal chchane xchiʼuk ti lek tstunes li yojtikinobile xchiʼuk ti xaʼibe smelolale, yakal xa me chlik ayanuk spʼijil. Mi tsnop lek li kʼusi tspase xchiʼuk mi lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune, yakal xa me chakʼ ta ilel ti oy lek spʼijile.

Li ta Mateo 7:24 kʼalal ta 27 te chalbe skʼoplal chaʼvoʼ viniketik ti la svaʼan snaike. June laj yakʼ ta ilel ti oy lek spʼijile, yuʼun la snop kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel ta mas tsʼakal, jaʼ yuʼun ta ba ton la svaʼan sna. La snop lek xchiʼuk la stsak ta venta ti kʼusi xuʼ xkʼot ta pasele, yuʼun muʼyuk bu xi la snope: «Yaʼ pe jaʼ yalel xlokʼ mi ta jvaʼan jna ta jiʼtike xchiʼuk mas anil», muʼyuk xi. Moʼoj, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti oy spʼijile xchiʼuk ti la snop lek ti kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta tsʼakale. Jaʼ yuʼun, kʼalal tal tsatsal ikʼaloʼe, muʼyuk kʼusi spas li snae. Jech oxal chaʼa, toj jtunel me ti xlik ayanuk lek jpʼijiltik eke xchiʼuk ti jechuk xkakʼtik ta ilele. Pe ¿kʼusi van skʼan jpastik?

Xi chal Miqueas 6:9 ta sventa li sbi Diose: «Li bochʼo ta xichʼ ta muqʼue [o chiʼtae] jaʼ bij». Taje jaʼ skʼan xal ti chkichʼbetik ta mukʼ ti kʼusi smakoj li xchʼul bie xchiʼuk li xchʼul mantaltake. Kʼalal oy buchʼu ta jkʼan chkichʼtik ta mukʼe, skʼan me jnaʼtik kʼusi tsnop, yuʼun jaʼ noʼox jech xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal,  ti oyuk kʼusi jchantik ta stojolale xchiʼuk ti jchanbetik slekil talelale. Mi ta jkʼan oyuk lek jpʼijiltike, oy chaʼtos kʼusi skʼan jpastik: jtose jaʼ ti jnoptik ti chijnamaj-o ta stojolal Jeova ta tsʼakal ta skoj li kʼusi chopol ta jpastik avie xchiʼuk ti jtsaktik ta mukʼ li kʼusi chal smantaltak kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike.

Xi chal li Vivliae: «Li buchʼu chchʼak sbae jaʼ noʼox ta saʼ kʼusi tskʼan yoʼonton stuk; jaʼ chmakvan chaʼi skotol li lekil pʼijubtasele» (Prov. 18:1, TNM). Mi muʼyuk ta jtukʼulan jbatike yikʼaluk me jchʼak jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li steklumale. Sventa mu jechuk xkʼot ta jtojolaltike, skʼan me jchiʼintik ta loʼil li krixchanoetik ti chiʼtabeik sbi li Diose xchiʼuk ti chchʼunbeik smantaltake. Skʼan me xijbat ta skotol li tsobajeletike, jaʼ to xuʼ mu xijbat mi oy kʼusi toj tsots tsmakutike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun skʼan jpatbe jba koʼontontik xchiʼuk li kermanotaktike. Vaʼun kʼalal te xa oyutik ta tsobajele, skʼan me jam lek jol koʼontontik sventa xkaʼibetik lek smelolal xchiʼuk ti xkʼot ta koʼontontike.

Jech xtok, sventa xijnopaj ta stojolal li Jeovae skʼan me jkʼopontik ta sjunul koʼontontik (Prov. 3:5, 6). Kʼalal chkakʼ lek ta jol ta koʼontontik li kʼusi ta jchantik ta Vivliae xchiʼuk li ta vunetik lokʼem ta Vivliae, ta me jchantik lek snopel, jaʼ xkaltik, ti jnoptik lek kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi ta jnop ta jpastik avie. Jech xtok, skʼan me jchikintatik xchiʼuk jchʼuntik li tojobtaseletik chakʼbutik li buchʼutik xchanojik xa leke (Prov. 19:20). Mi jech ta jpastike,  muʼyuk me «chmakvan [chkaʼitik] skotol li lekil pʼijubtasele», moʼoj, yuʼun mas chijpʼijub batel.

Kʼalal oy lek jpʼijiltike jaʼ me tskoltautik li ta kutsʼ kalaltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xi chal li Vivliae: «Akʼo me yichʼ lek ta mukʼ smalal li ajnilale» (Efes. 5:33). Pe ¿kʼusi skʼan spas li malalil sventa x-ichʼat ta mukʼ yuʼun li yajnile? Veno, mi jpʼel tajek xal ti tskʼan ichʼel ta mukʼ li vinike, xuʼ van x-ichʼat ta mukʼ jayibuk kʼakʼal. Jech xtok, ta skoj ti mu skʼan xlik skʼopik li ajnilale, xuʼ van xichʼ ta mukʼ smalal kʼalal jaʼo te oye. Pe xuʼ van mu jechuk xichʼ ta mukʼ kʼalal muʼyuk te oye. Jaʼ yuʼun, li malalile jaʼ mas lek ti snop lek kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta mas tsʼakal ta skoj li stalelale. Pe mi jaʼ chakʼ ta xkuxlejal li yabtel chʼul espiritue, ti masuk skʼan li yajnile, ti masuk lek yoʼonton ta stojolale, mas me ch-ichʼat ta mukʼ. Melel onoʼox chaʼa, skʼan onoʼox me xichʼ ta mukʼ smalal li ermanae, akʼo mi mu sta-o ichʼel ta mukʼ li malalile (Gal. 5:22, 23).

Jaʼ jech ch-albat mantal yuʼun Vivlia li vinik eke, ti skʼan xkʼuxubin li yajnile (Efes. 5:28, 33). Sventa jechuk-o xkʼuxubinat yuʼun smalal li ajnilale, xuʼ van snop ti jaʼ lek muʼyuk chalbe jlomuk li kʼusitik chopol chkʼot ta pasele. ¿Mi yakal van chakʼ ta ilel spʼijil mi jech tspase? ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi kʼot ta xchikin li smalale? ¿Mi mas van chkʼanat? Mase muʼyuk. Pe mi la sabe lek yorail sventa xchapbe yaʼi smalal li kʼusi vokol ta aʼibel smelolale, xuʼ van xtojbat ta vokol yuʼun li smalale xchiʼuk ti xkʼuxubinat mas ta skoj ti jamal laj yale.

Skʼan xchʼunbeik smantal stot smeʼik li ololetike xchiʼuk ti xchʼamik li chanubtasel chakʼ Jeovae (Efes. 6:1, 4). Pe ¿mi jaʼ van skʼan xal ti xcholet xa skʼan xalik epal mantaletik li totil meʼiletike? Ti jamal xkaltike, maʼuk noʼox skʼan snaʼik kʼusitik skʼan spasik li ololetike xchiʼuk ti kʼusi tsnuptanik mi muʼyuk xchʼunike. Li totil meʼiletik ti oy lek spʼijilike tskolta lek yalab xnichʼnabik sventa xaʼibeik smelolal kʼu yuʼun skʼan xchʼunik li mantale.

Jnoptik noʼox avaʼi ti mu xichʼ ta mukʼ stot o smeʼ li kerem tsebetik ta skoj ti kʼu yelan tskʼoponike. Mi tsots tstakʼbe li skeremik o stsebike o ti chakʼbeik kastigo ta orae, xuʼ me xakʼik ta kʼexlal xchiʼuk ti mu xa skʼan kʼusi xalike. Vaʼun xuʼ xlik skontrain-o li stot smeʼike xchiʼuk ti chnamajik-o ta stojolale.

Li totil meʼiletik ti oy lek spʼijilike tsnopik lek baʼyuk kʼuxi xuʼ xalbeik mantal li yalab xnichʼnabike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xkoltaatik ta mas tsʼakale. Muʼyuk bu ta jovil pasbil noʼox tspasik ta skoj ti ch-ilinike. Moʼoj, yuʼun chchiʼinik lek baʼyuk ta loʼil, chrasonajik lek xchiʼuk muʼyuk bu xtiʼet xa sjol chalbeik. Jech xtok, xuʼ jaʼ to chalbeik kʼalal stuk oyike, chalbeik smelolal ti jaʼ jech tskʼan Jeova ti akʼo xichʼ ta mukʼ stot smeʼike xchiʼuk ti tstabeik sbalil ta sbatel osile. Jech oxal, kʼalal chichʼ ta mukʼ stot smeʼik li alab nichʼnabiletike, ta me xvul ta sjolik ti jaʼ yakal chichʼik ta mukʼ li Jeovae (Efes. 6:2, 3). Mi jaʼ jech chchiʼinik ta loʼil yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike ta me xkʼot ta yoʼontonik, yuʼun chakʼik venta ti kʼanbilike xchiʼuk jaʼ me chtijbat yoʼontonik sventa xichʼik ta mukʼ li stot smeʼike. Vaʼun kʼalal oy kʼusi tsots tsnuptanike, ta me xalbeik stot smeʼik sventa xkoltaatik.

Jlom totil meʼiletike muʼyuk bu tstukʼibtas yalab xnichʼnabik, yuʼun tsnopik ti xuʼ syayijesbeik yoʼontone. Pe ¿kʼusi van chkʼot ta pasel kʼalal mi chʼiik xa oxe? ¿Mi ta van xichʼik ta mukʼ li Jeovae? ¿Mi ta van xaʼibeik smelolal ti jaʼ mas toj lek ti jchʼunbetik smantal li Jeovae? ¿Mi ta sjunul van yoʼonton chnopajik ta stojolal Jeova sventa xalbeik li kʼusi oy ta yoʼontonike o mi mas van chnamajik ta stojolal? (Prov. 13:1; 29:21).

Li buchʼu snaʼ yanel lokʼoletik ta ton, ta teʼ o ta yan kʼusitike, baʼyel tsnop lek ti kʼu yelan chan batele. Muʼyuk bu ta jecheʼ noʼox chakʼbe jaymojuk martiyo, vaʼun ti ta jech xa noʼox tsmeltsaj stuk li kʼusi tskʼan chane. Jaʼ jech ek, li totil meʼiletik ti oy lek spʼijilike jal chchanik Vivlia xchiʼuk tsnopik lek baʼyel kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik li smantaltak Jeovae. Mi jech tspasike jaʼ me jech chakʼik ta ilel ti chiʼtabeik sbi li Diose. Vaʼun kʼalal nopol oyik ta stojolal li Diose xchiʼuk ta stojolal li s-organisasione, ta me x-ayan lek spʼijilik ti jaʼ chkoltaatik sventa stsatsub ta mantal li yutsʼ yalalike.

Oy onoʼox kʼusitik chkʼot ta nopel kuʼuntik jujun kʼakʼal ti xuʼ sjel jkuxlejaltik ta tsʼakale. Jaʼ yuʼun, mu me jovil noptik ta anil li kʼusi ta jkʼan ta jpastike, jaʼ lek jchotan jbatik ta snopel lek baʼyel kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi ta jkʼan ta jpastik avie. Jsaʼtik li pʼijilal chlik tal ta stojolal Jeovae xchiʼuk kakʼ akʼo sbeiltasutik. Taje jaʼ skʼan xal ti ta jchabitik li lekil pʼijilale. Ta melel, mi jaʼ ta jtambetik batel sbelel li lekil pʼijilale, jaʼ me chakʼbutik kuxlejal (Prov. 3:21, 22).