1. Aval avé bia yiane yene mbunan?

MBUNAN ô ne fulu é ne édima. Sa ke môt ase nnye a bili mbunan. (2 Bet. 3:2) Ve Yéhôva a ve mbo ésaé wé ase “abim mbunan” éziñ. (Bero. 12:3; Beg. 5:22) Môt ase a bili fulu te a yiane ve nye abui akéva.

2, 3. (a) Bibotane bivé môt a bili mbunan a ne bi? (b) Minsili mivé bia zu fas éyoñe ji?

² Yésus a nga jô na Ésa wé a ne yôp a dutu bôte be nye a zene ya Mone wé. (Jn. 6:44, 65) E buni Yésus a ve môt ase fane ya bi njaman ya bikobe bié. Mbunane te wo ve bia fane ya bo amvôé a Yéhôva nnôm éto. (Bero. 6:23) Ye bi nga bo jam éziñe na bi bi bibotane bite? Amu bi ne bebo mam abé, susu’a jam bia yiane de é ne ve awu. (Bs. 103:10) Ve Yéhôva a nga yene mbamba be mam be bia. Amu mvame jé, a nga bo na minleme miangan mi kañese mbamba foé. Nde bi nga taté na bia liti a mimboane na bia buni Yésus, bi ba’ale ndi nleme ya nyiñe nnôm éto.​—Lañe 1 Jean 4:9, 10.

 ³ Ve jé é ne ñhe mbunan? Ye wo su’u ve na bi yeme bibotane Yéhôva a ka’ale bia? A jame da dañ, aval avé bi ne liti mbunane wongan a mimboan?

4. Kate amu jé mbunan ô nji su’u ve na bi bi ñyeman.

⁴ Mbunan ô nji su’u ve na bi yeme nsôñane Zambe. A ne ngule ja tindi môte na a bo mam ma lu’an a nkômbane Zambe. Ñyemane Kristen ja yeme na Zambe a ye nyi bôt, wo tindi nye na a kañete bôte bevok mbamba foé. Nlômane Paul ô nga jô na: “Nge wo aye mem Yésus Tate a anyu dôé, a buni nleme wôé été na Zambe a nga wômôlô nye ñwuan, wo aye nyiñ: amu na môt a buni a nlem mfa’a ya zôsô, a mmeman wo atoteban anyu mfa’a ya ényiñ.”​—Bero. 10:9, 10; 2 Beco. 4:13.

5. Amu jé é ne mfi na bi bi mbunan, a aval avé bi ne ba’ale wô ngul? Va’ak éve’an.

⁵ E ne été na, nge bia kômbô bi ényiñe ya nnôm éto mfefé émo, bia yiane bi mbunan a ba’ale wô ngul. Nkômbane ya ba’ale mbunane wongane ngul ô ne ane wu same ja yi mendim. E sam ba te kôm ja selan a sam ja faa; e sam ja faa ja yaé. E sam ja faa é ne wu éyoñ é nji bi mendim, nge na ja vo’o yaé e vôm émumus é nji bo. Nge sam ja faa é nji bi abime mendime da yian, ja ye su’ulane wu. Nde fe mbunane wongan ô ne nalé. Nge bi nji wô kôme ba’ale wo ye su’ulane wu. (Lc. 22:32; Beh. 3:12) Ve nge bi kôme ba’ale mbunane wongan, wo ye ke ôsu a nyiñ, wo ye fe “yaé,” a bia ye bo “mvo’é mfa’a ya mbunan.”​—2 Bet. 1:3; Tt. 2:2.

6. Kalate Behébreu 11:1 a liti na mbunan ô tii a mam mebaé mevé?

⁶ Kalate Zambe a ve atinane ya mbunan e kalate Behébreu 11:1. (Lañe.) Mbunan ô tii a mam mebaé bi vo’o yen a mis: (1) “Mam môt a to me ndi”​—a ne bo mengaka’a ma ye tôébane fo’o ve melu ma zu, aval ane amane ya mbia be bôt, a nsoane ya mfefé émo. (2) “Mam me ne te yené.” Éfia Grèk ba kôñelane na, “ñyeman nlem été” ja tinane na, e yem nlem été na jôm bi nji yen a mis é ne. Éve’an é ne na, bia yeme na Yéhôva Zambe, Yésus, beéngele, a mam Éjôé Zambe ja bo e yôp été bi ne. (Beh. 11:3) Aval avé bia liti a mimboane na ndi nleme jangan é ne vevee, a na bia buni mam bi nji yen a mis me ne Mejô me Zambe? Mbunane wongan ô vo’o bo ngumba​—nge ô nji wulu a nkobô a mimboan.

7. Aval avé éve’ela Noé ja volô bia na bi yeme jé ja tinane na e bi mbunan? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁷ Kalate Behébreu 11:7 a kobô ajô ya mbunane Noé, nnye ate “éyoñ a nga wô’ô nleban be Zambe mfa’a ya mam me ngenan te yené, a nga fô’ôban amu woñ mfa’a ya Zambe, ane a nga lôñ arche ya nyii nda jé.” Noé a nga liti mbunane wé amu a nga lôñe beta arche. Bôte be mbe be nyiñi a nye be nga yiane sili nye amu jé a mbe a lôñe abime beta nda te. Ye Noé a nga dip anyu nge jô be na be ke ôsu a bo mam map? Momo! Mbunane wé ô nga tindi nye na a kañete be a ayok ése, a kate fe be na Zambe a zu mane jiane mbia be bôt. Noé a nga yiane fe ba’alane be mejô Yéhôva a nga jô nye  na: “Asu’ulane ya minsône mise e kuiya be ma; amu si nyô é jaéya a évô amu be  . . . M’ azu ndône mendime si nyô, a jiane minsône mise mi bili mvebe ya ényiñ, bi vase yôpe si; jôm ése é ne si nyô j’aye wu.” Nde fe, Noé a nga yiane kate be susu’a jam be mbe be yiane bo na be nyiñ, a ba’alane be jame Zambe a nga jô na: “W’aye nyin arche été.” Noé a nga liti fe mbunane wé a mimboan, a mbe “nkate foé ya mame ya zôsô.”​—Met. 6:13, 17, 18; 2 P. 2:5.

8. A ngule ya mbamba nsisim, jé Jacques a nga jô a lat a atinane ya nya mbunan?

⁸ Jacques a nga tili kalate wé mon éyoñe mvus éyoñe mbamba nsisim a nga tindi nlômane Paul na, ô ve atinane ya mbunan. Aval ane Paul, Jacques a nga liti na nya mbunan a nji su’u ve na môt a buni; a yiane fe liti mbunane wé a mimboan. Jacques a nga tili na, “Liti’i ma mbunane wôé, te mimboane mi mam miôé, a me, amu mimboane mi mam miam, me aye liti wo mbunane wom.” (Jc. 2:18) Jacques a nga liti nsela’ane a ne zañe zezé mbunan a mbunan ba liti a mimboan. Mimbia mimsisim mia buni na Zambe a ne, ve be nji bi nya mbunan. Ba jeñ a mezene mese na,  nsôñane Zambe ô bo te tôéban. (Jc. 2:19, 20) Jacques a nga kobô fe ajô ya môt éziñe ya melu mvus a mbe a bili mbunan, a sili na: “Ye Abraham, ésa wongan a nji kabe amu mimboane mi mam, vôm a nga ve Isaac, mone wé, autel yôp? Wo ayene na mbunan ô nga bo ésaé afulane mimboan mi mam mié, a amu mimboane mi mam, mbunan ô nga sondôban.” A nga liti fe na mbunan wo yiane litiban a mimboan. Jacques a beta jô na: “Aval ane nyôl é ne te nsisim é ne ñwuan, aval ete fe mbunan ô ne te mimboane mi mam ô ne ñwuan.”​—Jc. 2:21-23, 26. 

9, 10. Aval avé nlômane Jean ô nga volô bia na bi yeme mfi ya liti mbunane wongan a mimboan?

⁹ Mvuse mimbu mewôme melal a mvuk, nlômane Jean ô nga tili kalate ya mbamba foé, a bekalate belale bevok. Mbamba nsisim a nga volô bôte bevo’o na be fe be ve atinane ya nya mbunan. Ye Jean a nga nye’e fo‘o atinane be nga ve? Jean nnye a nga dañe belan éfia Grèk ba kôñelane na ‘e liti mbunan a mimboan.’

¹⁰ Éve’an é ne na, Jean a nga jô na: “Môt a buni Mon, nnye a ne ényiñ ya melu mese; ve môt a bo te wô’ô Mon, a ye yen ényiñ ya melu mese, Zambe a ye bo ve yaa ajô dé.” (Jn. 3:36) E bi mbunan a tinane na, bi liti a mimboan na bia bo melebe me Yésus mewôk. Jean a mbe a kobô’ô mejô me Yésus ma liti na, e liti mbunane wongan a mimboan a ne jam bia bo éyoñ ése.​—Jn. 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. Aval avé bi ne liti na bia ve Yéhôva akéva amu bia yeme benya mejôô?

¹¹ Yéhôva a nga belane mbamba nsisime wé na a kate bia benya mejôô, a ve fe bia ngule ya liti na bia buni mbamba foé. Bia ve nye akéva amu mam mete mese! (Lañe Luc 10:21.) Teke môs éziñ bia yiane telé na bia ve Yéhôva akéva amu a dutu bia be nye a zene ya Mone wé, “ntaté a mbo nya mvo’é ya mbunane wongan.” (Beh. 12:2) Bia yiane liti na bia nye’e mvame Yéhôva éyoñe bia yemete mbunane wongan a zene ya meye’elan a ayé’é ya Mejô me Zambe.​—Beép. 6:18; 1 P. 2:2.

12. Aval avé bia yiane liti mbunane wongan a mimboan?

¹² Bia yiane ke ôsu a liti a mimboane na bia buni mengaka’a me Yéhôva. Bôte bevok ba yiane yene ne ngeññ na bia bo de. Éve’an é ne na, bia ke ôsu a kañete Éjôé Zambe a bo beyé’é. Bia ke fe ôsu a bo “mam me ne mvaé mfa’a ya bôte bese, a dañedañ mfa’a ya be ba be ne ba ya nda mbunan.” (Beg. 6:10) Bia ve fe ngule na bi ‘va nnôme môt afulane mimboane mi mam mié,’ bi wosane mam me ne te’e bia nsisim.​—Beco. 3:5, 8-10.

13. “Mbunane ya mfa’a Zambe” ô ne mfi aval avé, ba ve’e wô a jé, a amu jé?

¹³ Kalate Zambe a jô na: “A mbunane momo môt a vo’o bo nya mvo’é mise mé; amu nyô a zu be Zambe a yiane fo’o buni na, a ne, a na, a ne ñya’ane ya ba be ajeñe nye.” (Beh. 11:6.) Kalate Zambe a liti fe na “mbunane ya mfa’a Zambe” ô ne fulu jia ya mefulu Bekristen ba yiane bi, a ve’e fe wô a “mbô’ane” ya nda. (Beh. 6:1) Bekristen ba yiane ‘lat mbunane wop’ a beta mefulu mevok mbô’ane te,  ndemben ba ye ‘ba’ale bebien nye’ane Zambe été.’​—Lañe 2 Pierre 1:5-7, Mfefé Nkôñelan; Jd. 20, 21.

14, 15. Amu jé nye’ane wo dañe mfi a lôte mbunan?

¹⁴ Betili be Kalate Zambe be nga yemete mfi ya mbunan amu be nga kobô ajô ya mbunan ntete biyoñ. Mbunan ô ne fulu ba dañe koone je e Kalate Zambe. Ye nalé a tinane na mbunan ô ne fulu ja dañe mfi?

¹⁵ Éyoñ a nga vek mbunan a nye’an, Paul a nga tili na: “Nge me bili mbunan ôse, aval ane me ne va beta minkô, ve te bi nye’an, me se ke jôm.” (1 Bec. 13:2) Yésus a nga ngôné fulu ya nye’e Zambe éyoñ a nga yalane nsili wu: “Metiñe me Zambe, atiñ avé da dañ?” (Mt. 22:35-40) Nye’ane wo wôlôkan abui mefulu, to’o fulu mbunan. Kalate Zambe a jô na, “Nye’an . . . wo abuni mam mese.” Nye’an wo buni na mam mese Yéhôva a jô e Kalate wé me ne été.​—1 Bec. 13:4, 7.

16, 17. Aval avé Mejô me Zambe ma yemete ajô ya nye’an a mbunan, ve fulu fé ja dañ anen, a amu jé?

¹⁶ Amu nye’an a mbunan bi ne mfi, betili be Kalate Zambe be nga kobô ajô ya mefulu mete mebaane abui biyoñ, biyoñe biziñe nnoñe bifia wua. Paul a nga lebe bobenyañe bé na be ‘jaé ébene ya tôé mfa’a ya mbunan a nye’an.’ (1 Bet. 5:8) Pierre a nga tili na: “Nnye ate [Yésus] mi ji yen, ve mi anye’e nye; nnye ate, akôsa bo mi ne te yene nye éyoñe ji, ve mi abuni nye.” (1 P. 1:8) Jacques a nga sili bobenyañe bé be mbe miñwo’on na: “Ye Zambe a nji tope ba be ne azoé mfa’a ya si nyô na, be bo mimkukum mfa’a ya mbunan, a benyoñ ngape ya ayoñ nde ete a nga tiñeti ba be anye’e nye?” (Jc. 2:5) Jean a nga tili na: “A dina e ne atiñe [Zambe] na, bi buni jôé Mone wé Yésus Krist, a na, bi nye’esan.”​—1 Jn. 3:23.

¹⁷ Akusa bo mbunan ô ne mfi, melu ma zu, da ye ke beta sili na bi buni mengaka’a me Zambe, amu ma ye bo me tôébaneya mfefé émo. Ve bia yiane ke ôsu a nye’e Zambe a bôte bevok; nye’ane te ô nji yiane man. Ajô te Paul a mbe ngule ya tili na: “Ve éyoñe ji mbunan ô to, a ndi nlem, a nye’an, mana mela; ve di de adañ été e ne nye’an.”​—1 Bec. 13:13.

18, 19. Beta ndeme mbunan mbé bia yene melu ma, a za nnye a yiane nyoñe duma ya jame te?

¹⁸ Melu mangane ma, bebo bisaé be Yéhôva ba liti a mimboane na ba buni na Éjôé Zambe é tebeya. Jôme te nje tañe bôte ja nyiñ e paradis ya nsisim é ne ve nen, bi nto million muam a mvuk. A ne vôm ébuma ya nsisim ja dañe yené. (Beg. 5:22, 23) A ne fo’o ndeme ja liti na benya Bekristen be bili mbunan a nye’an!

¹⁹ Teke môt éziñ a yiane duma ya jame te. Yéhôva nnye a yiane de. Beta jam ate a “wumulu jôé Yéhôva, a bo ndeme ya nnôm éto j’aye bo te tyi’iban.” (És. 55:13) Teke vaa nge beté, a ne “mveane Zambe” na bi “nyiñeya . . . amu mbunan.” (Beép. 2:8) Paradis wongan ya nsisim aye ke ôsu a yaé a tu’a bo abeñ, éyoñe si se ja ye ke ja mane bo njalan a bôte ba ye bo teke fe bijô ya nsem, zôsô, a ba ba ye wô’ô mvaé ya ve jôé Yéhôva duma nnôm éto. Nkelané ôsu a liti a mimboan na bia buni mengaka’a me Yéhôva!