1. Ri fanela u dzhia hani u vha na lutendo?

LUTENDO lune Vhakriste vha vha nalwo ndi pfaneleo yavhuḓi vhukuma. A si vhoṱhe vhane vha vha nalwo. (2 Vhathes. 3:2) Naho zwo ralo, Yehova o ṋea vhagwadameli vhawe “lutendo.” (Vharoma 12:3; Vhagal. 5:22) Vhoṱhe vha re na lutendo vha fanela u livhuwa vhukuma.

2, 3. (a) Ndi phaṱhutshedzo dzifhio dzine muthu a re na lutendo a ḓo dzi wana? (b) Ri ḓo ṱolisisa mbudziso dzifhio?

² Yesu Kristo o amba uri Khotsi awe wa ṱaḓulu u sendedza vhathu khae a tshi shumisa ene. (Yoh. 6:44, 65) Naho zwo ralo, u vha na lutendo kha Yesu zwi ita uri zwi konadzee kha vhathu uri vha hangwelwe zwivhi. Zwenezwo zwi ita uri ri vhe na tshilavhelelwa tsha u ḓiphina nga u vha na vhushaka ha tshoṱhe na Yehova. (Vharoma 6:23) Ndi mini zwe ra zwi ita u itela uri ri fanelee nga yeneyi phaṱutshedzo yavhuḓi? Sa vhaitazwivhi, ro fanelwa nga u fa. (Ps. 103:10) Fhedzi Yehova o vhona zwithu zwavhuḓi kha riṋe. Nga vhuthu hawe vhuhulu, o ri thusa uri ri kone u guda  mafhungo maḓifha. Zwenezwo zwo ita uri ri vhe na lutendo kha Yesu na u lavhelela vhutshilo vhu sa fheli.—Vhalani 1 Yohane 4:9, 10.

³ Fhedzi lutendo ndi mini? U ḓivha zwe Mudzimu a ri itela zwone zwino na zwine a ḓo zwi ita tshifhingani tshi ḓaho, naa zwenezwo zwi amba uri ri na lutendo? Ri nga sumbedza hani u vha na lutendo?

4. Ṱalutshedzani zwine lutendo lwa katela zwone.

⁴ Lutendo lu katela zwithu zwinzhi zwi fhiraho u sokou pfesesa ndivho ya Mudzimu. Lutendo ndi ṱhuṱhuwedzo khulwane ine ya ita uri muthu a tshile u tendelana na zwine Mudzimu a zwi funa. U vha na lutendo kha Mudzimu zwi sudzulusela mutendi uri a vhudze vhaṅwe nga ha mafhungo maḓifha. Muapostola Paulo o ṱalutshedza zwi tevhelaho: “Arali u tshi ḓivhadza khagala ḽeneḽo ‘ipfi ḽi re mulomoni wau,’ uri Yesu ndi Murena, na u vha na lutendo lu bvaho mbiluni uri Mudzimu o mu vusa vhafuni, u ḓo tshidzwa. Ngauri muthu u tenda nga mbilu a ḓo kona u itwa o lugaho, fhedzi muthu u ḓivhadza khagala nga mulomo a kona u ḓo tshidzwa.”—Vharoma 10:9, 10; 2 Vhakor. 4:13.

5. Ndi ngani lutendo lu lwa ndeme, nahone ri nga ita mini uri lu dzule lwo khwaṱha? Fanyisani.

⁵ Vhukuma, u itela u tshila tshoṱhe ḽifhasini ḽiswa ḽa Mudzimu, ri fanela u vha na lutendo lwo khwaṱhaho. Lutendo lu fana na tshimela tshine tsha ṱoḓa maḓi. U fhambana na tshimela tsha pulasitiki, tshimela tshi tshilaho tshi a shanduka. Tshimela tshi tshilaho tshi nga puta nga nṱhani ha u shaya maḓi kana tsha bvela phanḓa tshi tshi aluwa musi tshi tshi wana maḓi. Arali tsha sa wana maḓi, tshi nga fa. Na lutendo lwashu lu nga fa. Lu nga puta kana lwa fa, arali ri sa lu ṱhogomeli. (Luka 22:32; Vhaheb. 3:12) Arali ra lu ṱhogomela, lutendo lwashu lu ḓo dzula lwo khwaṱha na u “engedzea,” nahone ri ḓo ‘khwaṱha lutendoni.’—2 Vhathes. 1:3; Tito 2:2.

6. Vhaheberu 11:1 i ṱalusa hani nḓila mbili dza u sumbedza lutendo?

⁶ Vhaheberu 11:1 i ṱalusa zwine lutendo lwa amba zwone. (Vhalani.) Lutendo lwo thewa kha zwithu zwivhili zwine ra sa kone u zwi vhona: (1) “Zwe zwa fulufhelwa”—zwenezwi zwi nga katela zwiitea zwe zwa fulufhedziswa zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho fhedzi a zwi athu u itea, zwithu zwi ngaho u fheliswa ha vhuvhi hoṱhe na uri hu ḓo vha na shango ḽiswa. (2) “Zwithu zwi sa vhonali.” Lutendo ndi “u sumbedza u vha na vhuṱanzi kha zwithu zwi sa vhonali.” Ri a ḓivha uri Yehova Mudzimu, Yesu Kristo, vharuṅwa na Muvhuso u re ṱaḓulu zwi hone, naho ri sa koni u zwi vhona. (Vhaheb. 11:3) Ri nga sumbedza hani uri ri na lutendo na uri ri a tenda kha zwithu zwo ambiwaho nga hazwo Ipfini ḽa Mudzimu zwi sa vhonali? Ri nga zwi ita nga nḓila ine ra tshila ngayo, zwine ra zwi amba na nga zwine ra zwi ita.

7. Tsumbo ya Noaxe i ri thusa hani u pfesesa zwine u vha na lutendo zwa amba zwone? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁷ Vhaheberu 11:7 i amba nga ha lutendo lwa Noaxe we “musi o no ṋewa tsevho i bvaho ha Mudzimu ya zwithu zwe zwa vha zwi sa athu vhonwa, o sumbedza uri u ofha Mudzimu nahone a fhaṱa gungwa uri a tshidze muṱa wawe.” Noaxe o sumbedza u vha na lutendo musi a tshi fhaṱa gungwa. A zwi timatimisi uri vhahura vhawe vha nga vha vho mu vhudzisa uri ndi ngani a tshi khou fhaṱa gungwa ḽihulwane nga heyi nḓila. Naa Noaxe o ita tshilomo-ndundundu kana o vha vhudza uri vha songo dzhenelela kha  mafhungo awe? Ho ngo ita nga u ralo! Lutendo lwawe lwo mu sudzulusela uri a ṱanziele nga tshivhindi na u vha sevha nga ha khaṱhulo ya Mudzimu ine ya khou ḓa. Khamusi Noaxe o dovholola kokotolo maipfi e Yehova a mu vhudza one ane a ri: “Vhufhelo ha ṋama yoṱhe hu a ḓa, ndi ralo Nṋe; ngauri shango ḽo ḓala zwa mavemu nga vhone vhathu . . . Nṋe ndi ḓo ḓisa maḓi mahulu kha shango heḽi, a u ḓo fhedza ṋama yoṱhe i tshilaho nga u fema nga ḓasi ha ḽiṱaḓulu. Zwoṱhe zwi re kha shango zwi ḓo lovha.” Zwiṅwe hafhu, Noaxe a nga vha o ṱalutshedza vhathu nḓila ine vha nga ponyoka ngayo nga u dovholola maipfi a Mudzimu ane a ri: “[Dzhenani] gungwani.” Nga zwenezwo, Noaxe o dovha a khwaṱhisa lutendo lwawe nga u “huwelela nga ha u luga.”—Gen. 6:13, 17, 18; 2 Pet. 2:5.

8. Yakobo o vha o vhudzwa uri a ṱalutshedze mini malugana na lutendo lwa Vhakriste vha ngoho?

⁸ Yakobo na ene o ṅwala nga ha lutendo, khamusi o ṅwala musi muapostola Paulo o no ṅwala nga ha lutendo lwawe. U fana na Paulo, Yakobo o ṱalutshedza uri lutendo lwa Vhakriste vha ngoho a lu sokou vha u tenda fhedzi; lu katela nyito. Yakobo o ri: “Ntsumbedze lutendo lwau lu si na mishumo, nahone nṋe ndi ḓo u sumbedza lutendo lwanga nga mishumo yanga.” (Yak. 2:18) Yakobo u sumbedza zwavhuḓi uri hu na phambano vhukati ha u sokou vha na lutendo  na u sumbedza u vha na lutendo. Madimoni a a tenda uri Mudzimu u hone, fhedzi ha na lutendo lwa vhukuma. Nṱhani hazwo, a ita zwithu zwi sa tendelani na ndivho ya Mudzimu. (Yak. 2:19, 20) Musi Yakobo a tshi amba nga ha muṅwe munna we a vha a tshi fulufhedzea o ri: “Naa a ho ngo pfi khotsi ashu Abrahamu o luga nga mishumo musi o ṋekedza Isaka murwa wawe kha aletare? U a zwi vhona uri lutendo lwawe lwo tshimbidzana na mishumo yawe nahone lutendo lwawe lwo khunyeledzwa nga mishumo yawe.” Yakobo o dovha a amba uri lutendo lu si na mishumo ndi mahandana, o ri: “Vhunga muvhili u si na muya wo fa, na lutendo lu si na mishumo lwo fa.”—Yak. 2:21-23, 26.

9, 10. Muapostola Yohane u ri thusa hani u pfesesa ndeme ya u vha na lutendo?

⁹ Nga murahu ha miṅwaha ya 30, muapostola Yohane o ṅwala Evangeli yawe na marifhi mararu. Naa o dzhiela nṱha zwe zwa ṅwalwa nga vhaṅwe vhaṅwali vha Bivhili musi vha tshi ṱalusa zwine lutendo lwa Vhakriste vha ngoho lwa amba zwone? U fhira vhaṅwe vhaṅwali vha Bivhili, Yohane o shumisa ḽiiti ḽa Lugerika ḽine nga zwiṅwe zwifhinga ḽa amba uri u “vha na lutendo.”

¹⁰ Sa tsumbo, Yohane o ri: “Ane a vha na lutendo kha Murwa u ḓo wana vhutshilo vhu sa fheli; ane a si thetshelese Murwa ha nga wani vhutshilo, fhedzi vhuhali ha Mudzimu vhu dzula vhu khae.” (Yoh. 3:36) Lutendo lwa Mukriste lu katela u thetshelesa ndaela dza Yesu. Kanzhi Yohane o vha a tshi redza maipfi a Yesu ane a sumbedza uri u vha na lutendo ndi zwithu zwine ra fanela u bvela phanḓa ri tshi zwi sumbedza.—Yoh. 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. Ri nga sumbedza hani u livhuwa Yehova nga u ḓivha ngoho?

¹¹ Ri livhuwa Yehova vhukuma nge a shumisa muya wawe mukhethwa u itela u ri dzumbululela ngoho na u ita uri ri kone u vha na lutendo kha mafhungo maḓifha. (Vhalani Luka 10:21.) A ro ngo fanela u litsha u livhuwa Yehova ngauri o ri sendedza tsini nae a tshi shumisa Murwa wawe, ane a vha “Murangaphanḓa Muhulwane na Muvuledzi wa lutendo lwashu.” (Vhaheb. 12:2) U itela u sumbedza nḓila ine ra livhuwa ngayo vhuthu hawe vhuhulu, ri fanela u bvela phanḓa ri tshi khwaṱhisa lutendo lwashu nga thabelo na nga u guda Ipfi ḽa Mudzimu.—Vhaef. 6:18; 1 Pet. 2:2.

12. Ri nga sumbedza u vha na lutendo nga nḓila-ḓe?

¹² Ri fanela u dzula ri tshi sumbedza u vha na lutendo kha mafulufhedziso a Yehova. Ri fanela u zwi ita nga nḓila ine na vhaṅwe vha ḓo kona u zwi vhona. Sa tsumbo, ri dzula ri tshi huwelela nga ha Muvhuso wa Mudzimu na u shela mulenzhe kha u ita vhafunziwa. Ri dovha ra dzula ri tshi ita ‘zwivhuya kha vhathu vhoṱhe, fhedzi zwihuluhulu vhane vha vha na lutendo lu fanaho na lwashu.’ (Vhagal. 6:10) Nahone ri shuma nga nungo dzoṱhe u itela u ‘bvula vhumuthu ha kale na zwiito zwaho,’ ngauri a ri ṱoḓi naho tshi tshini tshi tshi tshinya vhushaka hashu na Yehova.—Vhakol. 3:5, 8-10.

13. Ndi zwa ndeme hani “u vha na lutendo kha Mudzimu,” Bivhili i zwi ṱalusa hani, nahone ndi ngani?

¹³ Bivhili i ri: “U nga si kone u takadza Mudzimu arali u si na lutendo, ngauri ane a ya khae u fanela u tenda uri u hone na uri u lambedza vhane vha mu ṱoḓa zwi tshi bva mbiluni.” (Vhaheb. 11:6) Bivhili i amba uri “u vha na lutendo kha Mudzimu” ndi tshipiḓa tsha “mutheo,” tshine muṅwe na muṅwe a fanela u vha natsho u itela uri a dzule e Mukriste wa ngoho. (Vhaheb. 6:1) Nga nnḓa ha “lutendo,” ri ṱoḓa dziṅwe pfaneleo  dzine dza vha dza ndeme u itela uri ‘ri dzule ri tshi ita zwithu zwine zwa ḓo ita uri Mudzimu a ri fune.’—Vhalani 2 Petro 1:5-7; Yuda 20, 21.

14, 15. Lutendo ndi lwa ndeme lungafhani musi lu tshi vhambedzwa na lufuno?

¹⁴ Vhaṅwali vha Bivhili vho ombedzela lunzhi-lunzhi ndeme ya u vha na lutendo. A huna iṅwe pfaneleo ye ha ambiwa nga hayo lunzhi-lunzhi u fhira lutendo. Naa zwenezwo zwi amba uri lutendo ndi pfaneleo khulwane u fhira dziṅwe?

¹⁵ Paulo o vhambedza lutendo na lufuno a ri, arali “ndi na lutendo lwo khwaṱhaho lune lwa nga kona u sudzulusa dzithavha, fhedzi ndi si na lufuno, a thi tshithu.” (1 Vhakor. 13:2) Yesu o ombedzela ndeme ya u funa Mudzimu musi a tshi fhindula mbudziso ine ya ri: “Mulayo muhulwanesa kha yoṱhe ndi ufhio?” (Mat. 22:35-40) Lufuno lu katela pfaneleo nnzhi dza ndeme dzine Mukriste a fanela u vha nadzo, dzi ngaho lutendo. Bivhili i ri: ‘Lufuno lu tenda zwoṱhe.’ Lu ita uri ri tende kana ri vhe na lutendo kha zwe Mudzimu a ri vhudza zwone Ipfini ḽawe.—1 Vhakor. 13:4, 7.

16, 17. Lutendo na lufuno zwo ombedzelwa hani Bivhilini, fhedzi ndi ifhio pfaneleo ine ya vha khulwane, nahone ndi ngani?

¹⁶ Nga nṱhani ha uri lutendo na lufuno ndi zwa ndeme, vhaṅwali vha Bivhili vho ombedzela dzenedzi pfaneleo lunzhi, kanzhi kha mutaladzi muthihi. Paulo o ṱuṱuwedza vhahawe uri vha ‘tsireledze khana nga lutendo na lufuno.’ (1 Vhathes. 5:8) Petro o ṅwala uri: “Naho ni songo vhuya na . . . vhona [Yesu], ni a mu funa. Naho ni songo mu lavhelesa zwino, ni na lutendo khae.” (1 Pet. 1:8) Yakobo o vhudzisa vhahawe vho ḓodzwaho a ri: “Naa Mudzimu ho ngo nanga vhane shango ḽa vha dzhia vhe vhashayi uri vha pfume kha lutendo na u vha maḽaifa a muvhuso we a fulufhedzisa vhane vha mu funa?” (Yak. 2:5) Yohane o ṅwala a ri: “Heyi ndi ndaela [ya Mudzimu] ya uri ri vhe na lutendo kha dzina ḽa Murwa wawe Yesu Kristo na uri ri funane.”—1 Yoh. 3:23.

¹⁷ Naho lutendo lu lwa ndeme, tshifhingani tshi ḓaho hu nga si tsha vha na ṱhoḓea ya uri ri vhe na lutendo kha mafulufhedziso a Mudzimu ngauri a ḓo vha o no ḓadzea. Fhedzi tshifhinga tshoṱhe ri fanela u dzula ri tshi funa Mudzimu na vhahashu. Nga zwenezwo, Paulo o ṅwala a ri: “Naho zwo ralo, zwi sa fheli ndi lutendo, fulufhelo, na lufuno, kha zwenezwo zwithu zwiraru; tshihulwanesa ndi lufuno.”—1 Vhakor. 13:13.

18, 19. Vhakriste musalauno vha sumbedza hani u vha na lutendo, nahone ndi nnyi ane a ita uri zwi konadzee?

¹⁸ Musalauno, vhathu vha Yehova vha na lutendo kha Muvhuso wa Mudzimu nahone vha a u tikedza. Zwenezwi zwo ita uri vhahashu vha fhiraho milioni dza malo u mona na shango ḽoṱhe vha vhe na mulalo na vhuthihi. Vha livhiswa nga zwiaṋwiwa nga muya. (Vhagal. 5:22, 23) Lutendo na lufuno ndi pfaneleo dzavhuḓi dzine Mukriste a nga dzi sumbedza.

¹⁹ Vhuthihi ho raloho vhu konadzea fhedzi nga thuso ya Mudzimu washu. Zwenezwi zwi ‘khoḓisa Yehova nahone zwa vha tshieletshedzi tshi sá ṱuwi lini na lini.’ (Yes. 55:13) Vhukuma, ndi “tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu” tshine tsha ḓo ita uri ri ‘tshidzwe zwi tshi bva kha lutendo.’ (Vhaef. 2:8) Paradiso yashu ya muya i ḓo bvela phanḓa i tshi aluwa na u titima u swikela ḽifhasi ḽoṱhe ḽi tshi ḓala nga vhathu vho fhelelaho, vho lugaho na vho takalaho, vhane vha ḓo renda Yehova nga hu sa fheli. U nga ri ri nga bvela phanḓa ri tshi vha na lutendo kha mafulufhedziso a Yehova.