Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

A Ye A He Ngɛ Lakpa Jami He

A Ye A He Ngɛ Lakpa Jami He

“Ye ma! Nyɛɛ je kpo ngɛ e mi oo, nyɛɛ je ma a mi!”—KPOJ. 18:4.

LAHI: 10, 45

1. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa Mawu we bi maa ye a he ngɛ Babilon Ngua a he ha kɛɛ, nɛ mɛni sane bimihi e sa kaa wa ha a heto?

NGƐ munyu nɛ sɛ enɛ ɔ hlami ɔ mi ɔ, wa kase kaa Babilon Ngua a ngɔ anɔkuale Kristofohi nyɔguɛ. Se bua jɔmi sane ji kaa, a maa ye a he ligbi ko kɛ̃. Mawu fã ke, “Ye ma! Nyɛɛ je kpo ngɛ e mi oo, nyɛɛ je ma a mi!” Ke nɔ ko be nyɛe nɛ e ye e he ɔ, jinɛ fami nɛ ɔ ko pee yaka. (Kane Kpojemi 18:4.) Wa suɔ wawɛɛ kaa wa maa le be nɛ Mawu we bi ye a he ngɛ Babilon Ngua a sisi! Se kekleekle ɔ, e sa nɛ wa ha sane bimihi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ a heto: Loko jeha 1914 maa su ɔ, mɛni Baiblo Kaseli ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a maa pee ngɛ Babilon Ngua a he? Benɛ a ngɛ kekleekle je mi ta a hwue ɔ, kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ kã fiɛɛ ha kɛɛ? Anɛ Babilon Ngua a ngɔ Mawu we bi nyɔguɛ akɛnɛ a hia tsɔsemi ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ he je lo?

“BABILON HƐMI KPATAMI”

2. Mɛni Baiblo Kaseli ɔmɛ ma a juɛmi nya si kaa a maa pee ngɛ lakpa jami he?

2 Jeha nyɔngma komɛ loko kekleekle je mi ta a ma fɛ ɔ, Charles Taze Russell kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ na kaa jamihi nɛ a tsɛɛ a he ke Kristofohi ɔ tsɔɔ we nihi anɔkuale nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, a ma a juɛmi nya si kaa a kɛ lakpa jami be nɔ́ ko peemi hu. Ngɛ November 1879 ɔ mi ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ da Ngmami ɔ nɔ kɛ tsɔɔ bɔ nɛ e sa kaa Mawu we bi nɛ a bu lakpa jami ha. Hwɔɔmi Mɔ ɔ de ke: “E sa nɛ waa bu sɔlemi fɛɛ sɔlemi nɛ tsɔɔ kaa e ji Kristo ayɛflo nɛ yeɔ anɔkuale se ngɛ anɔkuale mi ɔ, e kɛ nɔ yeli ɔmɛ (lohwe awi yelɔ) peeɔ kake ɔ kaa e ji ajuama,” kaa bɔ nɛ ngmami ɔ tsɛɛɔ Babilon Ngua a.—Kane Kpojemi 17:1, 2.

3. Mɛni Baiblo Kaseli ɔmɛ ma a juɛmi nya si kaa a maa pee kɛ tsɔɔ kaa a le nɔ́ he je nɛ e sa kaa a yu a he ngɛ lakpa jami he ɔ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

3 Nyumuhi kɛ yihi nɛ a yeɔ Mawu anɔkuale ɔ le nɔ́ nɛ e sa kaa a pee. A le kaa ke a ya nɔ nɛ a fĩ lakpa jami se ɔ, a nine be Mawu jɔɔmi nɔ sue. Enɛ ɔ he ɔ, Baiblo Kaseli fuu ngma sɛ womi kɛ ya ha sɔlemi ɔmɛ kaa a kɛ mɛ po tako mi. Ngɛ ni komɛ a blɔ fami ɔ, a kane sɛ womi ɔ ngɛ ni ɔmɛ a hɛ mi ngɛ sɔlemi ɔmɛ a mi. A ha we ni komɛ he blɔ kaa a pee jã, enɛ ɔ he ɔ, a ngma sɛ womi ɔ kɛ ya ha sɔlemi bi ɔmɛ tsuo. A sume nɛ a kɛ lakpa jami nɛ pee nɔ́ ko hu! Kaa a pee jã ngɛ jeha komɛ nɛ be ɔ mi ɔ, jinɛ a ko gbe mɛ. Se maa pee kaa jeha 1870 ɔ mi ɔ, nɔ yeli nɛ a ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ fĩ we sɔlemi ɔmɛ a se kaa bɔ nɛ a peeɔ sa a. Nihi nyɛɔ nɛ a sɛɛɔ jami he ní faa, nɛ a nyɛɔ nɛ a deɔ po kaa a kɛ sɔlemi ɔmɛ kpa we gbi.

4. Benɛ a ngɛ kekleekle je mi ta a hwue ɔ, kɛ Mawu we bi na Babilon Ngua a ha kɛɛ?

4 Baiblo Kaseli ɔmɛ le kaa e sa nɛ a ha nɛ a weku li, a huɛmɛ, kɛ sɔlemi bi ɔmɛ nɛ a le kaa a piɛɛ we lakpa jami he. Se pi lɔ ɔ pɛ. E sa nɛ a ha nɛ je ɔ tsuo nɛ na kaa Babilon Ngua a ji jami nɛ bɔ ajuama! Enɛ ɔ he ɔ, kɛ je December 1917 kɛ ya si jeha 1918 sisije ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ kɛ kã gba dɛ womi nɛ e yi ji “The Fall of Babylon” (Babilon Hɛ Mi Kpatami) ɔ kakaaka 10,000,000 kɛ ha nihi. Womi nɛ ɔ kpa jamihi nɛ a tsɛɔ a he ke Kristofohi ɔ a he bo. Kaa bɔ nɛ o le ɔ, osɔfo ɔmɛ a mi mi fu wawɛɛ. Se Baiblo Kaseli ɔmɛ a kɔni mi wui nyu, mohu ɔ, a ya nɔ nɛ a tsu ní tsumi nɛ he hia nɛ ɔ. A fia a pɛɛ si kaa a maa “bu Mawu mohu tue, se pi nimli.” (Níts. 5:29) Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ? Enɛ ɔ tsɔɔ kaa nyumuhi kɛ yi nɛ ɔmɛ ha we nɛ Babilon Ngua a nɛ ngɔ mɛ nyɔguɛ be mi nɛ a ngɛ je mi ta a hwue ɔ, mohu ɔ, a bɔni a he yemi ngɛ lakpa jami he, nɛ a ye bua ni kpahi konɛ a pee jã.

A KƐ HƐDƆ FIƐƐ NGƐ KEKLEEKLE JE MI TA A MI

5. Mɛni tsɔɔ kaa nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ kã fiɛɛ ngɛ kekleekle je mi ta a mi?

5 Jeha komɛ nɛ be ɔ, wa susu kaa Yehowa bua jɔɛ e we bi ɔmɛ a he akɛnɛ a nyɛ we nɛ a kɛ kã nɛ fiɛɛ be mi nɛ a ngɛ kekleekle je mi ta a hwue ɔ he je. Wa tsɔɔ kaa enɛ ɔ he je nɛ Yehowa ngmɛ blɔ nɛ Babilon Ngua a ngɔ e we bi ɔmɛ nyɔguɛ be bɔɔ ɔ nɛ. Se nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ nɛ a sɔmɔ Mawu ngɛ jeha 1914-1918 ɔ mi ɔ ha nɛ e je kpo heii kaa, kaa kuu ɔ, Nyɔmtsɛ ɔ we bi pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ a ma nyɛ, nɛ a ya nɔ nɛ a fiɛɛ. Odasehi ngɛ nɛ maa enɛ ɔ nɔ mi wawɛɛ. Níhi nɛ ya nɔ ngɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ nɛ wa ba nu sisi saminya a, ha nɛ wa nu ní komɛ nɛ a tu he munyu ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ sisi saminya.

6, 7. (a) Ngɛ kekleekle je mi ta a mi ɔ, mɛni nyagbahi nɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ kɛ kpe? (b) Mo ha nɔ hyɛmi níhi nɛ tsɔɔ kaa Baiblo Kaseli ɔmɛ kɛ kã fiɛɛ jamɛ a be ɔ.

6 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo Kaseli nɛ a hi si ngɛ kekleekle je mi ta a (1914-1918) mi ɔ kɛ kã fiɛɛ wawɛɛ. Se ngɛ si fɔfɔɛ komɛ a he je ɔ, a ná we lɛ gbɔjɔɔ. Wa ma susu si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a kpɛti enyɔ he. Kekleekle ɔ, ní nɛ a tsuɔ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ titli ji Baiblo kasemi womi ɔmɛ a gbami. Benɛ ma nikɔtɔma amɛ tsi womi nɛ ji The Finished Mystery ɔ nya ngɛ jeha 1918 ɔ mi ɔ, e he ba wa ha nyɛmimɛ ɔmɛ fuu kaa a maa fiɛɛ. Jamɛ a be ɔ, a li bɔ nɛ a kɛ Baiblo ɔ pɛ maa fiɛɛ ha, ejakaa a haa nɛ womi nɛ ji The Finished Mystery ɔ nitsɛ “tuɔ munyu” haa mɛ. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, aja nɛ gbeɔ nimli ba je ɔ mi tsuo ngɛ jeha 1918 ɔ mi. Akɛnɛ hiɔ yaya nɛ ɔ sãa nɔ he je ɔ, e he wa ha fiɛɛli kaa a maa hia blɔ kɛ ya he kpahi nɛ a ya fiɛɛ. Se ngɛ nyagba nɛ ɔmɛ kɛ nyagba kpahi nɛ a kɛ kpe ɔ tsuo se ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ bɔ mɔde nɛ a ya nɔ nɛ a tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ.

Baiblo Kaseli nɛ ɔmɛ ngɛ kã wawɛɛ! (Hyɛ kuku 6, 7)

7 Ngɛ jeha 1914 ɔ mi pɛ ɔ, Baiblo Kaseli bɔɔ nɛ ɔmɛ je “Photo-Drama of Creation” ɔ kɛ tsɔɔ nihi nɛ a he hiɛ pe 9,000,000. A kɛ fonihi nɛ munyu kɛ la piɛɛ he lɛ pee drama nɛ ɔ, nɛ e tsɔɔ níhi nɛ ya nɔ kɛ je be nɛ a bɔ Adam kɛ ba si be nɛ Kristo bɔni nɔ yemi. Jamɛ a be ɔ, e ji nɔ́ ko nɛ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ. Mo susu he nɛ o hyɛ. Nihi abɔ nɛ a hyɛ drama nɛ ɔ ngɛ jeha 1914 ɔ mi pɛ ɔ hiɛ pe Matsɛ Yemi fiɛɛli nɛ a ngɛ je ɔ mi tsuo mwɔnɛ ɔ! Amaniɛbɔ tsɔɔ kaa ngɛ jeha 1916 a mi ɔ, nihi 809,393 nɛ a yaa asafo mi kpehi ngɛ United States, nɛ ngɛ jeha 1918 ɔ mi ɔ, a yibɔ ɔ ya su 949,444. Baiblo Kaseli nɛ ɔmɛ kɛ hɛdɔ fiɛɛ wawɛɛ!

8. Ngɛ kekleekle je mi ta a mi ɔ, mɛni blɔ nɔ a gu kɛ ha nyɛmimɛ ɔmɛ mumi mi níhi nɛ a hia a?

8 Ngɛ kekleekle je mi ta a mi ɔ, nyɛmimɛ nɛ a nyɛɛ hɛ mi ɔ pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ a ma nyɛ konɛ a ha Baiblo Kaseli nɛ a gbɛ fia je ɔ mi tsuo ɔ a nine nɛ su Baiblo kasemi womihi a nɔ, nɛ a wo mɛ kã. Ní nɛ ɔmɛ ye bua nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a nyɛ nɛ a ya nɔ nɛ a tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ. Nyɛminyumu Richard H. Barber nɛ e kɛ kã fiɛɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ de ke: “Wa nyɛ nɛ wa ha nɛ kpɔmi nɔ hyɛli bɔɔ komɛ ya nɔ nɛ a tsu ní, wa ya nɔ nɛ wa gba Hwɔɔmi Mɔ ɔ, nɛ wa gba eko po ngɛ he nɛ a tsi nya ngɛ ɔ, ngɛ Canada. I ná he blɔ kaa ma ngɔ The Finished Mystery nyafii ɔmɛ kɛ mane nyɛmimɛ komɛ nɛ a kpɔ̃ a nɔ ngɛ a dɛ ɔ. Nyɛminyumu Rutherford ha nɛ wa to blɔ nya konɛ a pee kpokpa nɔ kpe ngɛ ma komɛ nɛ a ngɛ United States pu sinɔ he ɔ, nɛ wa ha nɛ munyu tuli nɛ a maa ya lejɛ ɔ nɛ a bɔ mɔde kaa a maa wo nyɛmimɛ ɔmɛ kã.”

E HE BA HIA NƐ A PEE TSAKEMI KOMƐ

9. (a) Mɛni he je nɛ e he ba hia nɛ a dla Mawu we bi, nɛ a tsɔse mɛ ngɛ jeha 1914 kɛ jeha 1919 ɔ a kpɛ mi ɔ? (b) E ngɛ mi kaa a hia tsɔsemi mohu lɛɛ, se mɛni lɔ ɔ tsɔɔ we?

9 Tsa pi nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ pee ngɛ jeha 1914 kɛ jeha 1919 a kpɛ mi ɔ nɛ e kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ngɛ Ngmami ɔ mi ɔ kpaa gbi. E ngɛ mi kaa a yeɔ anɔkuale mohu lɛɛ, se a nui a he si nɛ a maa ba ha nɔ yeli ɔmɛ ɔ sisi saminya. (Rom. 13:1) Enɛ ɔ he ɔ, kaa kuu ɔ, tsa pi be tsuaa be nɛ a yu a he ngɛ ta hwumi he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ United States ma nɔ yelɔ ɔ fã ke a maa sɔle kɛ bi tue mi jɔmi ngɛ May 30, 1918 ɔ nɔ ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ wo Baiblo Kaseli ɔmɛ he wami kaa a ngɔ a he kɛ wo mi. Nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ ngɔ a sika kɛ fĩ ta hwumi ɔ se, nɛ a ti nihi bɔɔ ko kɛ a he wo ta buli a ní tsumi mi nɛ a ya ta a. E ngɛ mi kaa e he ba hia nɛ a dla Baiblo Kaseli nɛ ɔmɛ, nɛ a tsɔse mɛ mohu lɛɛ, se wa be nyɛe maa ma nya si kaa enɛ ɔ he je nɛ Babilon Ngua a ngɔ mɛ nyɔguɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a le kaa e sa nɛ a je a he ngɛ lakpa jami he, nɛ ngɛ kekleekle je mi ta a mi ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a je a he ta kulaa ngɛ lakpa jami he.—Kane Luka 12:47, 48

10. Mɛni Baiblo Kaseli ɔmɛ pee kɛ tsɔɔ kaa a buɔ wami kaa e he jua wa?

10 E ngɛ mi kaa Baiblo Kaseli ɔmɛ nui a he nɛ a maa yu ngɛ ta hwumi he ɔ sisi saminya kaa bɔ nɛ wa nu sisi mwɔnɛ ɔ mohu lɛɛ, se nɔ́ kake ko ngɛ nɛ lɔ ɔ lɛɛ a le: A le kaa Baiblo ɔ tsɔɔ kaa e sɛ nɛ a gbe nɔmlɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ kekleekle je mi ta a mi ɔ, nyɛmimɛ bɔɔ komɛ nɛ a kɛ a he wo ta buli a ní tsumi mi nɛ a hɛɛ tu ɔ kua kaa a kɛ maa gbe nihi. Akɛnɛ ni komɛ kua kaa a maa gbe nihi he je ɔ, a kɛ mɛ ya da ta a hɛ mi tutuutu konɛ he nyɛli ɔmɛ nɛ a gbe mɛ.

11. Benɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ kua kaa a kɛ a he be ta hwumi ɔ mi woe ɔ, mɛni ma nikɔtɔma amɛ pee?

11 E ngɛ mi kaa Baiblo Kaseli ɔmɛ nyɛ we nɛ a yu a he ngɛ ta hwumi he mohu lɛɛ, se e ngɛ heii kaa Abosiami bua jɔɛ yi mi kpɔ nɛ a mwɔ ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e ha nɛ a wo ‘mlaa yaya.’ (La 94:20) United States Tatsɛ James Franklin Bell de Nyɛminyumu J. F. Rutherford kɛ Nyɛminyumu W. E. Van Amburgh ke, United States Department of Justice ɔ bɔ mɔde kaa e maa wo mlaa he ko nɛ tsɔɔ kaa ke nɔ ko kua kaa e maa ya ta a, e sa nɛ a gbe lɛ. E tsɔɔ kaa jinɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ a he titli nɛ a ngɛ mlaa nɛ ɔ woe ɔ nɛ. Tatsɛ Bell kɛ abofu de Nyɛminyumu Rutherford ke: ‘United States Ma Nɔ Yelɔ Wilson nɛ e kɛ e nine wui mlaa nɛ ɔ sisi, se wa le nɔ́ nɛ wa maa pee konɛ wa nine nɛ su nyɛ nɔ, nɛ wa maa pee hulɔ!

12, 13. (a) Mɛni he je nɛ a fã ke a wo nyɛmimɛ nyumuhi kpaanyɔ nɛ a nyɛɛ hɛ mi ɔ tsu be gagaa a? (b) Anɛ tsu womi nɛ ɔ ha nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ kua kaa a maa bu Yehowa tue lo? Moo tsɔɔ nya.

12 Nyagbenyagbe ɔ, ma nikɔtɔma amɛ a nine su Baiblo Kaseli ɔmɛ a nɔ. A nu Watch Tower Society ɔ hɛ mi nyɛɛli nɛ ji Nyɛminyumu Rutherford, Nyɛminyumu Van Amburgh, kɛ nihi ekpa nɛ a piɛɛ a he ɔ. Benɛ a ngɛ mɛ kojoe ɔ, kojolɔ ɔ de ke: ‘Jami nɛ nyumu nɛ ɔmɛ ngɛ mi ɔ he ngɛ gbeye wawɛɛ pe Germany ta buli. Pi nɛ a tu munyu kɛ si ma nikɔtɔma amɛ kɛ ta buli ɔmɛ kɛkɛ, mohu ɔ, a gbe osɔfo ɔmɛ tsuo a he guɛ. E sa nɛ a gbla a tue wawɛɛ.’ (Faith on the March, nɛ A. H. Macmillan ngma a bf. 99) Nɛ a wa mɛ yi mi wawɛɛ hulɔ. A fã ke a wo Baiblo Kaseli kpaanyɔ nɛ ɔmɛ tsu be gagaa ngɛ Atlanta, ngɛ Georgia. Se benɛ ta a ba nyagbe ɔ, a ngmɛɛ a he, nɛ a po sane nɛ a kɛ fɔ a nɔ ɔ mi.

13 Benɛ nyɛmimɛ nyumuhi kpaanyɔ nɛ ɔmɛ ngɛ tsu ɔ mi po ɔ, a ya nɔ nɛ a kɛ bɔ nɛ a nu Ngmami ɔ sisi ha a tsu ní. A ngma sɛ womi ya ha United States ma nɔ yelɔ ɔ kaa a kpa lɛ pɛɛ nɛ e ngmɛɛ a he. A de ngɛ sɛ womi ɔ mi ke: “Ngmami ɔ tsɔɔ nɔ́ nɛ Nyɔmtsɛ ɔ suɔ, lɔ ɔ ji, ‘Koo gbe nɔmlɔ.’ Enɛ ɔ he ɔ, nɔ tsuaa nɔ nɛ e piɛɛ [International Bible Students] Association ɔ he nɛ e maa je blɔ maa ku e hɛ kɛ fɔ somi nɛ ngɛ e kɛ Mawu a kpɛti ɔ nɔ ɔ, Mawu ma kua lɛ nɛ e ma kpata e hɛ mi kɛ ya neneene. Enɛ ɔ he ɔ, nihi nɛ a piɛɛ kuu nɛ ɔ he ɔ be nyɛe nɛ a je blɔ nɛ a gbe a nyɛmi nɔmlɔ bemi nɛ a he nile ngmɛ́ mɛ blɔ.” Sɛ womi nɛ ɔ nɛ a ngma a tsɔɔ kaa a ngɛ kã. E ngɛ heii kaa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ pee we a juɛmi kaa a maa ngmɛɛ a hemi kɛ yemi ɔ he kɔkɔɔkɔ!

NYAGBENYABGE Ɔ, MAWU WE BI YE A HE!

14. Moo da Ngmami ɔ nɔ kɛ tsɔɔ nɔ́ nɛ ya nɔ kɛ je jeha 1914 kɛ ya si jeha 1919 ɔ.

14 Malaki 3:1-3 ɔ tsɔɔ kaa a tsu nihi nɛ a pɔ mɛ nu kaa ‘osɔfohi’ ɔ a he kɛ je jeha 1914 kɛ ya si jeha 1919 ɔ sisije. (Kane.) Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Yehowa Mawu nɛ ji “Nyɔmtsɛ ɔ” kɛ Yesu Kristo nɛ ji ‘tsɔlɔ nɛ ma ba fiɛɛ somi ɔ’ ba slaa mumi mi sɔlemi we ɔ. Benɛ Yehowa ba tsɔse e we bi nɛ e dla mɛ ɔ, a he su kɛ ha ní tsumi ehe nɛ e kɛ maa wo a dɛ ɔ. Ngɛ jeha 1919 mi ɔ, a hla “tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ” ɔ kaa e ngɔ blɔ tsɔɔmi kɛ ha Mawu sɔmɔli. (Mat. 24:45) Nyagbenyagbe ɔ, Mawu we bi ba ye a he kulaa ngɛ Babilon Ngua a he. Ngɛ Yehowa dloomi nya a, kɛ je jamɛ a be ɔ mi kɛ ma a, Yehowa we bi ba le níhi fuu nɛ Mawu suɔ kaa a pee, nɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a hiɔwe Tsɛ ɔ mi ba wa wawɛɛ. Hyɛ bɔ nɛ a bua jɔ ha kaa Yehowa jɔɔ mɛ! [1]

15. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ kaa a kpɔ̃ wɔ kɛ je Babilon Ngua a dɛ mi?

15 Wa naa Yehowa si wawɛɛ kaa e kpɔ̃ wɔ kɛ je Babilon Ngua a dɛ mi! Mɔde nɛ Satan bɔ kaa e ma kpata anɔkuale Kristofohi a hɛ mi ɔ pee yaka. Se e sɛ nɛ wa hɛ nɛ je nɔ́ he je nɛ Yehowa kpɔ̃ wɔ ɔ nɔ. (2 Kor. 6:1) Loloolo ɔ, nihi fuu ngɛ nɛ lakpa jami ngɔ mɛ nyɔguɛ. E he ba hia nɛ waa ye bua mɛ nɛ a je e mi. Wa ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ blɔ. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ kaa bɔ nɛ wa nyɛmimɛ nɛ a hi si blema a pee ɔ, nɛ waa ye bua nihi konɛ a yu a he ngɛ lakpa jami he!

^ [1] (kuku 14) Níhi fuu nɛ ya nɔ be nɛ Babilon ngɔ Yuda bi ɔmɛ nyɔguɛ jeha 70 ɔ, ngɛ kaa níhi nɛ a pee Kristofohi benɛ hemi kɛ yemi kuali te si ɔ pɛpɛɛpɛ. Se wa be nyɛe maa tsɔɔ kaa nyɔguɛ nɛ Yuda bi ɔmɛ ya ye ngɛ Babilon ɔ daa si kɛ ha níhi nɛ a pee Kristofo ɔmɛ ɔ, ejakaa ní komɛ je kpa bɔɔ. Nɔ hyɛmi nɔ́ kake ji kaa, a ngɔ Yuda bi ɔmɛ nyɔguɛ jeha 70, se Kristofo ɔmɛ ye nyɔguɛ be kɛkɛɛ pe jã. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa ngɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ya nɔ benɛ a ngɔ Yuda bi ɔmɛ nyɔguɛ ɔ kɛ to nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a hi si ngɛ jeha 1919 ɔ mi ɔ a be ɔ mi ɔ he.