Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Kʼari religionat mistupjje

Kʼari religionat mistupjje

“Nayankir jaqenaka, mistjjapjjam uka markata” (APO. 18:4).

101, 93 QʼOCHUNAKA

1. Diosan markapajj Jachʼa Babiloniat mistupjjañapänwa, ¿kunjamatsa uk yattanjja, ukat kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchaskañäni?

PASÏR yatichäwinjja, ajllit cristianonakajj Jachʼa Babiloniamp apnaqatäpjjänwa sasaw yatjjataniwaytanjja. Ukampis janiw wiñayapunejj jupanakan apnaqatäpkänti. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Diosajj Biblia toqejj markapar akham siwa: “Nayankir jaqenaka, mistjjapjjam uka markata” sasa. Uka markajja, oraqpachankir kʼari religionanak apnaqer Jachʼa Babiloniawa (Apocalipsis 18:4 liytʼañataki). Uka arunakarjamajja, ajllit cristianonakajj Jachʼa Babiloniat mistupjjañapänwa. Ukampisa, ¿kuna pachas mistupjjpachäna? Ukatakejja, aka jisktʼanakaruw nayraqat qhanañchañasa: 1914 mara nayranakajja, ¿Bibliat Yatjjatirinakajj Jachʼa Babiloniamp chikachasisipkakïnti? Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiemponjja, ¿taqe chuymat jilat kullakanakajj yatiyasipkäna? 1914 maranakanjja, ¿Bibliat Yatjjatirinakajj Bibliat jan sum amuyapjjatapatti Jachʼa Babiloniamp katuntat uñjasipjjäna?

“JACHʼA BABILONIAJJ AYNACHTʼJJEWA”

2. Nayrïr Jachʼa chʼajjwäwi janïr qalltkäna uka nayrajja, ¿kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj amuyapjjäna?

2 Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwejj janïr qalltkäna uka maranak nayrajja, Charles Taze Russell jilatasa, Bibliat Yatjjatiri mayni jilatanakasa, cristianöpjjtwa sirinakajj jan cheq yatichatäpjjatapwa amuyapjjäna. Ukatwa kʼari yatichäwinakaparjam jan sarnaqañ munjjapjjänti. 1879 maran La Torre del Vigía de Sión (Zionʼs Watch Tower) revistajj mistkäna ukan akham sänwa: “Iglesianakat sapa mayniw Criston noviapäpjjtwa sasin sapjje. Ukampis gobiernonakaruw yanapasipki. Ukhamajja, jupanakajj Jachʼa Babilonia taypinkapjjewa, Bibliarjamajja, jupanakajj ‘qʼañu lurañanakan sarnaqer warmimpi sasipjjewa’” sasa (Apocalipsis 17:1, 2 liytʼañataki).

3. Kʼari religionat mistuñ munapjjatap uñachtʼayañatakejja, ¿kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj lurapjjäna? (26 janankir dibujo uñjjattʼam).

3 Diosan servirinakapatï kʼari religionan yatichäwiparjam sarnaqasipkakispäna ukhajja, Diosajj janiw jupanakar bendiskaspänti, ukjja Bibliat Yatjjatirinakajj sum yatipjjäna. Ukatwa religionapat mistjjañatakejj iglesianakapar cartanak qellqapjjäna. Yaqhepanakasti jupanakpachpaw cartanakap iglesiapan jachʼat liytʼapjjäna. Jan ukham lurayapkäna uka iglesianakanjja, sapa mayniruw cartanak churapjjäna. Ukham lurasaw Bibliat Yatjjatirinakajj kʼari religionat mistuñ munapjjatap uñachtʼayapjjäna. Uka nayratï ukham lurapjjaspäna ukhajja, jiwayataw uñjasipjjaspäna. 1870 maranakanjja, walja markanakan janiw gobiernonakajj nayrjam iglesianakar yanapjjapjjänti. Jaqenakas jan ajjsarasaw Bibliat parljjapjjäna, iglesian yatichäwiparjam kunatsa jan sarnaqjjapjjani uksa jan ajjsartʼasaw sapjjäna.

4. Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwinjja, ¿kunjamsa Bibliat Yatjjatirinakajj Jachʼa Babiloniar uñjapjjäna? Uk qhanañchtʼam.

4 Kʼari religionan munañaparjam jan sarnaqañ munapjjatapjja, Bibliat Yatjjatirinakajj janiw familiaparukisa, amigonakaparukisa ni iglesiar saririnakarukis sañ munapkänti. Jan ukasti, Jachʼa Babiloniajj jan walin sarnaqerïtap taqenin yatipjjañapwa munapjjäna. Ukatwa diciembre, 1917 marat 1918 mara qalltakamajj “Jachʼa Babiloniajj aynachtʼjjewa” sat tratado lakirapjjäna. Bibliat Yatjjatirinakajj jukʼanikïpchïnsa 10 millón tratadonakwa lakirapjjäna. Cristianöptwa sapki ukanakajj kunjamäpjjesa ukwa uka tratadojj qhanañchäna. Uk yatisajja, ¡iglesia pʼeqtʼirinakajj wal colerapjjäna! Ukhamäkchïnsa, Bibliat Yatjjatirinakajj yatiyasipkakïnwa. Jupanakatakejj ‘Diosar nayraqat istʼañaw wakisïna, jaqenakar istʼañat sipansa’ (Hech. 5:29). Ukhamasti Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwinjja, cristianonakajj Jachʼa Babiloniatwa mistusipkäna, yaqhanakarus ukat mistupjjañapatakiw yanaptʼasipkarakïna.

NAYRÏR JACHʼA CHʼAJJWÄWINJJA JANIW DIOSAT JITHEQTAPKÄNTI

5. Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiemponjja, ¿jilat kullakanakajj yatiyañatak chʼamachasipjjänti?

5 Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwin Diosan Arupat jan sum yatiyapjjatapatjja, Diosajj janis markapar sum uñjkaspäna, ukatsa Diosajj Jachʼa Babiloniat markapar jan qhespiykaspäna ukhamwa nayrajj amuyayätanjja. Ukampis jachʼa chʼajjwäwi tiempon (1914-1918) Diosar serviri jilat kullakanakajja akham sapjjewa: ‘Diosan Arupat yatiyañatakejj wal chʼamachasipjjayäta’ sasa. Kunatï Bibliat Yatjjatirinakar uka tiempon paskäna uk amuytʼañajja, kunanaktï Bibliajj qhanañchki uk sum amuytʼañatakiw yanaptʼistu.

6, 7. 1) Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiemponjja, ¿kuna jan walinakansa Bibliat Yatjjatirinakajj uñjasipjjäna? 2) ¿Kunatsa Bibliat yatjjatirinakajj jan inaktʼasaw yatiyapjjäna sasin sistanjja?

6 Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiemponjja, taqe chuymaw Bibliat Yatjjatirinakajj Diosan arunakap yatiyapjjäna. Ukampis kunayman jan walinakanwa uñjasipjjäna. Ukanakat paya uñjañäni. Maya, Bibliat Yatjjatirinakajj janiw Bibliampi yatiyapjjerïkänti. Jan ukasti libronakakwa jaqenakar churapjjerïna, ukhamat uka toqe Bibliat yateqapjjañapataki. Ukampis 1918 mara qalltanakanjja, gobiernonkirinakajj El misterio terminado (The Finished Mystery) libro lakirañwa jarktʼapjjäna, ukatwa jilat kullakanakatakejj yatiyañajj chʼamakïna. Paya, uka maranwa gripe española usojj taqe cheqan uñstäna. Uka usuni jaqenakamp chikachasirinakajja, jankʼakiw uka usu katupjjäna, ukatwa jilat kullakanakatakejj yaqha cheqar yatiyiri sarañajj chʼamakïna. Bibliat Yatjjatirinakajj ukhamanakansa uñjasipkchïnjja, Diosan arunakap yatiyañatakejj chʼamachasisipkakïnwa.

¡Bibliat Yatjjatirinakajj kunayman toqetwa Diosan markapar yanaptʼapjjäna! (6, 7 tʼaqanak uñjjattʼäta).

7 Bibliat Yatjjatirinakajja, 1914 maran mä qawqhanikïpjjänwa, ukhamäkchïna ukasa “Foto-Drama de la Creación” satäkis ukwa jaqenakar uka maran uñtayapjjäna. Ukajj grabat arunakampi, fotonakampi ukat coloranakampi lurtʼat diapositivanakanïnwa, nayrajj janipuniw ukhamajj uñjasirïkänti. Ukarojj “El Drama” sasinwa uñtʼasïna. Ukanjja, Adanajj jakkäna uka tiempot Jesucristojj apnaqañ tukuykani uka tiempokamaw uñjasïna. Nayrïr kutejj 9.000.000 jila jaqenakaw 1914 maran uñtapjjäna. Jehová Diosan Testigonakapajj jichhürunakan utjki ukat sipansa waljaniw uñtapjjäna. 1916 maranjja, Estados Unidos markan taqenitak arstʼäwinakajj utjkäna ukarojja, 809.393 jaqenakaw istʼirejj sarapjjäna. 1918 maranjja, 949.444 jaqenakaw uka arstʼäwinak istʼirejj sarapjjarakïna. Cheqasa, ¡Bibliat Yatjjatirinakajj jan inaktʼasaw yatiyapjjäna!

8. Bibliat Yatjjatirinakar pʼeqtʼapkäna uka jilatanakajja, ¿kunjamsa Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiempon jilat kullakanakar chʼamañchtʼapjjäna?

8 Bibliat Yatjjatirinakar pʼeqtʼapkäna uka jilatanakajja, Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwi tiempon mayni jilat kullakanakaruw Bibliat apstʼata qellqatanak churapjjäna, ukhamarak chʼamañchtʼapjjäna. Ukaw jilat kullakanakarojj yatiyaskakiñatak chʼamañchtʼäna. Richard H. Barber jilatajja, uka tiempon jan inaktʼasaw yatiyäna. Jupajj akham sänwa: “Uka tiemponjja, tamanak tumptʼiri yaqhep jilatanakajj utjaskakïnwa, Yatiyañataki revistas lakirasiskakïnwa, Canadá markan yatiyañ jarkʼapkchïnsa revistanakajj uka markar apayasiskakïnwa, taqe ukanakajj janiw inamayäkänti [...]. Bibliat apstʼat qellqatanak aparayasipkäna uka amigonakajarojja, El misterio terminado libronakwa correo toqejj wasitat aptʼayirïta. Rutherford jilatajja, Estados Unidos markat Inti jalanta toqen jachʼa tantachäwinaka apañatakiw mayipjjetäna, ukarusti jilat kullakanakar chʼamañchtʼapjjañapatakiw arstʼirinakar invittʼapjjañajäna” sasa.

JUKʼAMP AMUYTʼAPJJAÑAPAW WAKISÏNA

9. 1) ¿Kunatsa Diosan servirinakapajj Biblian yaqhep yatichäwinakapa sum amuytʼapjjañapajj wakisïna? 2) Biblian yaqhep yatichäwinakap sum amuytʼapjjañapas wakiskchïnjja, ¿kunsa jan amuyañasäki?

9 Bibliat Yatjjatirinakajja, Biblian yaqhep yatichäwinakap jukʼamp sum amuytʼapjjañapaw wakisïna. “Autoridadanakarojj jaysapjjañama[wa]” siski uka arunakajj kun sañs muni uk janiw sum amuyapkänti (Rom. 13:1). Ukatwa jilat kullakanakajj guerra tiempon taqe kunat jan jitheqtapkänti. Amuytʼañataki, mayo 30, 1918 maranjja, Estados Unidos marka apnaqerejja jaqenakar akham sänwa: ‘Sumankaña utjañapatakiw Diosar mayipjjañama’ sasa. Uka arunakar istʼasajja, Yatiyañataki revistajj ukham lurapjjañapatakiw Bibliat Yatjjatirinakar chʼamañchäna. Yaqhep jilatanakajja, guerra apasiñapatakiw qollqempi yanaptʼapjjäna. Yaqhepasti, soldadot serviñatakiw qellqayasipjjäna, guerrarus sarapjjarakïnwa. Ukanak yatisajja, janiw akham amuyañasäkiti: ‘Biblian yaqhep yatichäwinakap jan sum amuyasinwa Jachʼa Babilonian munañaparjam sarnaqapjjpachäna’ sasa. ¿Kunatsa ukham jan amuyañasäki? Oraqpachankir kʼari religionanak apnaqer Jachʼa Babiloniatjja, Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwejj janïr qalltkäna ukhaw jukʼat jukʼat mistjjapjjäna (Lucas 12:47, 48 liytʼañataki).

10. ¿Kunjamsa Bibliat Yatjjatirinakajj jakäwir respetapjjatap uñachtʼayapjjäna?

10 Bibliat Yatjjatirinakajja, kunanakatsa jitheqtapjjañapäna uk janiw sum amuyapkänti. Ukampis jaqe masipar jiwayañajj kunja jan walisa uk yatipjjänwa. Ukatwa guerrar sariri jilatanakajj jaqe masipar jan jiwayañ munapkänti. Ukhamätapatjja, soldadonak nayraqatan jiwayataw yaqhepajj uñjasipjjäna.

11. Bibliat Yatjjatirinakaru guerrar jan sarañ munapjjatap uñjasajja, ¿kunsa gobiernonkirinakajj lurañ munapjjäna?

11 Jehová Diosata jilat kullakanakar jan jitheqtayirjamäsajja, Supayajj wal colerasïna. Ukatwa jilat kullakanakarojj ‘leyinak’ toqe jan waltʼayäna (Sal. 94:20). James Franklin Bell sat chachajja, Estados Unidos markankir mä ejerciton generalapänwa. Jupajja, Rutherford ukhamarak Van Amburgh jilatanakarojj akham sänwa: “Guerraru jan sarañ munirinakar jiwayañatakejja, gobiernonkirinakajj mä ley apsuñ munapjje” sasa. Ukham sasinjja, Bibliat Yatjjatirinakatwa parlaskäna. Uka generalajj wali colerataw Rutherford jilatar akham säna: “Estados Unidos markankir presidentew uka ley jan apsuyañ munkiti. Ukampis ‘kunjamatsa aynachtʼayapjjerisma uk yatipjjtwa, ukarjamaw lurapjjarakëjja’” sasa.

12, 13. 1) ¿Kunatsa kimsaqallqo jilatanakarojj carcelar llawintapjjäna? 2) Carcelan llawintatäsajja, ¿janit Jehová Diosan munañaparjam sarnaqjjapjjpachäna? Uk qhanañchtʼam.

12 Qhepatjja gobiernonkirinakajj Bibliat Yatjjatirinakar kun lurasas castigapjjaspa ukwa amuytʼapjjäna. Rutherford ukhamarak Van Amburgh jilatanakajja, mayni sojjta jilatanakampiw Sociedad Watch Tower uk sarayapjjäna, uka kimsaqallqo jilatanakajj katuntataw uñjasipjjäna. Jupanakat juesajj akham sänwa: “Alemaniankiri mä grupo soldadonakat sipansa, jukʼamp jan wali jaqenakäpjjewa. Gobiernorusa, ejercitorusa, iglesiarusa jiskʼachapjjewa. Ukatwa castigatäpjjañapa” sasa (La fe en marcha, de A. H. Macmillan, 99 jana). Ukhamätapatjja, uka kimsaqallqo jilatanakajj walja maranakaw Atlanta (Georgia) markankir mä carcelan llawintata uñjasipjjäna. Ukampis guerra tukuyjjepan taqe kunatwa librëjjapjjäna.

13 Carcelan llawintatäpkchïna ukasa, uka jilatanakajj Diosan arunakapar istʼasipkakïnwa. ¿Kunjamatsa uk yattanjja? Estados Unidos markan presidenteparojj mä cartwa qellqapjjäna, ukansti carcelat mistuñwa mayipjjäna. Akham sapjjänwa: ‘Jaqe masiru jiwayañajj jan waliwa sasaw Bibliajj qhanañchi, Diosan mä serviripatï uk luraspa ukhajja, Diosampejj janiw suma uñjatäkaspati, jan mayampitakiw jiwarakispa. Ukatwa jaqe masinakajar jan jiwayapkti’ sasa. Uka arunakampi presidenter qellqasajja, ¡jan ajjsartʼirïpjjatapwa uñachtʼayapjjäna! Cheqas uka jilatanakajj Jehová Diosan munañaparjam sarnaqañwa amtapjjäna.

DIOSAN MARKAPAJJ JACHʼA BABILONIAT QHESPIYATAWA

14. Kunanakas 1914 marat 1919 mara qalltakamajj pasäna uk qhanañchtʼam.

14 Malaquías 3:1-3 (liytʼañataki) qellqatajja, kunanakatï Bibliat Yatjjatirinakarojj 1914 marat 1919 mara qalltakamajj paskäna ukwa qhanañchi. ‘Taqe chʼamani Jehová Diosajja’, ‘suma arustʼäwi apaniri’ Jesucristompiw ‘Leví triburu’, mä arunjja, ajllit cristianonakar uñjir jutapjjäna. Ukatsti, Jehová Diosajj jupanakaruw cheqañchäna ukhamarak qʼomachäna, ukhamatwa ajllit cristianonakajj mä luräwi katoqañatak wakichtʼatäjjapjjäna. 1919 maranjja, Jesusajj jupanakar ‘amuyasiri cheqapa uywatatwa’ uttʼayäna, ukhat aksaruw jupanakajj Diosan markapar sarayasipki ukhamarak yatichasipki (Mat. 24:45, MT). Ukhamatwa Diosan servirinakapajj ¡Jachʼa Babiloniat mistjjapjjäna! Ukatsti Diosajj kunsa servirinakapat suyi uksa jukʼampiw yatjjatapjje, ukhamatwa Jupar jukʼamp munasipjje. Ukham bendición katoqasajj wal kusisipjje. [1]

15. Jachʼa Babiloniat jiwasar qhespiyatapatjja, ¿kunjamsa Diosar yuspärsna?

15 Kʼari religionan yatichäwipatwa Jehová Diosajj qhespiyistu, ukham qhespiyatapat wal kusistanjja. Supayajj cheqa yupaychäwi janiw chhaqtayawaykiti. Amtapuniñäni, Jehová Diosajj janiw taqe jaqenakan chhaqapjjañap munkiti, ukatwa kʼari yatichäwinakat qhespiyistu (2 Cor. 6:1). Ukampisa kʼari religionajj suma chuymani walja jaqenakaruw munañaparjam apnaqaski, ukatwa jupanakar yanaptʼañasa. Ukhamasti, nayra maranakan Diosar serviri cristianonakat yateqasipjjañäni, jaqe masisarus Jachʼa Babiloniat mistupjjañapatak yanaptʼapjjarakiñäni.

^ [1] (14 tʼaqa): Judionakajj Babilonia markar apatäpjjänwa, cristianonakasti Dios contra saytʼiri jaqenakampiw jakapjjarakïna, ukanakajj kunansa niya kikpakïpjje ukajj walja toqenakat uñjasi. Ukampisa, judionakajj Babiloniar apatäpkäna ukajja, janiw taqe kunanakatï ajllit cristianonakar paskäna uk sañ munkiti. Ukhamasti, ‘sapa mayajj kun sañsa munpacha’ sasin janiw amuyañasäkiti. Janiw taqejj kikpapunïkiti. Amuytʼañataki, judionakajj 70 maranakaw babilonionakan apnaqatäpjjäna, ukampis cristianonakajj jukʼamp maranakaw Jachʼa Babilonian munañapankapjjäna.