Balifumine mu Mipepele ya Bufi
“Fumenimo muli ena, mwe bantu bandi.”—Ukus. 18:4.
INYIMBO: 101, 93
1. Finshi fyalengele ukuti abantu ba kwa Lesa balesubila ukuti baali no kulubulwa muli Babiloni Mukalamba, kabili mepusho nshi ayo twalayasuka?
MU CIPANDE cafumineko twalisambilile icalengele ukuti Abena Kristu ba cishinka babe muli bunkole muli Babiloni Mukalamba. Lelo icawemeko ca kuti tabali no kutwalilila fye ukuba muli bunkole. Na kuba, amashiwi ya kwa Lesa aya kuti “Fumenimo muli ena, mwe bantu bandi” nga tayakwete ubupilibulo nga ca kuti takwali uwafumine mu mipepele yonse iya bufi. (Belengeni Ukusokolola 18:4.) Tulefwaisha ukwishiba ilyo abantu ba kwa Lesa bafumine muli Babiloni! Lelo tulingile ukubalilapo ukwasuka aya mepusho: Finshi Abasambi ba Baibolo balefwaisha ukucita pa kuti bafuminine muli Babiloni Mukalamba ilyo umwaka wa 1914 ushilafika? Bushe aba bwananyina balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo? Bushe icalengele ukuti aba bwananyina babe muli bunkole muli Babiloni Mukalamba ni co Yehova alefwaya ukubalungika no kubasalapula?
“NAWA BABILONI MUKALAMBA”
2. Ukulingana ne fyo Abasambi ba Baibolo aba kubalilapo baishibe, finshi bacitile pa kuti belayampana ne mipepele ya bufi?
2 Imyaka iingi ilyo Inkondo ya Calo iya Kubalilapo ishilatendeka, ba Charles Taze Russell na abo balebomba nabo balilwike ukuti takwali imipepele nangu imo iyalesambilisha icine ca mu Baibolo. E ico bapingwilepo ukulekelela fye ukwampana ne mipepele yonse iya bufi. Na kuba, Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1879 lwalandile ukwabula ukupita na mu mbali ati: “Tulingile ukulamona amacalici yonse ayaimona ukuti ni nabwinga wa kwa Kristu uwa cishinka lelo ayomfwana ne calo (iciswango) kabili ayatungililwa ne calo ukuti ni yacilende nga fintu amalembo yalanda,” e kutila Babiloni Mukalamba.—Belengeni Ukusokolola 17:1, 2.
3. Finshi Abasambi ba Baibolo bacitile pa kulanga ukuti balishibe ukuti balingile ukufuma mu mipepele ya bufi? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)
3 Ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka balishibe ifyo balingile ukucita. Balishibe ukuti te kuti Lesa alebapaala nga ca kuti batwalilila ukutungilila imipepele ya bufi. E ico Abasambi ba Baibolo abengi balilembele amakalata ya kufuma mu macalici ayo balepepako. Limo balebelenga aya makalata mu macalici ilyo balelongana. Mu macalici yamo tabalesuminisha ukubelenga amakalata ku cintubwingi, e ico aba bwananyina bamo baletuma amakalata kuli bonse abali muli aya macalici. Tabalefwaya ukutwalilila ukwampana na imipepele ya bufi! Nga ni mu myaka ya ku numa, bonse abacitile ifi nga balibepaye. Lelo muli ba 1870 amabuteko mu fyalo ifingi yalilekele ukutungilila sana amacalici. Kanshi abekala calo abengi muli ifi fyalo balikwete ubuntungwa bwa kulanshanya ifya kwa Lesa no kukaana ukwabula umwenso ifyo amacalici yalesambilisha.
4. Bushe abantu ba kwa Lesa balemona shani Babiloni Mukalamba ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo?
4 Abasambi ba Baibolo balishibe ukuti tabalingile ukupelela fye pa kweba balupwa wabo, ifibusa, e lyo na ba mu macalici ukuti balilekele ukwampana ne mipepele ya bufi. Icalo conse calingile ukwishiba ukuti Babiloni Mukalamba ni cilende. E ico ukutendekela mu December mu 1917 ukushinta mu 1918, Abasambi ba Baibolo balibombeshe ukupeela abantu trakiti iyakwete icipande icaleti “Nawa Babiloni,” iyi trakiti yalandile icine pa mipepele ya bufi. Amatrakiti yonse ayo bapeele abantu yali 10,000,000. Ala bashimapepo balifulilwe nga nshi, lelo Abasambi ba Baibolo tabalekele ukubomba umulimo wacindama pantu balefwaisha ukunakila “Lesa ukucila ukunakila abantu.” (Imil. 5:29) Bushe ifi bacitile filelanga finshi? Filelanga fye ukuti ilyo kwali inkondo Abena Kristu abaume na banakashi tabaleya muli bunkole muli Babiloni Mukalamba lelo balefumamo kabili baleyafwa na bambi ukufumamo.
BALI ABACINCILA ILYO KWALI INKONDO YA CALO IYA KUBALILAPO
5. Finshi aba bwananyina bamo balandile ifilanga ukuti abantu ba kwa Lesa bali abacincila sana mu kubila ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo?
5 Kale twaishibe ukuti Yehova alikalipe pa mulandu wa kuti abantu bakwe tabali abacincila mu mulimo wa kubila imbila nsuma ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo. E co twalandile no kutila, e mulandu wine Yehova asuminishishe ukuti abantu bakwe babasende muli bunkole muli Babiloni Mukalamba pa nshita iinono. Lelo pa numa aba bwananyina aba cishinka abalebombela Lesa ilyo kwali inkondo balilondolwele ukuti abantu ba kwa Shikulu bonse balebombesha pa kuti umulimo wa kubila imbila nsuma utwalilile. Kwaliba ifilanga ukuti ifyo balondolwele fya cine. Apo twalishiba bwino ifyacitikile Abasambi ba Baibolo mu nshita ya nkondo, twalyumfwikisha fimo ifyalembwa muli Baibolo.
6, 7. (a) Mafya nshi Abasambi ba Baibolo bakwete ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo? (b) Landeni pa fya kumwenako ifilanga ukuti Abasambi ba Baibolo bali abacincila mu mulimo wa kubila.
6 Icishinka ca kuti Abasambi ba Baibolo abaliko ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo balibombeshe mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Lelo kwena calyafishe ukubomba uyu mulimo pali ilya nshita. Kwali ifintu ifingi ifyalengele ukuti cafye, lelo natulande fye pa fintu fibili. Ica kubalilapo, umulimo uukalamba uwalebombwa pali ilya nshita wa kupeela abantu impapulo ishilanda pali Baibolo. Ilyo abalashi babindile icitabo caleti The Finished Mystery mu kutendeka kwa mwaka wa 1918, calyafishe ku ba bwananyina abengi ukubila imbila nsuma. Pali ilya nshita ninshi tabalaishiba ifya kubila ukubomfya fye Baibolo, bashintilile fye pa citabo ca The Finished Mystery icali kwati e calebalandilako. Ica bubili cikuko ico baleita abati Spanish Influenza icaponene mu 1918. Apo ici cikuko cali fye konse, bakasabankanya balefilwa ukuya mu kubila imbila nsuma. Nangu kwali aya amafya na mafya yambi, Abasambi ba Baibolo bonse balebombesha pa kuti umulimo wa kubila imbila nsuma utwalilile ukubombwa.
Abasambi ba Baibolo balebombesha! (Moneni paragrafu 6 na 7)
7 Mu mwaka wa 1914 Abasambi ba Baibolo abali fye abanono balitambishe abantu ukucila pali 9,000,000 ubunkolanya ubo baleita abati “Photo-Drama of Creation.” Muli ubu bunkolanya mwali ifikope ifyalesela ne fiunda kabili balebomfya amaslaidi. Ubu bunkolanya bwalelanga ifyo cali pa kutendeka ukushinta fye na lintu Kristu akaleka ukuteka. Ubu bunkolanya bwalilengele abantu abengi baumfwa imbila nsuma. Impendwa ya bantu abatambile ubu ubunkolanya mu 1914 yalicila pa mpendwa ya bakasabankanya ba Bufumu muno nshiku! Lipoti yalangile no kuti mu 1916 abantu 809,393 e balesangwa ku kulongana mu United States, kabili mu 1918 impendwa yafikile kuli 949,444. Ala Abasambi ba Baibolo balebombesha!
8. Finshi bamunyinefwe abaletungulula balecita pa kupekanishisha aba bwananyina ifya kulya fya ku mupashi ilyo kwali inkondo ya calo iya kubalilapo?
8 Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo, bamunyinefwe abaletungulula balebombesha pa kupekanishisha Abasambi ba Baibolo abali mu ncende ishalekanalekana ifya kulya fya ku mupashi no kubakoselesha. Ifi balecita fyalikoseshe aba bwananyina ica kuti balitwalilile ukubila imbila nsuma. Ba Richard H. Barber abali pa baletungulula batile: “Twalibombeshe ica kuti bakangalila abenda bamo balitwalilile ukubomba umulimo wabo no Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalitwalilile ukufuma kabili twalelutuma na ku Canada nangu ca kuti ubuteko bwalibindile ulu lupapulo. Naletumina aba bwananyina icitabo icinono ica The Finished Mystery abo ubuteko bwapokele impapulo. Munyinefwe Rutherford alitwebele ukuti tupekanye ukulongana kwa citungu mu misumba iyalekanalekana iya ku masamba ya United States no kutuma bakalanda aba kukoselesha aba bwananyina.”
BALINGILE UKWALUKAKO MULI FIMO
9. (a) Mulandu nshi abantu ba kwa Lesa balingile ukulungikwa no kubasalapulwa ukutula mu 1914 ukushinta mu 1919? (b) Nangu ca kuti balingile ukulungikwa, cinshi ico twingalandila ukuti tabakalifye Yehova?
9 Te fyonse ifyo Abasambi ba Baibolo balecita ukutula mu 1914 ukushinta mu 1919 ifyalingene na ifyo amashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula yalanda. Nangu ca kuti bali aba cishinka, aba bwananyina tabaishibe bwino umo calolele ukulanakila amabuteko. (Rom. 13:1) E calengele ukuti limo balelwako inkondo. Ku ca kumwenako, ilyo kateka wa ku United States afumishe icipope ca kuti pa 30 May 1918 bwali no kuba ubushiku bwa kupepela umutende, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalikoseleshe Abasambi ba Baibolo ukuti nabo bakapepele umutende mu calo. Bamunyinefwe bamo balisangwile ne ndalama ku kutungilila inkondo kabili bamo balile na ku kulwa inkondo. Na lyo line, te kuti cibe bwino ukulanda ukuti icalengele Abasambi ba Baibolo babe muli bunkole muli Babiloni Mukalamba ni co balingile ukulungikwa no kusalapulwa. Na kuba, balishibe ukutila balingile ukuleka ukwampana ne mipepele ya bufi kabili ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo ninshi Abasambi ba Baibolo balileka ukwampana sana ne mipepele ya bufi.—Belengeni Luka 12:47, 48.
10. Finshi Abasambi ba Baibolo bakeene ukucita ifilanga ukuti balicindike ubumi?
10 Nangu ca kuti tabaishibe bwino bwino ifyo cipilibula ukukanaitumpa mu fya calo nga fintu twaishiba muno nshiku, Abasambi ba Baibolo balishibe ukuti, Baibolo yalilesha ukwipaya. Kanshi na ba bwananyina abanono abalelwako inkondo tabaleipaya abantu. Bamo abalekaana ukwipaya abantu balebabika ku ntanshi pa kuti babepaye.
11. Finshi abalashi ba buteko bacitile ilyo Abasambi ba Baibolo balekaana ukulwa inkondo?
11 Satana Kaseebanya tatemenwe ukuti bamunyinefwe abalelwako inkondo tabaleipaya abantu. E ico atendeke ‘ukucululusha abantu ku fipope fya mafunde.’ (Amalu. 94:20) Uwali inkonkani ya mukalamba wa bashilika mu calo ca United States James Franklin Bell aebele munyinefwe J. F. Rutherford na munyinefwe W. E. Van Amburgh ukuti icipani cilolekesha pa filye muli ici calo calefwaya ukubikako ifunde lya kuti umuntu nga akaana ukulwako inkondo alingile ukwipaiwa. Na kuba, abo alelandapo Basambi ba Baibolo. Uyu umushilika alikalipe no kweba munyinefwe Rutherford ati “Ili ifunde talyapangilwe pantu [kateka wa calo ca America] Wilson alikeene, lelo natwishiba ifya kucita, kabili tukamukanda!”
12, 13. (a) Mulandu nshi bamunyinefwe 8 abaletungulula umulimo babapingwilile ukukakwa pa myaka iingi? (b) Bushe filya babakakile fyalilengele baleka ukumfwila Yehova? Londololeni.
12 Abalashi ba buteko balicitile ifyo bapangile. Bamunyinefwe abaletungulula e kutila ba Rutherford, ba Van Amburgh na bambi 6 balibekete. Ilyo kapingula alepingula umulandu wabo atile: “Ubufi ubo aba bantu balesabankanya na bubipa ukucila ne fyabipa ifyo ibumba lya bashilika abena Germany lilecita. . . Ifyo balecita filelenga abantu balatwishika bonse abasungilila umutende ne cipani ca bashilika kabili balesuusha na bashimapepo ba macalici yonse. Kanshi balingile ukukandwa sana.” (Faith on the March, by A. H. Macmillan, ibu. 99) Na cine balibakandile. Aba bamunyinefwe 8 babapingwile ukukakwa pa myaka iingi mu cifungo ca mu musumba wa Atlanta, mu citungu ca Georgia. Lelo ilyo inkondo yapwile, balibakakwile kabili ne milandu iyo babapeele yalipwile.
13 Na lintu aba bamunyinefwe bali mu cifungo balitwalilile ukukonka ifilanda Amalembo. Ku ca kumwenako, muli kalata balembeele kateka wa United States iya kupapata ukuti bababwesesheko imyaka, balembele abati: “Mu Malembo Shikulu alanda ati, ‘Wilaipaya,’ e ico onse uwaba mu cilonganino ca [Abasambi ba Baibolo] uushikonka ifyo Shikulu afwaya, Lesa te kuti amupaale kabili akonaulwa. Kanshi bonse ababa muli ici cilonganino te kuti basumine ukwipaya abantu.” Ukwabula no kutwishika aya amashiwi yalelanga fye ukuti bali abashipa kabili balefwaya ukutwalilila ukuba aba cishinka!
BASUKA BALUBUKA!
14. Bomfyeni Amalembo pa kulondolola ifyacitike ukutendeka mu 1914 ukushita mu 1919.
14 Amashiwi ayaba pali Malaki 3:1-3 (Belengeni) yalanda pa fyali no kucitika ukutula mu 1914 ukushinta mu 1919. Muli iyi myaka abasubwa “abana ba kwa Lebi” bali no kusangululwa. Pali ilya nshita Yehova Lesa “Shikulu wa cine,” na Yesu Kristu “inkombe ya cipangano,” balishile mu kuceeceeta abalebombela mwi tempele lya mampalanya. Pa numa ya kubasalapula no kubasangulula, abantu ba kwa Yehova baliipekenye ukubomba umulimo na umbi uo ali no kubapeela. Mu 1919 Yesu alisontele “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukuti alepekanishisha aba mu ng’anda yakwe ifya kulya fya ku mupashi. (Mat. 24:45) Abantu ba kwa Lesa nomba balilubwike muli Babiloni Mukalamba. Ukutula ulya mwaka abantu ba kwa Lesa balitwalilila ukwishibilapo na fimbi pa fyo Lesa afwaya kabili balitwalilila ukutemwa Shibo wa ku muulu. Ala balatasha nga nshi pali ili ipaalo! [1]
15. Bushe ifi twalubulwa muli Babiloni Mukalamba fifwile ukulenga twalacita finshi?
15 Ala tulatasha nga nshi Yehova pa kutulubula muli Babiloni Mukalamba! Satana alifilwa ukulofya ukupepa kwa cine. Lelo tatulingile ukulaba icalengele ukuti Yehova atulubule. (2 Kor. 6:1) Abantu abengi ababa mu mipepele ya bufi balafwaya ukwishiba icine. Tufwile ukubafwa no kubatungulula. E ico natulebombesha pa kuti tubafwe ukufuma muli Babiloni Mukalamba. Nga tulecita ifi ninshi tulepashanya aba bwananyina abali ne cishinka.
^ [1] (paragrafu 14) Ifyacitikile abaYuda abo basendele muli bunkole ku Babiloni pa myaka 70 fyalipalana ne fyacitikile Abena Kristu ilyo ubusangu bwatendeke. Lelo filya abaYuda babasendele muli bunkole tafyaleimininako ifyali no kucitikila Abena Kristu. Mulandu nshi twalandila ifi? Pantu abaYuda bali muli bunkole pa myaka 70 lelo Abena Kristu bali muli bunkole ukucila pa myaka 70. Kanshi tatufwile ukulamona ukuti fyonse ifyacitikile abaYuda fyaleimininako ifyali no kucitikila Abena Kristu abasubwa ilyo umwaka wa 1919 ushilafika.
