1. Mun na Ala sagokɛlaw jigi tun b’a la ko u bena hɔɔrɔnya ka bɔ Babilonɛba kɔnɔ? An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ?

BAROKUN tɛmɛnin na, an y’a ye cogo min na kerecɛn kantigiw kɛra Babilonɛba ka jɔɔnw ye. Kibaro diiman lo k’a lɔn ko u tun tɛna to o jɔnya la fɔɔ abada. Ala ye cikan di ko: “Ne ka mɔgɔw, a’ ye bɔ Babilonɛ.” Kuun tun tɛna kɛ o cikan na, ni mɔgɔ si tun tɛ se k’a mabɔ ngalon diinanw ka jɛnkulu la abada (Yirali 18:4 Kalan). An kɔrɔtɔnin lo k’a lɔn tuma min na Ala sagokɛlaw hɔɔrɔnyara pewu ka bɔ Babilonɛba kɔnɔ! Nka, an ka ɲiningali nunu jaabili ɲini fɔlɔ: Ka kɔn saan 1914 ɲɛ, Bibulu Kalandenw tun cɛsirinin lo ka mun lo kɛ Babilonɛba koo la? Duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ tuma na, balimaw tun jijanin lo cogo di waajuli baara la? Yala Ala sagokɛlaw tun be jɔnya la Babilonɛba kɔnɔ sabu Ala tun ka kan k’u kolo ani k’u bila sira ɲuman kan wa?

2. Bibulu Kalanden fɔlɔw ye min faamu Babilonɛba koo la, o y’u lasun ka mun lo kɛ?

² Charles Taze Russell n’a tɔɲɔgɔnw y’a faamu ko kerecɛn tɔgɔtigiw ka kalanw tun bɛnnin tɛ Bibulu ka fɔta ma.  U y’o faamu saan caaman ka kɔn duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ ɲɛ. O lo kama, u y’a latigɛ k’u mabɔ ngalon diinan na. Saan 1879 la, novanburukalo ka Kɔrɔsili Sangaso y’a fɔ ka gwɛ ko: “Legilizi dɔw b’a fɔ daa la ko u ye Krista ka kɔɲɔmuso kantigi ye k’a sɔrɔ u be jɛn ni duniɲa ka gofɛrɛnɛmanw ye ka koow kɛ ani u be gofɛrɛnɛmanw lafasa. An ka ɲi ka jalaki ben u kan ani k’u jati i ko kakalamuso.” Bibulu be Babilonɛba weele o cogo lo la.—Yirali 17:1, 2 kalan.

3. Bibulu Kalandenw y’a yira cogo di k’u y’a faamu k’u ka kan k’u mabɔ ngalon diinan na? ( Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

³ Cɛɛw ni muso minw tun be siran Ala ɲɛ, olu tun b’a lɔn u ka ɲi ka min kɛ. U tɛ se ka Ala ka duga sɔrɔ n’u tora ka ngalon diinan ka jɛnkuluw dɛmɛ. O kama, Bibulu Kalanden caaman ye lɛtɛrɛw sɛbɛ u ka legiliziw ma walisa u k’u tɔgɔ bɔ o legiliziw ka sɛbɛw kɔnɔ. Tuma dɔw la, u tun b’o lɛtɛrɛw kalan legilizi kɔnɔ jama ɲɛfɛ. Yɔrɔ minw na o tun daganin tɛ, dɔw tun b’o lɛtɛrɛw ci legilizidenw bɛɛ ma. U tun t’a fɛ ka jɛn ni ngalon diinan ye koo si la! Saan tɛmɛninw na, n’u tun y’o koo ɲɔgɔn kɛ yɔrɔ dɔw la, o tun be se k’u niin bila farati la. Nka saan 1870 wagati la, gofɛrɛnɛmanw tun tɛ legiliziw dɛmɛna tugun. O kama, mɔgɔw tun tɛ siran tugun ko faamanw bena u ɲangi. U tun be se ka baro kɛ diinankow la u sago la ani ka legilizi ka lannakow sɔsɔ jama ɲɛfɛ.

4. Kɛlɛba fɔlɔ wagati la, Ala sagokɛlaw tun be Babilonɛba jaati cogo di?

⁴ Bibulu Kalandenw y’a fɔ u lɔnbagaw, u teriw ani legilizidenw ye k’olu ma sɔn ngalon diinan ka kalanw ma. Nka, o kalandenw y’a faamu ko o dama tɛ bɔri kɛ. Duniɲa kuru bɛɛ tun ka kan k’a faamu ko Babilonɛba be i n’a fɔ kakalamuso. O kama, k’a ta saan 1917 desanburukalo la ka taga se saan 1918 daminɛ na, Bibulu Kalanden waa damanin ye sɛbɛnin deen miliyɔn tan tilan tilan ni kisɛya ye. O sɛbɛnin kuun ko: “La chute de Babylone” (Babilonɛba benna). O sɛbɛnin kɔnɔ, u y’u jaa gwɛlɛya ka tiɲɛn fɔ Babilonɛba koo la. A tɛ bari an na k’a ye k’o ye legilizi kuntigiw kɔnɔ gwan. Nka o baara tun kɔrɔtanin lo minkɛ, Bibulu Kalandenw tora k’o kɛ ni jagwɛlɛya ye. U tun jijanin lo ka “Ala kan minɛ ka tɛmɛn mɔgɔw ta kan.” (Kɛw. 5:29 Bible senuma). O be mun lo yira? O b’a yira ko kerecɛnw ka jɔnya ma daminɛ Babilonɛba kɔnɔ duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ wagati la. Nka u tun be u seen bɔra ngalon diinan na le. U tun be mɔgɔw dɛmɛna fana k’o kɛ.

5. Seereya juman lo b’a yira ko balimaw tun kisɛyanin lo duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ wagati la?

⁵ Saan tɛmɛninw na, an tun b’a miiri ko Jehova tun dimina a sagokɛlaw kɔrɔ sabu u tun kisɛyanin tɛ waajuli baara la duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ wagati la. O lo kosɔn an tun b’a fɔ ko Jehova y’a to u tagara jɔnya la Babilonɛba kɔnɔ wagati dɔɔni kɔnɔ. Nka kɔfɛ, balima kantigi dɔw y’a yira ka gwɛ ko Jehova sagokɛlaw jɛnkulu tun b’u seko kɛra waajuli baara la. O balimaw ye baara kɛ Jehova ye saan 1914-1918 wagati la. U ye min fɔ, dalilu barikaman dɔ b’o yira. An ye faamuyali ɲuman sɔrɔ Jehova sagokɛlaw ka koo tɛmɛninw na. O lo y’a to an sera ka Bibulu ka koo dɔw faamu ka ɲɛ.

6, 7. a) Gwɛlɛya jumanw lo tun be Bibulu Kalandenw kan kɛlɛba fɔlɔ wagati la? b) Mun lo b’a yira ko Bibulu Kalandenw tun kisɛyanin lo?

 ⁶ Tiɲɛn na, kɛlɛba fɔlɔ wagati la (1914-1918), Bibulu Kalandenw ye waajuli kɛ bɛrɛbɛrɛ. Koo caaman y’a to a tun man nɔgɔ u fɛ k’o kɛ. An ka koo fila lajɛ. A fɔlɔ, an balimaw tun t’a lɔn waajuli be kɛ cogo min na ni Bibulu dɔrɔn ye. U tun be deli ka gafew lo tilan tilan ani k’a to mɔgɔw k’o gafew kalan ani ka Bibulu ka kalanw faamu u yɛrɛ ma. Saan 1918 daminɛ na, faamanw ye bali sigi gafe nin kan: “Le mystère accompli.” O kama, a tun ka gwɛlɛ balimaw fɛ ka waajuli kɛ sabu an ka waajuli baara faan jɔnjɔn tun ye ka sɛbɛw tilan tilan. A filanan, saan 1918 la, fɔɲɔbana dɔ (grippe espagnole) daminɛ na. O bana jugu tun be yɛlɛma joona joona mɔgɔw la. O lo y’a to a tun ka gwɛlɛ balimaw fɛ ka taga duguw ni duguw la ka waajuli kɛ. O koow ni gwɛlɛya wɛrɛw bɛɛ n’a ta, Bibulu Kalandenw y’u seko bɛɛ kɛ waajuli baara la.

⁷ Saan 1914 la, Bibulu Kalandenw tun ye mɔgɔ damanin ye. Olu ye filimu nin yira mɔgɔ 9 000 000 ni kɔ la: “Photo-Drame de la Création.” O filimu tun ye fotow lo ye minw tun be yira ka tugu tugu ɲɔgɔn kɔ ani kumakanw ni mankanw tun be mɛn. A tun be adamadenw ka maana lakali k’a ta u dantuma na fɔɔ ka ta se Yezu ka saan waa kelen mara laban na. O tun ye kooba ye o wagati la! Miiri k’a filɛ: mɔgɔ hakɛ min y’o filimu filɛ saan 1914 la, u tun ka ca ni weleweledalaw hakɛ ye bi! Rapɔɔriw b’a yira ko saan 1916 la, mɔgɔ 809 393 tun tagara an ka lajɛnw na Etazini jamana na. Saan 1918 la, dɔ farala u hakɛ kan. O kɛra mɔgɔ 949 444 ye. Bibulu Kalandenw tun kisɛyanin lo yɛrɛ le!

8. An balimaw ka Alako wasara cogo di kɛlɛba fɔlɔ wagati la?

⁸ Bibulu Kalanden minw tun jɛnsɛnna kɛlɛba fɔlɔ wagati la, jijaliba kɛra walisa ka sɛbɛ kalantaw labɛn u ye ani k’u jija. O gafew ye an balimaw ka limaniya sabati walisa u ka waajuli kɛ. Balimacɛ Richard H. Barber tun kisɛyanin lo o wagati la. A ko: “An sera k’a kɛ kɔrɔsibaga tagamakɛla damanin tora  ka taga bɔ balimaw ye ani an tora ka Kɔrɔsili Sangaso jɛnsɛn. An sera k’o kɛ hali Kanada jamana na, yɔrɔ min na bali tun sigira an ka baara la. Faamanw tun ye an teri dɔw ka gafe nin bɔsi u la: ‘Le mystère accompli.’ Nɛɛma tun lo ne fɛ k’o gafe fitininmanw ci u ma. Balimacɛ Rutherford y’a ɲini an fɛ ko an ka lajɛnbaw kɛ Etazini tileben fan fɛ, dugu caaman na ani ko an ka kalankɛlaw ci ka taga an teriw jija kosɔbɛ.”

9. a) Saan 1914-1919 tuma na, mun na Ala sagokɛlaw mako tun b’a la Ala k’u kolo ani k’u bila sira ɲuman kan? b) Hali n’u mako tun be kololi la, o tun tɛ mun lo yira?

⁹ Saan 1914-1919 wagati la, Bibulu Kalandenw ka kɛtaw bɛɛ tun bɛnnin tɛ ni Bibulu ka fɔta ye. Tiɲɛn lo ko balimaw tun be koow kɛ ni kɔnɔgwɛ ye. Nka, u tun m’a faamu a kɔrɔ ye min ye ka kolo faamanw ye (Ɔrɔm. 13:1). O lo kama, Bibulu Kalandenw jɛnkulu tun m’u seen bɔ pewu duniɲa ka kɛlɛkow la. Ɲɛyirali fɛ, Etazini ka peresidan tun y’a ɲini mɔgɔw fɛ ko u ka delili kɛ saan 1918, mɛkalo tile 30nan loon na walisa hɛɛrɛ ka kɛ. Kɔrɔsili Sangaso ye Bibulu Kalandenw jija k’olu fana ka delili kɛ. Balima dɔw ye wari di ka dɛmɛ don kɛlɛkow la. U dɔw yɛrɛ tagara kɛlɛkɛyɔrɔw la ni marifaw ani muruw ye. Nka, a bɛnnin tɛ an k’a fɔ ko komi Ala tun ka kan ka Bibulu Kalandenw kolo ani k’u bila sira ɲuman kan, o lo kama u tun tagara jɔnya la Babilonɛba kɔnɔ. Nka, u y’a faamu le ko u ka kan k’u mabɔ ngalon diinan na. Duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ wagati la, a tun tora dɔɔni u b’u yɛrɛ mabɔ Babilonɛba la pewu.—Luka 12:47, 48 kalan.

10. Bibulu Kalandenw banna ka mun lo kɛ sabu u tun b’a lɔn ko mɔgɔ niin ye fɛɛn senuman ye?

¹⁰ Bibulu Kalandenw tun t’a faamu a kɔrɔ tun ye min ye k’u seen bɔ duniɲa ka kɛlɛkow la i ko an b’a faamu cogo min na bi. Nka, u tun b’a lɔn ko Bibulu kɔnɔ, a tun daganin tɛ ka mɔgɔ faga. O kama, balima minw tagara kɛlɛkɛyɔrɔw la kɛlɛba fɔlɔ wagati la, u banna pewu ka mɔgɔw faga. Komi balimaw banna ka mɔgɔ faga, u y’u bila yɔrɔ min na kɛlɛ tun ka fari walisa u k’u faga.

11. Faamanw ye mun lo kɛ sabu Bibulu Kalandenw banna ka kɛlɛ kɛ?

¹¹ Hali n’an balimaw tun ma koo dɔw faamu kɛlɛko la, u banna ka kɛlɛ kɛ. Siga t’a la, o ye Sutana dimi kosɔbɛ. O kama, Sutana ye “tilenbaliya kow kɛ sariya tɔgɔ la.” (Zab. 94:20, Bible senuma). Ameriki ka sɔrɔdasiw jɛnkulu ɲɛmɔgɔ dɔ James Franklin Bell y’a fɔ balimacɛ Rutherford ani balimacɛ Van Amburgh ye ko Etazini ka kititigɛso b’a fɛ ka sariya kura dɔ sigi sen kan. O sariya sababu fɛ, u bena se ka saya jalaki ben mɔgɔw kan minw be ban ka mɔgɔ faga kɛlɛkɛyɔrɔ la. A tun kaan be Bibulu Kalandenw lo ma tigitigi. James Franklin Bell dimininba y’a fɔ Rutherford ye ko: “O sariya ma se ka sigi sen kan sabu peresidan Wilson ma sɔn. Nka, an b’a lɔn an be se k’aw sɔrɔ cogo min na. Aw bena a ye!”

12, 13. a) Mun na u ye jalaki ben an balimacɛ seegi kan ko u ka ɲi ka saan caaman kɛ kaso la? b) O balimaw tun jijanin lo ka kantigiya kɛ Jehova ye kaso la wa? A ɲɛfɔ.

¹² Kɔfɛ, faamanw ye fɛɛrɛ wɛrɛ sɔrɔ walisa ka Bibulu Kalandenw ɲangi. Balimacɛ Rutherford, Van Amburgh ani balimacɛ wɔɔrɔ minɛna ka don kaso la. O balimacɛw tun ye Sosiyete Watch Tower ka lasigidenw ye. Kititigɛla tun be kiti  tigɛra u kan tuma min na, a y’a fɔ ko: “Cɛɛ nunu be diinan jɛnkulu min kɔnɔ, o ka fari ni Alemaɲi ka sɔrɔdasi jɛnkulu. U ye gofɛrɛnɛman ani sɔrɔdasi jɛnkuluw sɔsɔ. Nka, u ma dan o ma, u yɛrɛ ye legilizi kuntigiw bɛɛ kɔrɔfɔ. O kama, u ka ɲi ka ɲangi kosɔbɛ.” (La foi en marche [angl.], A. Macmillan, ɲɛɛ 99). Tiɲɛn na, u y’o balimaw ɲangi. U ye kiti tigɛ o Bibulu Kalanden mɔgɔ seegi kan ko u ka ɲi ka saan caaman kɛ kaso la Atlanta, Etazini. Nka, duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ bannin kɔ, u y’u bɔ kaso la ani ka jalaki bɔ u kan.

¹³ Hali k’u to kaso la, o cɛɛ seegi y’u jija ka Bibulu ka sariya labato ka kɛɲɛ n’u ka faamuyali ye. U ye lɛtɛrɛ dɔ sɛbɛ Etazini ka peresidan ma ko a ka makari olu la. U y’a sɛbɛ ko: “Ala y’a fɔ Bibulu kɔnɔ ko an man ɲi ka mɔgɔ faga. O kama, Bibulu Kalanden min y’a yɛrɛ kuun di Ala ma, n’a sɔnna k’o sariya tiɲɛ, o be se k’a to a koo tɛ diya Ala ye tugun. O yɛrɛ be se k’a to a be halaki pewu. O lo kama, an ka jɛnkuludenw tɛ sɔn ka mɔgɔ faga kɛlɛ la.” O ye jagwɛlɛya kumaw ye dɛ! Siga t’a la, o balimacɛw tun t’a fɛ k’u ka kantigiya tiɲɛ cogo si la!

14. Basigi Bibulu kan k’a ɲɛfɔ fɛɛn min kɛra saan 1914-1919 la.

¹⁴ Malasi 3:1-3 b’a ɲɛfɔ fɛɛn min kɛra saan 1914 la ka taga se saan 1919 daminɛ na (o vɛrise kalan). O tuma na, kerecɛn mɔlenw, o minw ye “Levi kɔmɔgɔw” ye, olu tun bena saniya. Jehova ni Yezu Krista tun nana Ala batosoba kɔnɔ walisa ka Ala sagokɛlaw sɛgɛsɛgɛ. O vɛrise kɔnɔ, “Matigi min yɔrɔ” be ɲinina, o ye Jehova Ala ye. “Ciden min bena jɛnɲɔgɔnya koo fɔ,” o ye Yezu Krista ye. Jehova y’a sagokɛlaw kolo. O kɔ le, u tun saniyara ani u tun labɛnna kunkanbaara wɛrɛ kama. Saan 1919 la, Yezu ye “jɔnkɛ dannamɔgɔ hakiliman” sigi walisa a ka Ala sagokɛlaw ɲɛminɛ ani k’u kalan (Mat. 24:45, Bible senuma). Ala sagokɛlaw tun hɔɔrɔnyara sisan ka bɔ Babilonɛba kɔnɔ. Kabi o tuma na, Jehova ye nɛɛma kɛ a sagokɛlaw ye. U tora k’a sagonata faamu bɛrɛbɛrɛ ani dɔ tora ka fara u ka kanuya kan Ala koo la. U tun be u sankolola Faa waleɲuman lɔn kosɔbɛ o kosɔn! ^[1]

15. An hɔɔrɔnyara ka bɔ Babilonɛba la minkɛ, o ka ɲi ka mun lo kɛ an na?

¹⁵ Ninsɔndiyaba tun lo kerecɛnw fɛ ka bɔ jɔnya la Babilonɛba kɔnɔ! Sutana ka nanbarakow bɛɛ n’a ta, a ma se ka kerecɛn sɔbɛw tunu ka bɔ dugukolo kan. Nka, Jehova y’an hɔɔrɔnya fɛɛn min kama, an man kan ka ɲinɛ o kɔ (2 Kor. 6:1). Mɔgɔ kɔnɔgwɛ miliyɔn caaman bele ye ngalon diinan ka jɔɔnw ye. U mako b’a la an ka sira ɲuman yira u la. O kama, an k’an seko bɛɛ kɛ k’u dɛmɛ u ka hɔɔrɔnya ka bɔ ngalon diinan na. O cogo la, an balima minw ye ɲɛnamaya kɛ saan kɛmɛkulu tɛmɛnin na, an bena olu ladegi!