1. Apay a namnamaen ti ili ti Dios a mawayawayaanda manipud iti Babilonia a Dakkel, ken ania dagiti saludsod nga usigentayo?

ITI napalabas nga artikulo, naammuantayo no kasano a kinautibo ti Babilonia dagiti matalek a Kristiano. Ngem makaparagsak ta saan a nagtultuloy a kasta ti kasasaadda. Awanen ti serserbi ti bilin ti Dios a “Rummuarkayo kenkuana, tattaok” no saanda a makalapsut iti impluensia ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. (Basaen ti Apocalipsis 18:4.) Magagarantayo a mangammo no kaano a naan-anay a nakalapsut ti ili ti Dios iti panangtengngel ti Babilonia! Ngem sungbatantayo nga umuna dagitoy a saludsod: Ania ti takder dagiti Estudiante ti Biblia sakbay ti 1914 mainaig iti Babilonia a Dakkel? Kasano idi ti karegta dagiti kakabsattayo iti trabaho a panangasaba bayat ti Gubat Sangalubongan I? Adda kadi pakainaigan ti pannakailinteg ken pannakadisiplinada iti pannakakautiboda iti Babilonia?

2. Ania ti takder dagiti Estudiante ti Biblia mainaig iti palso a relihion sigun iti naawatanda?

² Pinullo a tawen sakbay ti Gubat Sangalubongan I, naammuan ni Charles Taze Russell ken ti kakaduana a saan nga isursuro  ti Kakristianuan ti kinapudno. Gapuna, inkeddengda ti sumina iti palso a relihion sigun iti naawatanda. Idi Nobiembre 1879, prangka nga imbaga ti Zion’s Watch Tower ti naibatay iti Biblia a takderda. Kunana: “Tunggal simbaan nga agkunkuna a nadalus a birhen a naiyasawa ken Kristo, ngem iti kinapudnona naikaykaysa ken supsuportaran ti lubong (animal) masapul a kondenarentayo kas maysa a balangkantis a simbaan,” kas pangtukoy ti Kasuratan iti Babilonia a Dakkel.—Basaen ti Apocalipsis 17:1, 2.

3. Ania ti inaramid dagiti Estudiante ti Biblia a mangipakita a naawatanda a masapul a suminada iti palso a relihion? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

³ Ammo dagiti adipen ti Dios ti masapul nga aramidenda. Saanda a manamnama a bendisionan ida ti Dios no agtultuloy a suportaranda dagiti palso a relihion. Gapuna, nagsurat ti adu nga Estudiante ti Biblia tapno suminadan iti dati a relihionda. Imbasa pay dayta ti dadduma iti simbaanda. No saan a mabalin nga ibasa dayta, dadduma ti nagipatulod kadagiti kopia iti amin a miembro ti simbaanda. Saandan a kayat ti makiraman iti palso a relihion! No napasamak dayta sakbay ti 1800’s, mabalin a pakatayanda ti kasta a kinaturedda. Ngem iti maudi a paset ti 1800’s, kimmapuyen ti suporta ti gobierno iti simbaan iti adu a pagilian. Gapu ta awan ti dusa kadagita a pagilian, nawaya dagiti umili nga agsasarita maipapan iti relihion ken mangkontra kadagiti relihion.

4. Bayat ti Gubat Sangalubongan I, ania ti relasion ti ili ti Dios iti Babilonia a Dakkel?

⁴ Nabigbig dagiti Estudiante ti Biblia a saan nga umdas nga ibagada laeng ti takderda mainaig iti palso a relihion kadagiti kabagianda, nadekket a gayyemda, ken miembro ti simbaanda. Masapul a maammuan ti intero a lubong a ti Babilonia a Dakkel ket maysa a narelihiosuan a balangkantis! Maitunos iti dayta, manipud idi Disiembre 1917 ken iti nasapa a paset ti 1918, inwaras ti sumagmamano a ribu nga Estudiante ti Biblia ti 10,000,000 a kopia ti tract a napauluan iti “The Fall of Babylon.” Mabasa iti dayta ti nasakit a pannakaibutaktak ti Kakristianuan. Mapanunotmo la ketdi ti pungtot dagiti padi. Ngem intultuloy latta dagiti Estudiante ti Biblia daytoy nagpateg a trabaho. Desididoda nga agtulnog iti “Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.” (Ara. 5:29) Ania ngarud ti konklusiontayo? Bayat ti gubat, saan a kinautibo ti Babilonia a Dakkel dagiti Kristiano. Kinapudnona, limmapsutda iti dayta ken tinulonganda ti dadduma a mangaramid met iti dayta.

5. Ania ti mangipakita a naregta dagiti kakabsat bayat ti Gubat Sangalubongan I?

⁵ Kadagiti naglabas a tawen, impagaruptayo a saan a naragsakan ni Jehova kadagiti adipenna gapu ta saanda a naregta a nangasaba bayat ti Gubat Sangalubongan I. Kasta ti pannakaawattayo idi gapu ta impalubos ni Jehova nga adipenen ida ti Babilonia a Dakkel iti sumagmamano a tiempo. Ngem inlawlawag idi agangay dagiti matalek a kakabsat a nagserbi iti Dios bayat ti 1914 agingga idi 1918 nga inkagumaan ti kaaduan nga adipen ti Apo ti agtultuloy a mangasaba. Adda natibker nga ebidensia a mangpatalged iti dayta. Gapu ta nalawlawagen a maawatantayo ti pakasaritaantayo, ad-adda a matarusantayon dagiti pasamak a nairekord iti Biblia.

6, 7. (a) Apay a narigatan a mangasaba dagiti Estudiante ti Biblia bayat ti Gubat Sangalubongan I? (b) Ania dagiti pammaneknek a naregta idi dagiti Estudiante ti Biblia?

 ⁶ Kinapudnona, nakaregregta a nangasaba dagiti Estudiante ti Biblia bayat ti Gubat Sangalubongan I (1914-1918). Saan idi a nalaka dayta para kadakuada. Usigentayo ti dua a makagapu. Umuna, ti kangrunaan idi a maaramid ket ti panangiwaras kadagiti literatura a naibatay iti Biblia. Idi nasapa a paset ti 1918, imparit dagiti agtuturay ti pannakaiwaras ti libro a The Finished Mystery isu a marigatan a mangasaba ti adu a kakabsat. Saanda pay idi nga ammo ti mangasaba a Biblia laeng ti usarenda, ken agpampannurayda iti The Finished Mystery nga “agsao” para kadakuada. Maikadua, nagwaras ti Trangkaso Espaniol idi 1918. Gapu ta nagsaknap dayta a makapapatay a sakit, nalapdan ti panangasaba dagiti agibumbunannag iti dadduma a lugar. Ngem inkagumaan latta dagiti Estudiante ti Biblia nga ituloy ti trabahoda.

⁷ Idi laeng 1914, ti bassit a bilang dagiti Estudiante ti Biblia impabuyada ti “Photo-Drama of Creation” iti nasurok a 9,000,000 a tattao. Naawagan idi dayta iti Drama. Maysa daytoy a pannakaipabuya dagiti slide ken motion picture nga addaan iti kompleto a kolor ken uni a mangiladawan iti pakasaritaan ti tao manipud panamarsua agingga iti ngudo ti Sangaribu a Tawen. Nagsayaat dayta a nagapuanan iti daydi a tiempo. Agasem, ad-adu ti nakabuya iti dayta idi 1914 ngem iti bilang dagiti aktibo nga agibumbunannag iti Pagarian iti intero a lubong ita! Kuna pay ti report nga idi 1916, adda 809,393 nga immatender kadagiti gimong idiay United States, ket immabut dayta iti 949,444 idi 1918. Talaga a nakaregregta dagidi nga Estudiante ti Biblia!

8. Kasano a naipaay ti naespirituan a kasapulan dagiti kakabsat bayat ti Gubat Sangalubongan I?

⁸ Bayat ti Gubat Sangalubongan I, naaramid ti amin a pamay-an tapno agtultuloy nga adda naespirituan a taraon ken pammaregta kadagiti naiwarawara nga Estudiante ti Biblia. Dagitoy ti nangpatibker kadagiti kakabsat nga agtultuloy a mangasaba. Malagip ni Richard H. Barber, maysa nga aktibo a kabsat iti dayta a tiempo: “Intultuloymi a sinuportaran ti sumagmamano nga agdaldaliasat a manangaywan  tapno makapagtultuloyda ken tapno agtultuloy a mayimprenta ti The Watch Tower sa ipatulodmi idiay Canada a pakaiparparitanna. Siak idi ti agipatulod iti pocket-size a The Finished Mystery kadagiti kakabsat a nakompiskar dagiti kopiada. Kiniddaw ni Brother Rutherford a mangyeskediulkami iti kombension iti nagduduma a siudad iti makinlaud a paset ti United States ken mangibaonkami kadagiti agpalawag a mangparegta kadagiti kakabsat.”

9. (a) Apay a masapul a mailinteg ken madisiplina ti ili ti Dios bayat ti 1914 agingga iti 1919? (b) Ania ti saan a kayat a sawen ti pannakadisiplinada?

⁹ Saan nga amin nga inaramid dagiti Estudiante ti Biblia idi 1914 agingga idi 1919 ket maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia. Nupay napasnekda, saan a kanayon nga umiso ti panangmatmat dagiti kakabsat iti panagpasakup kadagiti agtuturay iti gobierno. (Roma 13:1) Kas grupo, saanda a kanayon a neutral no maipapan iti pannakipaset iti gubat. Kas pagarigan, idi imbilin ti presidente ti United States a ti Mayo 30, 1918 ket aldaw a panangikararag iti talna, imparegta ti The Watch Tower a makiraman dagiti Estudiante ti Biblia. Dadduma a kakabsat ti nangted iti pinansial a suporta para iti gubat, ken nagiggem pay ketdi ti dadduma iti paltog ken bayoneta. Nupay kasta, di umiso nga ibagatayo nga inadipen ti Babilonia a Dakkel dagiti Estudiante ti Biblia gapu ta masapul idi a mailinteg ken madisiplinada. Imbes ketdi, naawatanda a masapul a suminada iti palso a relihion, ket bayat ti Gubat Sangalubongan I, dandanidan makalapsut iti dayta a sangalubongan nga imperio ti relihion.—Basaen ti Lucas 12:47, 48.

10. Ania ti takder dagiti Estudiante ti Biblia maipapan iti kinasagrado ti biag?

¹⁰ Nupay saan a kas ita ti kalawag ti pannakaawatda iti panagbalin a neutral kas Kristiano, ammo dagiti Estudiante ti Biblia ti maysa a banag: Iparit ti Biblia ti panangpapatay. Gapu iti dayta, uray dagiti kakabsat a nagiggem iti armas ken nakiraman iti Gubat Sangalubongan I, saanda nga inusar dagiti armasda a mangpapatay. Dagidi nagkedked a pumatay naibaonda iti paggugubatan tapno matayda.

11. Ania ti reaksion dagiti opisial ti gobierno iti naibatay iti Biblia a takder dagiti Estudiante ti Biblia mainaig iti gubat?

¹¹ Nakapungtot ti Diablo iti takder dagiti kakabsat mainaig iti gubat nupay saanda idi unay a maawatan dayta. Gapuna, nangaramid ni Satanas iti “riribuk babaen iti bilin,” wenno mainaig iti linteg. (Sal. 94:20) Imbaga ni Major-General James Franklin Bell a miembro ti U.S. Army kada Brother J. F. Rutherford ken Brother W. E. Van Amburgh a nangipasa iti linteg ti U.S. Department of Justice iti Kongreso a mangibilin a masentensiaan iti ipapatay dagiti saan a makigubat. Dagiti Estudiante ti Biblia ti tuktukoyenna. Makapungpungtot nga imbaga ni General Bell ken Brother Rutherford: “Saan nga inaprobaran ni Wilson [presidente idi ti U.S.] dayta a linteg; ngem ammomi no kasano a dusaendakayo, ket talaga nga aramidenmi dayta!”

12, 13. (a) Apay a nasentensiaan ti walo a kakabsat iti napaut a pannakaibalud? (b) Napukaw kadi ti determinasion dagitoy a kakabsat nga agtulnog ken Jehova gapu iti pannakaibaludda? Ilawlawagmo.

¹² Nagballigi dagiti agtuturay iti dayta a pammutbutengda. Naaresto dagiti pannakabagi ti Watch Tower Society a da Brother Rutherford, Brother Van Amburgh, ken  ti innem a dadduma pay. Idi nasentensiaanda, imbaga ti hues: “Napegpeggad ti narelihiosuan nga ar-aramid dagitoy a lallaki ngem iti grupo dagiti Aleman a soldado . . . Saanda laeng a kinuestionaran dagiti opisial ti Gobierno ken ti militar no di ket imbabainda pay dagiti ministro ti amin a simbaan. Masapul a nadagsen ti dusada.” (Faith on the March, ni A. H. Macmillan, p. 99) Kasta ti napasamak. Nasentensiaan ti walo nga Estudiante ti Biblia iti napaut a pannakaibalud idiay Atlanta, Georgia. Ngem idi nagpatingga ti gubat, nawayawayaan ken naabsueltoda.

¹³ Uray idi addada iti pagbaludan, situtured a tinakderan ti walo a kakabsat ti patpatienda sigun iti naawatanda iti Kasuratan. Nagpetisionda iti presidente ti United States tapno lumag-an ti dusada. Insuratda: “Naipakaammo ti pagayatan ti Apo iti Kasuratan a ‘Dika mamapatay,’ isu nga asinoman a miembro ti [International Bible Students] Association a dedikado iti Apo a sipapakinakem a mangperdi iti dedikasionna mapukawna ti pabor ti Dios, ken agtungpal pay ketdi dayta iti naan-anay a pannakadadaelna. Isu a saanda a kayat a pagpatinggaen ti biag ti tao.” Talaga a naturedda! Nalawag a saan a kayat dagidiay a kakabsat nga ikompromiso ti pammatida!

14. Sigun iti Kasuratan, ania ti napasamak manipud 1914 agingga iti 1919?

¹⁴ Deskribiren ti Malakias 3:1-3 ti tiempo—manipud 1914 agingga iti nasapa a paset ti 1919—a nadalusan dagiti napulotan nga “annak ni Levi.” (Basaen.) Bayat dayta a tiempo, ni Jehova a Dios, ti “pudno nga Apo,” ken ni Jesu-Kristo, “ti mensahero ti tulag,” sinukimatda dagiti agserserbi iti naespirituan a templo. Idi naipaayen ti kasapulan a disiplina, nakasaganan ti nadalusan nga ili ni Jehova nga umawat iti kanayonan nga annongen. Idi 1919, nadutokan ti “matalek ken masirib nga adipen” a mangipaay iti naespirituan a taraon para iti amin nga adipen ti Dios. (Mat. 24:45) Nawayawayaanen ti ili ti Dios manipud iti impluensia ti Babilonia a Dakkel. Sipud idin, gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasi ni Jehova, lumawlawag ti pannakaawat ti ilina iti pagayatanna ken umun-uneg ti panagayatda iti nailangitan nga Amada. Agyamyamanda unay gapu iti pamendisionna! ^[1]

15. Ania koma ti epekto kadatayo ti pannakawayawayatayo iti Babilonia a Dakkel?

¹⁵ Makaparagsak ta nawayawayaantayo manipud iti panangkautibo ti Babilonia a Dakkel! Napaay ti panangikagumaan ni Satanas a mangpasardeng wenno mangpukaw kadagiti pudno a Kristiano ditoy daga. Ngem ditay koma liplipatan ti panggep no apay a winayawayaannatayo ni Jehova. (2 Cor. 6:1) Nakaad-adu pay ti napudno a tattao a kinautibo ti palso a relihion. Masapul a maipakita kadakuada ti dalan a rummuaranda. Matulongan ken maiturongtayo ida. Ngarud, babaen ti panangikagumaantayo a mangtulad kadagiti kakabsat iti napalabas a sangagasut a tawen, aramidentayo ti amin a kabaelantayo tapno makaruarda iti Babilonia a Dakkel.