1. Uzye i cani icalenzile antu yakwe Leza yataile ukuti yali nu kukululwa kuli Babiloni Mukulu, nupya a mauzyo ci yano tumalanzyanyapo?

UMU cipande icafumileko, twasambilile pali vino Aina Klistu ya cumi yasenzilwe umu uzya kuli Babiloni mukulu. Ukuya kwene ilyasi lisuma ilyakuti, yataali nu kwikalilila umu uzya. Isunde lyakwe Leza ilyakuti “fuminimo, mwe yantu yane” nga litaakweti upiliulo ndi cakuti kutaali nanti umwi uwakuti akafume umu mipepele yaufi iya mu nsi yonsi. (Welengini Umbwilo 18:4.) Tukulondesya ukumanya lino antu yakwe Leza yakulwilwe ukufuma muli Babiloni! Icakutandikilako, tulinzile ukwasuka ivyuzyo vii: Uzye Asambi ya Baibo yalangizye uli ukusipa pakuti yacimvye Babiloni Mukulu lino umwaka wakwe 1914 utali ufike? Uzye aina itu yaomvile uli umulimo wa kusimikila lino kwali Inkondo ya mu Nsi Yonsi umu 1914? Uzye paya ukulemana pa kulungikwa nu kusalapulwa ukwacitike umu nsita kwene iiya alino nu kusendwa umu uzya kuli Babiloni Mukulu?

2. I vyani vino Asambi ya Baibo akutandikilako yacisile ukulozya uku mipepele ya ufi ukulingana na vino yamanyile?

² Lino kwasiile imyaka ingi ukuti Nkondo ya Munsi Yonsi iyakutandikilapo iyeko, umwina Charles Taze Russell na asambi  yauze ilwike ukuti amu macalici yatasambilizyanga icumi. Fwandi yapingwilepo ukuitalusya uku mipepele yaufi ukulingana na vino yamanyile. Umu Novemba umu 1879, Lupungu Lwa Mulinzi (Zion’s Watch Tower) lwalanzile pali vino yelenganyanga pa Malembelo ukuti: “Icalici lyonsi ilikaitaka ukuti a nacisungu uwatemwa Klistu, nomba ilikatungililwa ni nsi (cilyanyi) tufwile ukulipeela umulandu wa mu Malembelo ukuti a cilende wi calici,” kulikuti lyaya muli Babiloni Mukulu.—Welengini Umbwilo 17:1, 2.

3. I vyani vino Asambi ya Baibo yacisile ukwaula intete, lino yamanyile ukuti yalondekwanga ukuipatula uku kupepa kwa ufi? (Lolini cikope cakutandikilako.)

³ Aonsi na anaci atiinanga Leza yamanyile vino yali nu kucita. Yamanyile ukuti Leza ataali nu kuyapolelela iyatwalilila ukutungilila utuungwe twa mipepele ya ufi. Asambi ya Baibo aingi yalemvile makalata akulanga ukuti yatiyafuma umu macalici yano yalimo. Insita zimwi, yawelenganga makalata yaayo lino yaya uku kulongana uku macalici. Kuno yatazumilizyanga ukuwelenga umu macalici, aina yamwi yatumilanga yonsi aaya umwi calici lilyo makalata. Yatalondanga ukutwalilila ukuombela pamwi na macalici ya ufi. Ndi cali a pa nsita yuze, ukusipa kwa musango uwo nga kwaletelile asambi kwene yaayo. Nomba umu mpanga izingi uku kusila kwakwe ya 1800, amauteeko yatandike panono panono ukuta ukutungilila amacalici. Ukwaula ukutiina ukuti yangailetelela umu mpanga zya musango uuwo, aikalampanga yali nu untungwa wakulanda pa vizumilo vyao alino nu kukana ukuti vino amacalici yamwi yasambilizyanga vyali ivya ufi.

4. I vyani vino antu yakwe Leza yalanzile pali Babiloni Mukulu lino kwali Inkondo Yakutandikilapo?

⁴ Asambi ya Baibo yamanyile ukuti yalondekwanga ukucitapo vimwi ukuluta sile pa kunena yalupwa, ivyuza, alino na amu macalici yano yalimo vino yalolanga mipepele ya ufi. Antu umu nsi yonsi yalondekwanga ukumanya Babiloni Mukulu ukuti a cilende wa mipepele! Fwandi, pakasi kakwe Dizemba 1917 ukufika uku ntandikilo yakwe 1918, Asambi ya Baibo anono sile yaombisye ukupeela antu kapepala kakuti “Ukuwa Kwakwe Babiloni”—ukulondolola ningo vino Aina Klistu yaufi yaipa. Ya simapepo yasosile cuze, nomba ukwaula ukuti Asambi ya Baibo yuvwe intete, yatwalilile ukuomba umulimo ucindame. Yatwalilile “ukuyela Leza, kuluta kuyela antu.” (Mili. 5:29) Uzye tungasondwelela tutuuli? Ukufika apa nsita ii ukufuma umu nsita ya nkondo lino yali azya kuli Babiloni, Aina Klistu kwene yaa aonsi na anaci, yatandike ukufuma uku vicitwa vya mu mipepele ya ufi, nupya yazwilizyanga antu yauze ukucita icili cimwi kwene.

5. Uusininkizyo ci uwayako uukalanga ukuti aina yali acincile umu mulimo wa kusimikila lino kwali Inkondo Yakutandikilapo Umu Nsi Yonsi?

⁵ Mpiti, twazumiile ukuti Yeova atatemilwe vino antu yataali acincile umu mulimo wa kusimikila lino kwali Nkondo Yakutandikilapo Umu Nsi Yonsi. Twasondweliile ukuti ali mulandu uno Yeova walesile ukuti antu yakwe yaye azya kuli Babiloni Mukulu. Nomba, aina na ya nkazi acisinka aombelanga Leza pakasi kakwe 1914 na 1918, izile yalanga ukuti antu ya Mwene yonsi yaombesyanga umu mulimo wa kusimikila. Kwaya usininkizyo uukalanga ukuti vikwene avino cali. Ukumanya ningo ilyasi lya mpiti pali ya kapepa yakwe Leza, kwalenga tumanye ningo vimwi ivyalembwa muli Baibo.

6, 7. (a) A mavya ci yano Asambi ya Baibo yaali nu kucimvya lino kwali Inkondo Yakutandikilapo? (b) Langililini ivikasininkizya ukuti Asambi ya Baibo yaombesyanga.

 ⁶ Ukulanda sile icumi, Asambi ya Baibo aaliko umu nsita ya Nkondo ya Kutandikilapo (1914-1918) yaombisye sana umu nsita kwene iiya. Kwali ivyalenzile kuti ciyatalile sana ukuomba ningo. Tumalanda sile pa vintu viili. Icakutandikilako, umulimo ukalamba uwaombwanga umu manda yaaya wali uwa kupeela antu impapulo izyalandanga pali Baibo. Lino uteeko walesizye Asambi ya Baibo ukuomvya ibuku lyakuti The Finished Mystery uku kutandika kwa mwaka wakwe 1918, catalilanga sana aina aingi ukuomba umulimo wa kusimikila. Pa nsita ii ala yatali yasambilile ukuomvya sile Baibo pa kusimikila, nupya yalekanga kuti ibuku lyakuti The Finished Mystery “lyayalandilako.” Cakwe ciili icalenzile umulimo wa kusimikila utale indwala iyaponyile iya cifine (Spanish Influenza) umu 1918. Ukupona kwa ndwala kwene ii ipisye kwalenzile ya kasimikila yatakwata untungwa wa kusimikila. Asi mulandu na vii alino ni ntazi zyuze, Asambi ya Baibo yezyanga na maka ukuombako umulimo wa kusimikila.

⁷ Umu mwaka onga sile wakwe 1914, Asambi ya Baibo anono sile yatambisizye antu ukuluta pali 9 milyoni ivikope vino yamanga yakuti “Photo-Drama of Creation.” Umu vikope kwene vivyo iikangamo na mazwi, nupya vyalanganga ivyacitiike ukufuma pano umuntu wakutandikilako waumbiilwe ukufika uku mpelelekezyo ya myaka 1,000. Cali icintu icisuma sana pa nsita kwene iiya. Tale elenganyini pali cii. Impendwa ya antu atamvile ivikope kwene vivyo umu 1914 sile, yavuzile ukuluta impendwa yakwe ya kasimikila ya Wene aakaomba umulimo wa kusimikila ndakai umu nsi yonsi! Ivyalembwa vikalanga ukuti umu 1916 antu 809,393 aazanyilweko uku kulongana kwa yantu yonsi umu United States, nupya umu 1918 icipendo cakuzile ukufika kuli 949,444. Fwandi Asambi ya Baibo yaombesyanga!

8. Uzye cali uli pakuti aina yasakamalwa muli vyakwe Leza lino kwali Inkondo ya Kutandikilapo?

⁸ Lino kwali Inkondo Yakutandikilapo, kwali ukuombesya pakuti Asambi ya Baibo yaapokelela impapulo izyakuyakomelezya konsi kuno yasalanganile. Umwina Richard H. Barber, uwaombangako umulimo  wa kusimikila pa nsita kwene iiya, walanzile ukuti: “Twakweti angalizi aatandalilanga ivilongano anono sile nupya twasalanganyanga Lupungu Lwa Mulinzi nu kulutuma uku Canada kuno uteeko wainzile ukupeela antu ulupapulo luu. . . . Nakweti isyuko lya kusalanganya ulupapulo ulwakwika sile umu mufuko ulwakuti The Finished Mystery uku ina yano uteeko waposile ulupapulo luu. Umwina Rutherford walanzile ukuti tupekanye amaukongano ya citungu umu misumba imwi uku uwondaka wa United States nu kutuma yakalanda pakuti yakezye na maka ukukomelezya aina.”

9. (a) U mulandu ci uno antu yakwe Leza yalondekwanga ukulungikwa nu kusalapulwa pakasi kakwe 1914 na 1919? (b) I cani cino ukusalapulwa kwa yantu yakwe Leza kutalangililanga?

⁹ Asi vyonsi vino Asambi ya Baibo yacitanga pakasi ka myaka yakwe 1914 na 1919 ivyuvwananga ni visinte ivyaya umu Malembelo. Nanti icakuti yali na ucisinka, asi lyonsi lino aina yacitanga vino yalinzile ukulacita pa kuyela mauteeko. (Loma 13:1) Fwandi, aina yamwi yatungililanga ivya nkondo. Wakwe vino cali lino kateeka wa ku United States wapiile ilamulo ilyakuti pa Mei 30, umu 1918 antu yonsi yalinzile ukupepela umutende, Lupungu Lwa Mulinzi lwakomelizye Asambi ya Baibo ukutungililako amapekanyo kwene yaayo. Aina yamwi yatwalanga impiya uku mabanki ukukongwesya uteeko nu kutungililako ivya nkondo, nupya yamwi yayanga uku nkondo ala yatiyasenda ni zya mfuti. Nomba citanga ciye ningo ukusondwelela ukuti Asambi ya Baibo yasenzilwe umu uzya kuli Babiloni Mukulu pa mulandu wakuti yalondekwanga ukulungikwa nu kusalapulwa. Icisinka icakuti, aina yamanyile ukuti yaali nu kuipaatula uku mipepele ya ufi, nupya umu Nkondo ya Kutandikilapo, kwasiile sile panono ukuti yaipaatule kuli vyonsi ivyaya umu kupepa kwa ufi.—Welengini Luka 12:47, 48.

10. I vyani vino Asambi ya Baibo yacitanga pa mulandu wa kumanya ukuti umi wacindama?

¹⁰ Nanti icakuti Asambi ya Baibo yatamanyile vyonsi pali vino ukukana yika umu vikanza vya munsi kukapiliula wakwe vino twamanya ndakai, kwali cimwi cino yamanyile, icakuti: Baibo isizumilizya ukukoma umuntu. Fwandi na ina kwene anono aasendanga izya mfuti nu kuya uku nkondo lino kwali Inkondo ya Kutandikilapo, yataomvyanga imfuti zizyo ukukoma antu. Yamwi aakananga ukupika antu yayakolezyanga pakuti limwi alwani yangayapika nu kuyakoma.

11. Uzye uteeko wacisile uli pali vino Asambi ya Baibo yuvwilanga Malembelo ukulozya uku miomvezye ya mfuti?

¹¹ Satana atatemilwe pali vino aina yacitanga umu nkondo. Ni cacitiike icakuti walenzile ukuti paye ‘isunde lya lufyengo.’ (Masa. 94:20) Umukalamba wa yasilika aku U.S James Franklin Bell, wasokolwile vimwi lino walanzyanyanga nu mwina J. F. Rutherford alino nu mwina W. E. Van Amburgh ukuti amuli dipatiment ya upinguzi iya ku U.S. yezizye ukwikako isunde lya kuti yaayo akukana ukuomvya imfuti umu nkondo yalinzile ukupingulwa ukukomwa. Walandanga pa Yasambi ya Baibo. Umukalamba kwene wi uwa yasilika wavwanzile ni cifukusi uku mwina Rutherford ati: “Isunde lilyo litazumiliziwe pano [Kateeka wa ku United States] Wilson atalizumilizye. Nomba itumanya vino tulacita pakuti tumuleme, nupya tulamufulula!”

12, 13. (a) U mulandu ci uno aina 8 yapingwililwe ukunyepwa? (b) Uzye ukunyepwa kwalenzile aina yate ukuuvwila Yeova? Londololini.

¹² Amu uteeko yafikilizye icintinya kwene  ciici. Aimilizi yakwe Watch Tower Society kulikuti umwina Rutherford, nu mwina Van Amburgh alino na yauze 6 yayalemile kuli yakapokola. Lino yapingulwanga, kapingula walanzile ukuti: “Ivisambilizyo vya ufi vino aonsi yaa yakasambilizya vyaipisya ukuluta iumba lya vita vya ina German . . . Aonsi yaa yataalenga sile ukuti antu yatwisika aomvi ya mu uteeko lelo yaleenga nu kuti ya simapepo ya mu macalici yonsi yasuulwe. Yalinzile ukufululwa.” (Faith on the March, by A. H. Macmillan, p. 99) I cumicumi vino uteeko wayacisile vitazifile. Asambi ya Baibo 8 yayanyefile umu cifungo ca mu Atlanta, uku Georgia. Lino inkondo yasizile, yayasapwile nupya yafumizyepo imilandu ino yayanyepiile.

¹³ Na lino yali umu cifungo, aonsi yaaya 8 yatwalilile ukuuvwila Malembelo ukulingana na vino yamanyile. Lino yalembiile kateeka wa ku United States ukuti ayuvwileko uluse, yalemvile yati: “Ukulonda kwa Mwene kwalandwa wakwe vino calembwa umu Malembelo ukuti, ‘Utaakoma,’ fwandi wensi [uwaya umwi umba lya Yasambi ya Baibo umu nsi yonsi] aakacindika Umwene uwaitemelwa ukutama icipangano angalenga ukuti Leza ate ukumutemwa, nupya cingalenga nu kuti ace aononeke. Fwandi antu yaayo yatanga yaitemelwe ukuti yakoma antu yauze.” Ukwaula nu kutwisika, amazwi yaa yali akulanga ukusipa! Aina yatalondanga ukusuula vino yasambilile umu Malembelo!

14. Londololini ukuomvya Amalembelo ivyacitiike ukufuma umu 1914 ukufika umu 1919.

¹⁴ Ilembelo lyakwe Malaki 3:1-3 likalondolola pa ciputulwa ca nsita pakasi kakwe 1914 ukufika apiipi na 1919, lino apakwe “aina Levi” yaali nu kusenuka. (Welengini.) Umu nsita kwene iiya, Yeova Leza, “Umwene wa cumi,” pamwi na Yesu Klistu, ‘inkombe ya upangano’ yaile umu ng’anda ya kupepelamo iya unkolanya ukuti yacecete aombelangamo. Pacisila cakusalapulwa, antu yakwe Yeova aswefiwa yaipekinye ukutandika ukuomba umulimo na uze. Umu 1919, “muomvi mutailwe uwamano” wapeezilwe umulimo wa kupeela vyakulya ku amu ng’anda ya utailo. (Mate. 24:45) Lyene antu yakwe Leza yakulwilwe kuli Babiloni Mukulu. Ukufuma pa nsita kwene iiya, Yeova walanga uluse uku yantu yakwe pa kuyazwa ukumanya ukulonda kwakwe, nupya yatemwa sana Isi uwa kwi yulu. Yakauvwa ningo sana pa vintu visuma vino akayacitila! ^[1]

15. Uzye ukukululwa ukufuma kuli Babiloni Mukulu kulinzile ukutucincizya ukucita vyani?

¹⁵ Caleesile sana uluzango uku Ina Klistu ukufuma umu uzya kuli Babiloni Mukulu! Amapange yakwe Satana aakwezya ukonona Aina Klistu yonsi pano nsi yafilikwa. Fwandi tulinzile ukumanya umulandu uno Yeova watupeelela untungwa. (2 Kol. 6:1) Antu aingi aaya na ucisinka yacili yaaya umu uzya uku mipepele ya ufi. Yalinzile ukusambiliziwa pakuti yangafumamo. Tungayatungulula uku kupepa kwa cumi. Fwandi, wakwe vino aina itu yacisile mpiti, lekini twaezya na maka ukwazwa antu ukuti yakululwe uku mipepele ya ufi!