1. Bõe n wilgd tɩ kiris-neb hakɩɩkã ra pa na n pa Babilon-kãsengã yembdẽ? Sogs-bʋs la d na n leoke?

SÕSG ning sẽn loogã pʋgẽ, d yãame tɩ kiris-neb hakɩɩkã lebga Babilon-kãsengã yembse, la tɩ koe-noog n da be. Bala, b ra pa na n pa yembdã pʋgẽ ye. Wẽnnaam Sebr ning sẽn yi yʋʋmd 1983 wã pʋgẽ, Vẽnegr 18:4 yeta woto: “Mam wʋma koɛɛg a to sẽn yi arzãna n yeele: ‘Mam neba, bɩ y yi yẽ pʋgẽ n da lagem ne yẽ yel-wẽnã la y paam a toodã ye.’ ” Wẽnnaam sẽn sagl a nebã tɩ b yi Babilon-kãsengã pʋgẽ wã wilgdame tɩ b ra na n wa paama b mense. Rẽ n so tɩ d rat ne d sũy fãa n bãng wakat ning b sẽn paam b mens fasɩ wã. La nananda, sogsg kẽer la d segd n leoke: Sẽn deng yʋʋmd 1914, Biiblã Zãmsdbã manesem da yaa wãn ne Babilon-kãsengã? Dũni gill pipi zabrã sasa tɩ kiris-neb hakɩɩkã ra ket n wɩngda ne Wẽnnaam tʋʋmdã bɩ? Rẽ yĩnga, b sẽn da yaa Babilon-kãsengã yembs wakat kãngã, yaa b sẽn da tog ne sɩbgr yĩng bɩ?

2. Sẽn deng dũni gill pipi zabrã tɩ Biiblã Zãmsdbã ra zoe n yãka yam n na n maan bõe?

² Yʋʋm wʋsg nand tɩ dũni gill pipi zabrã sɩnge, saam-biig  a Russell ne a tũud-n-taasã ra zoe n bãngame tɩ wẽnd-dotã taoor dãmb pa zãmsd nebã Biiblã sẽn yetã ye. Rẽ n so tɩ b yãk yam n na n lak b mens fasɩ ne tũudum sẽn pa tat Wẽnnaam yam. Yʋʋmd 1879 sɩpaolg kiuugã Gũusg Gasgã ra zoe n yeela vẽeneg tɩ tũudum sã n yet t’a yaa Kirist tũudum, n makd Kiristã pʋg-paalã, n yaool n zemsd ne goosneema-rãmbã, n teend-ba, a naaga Babilon-kãsengã b sẽn boond Biiblã pʋgẽ tɩ pʋg-yoodrã.—Karm-y Vẽnegr 17:1, 2.

3. Bõe la Biiblã Zãmsdbã maan-yã, n na n wilg vẽeneg tɩ b laka b mens fasɩ ne tũudum nins sẽn pa tat Wẽnnaam yamã? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

³ Sẽn da tũud-b Wẽnnaam ne b sũur fãa wã ra miime tɩ b sã n kell n naag tũudum sẽn yaa ziri, Wẽnnaam pa na n ning-b bark ye. Rẽ n kɩt tɩ wʋsg gʋls lɛta n tool wẽnd-dotã taoor dãmba, n wilg tɩ b pa le be ne-b ye. Kẽer meng karma b lɛta wã b wẽnd-doogã neb taoore. Zĩis nins rẽ sẽn pa tõe wã, b toola lɛta wã wẽnd-doogã nebã fãa. Biiblã Zãmsdbã ra ratame tɩ nebã fãa bãng tɩ b laka b mens fasɩ ne tũudum nins sẽn pa tat Wẽnnaam yamã. Sã n da yaa yʋʋm a wãn sẽn deng rẽ la b maan woto, ra na n tũu ne b yõore. La yʋʋmd 1870 wã sẽnesã, tẽns wʋsg goosneemã ra pa le teend wẽnd-dotã taoor dãmb wa pĩndã ye. Nin-buiidã ra tõeeme masã n gom Biiblã yelle, tɩ b sã n pa sak bũmb tũudmã taoor dãmb sẽn yeel bɩ b tõe n togs vẽenega, n pa yɛɛs b na n wa maan-b yell ye.

4. Dũni gill pipi zabrã sasa, Biiblã Zãmsdbã manesem da yaa wãn ne Babilon-kãsengã?

⁴ Biiblã Zãmsdbã bãngame tɩ b sã n togs b zagsã rãmba, b zo-rãmbã la wẽnd-dotã taoor dãmb tɩ b laka b mens ne tũudum nins sẽn yaa ziri wã, pa sek ye. Rẽnda b sõng dũniyã gill nebã tɩ b bãng tɩ Babilon-kãsengã yaa pʋg-yoodre. Rẽ n so tɩ yʋʋmd 1917 yʋʋm-sar kiuugã n tãag yʋʋmd 1918 wã, b pʋɩ seb-vãoog sẽn gomd Babilon-kãsengã lʋɩɩs yelle, n puk kiris-neb ne yʋʋrã bãongo. Baa ne b sõorã sẽn da zems tus a wãn balã, n tõog n pʋɩɩ hal sẽn ta bãmb milyõ 10. Yaa vẽeneg tɩ puuga wẽnd-dotã taoor dãmb sũyã! La Biiblã Zãmsdbã pa koms raood ye. B kell n wɩnga ne b tʋʋmdã sẽn tar yõod wʋsgã. B ra rata ne b sũy fãa n ‘sak Wẽnnaam n yɩɩd ninsaalbã.’ (Tʋʋ. 5:29) Woto wilgda tõnd bõe? Wilgdame tɩ pa dũni gill pipi zabrã sasa la kiris-neb hakɩɩkã kẽ Babilon-kãsengã yembdẽ ye. Wakat kãng meng tɩ b ra zoe n lakda b mens ne tũudum nins sẽn pa tat Wẽnnaam yamã, la b sõngd nebã sẽn na yɩl tɩ bãmb me lak b mense.

5. Bõe yĩng tɩ d miẽ masã tɩ dũni gill pipi zabrã sasa, kiris-neb hakɩɩkã tʋma ne yẽesem?

⁵ Pĩndã, d ra yetame tɩ dũni gill pipi zabrã sasa, a Zeova nin-buiidã pa moon koɛɛgã ne yẽesem, la tɩ kɩtame t’a sũur da pa noom ne-b ye. D ra tẽedame tɩ yaa rẽ yĩng la a Zeova bas tɩ b lebg Babilon-kãsengã yembse, la tɩ yembdã pa kaoos ye. La d tẽed-n-taas sẽn zĩnd wakat kãnga, n da sɩng n tũud a Zeova togsa kibay sẽn sõng tɩ d wa bãng tɩ yʋʋmd 1914 n tãag 1918 wã, kiris-neb hakɩɩkã fãa la bal maana b sẽn tõe, n da ket n moond koɛɛgã. D sẽn bãng bũmb nins d tẽed-n-taasã sẽn maan wakat kãngã, sõngame tɩ d  maneg n wʋm Biiblã kibay kẽer võore.

6, 7. a) Wilg-y zu-loees a wãn sẽn kɩt tɩ pa yɩ nana ne Biiblã Zãmsdbã dũni gill pipi zabrã sasa. b) Bõe n wilgd tɩ Biiblã Zãmsdbã sɩd tʋma ne yẽesem?

⁶ Dũni gill pipi zabrã sasa, Biiblã Zãmsdbã tʋma Wẽnnaam tʋʋmdã ne b sũy fãa. La pa yɩ nana ne-ba, bala zu-loeesã ra waoogame. D na n goma zu-loees a yiib yelle. Pipi, Biiblã Zãmsdbã ra nan pa tar minim, n tõe n tall Biiblã bal n noom koɛɛgã ye. Yaa sɛbã la b ra pʋɩta, tɩ nebã tõe n karem n bãng Biiblã sẽn yetã. Rẽ kɩtame tɩ yʋʋmd 1918 wã sɩngrẽ, goosneemã sẽn gɩdg tɩ b ra le yiis Le mystère accompli sebrã, koɛɛgã mooneg lebga toog ne d tẽed-n-taas wʋsgo. Zu-loɛɛg a yiib-n-soab yaa girip ɛspayõllã sẽn puk yʋʋm-kãngã. Yaa bãag sẽn longd tao-tao. Kɩtame tɩ d tẽed-n-taasã ra pa tõe n gilg n moon koɛɛgã, la b tog soay Wẽnnaam tʋʋmdã yĩng ye. La baa ne rẽ, Biiblã Zãmsdbã fãa la bal maana b sẽn tõe, n da ket n moond koɛɛgã.

⁷ Yʋʋmd 1914, Biiblã Zãmsdb sõor sẽn da pa waoogã yiisa“ Photo-Drame de la Création ” filmã. Yaa fot-rãmb la imaaz-rãmb sẽn naag ne goam la rãamd toor-toore, tɩ yaa wa sẽn be-b fot-rãmbã zugã kẽndame la b gomda. Yʋʋm-kãnga, neb milyõ a 9 n ges-a. Filmã bilgda ãdem-biisã vɩɩm sẽn yɩ to-to sẽn sɩng ne a Ãdem naanegã, n tɩ baas ne vɩɩmã sẽn na n yɩ to-to, Kiristã sã n wa rɩ a naamã n sa. Tʋʋm-kãngã yɩɩ wa yel-solemd wakat kãnga. Yãmb we n tags n gese! Neb nins sẽn ges filmã yʋʋm-kãngã sõor yɩɩda a Zeova Kaset rãmbã sẽn be rũndã-rũndã wã. Kibayã wilgame me tɩ yʋʋmd 1916, sẽn yɩɩd neb tus kobs nii la neb tus a wɛ n da kẽnd tigissã Etazĩni, la tɩ yʋʋmd 1918 wã, b sõorã zẽk n kolga tus kobs wɛ la pis-nu. Biiblã Zãmsdbã sɩd tʋma ne yẽesem!

8. Dũni gill pipi zabrã sasa, bõe la d tẽed-n-taas nins sẽn da yaa taoor lʋɩtbã maan-yã, tɩ keng Biiblã Zãmsdbã raoodo?

⁸ Dũni gill pipi zabrã sasa, d tẽed-n-taas nins sẽn da yaa taoor lʋɩtbã modga b pãng tɛk sẽn na yɩl tɩ sɛbã ta Biiblã Zãmsdbã fãa, la b modg me sẽn na yɩl tɩ b paam raood kengre.  Woto sõnga saam-biisã tɩ b kell n wɩng ne Wẽnnaam tʋʋmdã. Saam-biig a Richard Barber sẽn tʋm ne a sũur fãa wakat kãngã yeelame: “Tõnd tõogame tɩ tigims sull yel-gɛtb a wãn ra ket n gilgdẽ, tɩ Gũusg Gasgã me ra ket n yita, la d tõog meng t’a kẽ Kanada, baa b tẽngã taoor dãmb sẽn da gɩdgã.” A paasa woto: “Goosneemã kɩtame tɩ b rees d tẽed-n-taas kẽer Le mystère accompli sebrã. D wa n yiisa sebrã t’a yaa bilf n tõe n sui loaabẽ, tɩ b kos maam tɩ m toond-a neb nins sẽn pa le tarã. Saam-biig a Rutherford kɩtame me tɩ d sigl tigis-kãsems tẽns kẽer sẽn be Etazĩni wĩndg sẽn lʋɩtẽ babgã, la d tʋm saam-biis tɩ b tɩ wɛgs sõss sẽn na yɩl n keng d tẽed-n-taasã raood wa b sẽn tõe.”

9. a) Bõe yĩng tɩ Biiblã Zãmsdbã ra segd n dems bũmb kẽere? b) La bõe la rẽ pa wilgda?

⁹ Baasgo, pa bũmb nins fãa Biiblã Zãmsdbã sẽn da maand wakat kãngã n da zems ne Biiblã sẽn yetã ye. Wala makre, a Zeova sẽn yeel tɩ d sak goosneema-rãmbã, b ra pa wʋmd a võor sõma ye. (Rom. 13:1) Rẽ n kɩt tɩ pa b fãa n tõog n kell n pa kẽes b toog zabrã pʋgẽ wã. Sɩd me, yʋʋmd 1918 wã, Etazĩni tẽngã perzidã sẽn wa n moon tɩ sig-noy rasem 30 wã na n yɩɩ raar sẽn welg toore, la tɩ b pʋʋs baraar n kos tɩ laafɩ zĩndã, Gũusg Gasgã pʋgẽ, b yeela d tẽed-n-taasã tɩ bãmb me naag n pʋʋse. D tẽed-n-taas kẽer me kõo ligd n teel zabrã, tɩ sãnda meng sak n kẽng zabrã. La baa ne bũmb kẽer sẽn da segd ne remsg wakat kãngã, d sã n yeel tɩ yaa rẽ n kɩt t’a Zeova bas tɩ b kẽ Babilon-kãsengã yembdẽ, pa zems ye. Sɩd-sɩdã, wakat kãng meng tɩ b ra zoe n yii Babilon-kãsengã yembdẽ la bala.—Karm-y Luk 12:47, 48.

10. Bõe la Biiblã Zãmsdbã maan tɩ wilgdẽ tɩ b ra miime tɩ ned pa segd n yãk yõore?

¹⁰ Yaa sɩd tɩ Biiblã Zãmsdbã ra pa wʋmd kiris-ned sẽn pa segd n kẽes a toog zabrã pʋgẽ wã võor sõma ye. La b ra mii vẽeneg tɩ b pa segd n yãk yõor ye. Baa d tẽed-n-taas nins sẽn sak n bob bug-raad n kẽng zabrã pa sak n tão ned n kʋ ye. B sẽn zãgs tɩ b kõn kʋ ned zabrã zĩigẽ wã, kɩtame meng tɩ b lʋɩɩs sãnda taoor sẽn na yɩl tɩ b kʋ-ba.

11. Biiblã Zãmsdbã sẽn zãgs tɩ b kõn kʋ ned zabrẽ wã, goosneemã manesem yɩɩ wãna?

¹¹ Baa saam-biisã sẽn da pa wʋmd yɛlã võor sõma wã, b sẽn maanã wilgame tɩ b rat n saka a Zeova ne b sũy fãa. Woto pa yɩ a Sʋɩtãan noog ye. A kɩtame tɩ neb yiis ‘wẽng maaneg tõodo.’ (Eza. 10:1) Etazĩni soda-naab a James Franklin Bell yeela saam-biig a Rutherford ne a Van Amburgh tɩ goosneemã neb makame n na n kɩt tɩ b yiis noor sẽn wilgd tɩ ned sã n zãgs t’a kõn kẽng zabrã, a sɩbgr na n yɩɩ kũum. B sẽn da rat n yiis noorã yaa Biiblã Zãmsdbã yĩng n tɩ yɩɩda. Soda-naabã sũur ra yikame. A yeela a Rutherford woto: “Yaa perzidã Wilson n pa sak la noorã sẽn pa yi wã. Baasgo, d mi d sẽn na n maan to-to n paam-yã, la d na n paam-y lame me.”

12, 13. a) Bõe yĩng tɩ b kẽes saam-biis a nii wã bãens roogo? b) Saam-biisã sak n na n kɩɩsa a Zeova n paam b mens bɩ?

¹² Goosneemã wa n baas n yã a sẽn tõe n maan to-to n paam n sɩbg Biiblã Zãmsdbã. B yõka saam-biig a Rutherford ne a Van Amburgh, la saam-biis a yoob n kẽes bãens roogo. Bãmb n da yaa Biiblã Zãmsdbã taoor lʋɩtba. Bʋ-kaood ning sẽn da  so bʋʋdã yeelame tɩ saam-biis a nii wã sẽn tõe n maan wẽng ningã yɩɩda Alemayn sodaas sulli. A yeelame me tɩ pa goosneemã bal la b beeg-yã, la yaa sodaasã ne wẽnd-dotã taoor dãmb fãa, la tɩ b toga ne sɩbgr sẽn yaa toaaga. (Ges-y La foi en marche [ãngil.], saam-biig a Macmillan sẽn gʋlsã, seb-neng 99.) B sɩd yeela bʋʋdã baasgẽ tɩ b na n talla saam-biisã n tɩ kẽes bãens roog Atlãnta, la tɩ b na n kaoosa be. La zabrã sẽn wa n sa wã, b yiis-b lame la b bas b sẽn da rogl-b bũmb ninsã taale.

¹³ Baa saam-bi-kãensã sẽn wa n be bãens roogã, b ra ket n data ne b sũy fãa n tũ Biiblã sẽn yetã. Lɛtr ning b sẽn gʋls n tool Etazĩni perzidã wã, n na n kos-a t’a yiis-bã wilgda rẽ. Ad b sẽn yeel lɛtrã pʋgẽ: “Wẽnnaam togsa vẽeneg Biiblã pʋgẽ tɩ ‘b ra kʋ ye.’ Woto yĩnga, Biiblã Zãmsdbã sẽn dɩk b mens n kõ Wẽnnaamã, b ned baa a ye pa na n kɩɩs-a ne yamleoogo, n wa kong a lohorem, t’a wa sãam-a ye. Rẽ n kɩt tɩ b pa tõe n sak n yãk ninsaal yõorã.” Ad yaa raood tɛkẽ! Yaa vẽeneg tɩ saam-bi-kãensã ra pa na n sak n kɩɩs a Zeova, n paam b mens ye.

14. Bõe la Biiblã ra pĩnd n togse, tɩ pids yʋʋmd 1914 n tãag 1919 wã?

¹⁴ Malasɩ 3:1-3 bilgda bũmb ning sẽn paam Biiblã Zãmsdbã yʋʋmd 1914 n tãag 1919 wã sɩngrã. (Karm-y-yã.) A Zeova sẽn yaa ‘Zu-soab ning b sẽn baoodã,’ ne a Zeezi Kirist sẽn yaa ‘kaoolã koe-toagsdã’ tũu taab n wa na n ges a “Leevi yagensã” sẽn yaa kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã. Wakat kãnga, a Zeova sõnga a nin-buiidã tɩ b rems bũmb kẽere, n lebg yɩlem tũudmã wɛɛngẽ. B sẽn paam rẽ wã, b ra tõeeme masã n tʋm tʋʋm a taab n paase. Yʋʋmd 1919 wã, a Zeezi yãka tʋm-tʋmd sẽn tũud sɩdã, t’a na n ges Wẽnnaam nin-buiidã yelle, n sõng-b tɩ b paam bũmb nins sẽn yaa tɩlɛ b tẽebã kengr yĩngã. (Mat. 24:45) Rẽ tɛka, Wẽnnaam nin-buiidã paama b mens fasɩ ne Babilon-kãsengã. Hal n tãag rũndã, ne a Zeova sõngre, b ket n paamda bãngr wʋsg yẽ mengã la a raabã zugu, tɩ b sẽn nong-a to-to wã me paasdẽ. B sũy nooma wʋsg tɩ b pʋʋsd-a barka, a sẽn sõngd-b woto wã. ^[1]

15. D sẽn paam d mens ne Babilon-kãsengã, bõe la d segd n maan n pʋʋs a Zeova barka?

¹⁵ D sẽn paam d mens ne Babilon-kãsengã yembdã noom-d-la wʋsgo, tɩ d pʋʋsd a Zeova barka! A Sʋɩtãan sẽn mak n na n sãam Kirist tũudum hakɩɩkã, yɩɩ faoore. La yɩta sõma tɩ d tẽeg a Zeova sẽn sõng tõnd tɩ d paam d mensã võore. (2 Kor. 6:1) Neb wʋsg n ket n yaa tũudum nins sẽn pa tat a Zeova yamã yembse, tɩ d segd n sõng bãmb me tɩ b paam b mense. Bɩ tõnd me rɩk d tẽed-n-taas nins sẽn vɩɩmd pĩnd wẽndẽ wã togs-n-taare, n maan d sẽn tõe fãa, n sõng nebã!