၁။ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်​လက်​အောက်​က​နေ ဘု​ရား​သ​ခ​င့်​လူ​မျိုး လွတ်​မြောက်​မယ်​လို့ ဘာ​ကြောင့် မျှော်​လ​င့်​နိုင်​သလဲ။ ဘယ်​မေး​ခွန်း​တွေ​ကို ဆန်း​စစ်​ကြ​မ​လဲ။

ရှေ့​ဆောင်း​ပါး​မှာ သ​စ္စာ​ရှိ​ခ​ရစ်​ယာ​န်တွေ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ ကျ​ရောက်ခဲ့​ပုံ​အ​ကြောင်း သိ​ရှိ​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ဝမ်း​သာ​စ​ရာ​က​တော့ အဲ​ဒီ​အ​ခြေ​အ​နေ​အောက်​မှာ အ​မြဲ ရှိ​မ​နေ​တာ​ပါ​ပဲ။ မှား​ယွင်း​တဲ့ က​မ္ဘာ့​ဘာ​သာ​ရေး အင်​ပါ​ယာ​ရဲ့ လွှမ်း​မိုး​မှု​အောက်​က​နေ တစ်​ယောက်​မှ မ​လွတ်​မြောက်​နိုင်​ဘူး​ဆို​ရင် “ငါ​၏​လူ​မျိုး​တို့၊ . . . သူ၏​အ​ထဲ​မှ ထွက်​ကြ​လော့” ဆို​တဲ့ ဘု​ရား​သ​ခ​င့် မိန့်​မှာ​ချက် အ​ဓိပ္ပာယ် မဲ့​သွား​ပါ​လိမ့်​မယ်။ (ဗျာ​ဒိတ် ၁၈:၄ ကို​ဖတ်​ပါ။) မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ​က​နေ ဘု​ရား​သခင့်လူမျိုး အ​ပြည့်​အ​ဝ လွတ်​မြောက်​ခဲ့​ချိန်​ကို ကျွန်​တော်​တို့ သိ​ချင်​နေ​ကြ​တယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ အောက်​ပါ​မေး​ခွန်း​တွေ​ကို ဖြေ​ဆို​ရ​မယ်– ၁၉၁၄ ခု​နှစ် မ​တိုင်​ခင်​မှာ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ဟာ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်​နဲ့​ပတ်​သက်​ပြီး ဘယ်​လို ရပ်​တည်​ခဲ့​ကြ​သ​လဲ။ ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း​မှာ ညီ​အစ်​ကို​တွေ ဘယ်​လောက် တက်​ကြွ​ထက်​သန်​ခဲ့​ကြ​သ​လဲ။ အဲ​ဒီ​အ​ချိန်​အ​တွင်း မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ ကျရောက်​နေ​တာ​ဟာ ဆုံး​မ​ပဲ့​ပြင်​ခံ​ရ​ဖို့ လို​အပ်​နေ​လို့​လား။

၂။ အ​စော​ပိုင်း ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ဟာ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့​ပတ်​သက်​ပြီး ဘယ်​လို ရပ်​တည်​ခဲ့​ကြ​သ​လဲ။

^၂ အ​မည်​ခံ ခ​ရစ်​ယာ​န် အ​ဖွဲ့​အ​စည်း​တွေ​ဟာ ကျမ်း​စာ​အ​မှန်​တ​ရား မ​သွန်​သင်​မှန်း  ပ​ထ​မ​က​မ္ဘာ​စစ် မ​တိုင်​ခင် ဆယ်​စု​နှစ်​တွေ​အ​တွင်း စီ​တီ ရပ်​စ​ယ်လ်​နဲ့ အ​ပေါင်း​ပါ​တွေ သိ​ရှိ​လာ​ကြ​တယ်။ အဲ​ဒါ​ကြောင့် သူ​တို့​နား​လည်​ထား​တဲ့​အ​တိုင်း မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့ လုံး​ဝ မ​ပတ်​သက်​ဖို့ ဆုံး​ဖြတ်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ၁၈၇၉ ခု​နှစ်၊ နို​ဝင်​ဘာ​လ အ​စော​ပိုင်း၊ ဇိ​အုန်​ကင်း​မျှော်​စင်​မှာ သူ​တို့​ရဲ့ ကျမ်း​စာ​ရပ်​တည်​ချက်​ကို ပြတ်​ပြတ်​သား​သား ဖော်​ပြ​ခဲ့​ကြ​တယ်– “ချာ့ခ်ျ​တိုင်း​က မိ​မိ​တို့​ဟာ ခ​ရစ်​တော်​နဲ့ ထိမ်း​မြား​မ​ယ့် အ​ပျို​စင်​ဖြစ်​တယ်​လို့ ကြွေး​ကြော်​နေ​ပေ​မဲ့ တ​ကယ်​တမ်း​ကျ​တော့ လော​က (သား​ရဲ) နဲ့ ပူး​ပေါင်း​နေ​ကြ​တယ်။ လော​က,က သူ​တို့​ကို ကူ​ညီ​ထောက်​မ​ပေး​နေ​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် အဲ​ဒီ​ချာ့ခ်ျ​အား​လုံး​ဟာ ကျမ်း​စာ​အ​ရ [မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်​ကို ဆို​လို​တဲ့] ပြည့်​တန်​ဆာ​ချာ့ခ်ျ ဖြစ်​တယ်​လို့ သတ်​မှတ်​ရ​မယ်။”—ဗျာ​ဒိတ် ၁၇:၁၊ ၂ ကို​ဖတ်​ပါ။

၃။ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့ သီး​ခြား​နေ​ရ​မယ်​ဆို​တာ နား​လည်​လာလို့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ ဘယ်​လို ပြတ်​ပြတ်​သား​သား လုပ်​ဆောင်​ခဲ့​ကြ​သ​လဲ။ (ဆောင်း​ပါး​အ​စ​မှာ​ပါ​တဲ့ ရုပ်​ပုံ​ကို ကြည့်​ပါ။)

^၃ ဘု​ရား​ကို ကြောက်​ရွံ့​တဲ့ အ​မျိုး​သား/သ​မီး​တွေ​ဟာ ဘာ​လုပ်​ရ​မယ်​ဆို​တာ သိ​ကြ​တယ်။ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး အ​ဖွဲ့​အ​စည်း​တွေ​ကို ဆက်​ထောက်​ခံ​နေ​ရင် ဘုရား​သ​ခ​င့် ကောင်း​ချီး မ​ရ​နိုင်​ဘူး။ အဲ​ဒါ​ကြောင့် ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​များ​စွာ​ဟာ မိ​မိ​တို့​ရဲ့ ချာ့​ခ်ျတွေ​ဆီ နုတ်​ထွက်​စာ တင်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ တ​ချို့​က ချာ့​ခ်ျ​ဝတ်​ပြု​အစည်း​အဝေး​တွေ​မှာ နုတ်​ထွက်​စာ​ကို လူ​သိ​ရှင်​ကြား ဖတ်​ပြ​ခဲ့​ကြ​တယ်။ လူ​သိ​ရှင်​ကြား ဖတ်​ပြ​တာ​ကို တား​မြစ်​လိုက်​တဲ့​အ​ခါ ချာ့​ခ်ျ​အ​ဖွဲ့​ဝင်​တိုင်း​ဆီ စာ​ပို့​ပေး​ခဲ့​ကြ​တယ်။ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့ လုံး​ဝ မ​ပတ်​သက်​ချင်​ကြ​တော့​ဘူး။ ဒေ​သ​တ​ချို့​မှာ​တော့ အဲ​ဒီ​လို သ​တ္တိ​ရှိ​ရှိ ရပ်​တည်​မှု​ကြောင့် အ​သက်​အ​န္တရာယ်​တောင် ကျ​ရောက်​နိုင်​တယ်။ ဒါ​ပေ​မဲ့ ၁၈၀၀ ပြည့်​လွန်​နှစ်​တွေ​နှောင်း​ပိုင်း၊ နိုင်ငံ​များ​စွာ​မှာ နိုင်​ငံ​ရေး​က ချာ့​ခ်ျ​ကို သိပ်​မ​ကူ​ညီ​ပေး​တော့​ဘူး။ တိုင်း​သူ​ပြည်​သား​တွေ​ဟာ ဘာ​သာ​ရေး​ကိ​စ္စတွေ​ကို လွတ်​လွတ်​လပ်​လပ် ဆွေး​နွေးလို့၊ ချာ့​ခ်ျ​နဲ့ သ​ဘော​ထား ကွဲ​လွဲ​လို့ ပြစ်​ဒဏ်​ခံ​ရ​မှာ စိုး​ရိမ်​စ​ရာ မ​လို​တော့​ဘူး။

၄။ ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ဘု​ရား​သ​ခ​င့်​လူ​မျိုး​နဲ့ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်ရဲ့ အ​ခြေ​အ​နေ ဘယ်​လို ရှိ​ခဲ့​သ​လဲ။

^၄ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့​ပတ်​သက်​တဲ့ ရပ်​တည်​ချက်​ကို ဆွေ​မျိုး၊ မိတ်​ဆွေ၊ ချာ့​ခ်ျ​အ​ဖွဲ့​ဝင်​တွေ​ဆီ အ​ကြောင်း​ကြား​ရုံ​နဲ့ မ​လုံ​လောက်​ဘူး​ဆို​တာ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ သ​ဘော​ပေါက်​တယ်။ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်​ဟာ ဘာ​သာ​ရေး​ပြည့်​တန်​ဆာ​မှန်း တစ်​လော​က​လုံး သိ​ဖို့​လို​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ၁၉၁၇၊ ဒီ​ဇင်​ဘာ​နဲ့ ၁၉၁၈ နှစ်​ဦး​ပိုင်း ကြား​ကာ​လ​မှာ ထောင်​ဂ​ဏ​န်း​လောက်​ပဲ​ရှိ​တဲ့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ဟာ အ​မည်​ခံ​ခ​ရစ်​ယာ​န်​ကို ထိ​ထိ​မိ​မိ စွဲ​ချက်​တင်​ထား​တဲ့ “ဗာ​ဗု​လု​န် ကျ​ဆုံး​ခြင်း” ဝေ​စာ ၁၀,၀၀၀,၀၀၀ ကို ထက်​သန်​စွာ ဝေ​ငှခဲ့​ကြ​တယ်။ ဘုန်း​တော်​ကြီး​တွေ ဒေါ​သူ​ပုန်​ထ​နေ​မှာ​ကို မြင်​ယောင်​ကြည့်​နိုင်​ပါ​တယ်။ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​က​တော့ မ​မှု​ဘဲ အ​ရေး​ကြီး​လုပ်​ငန်း​ကို ဆက်​လုပ်​ဆောင်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ “လူ​၏​စ​ကား​ထက် ဘု​ရား​သ​ခင်​၏​စ​ကား​ကို နား​ထောင်” ဖို့ စိတ်​ပိုင်း​ဖြတ်​ထား​ကြ​တယ်။ (တ. ၅:၂၉) ကျွန်​တော်​တို့ ဘာ​ကောက်​ချက် ချ​နိုင်​သ​လဲ။ ဒီခရစ်ယာန် အ​မျိုး​သား/သ​မီး​တွေ​ဟာ စစ်​အ​တွင်း​မှာ မဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ ကျ​ရောက်​ဖို့ နေ​နေ​သာ​သာ အဲ​ဒီ​အောက်​က​နေ လွတ်​မြောက်​လာ​ပြီး တ​ခြား​သူ​တွေ​ကို​လည်း လွတ်​မြောက်​ဖို့ ကူ​ညီ​ပေး​ခဲ့​ကြ​တယ်။

၅။ ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ညီ​အစ်​ကို​တွေ စိတ်​အား​ထက်​သန်​ခဲ့​တယ်​ဆိုတာ ဘာ​အ​ထောက်​အ​ထား ရှိ​သ​လဲ။

^၅ ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း​မှာ စိတ်​အား​ထက်​သန်​မှု မ​ရှိ​တဲ့​အ​တွက် မိ​မိ​လူ​မျိုး​ကို ယေ​ဟော​ဝါ စိတ်​ပျက်​ခဲ့​တယ်​လို့ လွန်​ခဲ့​တဲ့​နှစ်​တွေ​တုန်း​က ကျွန်​တော်​တို့ ယူ​ဆ​ခဲ့​တယ်။ အဲ​ဒါ​ကြောင့် မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ တစ်​ခ​ဏ ကျ​ရောက်​ဖို့ ယေ​ဟော​ဝါ ခွင့်​ပြု​ခဲ့​တယ်​လို့ ကောက်​ချက်​ချ​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ဒါ​ပေ​မဲ့ ၁၉၁၄-၁၉၁၈ ခု​နှစ်​အ​တွင်း သ​စ္စာ​ရှိ ညီ​အစ်​ကို/မ​တွေ​ဟာ ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း​မှာ အ​တတ်​နိုင်​ဆုံး ပါ​ဝင်​ခဲ့​ကြ​တယ်။  အဲ​ဒီ​အ​ချက်​ကို ထောက်​ခံ​တဲ့ ခိုင်​လုံ​တဲ့​အ​ထောက်​အ​ထား ရှိ​ပါ​တယ်။ ဘု​ရား​သ​ခ​င့်​လူ​မျိုး​ရဲ့ သ​မိုင်း​ကြောင်း​ကို ပို​တိ​တိ​ကျ​ကျ နား​လည်​ခြင်း​က ကျမ်း​စာ​မှတ်​တမ်း​တ​ချို့​ကို ပို​သ​ဘော​ပေါက်​စေ​တယ်။

၆၊ ၇။ (က) ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ဘယ်​အ​ခက်​အ​ခဲ​တွေ​ကို ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ ကျော်​ဖြတ်​ခဲ့ရ​သ​လဲ။ (ခ) ဘယ်​ဥ​ပ​မာ​တွေ​က ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေရဲ့ စိတ်​အား​ထက်​သန်​မှု​ကို ဖော်​ပြ​သ​လဲ။

^၆ ပ​ထ​မ​က​မ္ဘာ​စစ် (၁၉၁၄-၁၉၁၈) အ​တွင်း ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ အ​ကြီး​အ​ကျယ် သက်​သေ​ခံ​ခဲ့​ကြ​တယ်။ အဲ​ဒီ​လို သက်​သေ​ခံ​ဖို့ မ​လွယ်​ကူ​တဲ့ အ​ကြောင်း​ရင်း​များ​စွာ ရှိ​တယ်။ အဲ​ဒီ​ထဲ​က နှစ်​ချက်​ကို သုံး​သပ်​ကြည့်​ပါ​မယ်။ ပ​ထ​မ၊ အဲ​ဒီ​ခေတ်​တုန်း​က ဒီ​လုပ်​ငန်း​မှာ ကျမ်း​စာ​စာ​ပေ​တွေ ဝေ​ငှ​တာ​ကို အ​ဓိ​က​ထား​တယ်။ ၁၉၁၈ နှစ်​ဦး​ပိုင်း​မှာ ပြီး​ဆုံး​လေ​သော​နက်​နဲရာ စာ​အုပ်​ကို အ​စိုး​ရ​အာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ ပိတ်​ပင်​လိုက်​တဲ့​အ​ခါ ညီ​အစ်​ကို​များ​စွာ​အ​တွက် ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း လုပ်​ဆောင်​ဖို့ ခက်​ခဲ​လာ​တယ်။ ကျမ်း​စာ​ကို​ပဲ သုံး​ပြီး မ​ဟော​တတ်​ကြ​သေး​ဘူး။ ပြီး​ဆုံး​လေ​သော​နက်​နဲရာ စာ​အုပ်​က သူ​တို့​ကိုယ်​စား “စ​ကား​ပြော​ပေး” ခဲ့​တယ်။ ဒု​တိ​ယ​အ​ချက်​က​တော့ ၁၉၁၈ ခု​နှစ်​မှာ စ​ပိန်​တုပ်​ကွေး ပျံ့​နှံ့​လာ​တာ​ပဲ။ သေ​စေ​နိုင်​တဲ့​ကပ်​ရော​ဂါ သင့်​ရောက်​မှု​ကြောင့် ကြေ​ညာ​သူ​တွေ လွတ်​လွတ်​လပ်​လပ် မ​သွား​လာ​နိုင်​တော့​ဘူး။ ဒါ​ပေ​မဲ့ အဲ​ဒီ​အ​ခက်​အ​ခဲ​တွေ​ကြား ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း​မှာ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ဟာ အုပ်​စု​လိုက်​အ​နေ​နဲ့ အ​တတ်​နိုင်​ဆုံး ပါ​ဝင်​ခဲ့​ကြ​တယ်။

^၇ ၁၉၁၄ ခု​နှစ် တစ်​နှစ်​တည်း​မှာ​ပဲ လက်​တစ်​ဆုပ်​စာ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ဟာ လူ​ပေါင်း ၉,၀၀၀,၀၀၀ ကျော်​ကို “ဖန်​ဆင်း​ခြင်း ဓာတ်​ပုံ​ပြ​ဇာတ်” ပြ​သ​ခဲ့​တယ်။ အဲ​ဒီ​ပြ​ဇာတ်​ဟာ ဓာတ်​ပုံ​တွေ၊ ဆ​လိုက်​ပုံ​တွေ​ကို အ​သံ​နဲ့ တွဲ​ဖက်​ထား​ပြီး ဖန်​ဆင်း​ခြင်း​က​နေ အ​နှစ်​တစ်​ထောင်​အဆုံး​အထိ လူ့​သ​မိုင်း​ကို တင်​ဆက်​ထား​တယ်။ ထူး​ခြား​တဲ့ အောင်​မြင်​မှု​ပါ​ပဲ။ စဉ်း​စား​ကြည့်​ပါ။ ၁၉၁၄ ခု​နှစ် တစ်​နှစ်​ထဲ​မှာ​ပဲ ပြ​ဇာတ်​ကြည့်​ခဲ့​သူ​ဦး​ရေ​ဟာ ဒီ​နေ့​ခေတ် တစ်​က​မ္ဘာ​လုံး​မှာ​ရှိ​တဲ့ ကြေ​ညာ​သူ​ဦး​ရေ​ထက် ပို​များ​တယ်။ ၁၉၁၆ ခု​နှစ်​မှာ အ​မေ​ရိ​ကန်​နိုင်​ငံ​မှာ အ​စည်း​အ​ဝေး တက်​ရောက်​သူ ၈၀၉,၃၉၃ ယောက် ရှိ​ပြီး ၁၉၁၈ ခုနှစ်​မှာ ၉၄၉,၄၄၄ ယောက်​အ​ထိ တိုး​များ​လာခဲ့​ကြောင်း မှတ်​တမ်း​တွေ​က ဖော်​ပြ​တယ်။ စိတ်​အား​ထက်​သန်​လှ​တဲ့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ပါ​ပဲ။

၈။ ပ​ထ​မ က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ညီ​အစ်​ကို​တွေရဲ့ ဘု​ရားရေးရာ လို​အပ်​ချက်​တွေ​ကို ဘယ်​လို ဖြည့်​ဆည်း​ပေး​ခဲ့​သ​လဲ။

^၈ ဦး​ဆောင်​နေ​တဲ့ ညီ​အစ်​ကို​တွေ​ဟာ ပ​ထ​မ​က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း ကွဲ​လွင့်​နေ​တဲ့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ကို ကျမ်း​စာ​အ​ကြောင်း​အ​ရာတွေ ဝေ​မျှ​ပေး​ဖို့၊ အား​ပေး​ဖို့ အ​တတ်​နိုင်​ဆုံး ကြိုး​စား​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်​ငန်း​ကို ဆက်​လုပ်​ဆောင်​ဖို့ ညီ​အစ်​ကို​တွေ  ခွန်​အား​ရ​ရှိ​ခဲ့​တယ်။ အဲ​ဒီ​အ​ချိန်​အ​တွင်း တက်​ကြွ​လှုပ်​ရှားခဲ့​တဲ့ ရစ်​ချက် အိပ်​ခ်ျ ဘာ​ဘာ အ​ခု​လို​ပြော​တယ်– “တိုက်​နယ်​ကြီး​ကြပ်​မှူး​အ​နည်း​ငယ် ဆက်​လည်​ပတ်​နိုင်​အောင်၊ ကင်း​မျှော်​စင်​တွေ ဆက်​ထုတ်​ဝေ​နိုင်​အောင်၊ ပိတ်​ပင်​ထား​တဲ့ က​နေ​ဒါ​နိုင်​ငံ​ဆီ တင်​ပို့​နိုင်​အောင် လုပ်​ဆောင်​နိုင်​ခဲ့​တယ်။ အ​ဖမ်း​ခံ​ရ​ချိန်​အ​တွင်း ပြီး​ဆုံး​လေ​သော​နက်​နဲရာ စာ​အုပ် ပျောက်​သွား​တဲ့ မိတ်​ဆွေ​တ​ချို့​ဆီ အိတ်​ဆောင်​စာ​အုပ်​တွေ ပို့​ပေး​ဖို့ ကျွန်​တော် အ​ခွင့်​အ​ရေး ရခဲ့​တယ်။ အ​မေ​ရိ​ကန်​အ​နောက်​ပိုင်း မြို့​အ​တော်​များ​များ​မှာ ခ​ရိုင်​အ​စည်း​အ​ဝေး​တွေ ကျင်း​ပ​ပေး​ဖို့၊ မိတ်​ဆွေ​တွေ​ကို အ​တတ်​နိုင်​ဆုံး အား​ပေး​မ​ယ့် ဟော​ပြော​သူ​တွေ စေ​လွှတ်​ပေး​ဖို့ ညီ​အစ်​ကို​ရပ်​သ​ဖော့​ဒ် စီ​စဉ်​ခိုင်း​တယ်။”

၉။ (က) ၁၉၁၄ နဲ့ ၁၉၁၉ ခု​နှစ်​အ​တွင်း ဘု​ရား​သ​ခ​င့်​လူ​မျိုး​ဟာ ဆုံး​မ​ပဲ့​ပြင်​မှု ဘာ​ကြောင့် လို​အပ်​ခဲ့​သ​လဲ။ (ခ) အဲ​ဒါ​က ဘာ​ကို မ​ဆို​လို​သ​လဲ။

^၉ ၁၉၁၄ နဲ့ ၁၉၁၉ ခု​နှစ်​အ​တွင်း ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေရဲ့ လုပ်​ဆောင်​မှု​တွေ​မှာ ကျမ်း​စာ​မူ​တွေ​နဲ့ မကိုက်​ညီ​တာ​တွေ​လည်း ရှိ​တယ်။ စိတ်​ရင်း​မှန်​ပေ​မဲ့ လော​က​အ​စိုး​ရတွေ​ကို လက်​အောက်​ခံ​ခြင်း​နဲ့​ပတ်​သက်​ပြီး မှန်​မှန်​ကန်​ကန် နား​မ​လည်​ခဲ့​ကြ​ဘူး။ (ရော. ၁၃:၁) ဒါ​ကြောင့် အုပ်​စု​လိုက်​အ​နေ​နဲ့ စစ်​ပွဲ​မှာ ကြား​မ​နေ​တဲ့​အ​ချိန်တွေ ရှိ​ခဲ့​တယ်။ ဥ​ပ​မာ၊ ၁၉၁၈၊ မေ ၃၀ ကို ငြိမ်း​ချမ်း​ရေး​အ​တွက် ဆု​တောင်း​တဲ့​နေ့​အ​ဖြစ် အ​မေ​ရိ​ကန် သ​မ္မ​တ သတ်​မှတ်​တဲ့​အ​ခါ ​ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ ပါ​ဝင်​ကြ​ဖို့ ကင်း​မျှော်​စင်​က တိုက်​တွန်း​ခဲ့​တယ်။ ညီ​အစ်​ကို​တ​ချို့​က စစ်​ပွဲ​မှာ ငွေ​ကြေး​ထောက်​ပံ့​ဖို့ ငွေ​ချေး​စာ​ချုပ်​တွေ ဝယ်​ယူ​ကြ​တယ်။ တ​ချို့​က သေ​နတ်​တွေ၊ လှံ​စွပ်​တွေ​ကိုင်​ပြီး က​တုတ်​ကျင်း​တွေ​ထဲ​တောင် သွား​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ဆုံး​မ​ပဲ့​ပြင်​မှု လို​အပ်​ခဲ့​တာ မှန်​ပေ​မဲ့ အဲ​ဒီ​အ​ချက်​ကြောင့် ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ ကျ​ရောက်ခဲ့​တယ်​လို့ ကောက်​ချက်​ချ​ရင် မှား​သွား​ပါ​လိမ့်​မယ်။ တ​ကယ်​တော့ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့ သီးခြား​နေ​ရ​မယ်​ဆို​တာ သူ​တို့​သ​ဘော​ပေါက်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ပ​ထ​မ​က​မ္ဘာ​စစ်​အ​တွင်း​မှာ မှား​ယွင်း​တဲ့​ဘာ​သာ​ရေး​နဲ့ လုံး​ဝ​နီး​ပါး မ​ပတ်​သက်​ခဲ့​ကြ​ဘူး။—လု​ကာ ၁၂:၄၇၊ ၄၈ ကို​ဖတ်​ပါ။

၁၀။ အ​သက်​ကို လေး​စား​ကြောင်း ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ ဘယ်​လို ဖော်​ပြ​ခဲ့​ကြ​သ​လဲ။

^၁၀ ခ​ရစ်​ယာ​န်​ကြား​နေ​မှု​နဲ့​ပတ်​သက်​ပြီး ဒီ​နေ့​ခေတ်​လို ရှင်း​ရှင်း​လင်း​လင်း နား​မ​လည်​ခဲ့​ပေ​မဲ့ လူ့​အ​သက် သတ်​တာ​ကို ကျမ်း​စာ​မှာ တား​မြစ်​ထား​မှန်း​တော့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ သိ​ကြ​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ပ​ထ​မ ကမ္ဘာစစ်​အ​တွင်း လက်​နက်​ကိုင်​ပြီး က​တုတ်​ကျင်း​တွေ​ထဲ သွား​ခဲ့​တဲ့ ညီ​အစ်​ကို​တ​ချို့​ဟာ လူ​မ​သတ်​ဖို့ ဆုံး​ဖြတ်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ လူ​သတ်​ဖို့ ငြင်း​ဆန်​သူ​တ​ချို့​ဟာ အ​သတ်​ခံ​ရ​ဖို့ ရှေ့​တန်း​ပို့​ခံ​ရ​တယ်။

၁၁။ လက်​နက်​ကိုင်​တာ​နဲ့​ပတ်​သက်​တဲ့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေရဲ့ ရပ်​တည်​ချက်​ကို အာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ ဘယ်​လို တုံ့​ပြန်​ခဲ့​သ​လဲ။

^၁၁ စစ်​နဲ့​ပတ်​သက်​တဲ့ ညီ​အစ်​ကို​တွေရဲ့ ရပ်​တည်​ချက်​ကြောင့် စာ​တန်​မာ​ရ်​နတ် ဒေါ​သ​ထွက်​ခဲ့​တာ ထင်​ရှား​ပါ​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် “မ​တ​ရား​သော​အ​ကြံ​ကို မင်း​၏​အ​ခွင့်​နှင့် ပြု​စု” ခဲ့​တယ်။ (ဆာ. ၉၄:၂၀) အ​မေ​ရိ​ကန် စစ်​ဗိုလ်​ချုပ် ဂျိမ်းစ် ဖ​ရန်​က​လင် ဘဲ​လ်​က ညီ​အစ်​ကို ရပ်​သဖော့ဒ်၊ ဗန် အ​မ်​ဘာ့ဂ်​တို့​နဲ့ တွေ့​ဆုံ​ချိန်​မှာ အ​မေ​ရိ​ကန် တ​ရားရေး​ဌာ​န​က ဥ​ပ​ဒေ​ပြု​လွှတ်​တော်​မှာ ဥ​ပ​ဒေ​မူ​ကြမ်း တင်​သွင်းခဲ့​တဲ့​အ​ကြောင်း၊ အဲ​ဒီ​မူ​ကြမ်း​အ​ရ စစ်​ပွဲ​မှာ လက်​နက်​မ​ကိုင်​သူ​တွေ​ကို သေ​ဒဏ်​ချ​မှတ်​နိုင်​တဲ့​အ​ကြောင်း ပြော​ပြ​တယ်။ အ​ထူး​သ​ဖြ​င့် ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ​ကို ရည်​ညွှန်း​နေ​တာ​ဖြစ်​တယ်။ အဲ​ဒီ​အ​ပြင် “[အ​မေ​ရိ​ကန်​သ​မ္မ​တ] ဝီ​လ်​စင် သ​ဘော​မ​တူ​လို့ အဲ​ဒီ​မူ​ကြမ်း အ​တည်​မ​ဖြစ်​ခဲ့​ပေ​မဲ့ မင်း​တို့​ကို ဘယ်​လို ဖမ်း​ရ​မယ်​ဆို​တာ ငါ​တို့​သိ​တယ်။ ငါ​တို့​ဖမ်း​မှာ​ပဲ” လို့ ဗိုလ်​ချုပ် ဘဲ​လ်​က ညီ​အစ်​ကို ရပ်​သ​ဖော့​ဒ်​ကို ကြိမ်း​မောင်း​ခဲ့​တယ်။

၁၂၊ ၁၃။ (က) တာ​ဝန်​ရှိ ညီ​အစ်​ကို ရှစ်​ယောက်​ဟာ ဘာ​ကြောင့် နှစ်​ရှည် ထောင်​ဒဏ် ချ​မှတ်​ခံ​ခဲ့ရ​သ​လဲ။ (ခ) ယေ​ဟော​ဝါ​ကို နာ​ခံ​မယ်​ဆို​တဲ့ ညီ​အစ်​ကို​တွေရဲ့ စိတ်​ပိုင်း​ဖြတ်​ချက်​ကို အ​ကျဉ်း​ထောင်​က ချိုး​ဖျက်​နိုင်​ခဲ့​သ​လား။ ရှင်း​ပြ​ပါ။

^၁၂ ကြိမ်း​မောင်း​တဲ့​အ​တိုင်း အာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ လုပ်​ဆောင်​ခဲ့​တယ်။ ကင်း​မျှော်​စင်​အ​သင်း ကိုယ်​စား​လှယ် ညီ​ အစ်​ကို ရပ်​သ​ဖော့​ဒ်၊ ဗန် အ​မ်​ဘာ့ဂ်​နဲ့ တ​ခြား​ညီ​အစ်​ကို ခြောက်​ယောက် အ​ဖမ်း​ခံ​ခဲ့ရ​တယ်။ အ​မှု​ကို စီ​ရင်​ချက် ချ​ချိန်​မှာ တ​ရား​သူ​ကြီး ဒီ​လို​ပြော​တယ်– “ဒီ​လူ​တွေရဲ့ ဘာ​သာ​ရေး ဝါ​ဒ​ဖြန့်​မှု​က ဂျာ​မန်​တပ်​ခွဲ​တစ်​ခု​ထက် ပို​အန္တရာယ်​များ​တယ်။ သူ​တို့​က အ​စိုး​ရ ဥ​ပ​ဒေ​အ​ရာ​ရှိ​တွေ​နဲ့ စစ်​ထောက်​လှမ်း​ရေး​ဌာ​န​ကို မေး​ခွန်း​ထုတ်​ရုံ​သာ​မ​က ချာ့​ခ်ျ​အား​လုံး​ရဲ့ ဘုန်း​တော်​ကြီး​တွေ​ကို​ပါ ပြစ်​တင်​စွပ်​စွဲ​လိုက်​တာ​ပဲ။ သူ​တို့​ကို ပြင်း​ပြင်း​ထန်​ထန် အ​ပြစ်​ပေး​သင့်​တယ်။” (အေ အိတ်​ခ်ျ မက်​ခ်​မီ​လန် ရေး​သား​တဲ့ ယုံ​ကြည်​ခြင်း​ချီ​တက်​ပွဲ စာ​အုပ်၊ စာ​မျက်​နှာ ၉၉) ဒီ​လို​နဲ့ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား ရှစ်​ယောက်​ဟာ ဂျော်​ဂျီ​ယာ​ပြည်​နယ်၊ အ​တ္တ​လန်​တာ​မြို့၊ ဖယ်​ဒ​ရယ်​အ​ကျဉ်း​ထောင်​မှာ နှစ်​ရှည်​ထောင်​ဒဏ် ချ​မှတ်​ခံ​ခဲ့ရ​တယ်။ စစ်​ပြီး​တဲ့​အ​ခါ​မှာ​တော့ ပြန်​လွတ်​လာ​ပြီး စွဲ​ချက်​တွေ​ကို ရုပ်​သိမ်း​လိုက်​တယ်။

^၁၃ ဒီ​အ​မျိုး​သား ရှစ်​ယောက်​ဟာ ထောင်​ထဲ​မှာ​တောင် နား​လည်​သ​လောက် ကျမ်း​စာ​အ​တိုင်း လိုက်​နာ​ခဲ့​ကြ​တယ်။ အ​မေ​ရိ​ကန် သ​မ္မ​တ​ဆီ ရေး​တဲ့ အ​သ​နား​ခံ​စာ​မှာ ဒီ​လို​ဖော်​ပြ​ထား​တယ်– “‘လူ့​အ​သတ်​ကို မ​သတ်​ရ’ ဆို​တဲ့ သ​ခ​င့်​အ​လို​တော်​ကို ကျမ်း​စာ​မှာ ဖော်​ပြ​ထား​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် သ​ခ​င့်​ဆီ ဆည်း​ကပ်​မြှုပ်​နှံ​ထား​တဲ့ [အ​ပြည်​ပြည်​ဆိုင်​ရာ ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​များ] အ​သင်း​ဝင်​တိုင်း​ဟာ ဆည်း​ကပ်​မြှုပ်​နှံ​မှု ပ​ဋိ​ညာ​ဉ်​ကို စိတ်​လို​ကိုယ်​လျောက် ချိုး​ဖောက်​မယ်​ဆို​ရင် ဘု​ရား​သ​ခ​င့် မျက်​နှာ​သာ ဆုံး​ၡုံး​ပြီး ဖျက်​ဆီး​ခံ​ရ​မှာ​ဖြစ်​တယ်။ အဲ​ဒါ​ကြောင့် အ​သင်း​ဝင်​တွေ​ဟာ စိတ်​လို​ကိုယ်​လျောက်​ဖြစ်​စေ၊ တာ​ဝန်​အ​ရ​ဖြစ်​စေ လူ​သတ်​မှာ မ​ဟုတ်​ဘူး။” ရဲ​ဝံ့​ပြတ်​သား​လှ​တဲ့ စ​ကား​တွေ​ပါ​ပဲ။ ညီ​အစ်​ကို​တွေ အ​လျှော့​မ​ပေး​ခဲ့​တာ သေ​ချာ​တယ်။

၁၄။ ၁၉၁၄ က​နေ ၁၉၁၉ ခု​နှစ်​အ​တွင်း ဖြစ်​ခဲ့​တာ​ကို ကျမ်း​ချက်​နဲ့ ရှင်း​ပြ​ပါ။

^၁၄ ၁၉၁၄ ခု​နှစ်​က​နေ ၁၉၁၉ ခု​နှစ် အ​စော​ပိုင်း​အ​တွင်း ကျမ်း​စာ​ကျောင်း​သား​တွေ ကြုံ​တွေ့​ခဲ့ရ​တာ​နဲ့​ပတ်​သက်​ပြီး မာ​လ​ခိ ၃:၁–၃ မှာ ဖော်​ပြ​ထား​တယ်။ (ဖတ်​ပါ။) “သ​ခင်” ယေ​ဟော​ဝါ​ဘု​ရား​နဲ့ “ပ​ဋိ​ညာ​ဉ်​တ​မန်​တော်” ယေ​ရှု​ခ​ရစ်​ဟာ ပုံ​ဆောင်​ဗိ​မာန်​တော်​ကို လာ​ပြီး ဘိ​သိက်​ခံ “လေ​ဝိ​သား​တို့​ကို” သန့်​စင်​ခဲ့​တယ်။ လို​အပ်​သ​လို ဆုံး​မ​ခံ​ရ​ပြီး​တဲ့​နောက် သန့်​စင်​သွား​ပြီ​ဖြစ်​တဲ့ ယေ​ဟော​ဝါ​ရဲ့ လူ​မျိုး​ဟာ ထပ်​ဆ​င့် လုပ်​ငန်း​တော်​တာ​ဝန်​တွေ ထမ်း​ဆောင်​ဖို့ အ​သင့်​ဖြစ်​နေ​ပြီ။ ၁၉၁၉ ခု​နှစ်​မှာ အိမ်​သူ​အိမ်​သား​တွေ​ကို ကျမ်း​စာ​အ​ကြောင်း​အ​ရာတွေ ပြင်​ဆင်​ပေး​ဖို့ ‘သ​စ္စာ​နဲ့ သ​တိ​ပ​ညာ​ရှိ​ကျွန်’ ကို ခန့်​အပ်​ခဲ့​တယ်။ (မ. ၂၄:၄၅) မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်ရဲ့ ဩဇာ​အောက်​က​နေ ဘု​ရား​သ​ခ​င့် လူ​မျိုး လွတ်​မြောက်​ခဲ့​ပါ​ပြီ။ အဲ​ဒီ​အချိန်​က​စ​ပြီး ယေ​ဟော​ဝါ​ရဲ့ လူ​မျိုး​ဟာ မဟာ​က​ရု​ဏာ​ကြောင့် ဘု​ရား​သ​ခင်​ကို သိ​တဲ့​အ​သိ​ပ​ညာ​နဲ့ ချစ်တဲ့​မေတ္တာ မ​ပြတ်​တိုး​များ​လာ​တယ်။ အဲ​ဒီ​ကောင်း​ချီး​အတွက် သိပ်​ကျေး​ဇူး​တင်​ကြ​တယ်။ ^[၁] 

၁၅။ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န်​က​နေ လွတ်​မြောက်​တာ​ကို ကျေး​ဇူး​တင်​ကြောင်း ဘယ်​လို ဖော်​ပြ​နိုင်​သ​လဲ။

^၁၅ မ​ဟာ​ဗာ​ဗု​လု​န် သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ​က​နေ လွတ်​မြောက်​လာလို့ ဝမ်း​သာ​စ​ရာ​ပါ​ပဲ။ စစ်​မှန်​တဲ့ ခ​ရစ်​ယာ​န်​ဘာ​သာ​ကို မြေ​ကြီး​ပေါ်​က​နေ ပ​ပျောက်​စေ​မယ်​ဆို​တဲ့ စာ​တန့်​ကြိုး​စား​မှု ပျက်​ပြား​ခဲ့​တယ်။ ဒါ​ပေ​မဲ့ ယေ​ဟော​ဝါ ဒီ​လို​လွတ်​မြောက်​စေ​တဲ့ ရည်​ရွယ်​ချက်​ကို မ​မေ့​သင့်​ဘူး။ (၂ ကော. ၆:၁) စိတ်​ရိုး​ဖြောင့်​သူ​များ​စွာ​ဟာ မှား​ယွင်း​တဲ့ ဘာ​သာ​ရေး​သုံ့​ပန်း​ဘ​ဝ​မှာ ရှိ​နေ​ကြ​တုန်း​ပဲ။ လွတ်​နိုင်​တဲ့​နည်း​လမ်း​ကို သူ​တို့ သိ​ဖို့​လို​တယ်။ ကျွန်​တော်​တို့ လမ်း​ပြ​ကူ​ညီ​ပေး​နိုင်​ပါ​တယ်။ လွန်​ခဲ့​တဲ့​ရာ​စု​တုန်း​က ညီ​အစ်​ကို​တွေ​ကို တု​ပ​ပြီး သူ​တို့​လွတ်​မြောက်​ဖို့ အ​တတ်​နိုင်​ဆုံး ကူ​ညီ​ပေး​ကြ​ပါ​စို့။