Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Aantu osho ya manguluka ko komalongelokalunga giifundja

Aantu osho ya manguluka ko komalongelokalunga giifundja

“Zii mo mokati kawo, one aantu yandje!” — EH. 18:4.

OMAIMBILO: 72, 82

1. Otu shi shi ngiini kutya oshigwana shaKalunga osha li shi na einekelo kutya otashi ka manguluka ko kuBabiloni oshinene, nomapulo geni tatu ka kundathana?

MOSHITOPOLWA sha zi ko, otwi ilongo nkene she ende opo Aakriste aadhiginini ya ye muupika waBabilonia. Onkundana ombwanawa oyo kutya inaya kala muupika sigo osigo. Elombwelo lyaKalunga ndyoka tali ti: “Zii mo mokati kawo, one aantu yandje,” kalya li tali ka tya sha ngele aantu inaya za mo momalongelokalunga giifundja. (Lesha Ehololo 18:4.) Otwa halelela okutseya kutya oshigwana shaKalunga osha manguluka ko thiluthilu uunake kuBabiloni oshinene. Ihe tango natu ka yamukuleni omapulo taga landula: Aakonakonimbiimbeli oya li ya tokola ya ningile shike Babiloni oshinene manga omumvo 1914 inaagu thika? Aamwatate naamwameme oya li yi ipyakidhila shi thike peni niilonga yokuuvitha pethimbo lyIita Yotango yUuyuni? Mbela opu na ekwatathano lyasha pokati kompumbwe yawo yokupukululwa nokukala kwawo muupongekwa waBabilonia?

‘BABILONI SHA TEKA PO!’

2. Aakonakonimbiimbeli yonale oya li ya katuka onkantu yini yi na ko nasha nomalongelokalunga giifundja?

2 Omimvo odhindji ndhoka dha fala sigo omIita Yotango yUuyuni, Charles Taze Russell naalanduli ye oya li ya dhimbulula kutya omahangano gomalongelokalunga gUukwakriste itaga longo aantu oshili yOmbiimbeli. Onkee ano, sho ye shi uvu ko, oya kambadhala kaaya kale ye na ekwatathano nomalongelokalunga giifundja. Oshifo shetu shOshungolangelo shomuNovomba 1879, osha popi kombinga yomuthika gwetu gwopamanyolo sha ti: “Ongeleka kehe ndjoka tayi popi kutya yo otayi ambidhidha Kristus, ihe natango otayi yambidhidha omapangelo, paushili wo wene oyi li oshitopolwa shaBabiloni oshinene.” — Lesha Ehololo 17:1, 2.

3. Aakonakonimbiimbeli oya li ya katuka onkatu ya simana yini, ndjoka yu ulike kutya oya hala okumanguluka ko komalongelokaunga giifundja? (Tala kethano lyopetameko.)

3 Aalumentu naakiintu mboka haya tila Kalunga oya li ye shi shoka ye na okuninga. Kaya li ya tegelela Kalunga e ya yambeke ngele oya tsikile okuyambidhidha omalongelokalunga giifundja. Onkee ano, aakonakonimbiimbeli oyendji oya li ya nyolele oontumwafo komagongalo gawo ndhoka tadhi ti kutya kaye shi we iilyo yago. Poompito dhimwe, oya li haye dhi lesha montaneho uuna ya gongala mongeleka. Moongeleka moka inaaya pitikwa oku dhi lesha, oya li haye dhi tumine oshilyo kehe shegongalo lyawo. Kaya li ya hala nando okukala ye na ekwatathano nomalongelokalunga giifundja. Pompito yimwe, oya li taya vulu okukatukilwa onkantu ya kwata miiti omolwomatokolo gawo. Miilongo oyindji okuuka pehulilo lyomimvo 1800 nasha, omapangelo kaga li we taga yambidhidha oongeleka ngaashi ga li hage shi ningi nale. Aamwatate naamwameme miilongo moka oya li haya vulu okukundathana nokutompathana naakwangeleka kombinga yiinima yi na ko nasha nomalongelokalunga ya manguluka kaaye na uumbanda washa, kutya nduno otaya geelwa.

4. Pethimbo lyIita yotango yUuyuni oshigwana shaKalunga osha li sha tala ko ngiini Babiloni oshinene?

4 Aakonakonimbiimbeli oya li yu uvite ko kutya inashi gwana owala okulombwela aakwanezimo yawo, ookume kawo nosho wo iilyo yongeleka kutya kaye shi we iilyo yomalongelokalunga giifundja. Uuyuni awuhe owa li wa pumbwa okutseya kutya omalongelokalunga giifundja oge li ohonda. MuDesemba pokati komumvo 1917 nomumvo 1918, aakonakonimbiimbeli omayovi oya li ya taandelitha nuulaadhi uufo 10 000 000 mboka wa nyolwa kutya ‘Babiloni osha teka po’ tawu aneke pomutenya omalongelokalunga giifundja. Aasita oya li ya geya noonkondo; ihe inashi imba aakonakonimbiimbeli ya pule komeho niilonga yawo mbyoka ya simana. Oya li ya tokola “okuvulika kuKalunga, hakaantu.” (Iil. 5:29) Mbela shino otashi tu ulukile shike? Otashi ulike kutya Aakriste aalumentu naakiintu kaya li nando ye etha ya nwethwe mo kuBabiloni oshinene pethimbo lyiita, oya li ye ende taya manguluka ko thiluthilu komalongelokalunga giifundja noya li taya kwathele yalwa ya manguluke ko.

IILONGA YUULAADHI PETHIMBO LYIITA YOTANGO YUUYUNI

5. Oshike tashi ulike kutya aamwatate oya li yu uvitha nuulaadhi lela pethimbo yIita yotango yUuyuni?

5 Omimvo odhindji dha ka pita, otwa kala tu shi kutya Jehova ka li we a hokwa aantu ye, molwaashoka pethimbo lyIita Yotango yUuyuni kaya li we aalaadhi miilonga yokuuvitha. Otatu vulu okuthika pehulitho dhiladhilo kutya omolwetompelo ndyoka, Jehova okwe shi etha shi kale muupongekwa waBabiloni oshinene uule wokathimbo. Onkee ano, aamwatate naamwameme aadhiginini mboka ya li haya longele Kalunga mo 1914-1918 oye shi yelitha nawa kutya ye li aapiya ya Kalunga oye na okuninga ngaashi taya vulu, opo iilongo yokuuvitha yi ye komeho. Opu na uunzapo wa kola tawu shi ulike. Euvoko lya yela lyondjokonona yiilonga yetu olye tu kwathela tu uve ko iiningwanima yontumba mbyoka ya popiwa mOmbiimbeli.

6, 7. (a) Omashongo geni aakonakonimbiimbeli ya li ye na okutaaguluka pethimbo lyIita Yotango yUuyuni? (b) Gandja iiholelwa mbyoka tayi ulike kutya aakonakonimbiimbeli oya li aalaadhi.

6 Aakonakonimbiimbeli mboka ya li yi ipyakidhila okuuvitha pethimbo lyIita Yotango yUuyuni (1914 -1918), oya li ya longo nuudhiginini. Kasha li oshipu kuyo oku shi ninga, omolwomatopelo gontumba. Otatu ka kundathana gaali gomugo. Lyotango, iilongo mbyoka ya li hayi longwa pethimbo ndyoka, oya li ya kwatela mo okwaadjanganeka iileshomwa yopaMbiimbeli. Embo limwe ndyoka lya li hali longithwa nale The Finished Mystery sho lyi indikwa kaakwanepangelo mo 1918, okuuvitha okwa kala okudhigu kaamwatate oyendji. Aamwatate kaya li natango yi ilonga okulongitha Ombiimbeli oyo ayike, oya li owala yi igilila okulongitha embo The Finished Mystery. Etompelo etiyali, omukithi gwegwililila lyaSpania ngoka gwa li ko mo 1918. Omukithi ngoka ogwa li gwa nika oshiponga, ogwa li gwe shi ningitha oshidhigu kaamwatate ya ye komahala gi ili nogi ili ya manguluka. Nonando opwa li uudhigu mbuka nomashongo galwe, aakonakonimbiimbeli oya li ya kambadhala okuninga ngaashi taya vulu ya tsikile niilonga yawo yokuuvitha.

Aakonakonimbiimbeli mboka oya li aalaadhi! (Tala okatendo 6, 7)

7 Mo 1914, omwaalu omushona gwaakonakonimbiimbeli ogwa li gu ulukile aantu ye vulithe po 9 000 000 oshinyandwa sho-Photo-Drama of Creation. Oshinyandwa shoka, ngaashi sha li hashi ithanwa pethimbo ndyoka, osha li shu ulike omathano tage endele pamwe nomawi. Osha li wo shu ulike ondjokonona yaantu okuza pokushitwa kwawo sigo opehulilo lyEyuvimumvo. Oya li ye shi enditha nawa pethimbo mpoka. Dhiladhila kwaashika. Aantu mboka ya li ya tala oshinyandwa shoka mo 1914, oya li oyendji ye vulithe paauvithi yUukwaniilwa yokunena. Oolopota otadhi ulike kutya momumvo 1916 aantu mboka ya li pokugongala kwomontaneho moAmerika oya li 809 393, nomomumvo 1918 omwaalu gwawo ogwa londo sigo opo 949 444. Aakonakonimbiimbeli mboka oya li aalaadhi.

8. Aamwatate oya li ya pewa ngiini iikulya yopambepo pethimbo lyiita yotango yuuyuni?

8 Pethimbo lyIita Yotango yUuyni, aamwatate mboka ya li taya kwatele komeho oya li ya ningi oonkambadhala dha mana mo, opo ya gandje iikulya yopambepo nomaladhipiko kaakonakonimbiimbeli ayehe. Iikulya mbika yopambepo oya li ya pe aamwatate oonkondo, opo ya vule okutsikila niilonga yokuuvithi. Omumwatate Richard H.Barber, ngoka a li omuuvithi omulaadhi ethimbo ndyoka, okwa ti: “Otwa li twe shi pondola okukwathela aatonatelishikandjo ya tsikile niilonga yawo nosho wo Oshungolangelo yi tsikile okukala hayi piti omwedhi kehe nohayi tumwa koKanada hoka ya li yi indikwa. . . . Onda li ndi na uuthembahenda wokutumina ookuume kandje yamwe embo ndyoka lya li hali gwana mondjato hali ithanwa The Finished Mystery, molwaashoka ndyoka ya li ye na oye li kuthwa. Omumwatate Rutherford okwa li e tu pula tu unganeke iigongi yoshitopolwa miilando yi ili noyi ili moshitopolwa shokuuninginino moAmerika e tatu tumu aapopi ya ka ladhipike ookuume ketu ngaashi tashi vulika.”

OMAPUKULULO GAMWE NGOKA GA LI GA PUMBIWA

9. (a) Omolwashike oshigwana shaKalunga sha li sha pumbwa okupukululwa mo 1914 nomo 1919? (b) Oshike tashi ulike kutya aakonakonimbiimbeli kaya li ya yi muupongekwa waBabiloni oshinene, molwaashono ya li ya pumbwa okupukululwa?

9 Aakonakonimbiimbeli hakehe shimwe ya li haya ningi pokati ko 1914 nomo 1919 sha li metsokumwe nomakotampango gopamanyolo. Nonando aamwatate oya li ye na omitima omiwanawa, kaya li aluhe yu uvite ko kutya okuvulika komapangelo otaku ti shike. (Rom. 13:1) Onkee ano, ye li ongundu kaya li haya dhiginine omuthika gwawo gwokwaakutha ombinga miita. Pashiholelwa, sho omupelesindent gwaAmerika a gandja elombwelo kutya omasiku 30 Mei 1918 oge na okwiikalekelwa ga ninge esiku lyokugalikana pu kale ombili, Oshungolangelo oya ladhipike aakonakonimbiimbeli ya kale haya kutha ombinga mesiku ndyoka. Aamwatate yamwe oya li ya yambidhidha iita pashimaliwa nayalwe oya li nokuli ya ningi aakwiita noya yi kolugodhi. Ihe nonando ongaaka, osha puka okuthika pehulithodhiladhilo kutya aakonakonimbiimbeli tango oya li ya falwa muupongekwa kuBabiloni oshinene, molwaashoka ya li ya pumbwa okupukululwa. Mepingathano naashono, oya li yu uvite ko kutya oye na okwiiyolola ko komalongelokalunga giifundja, nopethimbo lyIita Yotango yUuyuni, oye ende taya manguluka ko thiluthilu komalongelokalunga giifundja. — Lesha Lukas 12:47, 48.

10. Aakonakonimbiimbeli oyu ulike ngiini kutya oya simaneka omwenyo?

10 Nonando aakonakonimbiimbeli kaya li yu uvite ko naanaa kehe shimwe shi na ko nasha nomuthika gwawo gwopaKriste ngaashi tse kunena, oya li ye shi kutya Ombiimbeli oyi indika okudhipaga. Nokuli naamwatate yamwe mboka ya li haya homata iikondjitho nohaya yi kiita pethimbo lyIita Yotango yUuyuni, oya li ya tokolatoko kaaye yi longithe ya dhipage aantu ooyakwawo. Aamwatate mboka ya li ya tindi okudhipaga aantu, oya li ya tulwa komeho pethimbo lyolugodhi, opo ya dhipagwe.

11. Omapangelo oga li gi inyenge ngiini ketokolotoko lyaakonakonimbiimbeli lyopamanyolo lyokwaakutha ombinga miita?

11 Ondiaboli oya li ya geya noonkondo sho aamwatate ya dhiginina omuthika gwawo gwokwaakutha ombinga miita. Oshilanduliko, oya kambadhala okuhwahwameka “mbo haa popile uukolokoshi.” (Eps. 94:20) Ondjayiyiita, James Franklin Bell gwetangakwiita lyaAmerika oya lombwele omumwatate J. F. Rutherford nosho wo W. E. Van Amburgh kutya Oshikondo shUuyuuki osha kambadhala okutota po ompango ompe ndjoka tayi pitike mboka inaaya hala okukutha ombinga miita ya dhipagwe. Sho ta popi ngawo otu ulike kaakonakonimbiimbeli mboka ihaaya kutha ombinga miita. Ondjayi, Bell, molwaashoka oya li ya geya, oya lombwele omumwatate Rutherford ya ti: “Nonando ompango ndjoka inayi pitikwa [komupelesindente gwaAmerika] Wilson, otu shi nkene tu na oku mu enda, notatu ke shi ninga tuu shili!”

12, 13. (a) Omolwashike aamwatate yoshinakugwanithwa ya li ya tokolelwa okukala mondholongo ethimbo ele? (b) Mbela okutulwa mondholongo okwe ya ningitha kaaya vulike kuJehova? Shiyelitha.

12 Omapangelo osho ga mono oompito okugeela aakonakonimbiimbeli. Omukalelipo gwehangano lyOshungolangelo, Brothers Rutherford, Van Amburgh, naayambidhidhi yawo yahamano oya li ya mangwa po. Omupanguli ngoka e ya pangula okwa tseyitha a ti: “Iifundja yomalongelokalunga moka mwa za aalumentu mbaka oya nika oshiponga lela notayi ehameke yi vulithe aakwiita yaNdowishi . . . Okwa ti wo kutya aalumentu mbaka kaya li owala ya geyitha aakwanepangelo netangakwiita, ihe oya li wo ya geyitha aawiliki ayehe yoongeleka. Onkene, oye na okugeelwa nonyanya nosho sha li sha ningwa.” (Embo Faith on the March, lya nyolwa ku A. H. Macmillan, epandja 99) Aakonakombiimbeli yahetatu oya li ya tokolelwa okukala mondholongo yaAtlanta, Georgia ethimbo ele. Sho iita ya hulu oya mangululwa, naapanguli oye etha oku ya hepeka.

13 Nonando aalumentu mbano yahetatu oya li mondholongo, oya li ya kaleke po naanaa omuthika gwawo gwopanyolo ngaashi ye shi uvite ko. Aamwatate mbaka oya nyolele omupelesindente gwaAmerika taye mu pula e ya mangulule ya ti: “Omanyolo otaga ti kutya katu na okudhipaga. Onkee ano, kehe ngoka i iyapulila Kalunga e ta kala inaa vulika kuye ita ka yambekwa nota ka hanagulwa po, nomolwaashono twa tokola twaa dhipage.” Mbela ndhono kadha li tuu oohapu tadhi tsu omukumo! Osha yela kutya aamwatate naamwameme kaya li ye na nando edhiladhilo lyokwaavulika kuJehova.

EMANGULUKO OSHO LYE YA

14. Yelitha okuza mOmanyolo shoka sha li sha ningwa po mo 1914 sigo 1919.

14 Maleaki 3:1-3 ota yelitha kombinga yomumvo 1914 sigo 1919, sho aagwayekwa “aayambi” aana yaLevi ya li taya ka yelithwa. (Lesha.) Pethimbo ndyoka Jehova Kalunga, “Omuwa Omunankondoawike” naJesus Kristus, ‘omutumwa gwehangano’ lye, oya li taye ke ya kotempeli yopambepo okukonakona mboka haya longo mo. Konima sho Jehova a pukulula aantu ye e te ya yelitha, oya li taya vulu okupewa iinakugwanithwa. Mo 1919, “omupiya omudhiginini nomunandunge” okwa li a langekwa po a gandje iikulya yopambepo kooitaali. (Mat. 24:45, NW) Oshigwana shaKalunga osha li sha manguluka mo muBabiloni oshinene. Okuza kethimbo ndyoka, omolwesilohenda lyaJehova, oshigwana oshe ende tashi tseya nawa ehalo lyaHe yasho gwomegulu nosha kala shi mu hole. Mbela kasha li tuu sha nyanyukilwa omalalekonuuyamba ge ogendji! [1]

15. Otu na okuulika ngiini kutya otwa nyanyukwa sho twa manguluka mo muBabiloni oshinene?

15 Aajuda kaya li tuu ya nyanyukwa sho ya mangululwa muupika waBabiloni oshinene! Oonkambadhala dhaSatana dhokuhangula po Aakriste yashili kombanda yevi odha ponyo. Ihe nonando ongawo, katu na okudhimbwa kutya omolwashike Jehova e tu pa emanguluko ndika. (2 Kor. 6:1) Aantu oyendjiyendji mboka ye na omitima omiwanawa, oye li natango muupika womalongelokalunga giifundja. Otwa pumbwa oku ya kwathela ya ze mo. Ano opo tu holele aamwatate yopethimbo lyonale, natu ninge ngaashi tatu vulu tu kwathele aantu mboka ya manguluke mo muupika womalongelokalunga giifundja.

^ [1] (okatendo 14) Shoka sha ningilwa mboka ya li muupika wAajuda muBabilonia uule womimvo 70, osha faathana naashoka sha li sha ningilwa Aakriste konima sho uushunimonima wa holoka. Ihe nonando ongaaka, itatu vulu okutya uupika wAajuda otawu thaneke shoka sha li sha ningilwa Aakriste aagwayekwa. Aajuda muupika waBabilonia oya li ya kala mo uule womimvo 70, omanga Aakriste aagwayekwa ya kala mo ethimbo li vulithe po. Onkee ano, katu na okuyelekanitha iiningwanima ayihe mbyoka ya li ya ningilwa Aajuda mboka ya li muupongekwa naashoka sha ningilwa Aakriste aagwayekwa momimvo dhoka dha yi sigo omo 1919.