Yani kulokufunako

Yani kulokucuketfwe

Bakhululeka Enkholweni Yemanga

Bakhululeka Enkholweni Yemanga

“Phumani kuyo bantfu bami.”​—SEMB. 18:4.

TINGOMA: 101, 93

1. Belisekelwe kuphi litsemba lebantfu baNkulunkulu lekukhululwa eBhabhulona Lenkhulu, futsi ngumiphi imibuto lesitawucoca ngayo?

Esihlokweni lesendlulile sifundze ngekutsi emaKhristu latsembekile atfunjwa njani yiBhabhulona. Nanobe kunjalo, tindzaba letimnandzi tikutsi bebangeke bahlale batfunjiwe kuze kube phakadze. Seluleko saNkulunkulu lesitsi: “Phumani kuyo bantfu bami,” besingaba lite nangabe kute lobekangakhululeka ekutfunjweni ngumbuso welive wenkholo yemanga. (Fundza Sembulo 18:4.) Siyakulangatelela kwati kutsi bantfu baNkulunkulu bebatawukhululeka nini etidladleni teBhabhulona! Kwekucala, asesiphendvule nayi imibuto lelandzelako: Ngusiphi sincumo Bafundzi beliBhayibheli labasenta mayelana neBhabhulona Lenkhulu ngaphambi kwa-1914? Bazalwane betfu bebakhutsele kangakanani emsebentini wekushumayela ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala? Kukhona yini kufanana lokukhona emkhatsini wesidzingo sabo sekulungiswa nekuyalwa kwangaleso sikhatsi kanye nekutfunjwa kwabo yiBhabhulona?

“KUWA KWEBHABHULONA”

2. Ngusiphi sincumo lesentiwa Bafundzi beliBhayibheli mayelana nenkholo yemanga?

2 Eminyakeni lengetulu kwalelishumi ngaphambi kwekufika kweMphi yeLive Yekucala, Charles Taze Russell kanye nebangani bakhe batfola kutsi tinkholo letitsi tebuKhristu betingafundzisi liciniso ngeliBhayibheli. Ngenca yaloko, bancuma kungatihlanganisi sanhlobo nenkholo yemanga. Nga-1879, ekucaleni kwaNovember, magazini lokutsiwa yi-Zion’s Watch Tower wasisho ngalokucondzile sizatfu sesincumo sabo, watsi: “Nome nguliphi lisontfo lelitibita ngamakoti lotinikele kuKhristu, kepha ecinisweni libe litihlanganise nebabusi bemhlaba, kufanele silitsatse njengengwadla” lokukhulunywa ngayo eBhayibhelini nakubhekiselwa kuBhabhulona Lenkhulu.​—Fundza Sembulo 17:1, 2.

3. Ngusiphi sinyatselo lesicinile lesatsatfwa Bafundzi beliBhayibheli lebesikhombisa kutsi bayakucondza kubaluleka kwekutehlukanisa nenkholo yemanga? (Buka sitfombe lesisekucaleni kwalesihloko.)

3 Bantfu lebebasaba Nkulunkulu bebati kutsi kufanele benteni. Bebati kutsi ngeke batitfole tibusiso taNkulunkulu nangabe bachubeka nekusekela tinkholo temanga. Ngako Bafundzi beliBhayibheli labanyenti babhala tincwadzi tekwesula emasontfweni abo. Ngaletinye tikhatsi, letincwadzi bebatifundza embikwelibandla. Etindzaweni lapho bebangavunyelwa khona kutifundza embikwelibandla, bebatfumela ikhophi elungeni ngalinye lalelo bandla. Bebangasafuni lutfo lobelungabahlanganisa nenkholo yemanga! Kulesinye sikhatsi, sibindzi lesinjengalesi besibeka kuphila kwabo engotini. Kodvwa emaveni lamanyenti ngasekupheleni kweminyaka yabo-1800, hulumende abengasawasekeli emasontfo. Ngenca yekutsi bantfu bebangasakwesabi kuhlushwa kulawo mave, takhamuti besetikhuluma ngekukhululeka ngetindzaba letiphatselene nenkholo futsi betiwaphikisa ngalokucondzile emasontfo.

4. Ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala, yini leyentiwa bantfu baNkulunkulu mayelana neBhabhulona Lenkhulu?

4 Bafundzi beliBhayibheli bebati kahle kutsi bekungakeneli kumane batjele tihlobo, bangani, kanye nemalunga elisontfo mayelana nesincumo sabo endzabeni yenkholo yemanga. Umhlaba wonkhe bekufanele wati kutsi iBhabhulona Lenkhulu iyingwadla! Ngekuvumelana naloko, kusukela ngaDecember 1917 kuya ngasekucaleni kwa-1918, bafundzi beliBhayibheli labatinkhulungwane letimbalwa bahambisa emapheshana langu-10 000 000 labekanesihloko lesitsi “Kuwa KweliBhabhulona”​—lebesisho kuwa lokukhulu kwetinkholo letitsi tebuKhristu. Nanobe baholi benkholo bebatfukutsele bagcwele kokane, laBafundzi beliBhayibheli abazange besabe, kunaloko bachubeka nekwenta umsebenti wekushumayela. Bebatimisele ‘kulalela Nkulunkulu njengobe angumbusi kunekutsi balalele bantfu.’ (Imis. 5:29) Yini lesingaphetsa ngayo? Esikhundleni sekutsi bagcilatwe yiBhabhulona Lenkhulu ngesikhatsi semphi, lamaKhristu acala kukhululeka etimfundzisweni tayo futsi asita nalabanye kutsi bente njalo.

KUSHUMAYELA NGEKUTIMISELA NGESIKHATSI SEMPHI YELIVE YEKUCALA

5. Ngubuphi bufakazi lesinabo bekutsi bazalwane bebakhutsele emsebentini wekushumayela ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala?

5 Njengobe iminyaka ihamba, besikholelwa kutsi Jehova abengasajabuli ngebantfu bakhe ngobe abazange batimisele emsebentini wekushumayela ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala. Ngenca yaleso sizatfu, besicabanga kutsi Jehova wavumela iBhabhulona Lenkhulu kutsi ibatfumbe kwesikhashana. Noma kunjalo, tinceku taNkulunkulu lebetetsembekile kusukela nga-1914 kuya ku-1918, kamuva takwenta kwacaca kutsi bonkhe bantfu baNkulunkulu bente lokusemandleni abo kuze bachubeke nemsebenti wekushumayela. Kunebufakazi lobuphatsekako baloku. Kuwati kahle umlandvo wenhlangano yaJehova kusisitile kutsi siwacondze kahle lamanye emaciniso laphatselene naletinye tintfo lokukhulunywa ngato eBhayibhelini.

6, 7. (a) Ngutiphi tinkinga Bafundzi beliBhayibheli lababhekana nato ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala? (b) Shano tibonelo letikhombisa kutsi Bafundzi beliBhayibheli bebakhutsele.

6 Bafundzi beliBhayibheli lebebaphila ngesikhatsi seMphi yeLive Yekucala (1914-1918) bafakaza kubantfu labanyenti ngaleso sikhatsi. Bekungasimelula ngabo kutsi bakwente loko. Tinyenti tizatfu taloko, kodvwa asesicoce ngaletimbili tato. Kwekucala, lomsebenti lomkhulu lobewentiwa lapho bewuhlanganisa nekuhambisa tincwadzi letisekelwe eBhayibhelini. Ngesikhatsi tiphatsimandla lebetite budlelwane nenkholo tivimbela kuhanjiswa kwencwadzi letsi The Finished Mystery ngasekucaleni kwa-1918, kwaba matima ngebazalwane labanyenti kutsi bashumayele. Bebangakwati kushumayela basebentisa liBhayibheli kuphela futsi bebatsembele kulencwadzi letsi The Finished Mystery kutsi “ibakhulumele.” Sizatfu sesibili sifaka ekhatsi kubhedvuka kwemkhuhlane lomkhulu waseSpain nga-1918. Kwandza kwalomkhuhlane lobulalako kwenta kutsi kube matima ngebamemeteli kushumayela kuletinye tindzawo. Ngetulu kwato tonkhe letinkinga, Bafundzi beliBhayibheli benta konkhe lokusemandleni abo kute lomsebenti wekushumayela uchubeke.

LaBafundzi BeliBhayibheli bebatimisele emsebentini wekushumayela (Fundza sigaba 6 na-7)

7 Nga-1914 nje kuphela, Bafundzi beliBhayibheli labambalwa bakhombisa bantfu labangetulu kwa-9 000 000 i-Photo-Drama of Creation. Le-Drama beyinetitfombe letihambisana nemsindvo futsi beyichaza tintfo letenteka kusukela ekudalweni kwebantfu kuya etintfweni lebetitawenteka ekupheleni kweminyaka leyinkhulungwane. Lona kwaba ngumsebenti lomkhulu kakhulu. Asewucabange ngaloku: Linani lebantfu lababukela le-Drama nga-1914, likhulu kunelinani lebamemeteli beMbuso labakhona emhlabeni wonkhe lamuhla! Imibiko iphindze ivete kutsi nga-1916 bantfu labangu-809 393 baba khona emihlanganweni lebeyiseMelika kwase kutsi nga-1918 lelinani lakhula laya ku-949 444. LaBafundzi beliBhayibheli bebakhutsele sibili!

8. Tanakekelwa njani tidzingo tebazalwane letiphatselene nekufundziswa kwabo ngaNkulunkulu ngesikhatsi semphi yelive yekucala?

8 Ngesikhatsi semphi yelive yekucala, kwentiwa imetamo yekutsi Bafundzi beliBhayibheli labasetindzaweni letehlukene bakhutsatwe futsi bafundziswe ngaNkulunkulu. Loku kwaniketa labazalwane emandla ekuchubeka nemsebenti wekushumayela. Richard H. Barber longulomunye walabebakhutsele ngaleso sikhatsi, utsi: “Saphumelela ekukhutsateni babonisi labajikeletako kutsi bachubeke bavakashela emabandla nekutsi Sicongosekulindza sihanjiswe futsi sichubeke sitfunyelwa naseCanada lapho besivinjelwe khona. Ngaba nelilungelo lekutfumela tincwadzi letinesihloko lesitsi, “The Finished Mystery” kubazalwane betfu lebebamukwe emakhophi abo. Umzalwane Rutherford wasicela kutsi sihlele imihlangano lemikhulu emadolobheni lamanyenti asenshonalanga neMelika nekutsi sitfumele tikhulumi kutsi tiyokhutsata bazalwane.”

BEBADZINGA KUHLANTWA

9. (a) Kungani bantfu baNkulunkulu bebadzinga kulungiswa nekuyalwa emkhatsini wa-1914 na-1919? (b) Lesiyalo bekufanele sibasite kuphi labazalwane?

9 Akusito tonkhe tintfo lebetentiwa Bafundzi beliBhayibheli ngesikhatsi sabo-1914 kuya ku-1919 lebetihambisana netimiso teliBhayibheli. Nanobe bebatsembekile, labazalwane bebete umbono lokahle mayelana nekutitfoba emagunyeni abohulumende. (Rom. 13:1) Ngenca yaloko, labanye bebahle baya emphini. Nasi sibonelo: Ngesikhatsi mengameli waseMelika amemetela kutsi mhlaka 30 May 1918, bekutawuba lilanga lemthantazo wekuthula, i-The Watch Tower yakhutsata Bafundzi beliBhayibheli kutsi baye kulomthantazo. Labanye bazalwane banika hulumende imali kuze basekele timphi futsi labanye baze baya emigedzeni netibhamu kanye nemabhayinede. Nobe kunjalo, kungaba liphutsa kuphetsa ngekutsi Bafundzi beliBhayibheli batfunjwa yiBhabhulona Lenkhulu ngenca yekutsi bebadzinga kulungiswa kanye nekuyalwa. Ngakulolunye luhlangotsi, bebati kutsi kubalulekile kutehlukanisa nenkholo yemanga futsi ngesikhatsi seMphi Yelive Yekucala besebacishe batehlukanisile nalenkholo yemanga.​—Fundza Lukha 12:47, 48.

10. Bafundzi beliBhayibheli bakhombisa njani kutsi bayakuhlonipha kuphila?

10 Njengobe bebangaticondzi tonkhe timiso tebuKhristu ngendlela lesiticondza ngayo lamuhla, laBafundzi beliBhayibheli bebati kutsi liBhayibheli litsi singabulalali. Ngako, ngisho nalabazalwane labaya emphini ngesikhatsi seMphi Yelive Yekucala, bebatiphetse tibhamu kodvwa bala kutisebentisa kuze babulale labanye bantfu. Linyenti lalabo labala kusebentisa tibhamu kuze babulale labanye, bebabekwa embili emphini, ngobe bafuna kutsi babulawe.

11. Tiphatsimandla tativa njani ngekwala kweBafundzi BeliBhayibheli kubulala labanye emphini?

11 Sathane abekwate agane lunwabu ngenca yekutsi wabona kutsi labazalwane bayakuhlonipha kuphila. Umphumela waloko waba kutsi wenta lokubi kwaba ngatsi “ngumtsetfo.” (Hla. 94:20) Umholi welibutfo lemphi laseMelika, Franklin Bell, nakakhuluma neMzalwane J. F. Rutherford nemzalwane W. E. Van Amburgh, wabatjela kutsi Litiko Letebulungisa laseMelika belifuna kushicilela umtsetfo lobewutawuvuma kutsi kube nesigwebo sentsambo kulabo lebebangafuni kubulala labanye emphini. Lamavi lawa bekawacondzise kulaBafundzi beliBhayibheli. Atfukutsele kakhulu, lomholi welibutfo lemphi nakakhuluma nemzalwane Rutherford watsi: “Lomtsetfo awukaphasiswa ngobe Mengameli walaMelika uwuphikisile, kodvwa siyati kutsi sitanitfola njani, futsi nakanjani sitanitfola!”

12, 13. (a) Kungani bazalwane labasiphohlongo bagwetjwa sikhatsi lesidze? (b) Kuboshwa kwabo labazalwane kwabenta bangasamlaleli yini Jehova? Chaza.

12 Letiphatsimandla tagcine tibatfolile vele labazalwane. Bameleli be-Watch Tower Society labafaka ekhatsi umzalwane Rutherford, Van Amburgh kanye nalabanye labasitfupha baboshwa. Ngesikhatsi bagwetjwa, lijaji lebeliteka lelicala latsi: “Lenkholo yalamadvodza leyenga bantfu iyingoti kwengca libutfo lemasotja aseJalimane . . . Abakakhulumi kabi ngetisebenti taHulumende nobe ngelibutfo letekuvikela nje kuphela kodvwa baphindze banyembenya nebaholi bemasontfo. Ngako kufanele baniketwe sigwebo lesicinile.” (Faith on the March, leyabhalwa ngu-A. H. Macmillan, likh. 99) Kwaba njalo. Labazalwane labasiphohlongo bagwetjwa iminyaka leminyenti, bayiswa ejele lelise-Atlanta, eGeorgia. Kodvwa nakuphela imphi, bakhululwa futsi emacala lebebatfweswe wona esulwa.

13 Ngisho nangalesikhatsi labazalwane basejele, bachubeka babambelele ngalokucinile kuloko lokushiwo yimiBhalo. Labazalwane babhalela mengameli waseMelika incwadzi, batsi: “Umtsetfo waNkulunkulu loseBhayibhelini utsi ‘Ungabulali,’ ngako-ke bonkhe Bafundzi beliBhayibheli labatinikele kuNkulunkulu bangabhekana nelulaka lwaNkulunkulu nabangawephula lomtsetfo. Ngenca yaleso sizatfu, Bafundzi beliBhayibheli ngeke bababulale labanye bantfu.” Lamavi akhombisa kutsi bebanesibindzi. Kusebaleni kutsi labazalwane bebangakatimiseli kubulala labanye bantfu.

KUKHULULEKA EKUGCINENI!

14. Usebentisa liBhayibheli, chaza loko lokwenteka kusukela nga-1914 kuya ku-1919.

14 Malakhi 3:1-3 ukhuluma ngesikhatsi lapho “emaLevi” lagcotjiwe lebekatawuhlantwa ngaso, lokusikhatsi lesisukela ku-1914 kuya ekucaleni kwa-1919. (Fundza.) Ngaleso sikhatsi, Jehova, Nkulunkulu weliciniso, akanye naJesu Khristu ‘lositfunywa sesivumelwane,’ befika ethempelini laNkulunkulu kuze batewuhlola labo lebebakhonta kulo. Ngemuva kwekutfola siyalo lebebasidzinga, bantfu baJehova besebakulengele kwenta umsebenti lowengetiwe. Nga-1919, “sisebenti lesetsembekile nalesihlakaniphile” sakhetfwa kutsi kube ngiso lesinika bantfu baNkulunkulu kudla ngesikhatsi lesifanele. (Mat. 24:45) Bantfu baNkulunkulu besebakhululekile etimfundzisweni teBhabhulona Lenkhulu. Kusukela ngaleso sikhatsi, ngemusa waJehova bantfu bakhe solo bafundza lokwengetiwe ngentsandvo yakhe futsi nelutsandvo lwabo ngaye luchubeka lukhula. Bajabula kakhulu ngekubusiswa nguJehova! [1]

15. Kufanele kusitsintse njani kukhululwa kwetfu eBhabhulona Lenkhulu?

15 Kwawajabulisa kakhulu lamaKhristu kukhululwa ekutfunjweni yiBhabhulona Lenkhulu! Imetamo yaSathane yekucedza kukhonta kweliciniso emhlabeni yehluleka. Nanobe kunjalo, akukafaneli sikhohlwe kutsi kungani Jehova asikhululile. (2 Khor. 6:1) Kodvwa bantfu labanyenti solo batfunjwe timfundziso temanga. Kudzingeka bakhonjiswe indlela labangakhululeka ngayo kuletimfundziso. Ngitsi lesingabasita. Shengatsi singalingisa bazalwane betfu lesifundze ngabo, sente konkhe lesingakwenta kuze sibasite bakhululeke.

^ [1] (sigaba 14) Kunekufana lokukhona emkhatsini wekutfunjwa kwemaJuda iminyaka lengu-70 eBhabhulona kanye naloko lokwenteka kumaKhristu ngemuva kwekucala kwekuhlubuka. Nanobe kunjalo, lokutfunjwa kwemaJuda akubonakali kusiphrofetho saloko lokwenteka kulamaKhristu. Loku sikusho ngobe budze balesikhatsi sekutfunjwa asifanani. Ngako akukafanele setame kufananisa konkhe lokushiwo ngulesiphrofetho lesimayelana nekutfunjwa kwemaJuda naloko lokwenteka kumaKhristu lagcotjiwe eminyakeni lengaphambi kwa-1919.