1. Бурганның чону чүге даянып алгаш, туттуруушкундан үнеринге идегеп болур турганыл база кандыг айтырыгларны сайгарып көөр бис?

 ЭРТКЕН статьядан Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунунче шынчы христианнарның канчаар кире бергенин билип алдывыс. Ынчалзажок ол туттуруушкун төнчү чок уламчылавас турган. Меге шажынның аспаандан кым-даа үнүп шыдавас турган болза, «Мээң чонум... ол хоорайдан үнүп чоруңар» дээн Бурганның айтыышкыны утка чок болур. (Ажыдыышкын 18:4 номчувут.) Бурганның чону Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунундан долузу-биле кажан хосталганыл? Эгезинде бо айтырыгларга харыылаптаалыңар: 1914 чылдың мурнунда Библияның Шинчилекчилери Өндүр улуг Вавилонга хамаарыштыр кандыг турушту ээлээнил? Бирги делегей дайынының үезинде ха-дуңмавыс суртаал ажылынга кайы хире идепкейлиг киржип чорааныл? Ол үеде эдип-чазаашкын херек турган болганда, олар Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунунга турганы ол бе?

2. Библияның Шинчилекчилери, билиглеринге дүүштүр, меге шажынга хамаарыштыр кандыг турушту ээлээнил?

² Бирги делегей дайынының мурнунда, он-он чылдар бурунгаар, Чарлз Тейз Рассел болгаш ооң талалакчылары христиан делегейниң шажыннары библейжи алыс шынга өөретпейн турар деп билип каан. Ынчангаш, оларныы-биле алырга, меге шажын деп адап болур кандыг-даа шажын организацияларынга  хамаарылга чок болурун олар шиитпирлээн. 1879 чылдың ноябрьда-ла «Сионнуң таңныыл суургазы» оларның Библияга үндезилеттинген үзел-бодалын тода илереткен: «Христос-биле дүгдешкен арыг кыс деп адаттынып турар хирезинде, бо делегейге (араатанга) катчып, ооң деткимчезин ап турар кандыг-даа христиан хүрээни, библейжи дыл-биле чугаалаарга, самыыраан хүрээ кылдыр шиидип турар бис». Ону Өндүр улуг Вавилонга хамаарыштыр чугаалаан. (Ажыдыышкын 17:1, 2 номчувут.)

3. Меге шажын-биле кандыг-даа холбаа чок болурун көргүзер дээш, Библияның Шинчилекчилери кандыг шиитпирлиг базымнарны кылганыл? (Статьяның эгезинде чурукту көрүңер.)

³ Бурганны хүндүлээр улус чүнү кылырын билир турган. Олар моон-даа соңгаар меге шажынның кезээ болур организацияларны деткиир болза, Бурганның ээ көрнүүшкүнүн чидириптер деп билип турган. Ынчангаш хөй Библияның Шинчилекчилери христиан хүрээлеринден үнер дээш, билдириишкин бижээн. Чамдыктары ону хүрээге улустуң мурнунга номчуп турган. А номчууру хоруглуг болза, билдириишкининиң хоолгазын хүрээниң кежигүннериниң шуптузунга чоргузуп берип турган. Олар меге шажын-биле кандыг-даа холбаалыг болуксаваан! Өске үе турган болза, ындыг дидим базым дээш оларны канчап-даа болур турган. Ынчалза-даа 1800 чылдарның төнчүзүнде хөй чурттарга христиан хүрээни күрүне ындыг кончуг деткивейн чораан. Ындыг чурттарга улус, кеземчеден кортпайн, шажын темаларын ажыы-биле сайгарып, янзы-бүрү хүрээлерниң өөредиглеринге чөпшээрешпейн турарын чугаалап болур турган.

4. Бурганның чону Бирги делегей дайынының үезинде Өндүр улуг Вавилонга кандыг хамаарылгалыг турганыл?

⁴ Библияның Шинчилекчилери меге шажынга хамаарылгазын чүгле төрелдеринге, эш-өөрүнге болгаш хүрээзиниң кежигүннеринге чугаалаары чедишпес деп билип турган. Бүдүн делегей Өндүр улуг Вавилоннуң дугайында шынны билип алыр ужурлуг турган. Доора уткалыг чугаалаарга, ол — самыын садар херээжен-дир. Ынчап кээрге, 1917 чылдың декабрьдан 1918 чылдың эгезинге чедир чүткүлдүг каш муң Библияның Шинчилекчилери, христиан делегейни сойгалап каан, «Вавилоннуң буурааны» деп буклетти 10000000-ну тараткан. Шажын башкарыкчыларының өдү чарлы бээр часкан! Ынчалзажок Библияның Шинчилекчилерин чүү-даа тургузуп шыдаваан. Олар ол чугула ажыл-херекке киржирин уламчылаан. Олар «кижилерге эвес, а Бурганга колдадыр чагыртырын» күзээн (Аж.-ч. 5:29). Кандыг түңнел кылып болурул? Ол христианнарны дайын үезинде Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунунче кирген деп чугаалап болбас. Харын-даа олар ооң салдарындан адырлып, өскелерге база ооң аспаандан хосталырынга дузалап чораан.

5. Ха-дуңмавыс Бирги делегей дайынының үезинде чүткүлдүг суртаалдап турган деп кайыын билдингирил?

⁵ Ооң мурнунда Бирги делегей дайынының үезинде суртаал ажылынга Библияның Шинчилекчилериниң чүткүлү өжүп калганы дээш, Иегова оларга таарзынмайн турган деп, санап чораан бис. Ол дээш кыска үе иштинде Өндүр улуг Вавилонга оларның туттуруп алырын Иегова чөпшээрепкен деп, бодап турган бис. Ынчалзажок сөөлзүредир 1914 чылдан 1918 чылга чедир бараалгап чораан шынчы акы-угбаларның сөстеринден алырга, Бурганның чону ниитизи-биле, суртаал ажылы соксавазын дээш, шыдаар-ла бүгү чүвени кылып турган деп билдине берген. Оларның сөстерин бадыткап турар бүзүрелдиг барымдаалар  бар. Төөгүвүстү эки билип алганывыс Библияда бижиттинген кезек болуушкуннарны оон-даа тода билип алырынга дузалаан.

6, 7. a) Бирги делегей дайынының үезинде Библияның Шинчилекчилери кандыг бергелерге таваржып турганыл? б) Библияның Шинчилекчилериниң чүткүлдүг суртаалдап турганын көргүскен чижектерни чугаалап көрүңерем.

⁶ Бирги делегей дайынының үезинде (1914—1918) Библияның Шинчилекчилери чүткүлдүг суртаалдап турган деп, барымдаалар көргүзүп турар. Кезек чылдагааннарның ужундан ону кылыры берге турган. Оларның ийизин көрээлиңер. Бирээде, ол үеде суртаал ажылынга кол кичээнгейни библейжи дептерлерни тарадырынче салып турган. Ынчангаш 1918 чылдың эгезинде чагыргалар «Ажыттынган чажыт» деп номну хоруп каарга, дыка хөй акы-угбаларга суртаалдаары берге апарган. Ооң мурнунда «Ажыттынган чажыт» оларның орнунга шупту чүвени чугаалап турган болза, ам олар чүгле Библия-биле суртаалдаар ужурга таварышкан. Ийиде, 1918 чылда «испанка» деп грипп кедерээн. Ол өлүмнүг аарыг аажок халдавырлыг, ынчангаш чер болганга суртаалдаары болдунмас турган. Ынчалзажок, бергелер турза-даа, Библияның Шинчилекчилери суртаал ажылы доктаавазын дээш, бүгү чүвени кылган.

⁷ Чүгле 1914 чылда безин, ол үеде эвээш турган Библияның Шинчилекчилери «Чаяалга. Чуруктарлыг шиини» 9 миллион ажыг кижиге көргүскен. «Чуруктарлыг шииге» кино үзүндүлерин, чуруктарны болгаш бижиткен үннерни каттыштырган. Аңаа Черни чаяаганындан эгелээш, Христостуң муң чыл хааннаашкынының төнчүзүнге чедир төөгүнү көргүскен. Акыларывыс кайгамчык чүүл кылган! Бодап көрүңер даан, чүгле 1914 чылдың дургузунда «Чуруктарлыг шиини» көрген улустуң саны амгы үеде суртаалчыларның ниити түңүн ажып турган! Отчёттардан көөр болза, 1916 чылда Каттышкан Штаттарга хөй-ниити мурнунга илеткелди 809393 кижи дыңнаан, а 1918 чылда ол сан 949444-ке чедир көвүдей берген. Шынап-ла, ол үеде Библияның Шинчилекчилери аажок чүткүлдүг суртаалдап турган.

8. Бирги делегей дайынының үезинде Иегованың организациязы ха-дуңманың Бурган-биле харылзаа тудар хереглелин канчаар хандырып турганыл?

⁸ Бирги делегей дайынының үезинде акылар, күжүн харамнанмайн, аңгы-аңгы черлерде чурттап турар Библияның Шинчилекчилерин сорук киирип, оларның «аъш-чеми» турзун дээш сагыш човап турган. Ол чүүл буянныг медээни улаштыр суртаалдаарынга күштү берип турган.  Ол үениң дугайында Ричард Барбер мынчаар хөөрээн: «Кезек эргий кезиир хайгааракчылар ажылын уламчылаарын, „Таңныыл Суургазы“ доктаамал үнерин база ону хоруп каан турган Канадаже чоргузарын хайгаарап турган бис. [...] „Ажыттынган чажыт“ деп номну хавырткан акыларже, почта-биле ону чоргузарын меңээ дааскан. Рутерфорд Каттышкан Штаттарның барыын талазында кезек хоорайларга шуулганнар организастааш, ында ха-дуңманы сорук киирери-биле илеткелчилерни чоргузарын дилээн».

9. a) 1914 чылдан 1919 чылга чедир үеде Бурганның чонун эдип-чазаары чүге негеттине бергенил? б) Ол эдип-чазаашкын чүнү илеретпейн турарыл?

⁹ 1914 чылдан 1919 чылга чедир үеде Библияның Шинчилекчилери кезек талаларга библейжи дүрүмнерге дүүштүр алдынмайн турган. Акылар шын хөөннүг турган-даа болза, эрге-чагыргага чагыртыры дээрге чүл ол дээрзин эки билбес чораан (Рим. 13:1). Ынчангаш дайын үезинде оларның политикаже киржи бээр таварылгалары турган. Чижээ, Каттышкан Штаттарның президентизи 1918 чылдың май 30-ниң хүнүн тайбың дугайында мөргүл хүнү кылдыр чарлаптарга, «Таңныыл суургазы» Библияның Шинчилекчилерин ол айтыышкынны эдереринче деткип турган. Чамдык акылар дайын чорудулгазын деткиир дээш, өртектиг саазыннар садып ап, а өскелери мырыңай боо биле чыда туткаш, дайын шөлүнче чоруп турган. Ынчалзажок Библияның Шинчилекчилеринге эдип-чазаашкын херек болганда, оларны Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунунче кирген деп санаары шын эвес болур. Харын-даа олар делегей чергелиг меге шажынның ниити бөлүү-биле кандыг-даа холбаа чок болурун эки билип турган, ынчангаш Бирги делегей дайынының үезинде ооң-биле шупту харылзааларын үзүп каапкан. (Лука 12:47, 48 номчувут.)

10. Библияның Шинчилекчилери амы-тынның ыдыктыынга хамаарыштыр кандыг быжыг турушту ээлеп турганыл?

¹⁰ Библияның Шинчилекчилери политикаже киришпези дээрге чүл ол дээрзин чедир билбейн турган-даа болза, өске кижиниң амы-тынын үзерин Библия хоруп турарын тода медереп турган. Ынчангаш чепсек туткаш, дайын шөлүнче чоруп турган акылар безин өлүреринден шиитпирлии-биле ойталап чораан. Оларның чамдыызын, өлзүн дээш, фронт шугумунче чоргузуп турган.

11. Эрге-чагыргалар Библияның Шинчилекчилериниң дайынга хамаарышкан туружунга кандыг хамаарылгалыг болганыл?

¹¹ Дайынга хамаарыштыр акыларның ээлээн туружун бүгү талазы-биле шын деп болбас-даа болза, ол чүүл Эрликти килеңнедипкени чигзиниг чок. Ынчангаш «дүрүм-хоойлуну ажыглап... [оларга] бак чүве кылырын» ол шиитпирлээн (Ыд. ыр. 93:20). Американ шеригниң генерал-майору, Джеймс Франклин Белл, Джозеф Рутерфорд болгаш Уильям ван Амбург-биле чугаалажып тургаш, Каттышкан Штаттарның юстиция яамызы дайылдажырындан ойталаан кижини өлүрүп шиидериниң дугайында хоойлу үндүрер деп турганын сагындырган. Ол Библияның Шинчилекчилериниң дугайында чугаалап турган. Генерал Белл ажынып-хорадап тура, Рутерфордка мынча дээн: «Ол хоойлу хүлээттинмээн, аңаа [АКШ-тың президентизи] Вильсон шаптыктады; ынчалза-даа силерни канчаарын билир бис, көрүп туруңар шиңме!»

12, 13. а) Сес акывысты хөй чылга чүге хосталгазын казып шииткенил? б) Хоругдаашкын акыларның Иеговага дыңнангыр болур дээн шиитпирин кошкадыпкан бе? Тайылбырлап көрүңерем.

¹² Эрге-чагыргалар кыжаныгларын боттандырып эгелээн. Олар Рутерфордту, ван  Амбургту оон Таңныыл суургазының Ниитилелиниң алды төлээлекчизин кара бажыңнап алган. Шииткел үндүрүп тургаш, шииткекчи мынча дээн: «Бо улустуң кылып турары шажын суртаалы бир дивизия [1200 кижи] немец солдаттардан-даа айыылдыг-дыр. Олар күрүне хоойлузунуң ажылдакчыларын болгаш хайгыыл бюрозун чигзиниг адаанга салганындан аңгыда, шупту хүрээлерниң кежигүннерин бак атка киирген-дир. Оларны чаа кезедир херек» (А. Х. Макмиллан. Вера на марше). Шак ынчаар болган. Сес Библияның Шинчилекчилерин хөй чылга хосталгазын казып шииткеш, Атлантада (Джорджия штады) федералдыг кара-бажыңче чоргузупкан. Ынчалзажок дайын төнүп каарга, оларны агарткаш, хостапкан.

¹³ Кара-бажыңга безин, ол сес акылар Бижилгеде дүрүмнерден туттунуп, ол үеде билир чүүлүнге даянып турган. Кеземчени чиигедирин дилеп, олар АКШ-тың президентизинче чагаа бижээн: «Бижилгеде: „Кижи өлүрбе“ деп Бурганның күзел-соруун тода илереткен. Ынчангаш Эвилелдиң [Делегейниң Библия Шинчилекчилериниң] кежигүн бүрүзү, Бурганга чуртталгазын бараалгаткан хирезинде, эки туразы-биле аазаашкынын үрептер болза, Ооң энерелин чидириптер, харын-даа ону өлүм манап турар. Ынчангаш биле тура-ла олар кижилерниң амы-тынын үзүп шыдавас турган». Дыка-ла дидим сөстер! Ол акылар үзел-бодалындан канчап-даа ойталаарын күзевейн турган деп көскү!

14. Библия ёзугаар, 1914 чылдан 1919 чылга чедир үеде чүү болганын тайылбырлаптыңар.

¹⁴ Малахия 3:1—3-те (номчувут) шилиттинген «Левийниң аймаан» арыглаар ужурлуг турган үени (1914 чылдан 1919 чылдың эгези) тайылбырлаан. Ол үеде «Дээрги», Иегова Бурган, «чагыг-керээни медеглээр төлээ» болур Иисус Христос-биле өргээде бараалгап турар улусту хынаар дээш чедип келген. Херек эдип-чазаашкынны алгаш, Иегованың арыглаттынган чону чаа даалгаларны күүседиринге белен апарган. 1919 чылда «шынчы болгаш сарыылдыг чалча» Бурганның шынчы бараалгакчыларынга «аъш-чемни» бээр кылдыр томуйлаттынган (Мф. 24:45). Бурганның чону Өндүр улуг Вавилоннуң аспаандан хосталган. Оон эгелээш, Иегованың авыралының ачызында Ооң бараалгакчылары Бурганның күзел-соруун улам эки билип, дээрде Адазынга ынакшылы дам күштелип бар чыдар. Ооң йөрээлдери дээш, олар Аңаа өөрүп четтирип турар! ¹.

15. Өндүр улуг Вавилоннуң туттуруушкунундан хосталып келгенивис бисти чүүже оттурар ужурлуг?

¹⁵ Өндүр улуг Вавилондан хостуг болуру кайы хире аас-кежиктиг чоор! Эрликтиң алыс шын христиан шажынны узуткаар дээн оралдажыышкыннары чүге-даа чедирбээн. Иегованың биске хайырлаан хосталгазы «ажык чок болбазын» дээш, кызар ужурлуг бис (2 Кор. 6:1). Дыка хөй ак сеткилдиг улус ам-даа меге шажынның туттуруушкунунда хевээр. Оларга хосталгаже орукту айтып бээр болзувусса эки. Эрткен чүс чылда чурттап чораан акыларывыс дег, кижилерге дузалаар дээш, шыдаар-ла бүгү чүүлдү кылыылыңар!