Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

YO ME KATUKA NA MIKANDA NA BETO YA NTAMA

“Bansamuni ya Angleterre—Beno Telama!!”

“Bansamuni ya Angleterre—Beno Telama!!”

NA DESEMBRI 1937, Informateur (Kisalu na Beto ya Kimfumu) vandaka ti luzayisu yai sambu na bampangi ya Angleterre: “Bansamuni ya Angleterre—Beno Telama!!” Yo vandaka mpi ti kantu-diambu yai: “Kuyela Me Monana Ve na Bamvula Kumi ya Me Katuka Kuluta.” Rapore ya kisalu ya 1928 tii na 1937, yina vandaka na lutiti ya zulu, ndimisaka diambu yai.

KETI BAPASUDI-NZILA VANDAKA MINGI KULUTA?

Sambu na nki bampangi ya Angleterre vandaka diaka ve kusamuna ti kikesa? Yo ke monana nde bampangi vandaka kusoba ve mutindu na bo ya kusamuna mpi bo lembaka. Diaka, biro ya filiale ya Angleterre bakaka lukanu nde bo ta sadisa kaka bapasudi-nzila 200 yina kwendaka kusamuna na bisika yina mabundu vandaka ve, kansi ve bayina bikalaka na mabundu. Yo yina, biro ya filiale zabisaka bampangi nde Angleterre kele diaka ve na mfunu ya bapasudi-nzila mpi bo siamisaka bampangi yina zolaka kukuma bapasudi-nzila na kukwenda kusamuna na bansi ya nkaka ya Eropa. Kima ya mbote kele nde, kimvuka mosi ya bapasudi-nzila ya kikesa katukaka na Angleterre mpi kwendaka na bansi bonso France. Bankaka zabaka fioti bandinga ya bansi yango kansi bankaka zabaka ata kima ve.

“BO BAKAKA KIKESA”

Na 1937, Kisalu ya Kimfumu tubilaka lukanu ya nene yina bampangi fwete lungisa na mvu 1938: Bo fwete samuna bangunga milio mosi! Sambu na kulungisa lukanu yai, yo lombaka nde konso nsamuni kusamuna bangunga 15 na ngonda mpi mupasudi-nzila bangunga 110. Bo songaka mpi mabundu na kupona bilumbu yina bo ta samunaka bangunga tanu; bo siamisaka bo mpi na kuvutukilaka bantu, mingi-mingi na bankokila.

Bapasudi-nzila ya kikesa ke samuna na kiese yonso

Bangidika yai pesaka bampangi mingi kikesa ya kusamuna. Mpangi-nkento Hilda Padgett  * ke tuba nde: “Bampangi ya ke twadisaka kisalu ya Bambangi na ntoto ya mvimba pesaka beto kikesa yina bansamuni mingi vandaka na yo mfunu banda bamvula mingi mpi ntama mingi ve yo natilaka beto balusakumunu mingi.” Mpangi-nkento Wallis ke tuba nde: “Kusamuna bangunga tanu na kilumbu vandaka diambu mosi ya nene! Beto vandaka na kiese mingi na kulutisa kilumbu ya mvimba na kisalu ya Mfumu! . . . Beto vandaka kuvutuka ya kulemba kansi ti kiese!” Stephen Miller, yina vandaka toko bakisaka nde yo lombaka kusala mambu kukonda kusukinina mpi yandi ndimaka kupesa maboko. Yandi vandaka na mfunu ya kusala yo na ntangu yina sambu luzingu na yandi vandaka kupesa yandi nzila. Yandi yibukaka kimvuka ya bansamuni yina vandaka kusamuna kilumbu ya mvimba na bavelo; mpi na nkokila bo vandaka kutudila bantu badiskure ya bo me kotisaka na bakaseti. Bo vandaka mpi kutambula ti bapankarte, mpi kukabudila bantu mikanda na babala-bala na kikesa yonso.

Kisalu ya Kimfumu tubaka mpi nde: “Beto kele na mfunu ya bapasudi-nzila 1000.” Bo bakaka lukanu yai: Bapasudi-nzila ta kwendaka diaka ve kusamuna na bisika ya ntama kansi kaka na mabundu na bo sambu na kusadisa bampangi mpi kupesa bo kikesa. Joyce Ellis (née Barber) ke tuba nde: “Bampangi mingi kumaka na mpusa ya kukuma bapasudi-nzila. Ata mu vandaka kaka ti bamvula 13, mono mpi vandaka na mpusa ya kukuma mupasudi-nzila.” Yandi kumaka mupasudi-nzila na Yuli 1940, ntangu yandi kumaka ti bamvula 15. Peter, yina kwelaka mpangi Joyce na nima, waka mpi luzayisu yai “Beno Telama,” mpi yo pusaka yandi na “kuyantika kuyindula kisalu ya kimupasudi-nzila.” Na Yuni 1940, ntangu yandi lungisaka bamvula 17, yandi salaka nzietelo ya bakilometre 105 na velo tii na bwala Scarborough sambu na kuyantika kisalu ya kimupasudi-nzila.

Mpangi Cyril Johnson ti nkento na yandi Kitty vandaka bapasudi-nzila ya mpa mpi bo kudipesaka na kisalu ya kusamuna. Bo tekaka nzo na bo mpi bima na bo sambu na kuyantika kisalu ya ntangu yonso. Mpangi Cyril yambulaka kisalu na yandi ya kinsuni mpi kiteso ya ngonda mosi na nima, bo yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila. Yandi ke tuba nde: “Beto ndimaka kibeni nde beto ta lungisa mukumba yai. Beto salaka yo na kiese mpi na luzolo yonso.”

BANZO SAMBU NA BAPASUDI-NZILA

Sambu bapasudi-nzila kumaka mingi kibeni, bampangi yina vandaka kutwadisa kisalu bakaka bangidika sambu na kusadisa bo. Na mvu 1938, Jim Carr, yina vandaka nsadi ya zone (bubu yai nkengi ya nziunga) sadilaka dibanza ya kusosa banzo na bambanza sambu na bapasudi-nzila. Bo siamisaka bapasudi-nzila na kuzinga na bimvuka mpi kusamuna kumosi sambu dibundu kubasisa ve mbongo mingi. Na Sheffield, bo vandaka kufutila nzo mosi ya nene mpi mpangi mosi ya ke twadisaka kisalu vandaka kutala mambu ya nzo yango. Mabundu ya mbanza vandaka kupesa mbongo mpi bima. Mpangi Jim ke tuba nde: “Konso muntu pesaka maboko sambu ngidika yina kununga.” Bapasudi-nzila kumi ya kikesa vandaka kuzinga na nzo yina, mpi bo vandaka ntangu yonso kusala mambu ya kimpeve. “Konso suka, bo vandaka kutadila kapu ya kilumbu na ntwala ya kudia mpi konso kilumbu bo vandaka kusamuna na bisika ya kuswaswana ya mbanza yina.”

Bapasudi-nzila ya mpa ke samuna na Angleterre

Bansamuni ti bapasudi-nzila salaka bikesa sambu na kulungisa lukanu ya kusamuna bangunga milio mosi na mvu 1938. Nkutu barapore kemonisa nde bansamuni kumaka mingi mpi bo yantikaka kusamuna na mitindu yonso. Na nima ya bamvula tanu, Angleterre kumaka ti bansamuni mingi kuluta. Ngidika yai ya mpa pesaka bansadi ya Yehowa kikesa ya kukanga ntima na mvita yina basikaka na nima.

Awa Armagedoni, mvita ya Nzambi, me kuma pene-pene, ntalu ya bapasudi-nzila na Angleterre ke landa kaka kukuma mingi. Na bamvula kumi yai ya me luta, bapasudi-nzila me kuma diaka mingi na Angleterre; rapore ya Oktobri 2015 ke monisa nde bo me kuma 13224. Ya kieleka, bapasudi-nzila yai me telama mpenza mpi ke bakisa nde kisalu ya ntangu yonso kele kisalu mosi ya kuluta mfunu.

^ par. 8 Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya Oktobri 1, 1995, balutiti 19-24, ke tubila disolo ya luzingu ya mpangi-nkento Padgett.