OKAFO Informant  * kaDesemba 1937, ko koLondon, oka li ke na eladipiko la twa tali ti: “Ovaudifi vOuhamba moBritain, udifeni mwa mana mo!” Okapalanyole kanini okwa li taka ti: “Moule womido omulongo kape na ehapupalo la tongomana.” Efo lokombada ola li li na olopota yoilonga yokuudifa okudja mo 1928 fiyo 1937, olo la li tali yandje oumbangi.

Oshike sha li sha ningifa oukalele u shune pedu koBritain? Osha yela kutya omaongalo kaa li e na ondjungu lela nomolwaasho a kala itaa xumu komesho oule womido. Shimwe vali, oshitaimbelewa osha li sha tokola kutya ope na ashike oshitukulwa sha wana ovakokolindjila 200, ovo tava ka longela koitukulwa yokomikunda. Natango oshitaimbelewa osha li sha lombwela ovo va hala okuninga ovakokolindjila kutya moBritain kamu na vali omhumbwe yovakokolindjila, noshe va ladipika va ka longe koilongo imwe yomuEuropa. Ovakokolindjila vahapu ova li va ya koilongo imwe ngaashi koFrance, nonande kava li ve shii okupopya nawa elaka lokoshilongo oko.

Okafo ko-Informant, komo 1937, oka li taka popi kombinga yelalakano olo la li li li eshongo mo 1938: Okuhanga eevili emiliyona limwe. Elalakano olo ola li ashike tali dulu okuhangwa noupu ngeenge omuudifi keshe okwa longo eevili 15, novakokolindjila eevili 110, omwedi keshe. Omaetepo oo okwa li a kwatela mo okuunganeka eengudu doilonga yomomapya, opo va longe eevili nhano omafiku amwe, nova yandje elitulemo kokuninga omalishuneko, unene tuu mokati koshivike keenguloshi.

Ovanhu vahapu ova li va tunhukwa omolwomalunduluko oo a li a ningwa po e na sha noukalele. Hilda Padgett okwa ti: “Olo ola li eshivo la dja keembelewa da kula dEendombwedi daJehova, navahapu vomufye otwa kala twe li teelela nodjuulufi, nola eta oidjemo iwa.” * Omumwameme E. F. Wallis okwa ti: “Eetepo lokulonga eevili nhano efiku keshe ola li liwa neenghono. Osha li shihafifa neenghono okulongifa efimbo moilonga yOmwene. . . . Otashi dulika twa li hatu shuna komaumbo twa loloka, ashike otwa hafa.” Omunyasha umwe wedina Stephen Miller okwa li e wete nghee etumwalaka olo la endelela nokwa li a tambula ko eshivo olo. Okwa li a halelela oku shi ninga fimbo e na omhito. Ota dimbuluka ongudu yovanhu tava shingi eembashikela ve li moukalele efiku alishe nokeenguloshi, tava dana oipopiwa oyo ya kwatwa momawi. Ova li hava udifa nouladi tava ende nomapulakata nokuyandja oifo momapandavanda.

Okafo ko-Informant oka li yo ka yandja elombwelo tali ti: “Otwa pumbwa etangakwaita lovakokolindjila 1000.” Opa li omulandu mupe kutya ovakokolindjila inava kala tava longo ve li ovo aveke, ndele ove na okulonga pamwe neongalo opo ve li yambidide noku li tunga pamhepo. Joyce Ellis ota dimbuluka kutya  “ovamwatate vahapu ova li va mona kutya ova pumbwa okukokola ondjila.” Peter okwa ti: “Nonande okwa li ashike ndi na omido 13 pefimbo opo, onda li nda halelela okuninga omukokolindjila.” Okwa li a hanga elalakano laye muJuli 1940, eshi a li e na omido 15. Peter, oo a ka ninga omushamane waJoyce, okwa li a uda elondwelo ‘lokuudifa va mana mo,’ olo le mu ningifa “a kale a hala okuninga omukokolindjila.” MuJuni 1940, eshi a li e na omido 17, okwa li a shinga eekilometa 105, a ya koScarborough oko a ka longela e li omukokolindjila.

Cyril naKitty Johnson ova li va tula po oshihopaenenwa shiwa eshi ve liyamba va ninge ovakokolindjila vape. Ova li va tokola va landife po eumbo noiniwe yavo opo va yambidide oilonga yavo yefimbo li yadi. Cyril okwa li a fiya po oilonga yaye, nomoule womwedi ova li ve lilongekida okutameka oukokolindjila. Okwa ti: “Otwa li twa tokola okuninga ovakokolindjila, notwe shi ninga nehalo liwa nonehafo.”

Eshi omuvalu wovakokolindjila wa enda tau hapupala neendelelo, ovamwatate ova li va konga eenghedi omo tava dulu okuyambidida ovakokolindjila ovo. Jim Carr, oo a li omupashukilishikandjo mo 1938, okwa li a ninga eetepo opo va kongele ovakokolindjila omaumbo moilando. Ovakokolindjila ova li va ladipikwa va kale hava di pamwe nova longele kumwe, opo shi kaleke eefuto di li pedu. Okwa li va hiila eumbo la kula moSheffield, nova li va pula omumwatate umwe oye a kale te li pashukile. Ovamwatate vomoshitukulwa ova li va yandja omayambidido opashimaliwa noikwaipundi. Jim okwa ti: “Ovanhu aveshe ova li tava longele kumwe.” Ovakokolindjila ve li omulongo ova kala hava di meumbo omo, nova kala ve lipyakidila noinima yopamhepo. “Ova li hava konakona omushangwa wefiku ongula keshe, nova li hava ka longa efiku keshe moitukulwa i lili noku lili yomoshilando.”

Ovaudifi novakokolindjila ova li va tambula ko nehalo liwa eshivo olo opo va dule okuhanga elalakano lavo lokulonga eevili emiliyona limwe mo 1938. Eelopota oda ulika kutya oilonga yokuudifa oya li ya enda tai i xumu komesho. Moule weedula nhano, omuvalu wovaudifi moBritain owa li wa hapupala lwomapa atatu. Okuyandja elitulemo koilonga yOuhamba okwa li kwa pameka oshiwana shaJehova opo shi dule okulididimikila oita oyo va li va taalela.

Kunena, omuvalu wovakokolindjila otau ende tau hapupala natango moBritain, eshi oita inene yaKalunga, Harmagedon, tai ehene popepi. Omido omulongo da pita, omuvalu wovakokolindjila owa hanga oshitwa shipe shopombada; ova li ve li 13 224, muOktoba 2015. Ovakokolindjila ova mona kutya oilonga yefimbo li yadi oyo ashike onghalamwenyo ya denga mbada.