Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Kufuma Munkalaña Jetu

“Akwakushimwina aWanta muBritain—Tonenu!!”

“Akwakushimwina aWanta muBritain—Tonenu!!”

AWA mazu enjili mukunyakashana akwila nawu: “Akwakushimwina aWanta muBritain—Tonenu!!” (Informant, * December 1937, London edition). Mwadiña nikamutu kanyanya kahosheleña nawu: “Mudimu wakushimwina wunafunti hanyima hadi Yaaka 10.” Chileji chamudimu chadiña hefu dahewulu nichena chamwekesheli iwu wunsahu wamwekeni hadi yaaka 10 kufuma mu 1928 kushika mu 1937.

APAYINIYA AVULILI TAHINDI?

Chumanyi chaletesheli mudimu wakushimwina kufunta hanyima muBritain? Yipompelu “yafuntileña hanyima” muloña adiña nakulondela chelileñawu kunyima. Kubombelahu, kasanji kamutayi kakwashileña hohu apayiniya 200 azatilileña kumaluña akwakulehi kwabula yipompelu. Dichi, kasanji kalejeli apayiniya kuya nakuzatila mumatuña amakwawu amuEurope muloña muBritain mwadiña kukankila wanyi. Chakadi nikujina, awa apayiniya ayiili kumatuña adi neyi France, hela chakwila hiyelukili idimi dahosheleñawu munidi ituñaku.

“KUZATILA CHINAYILEJIWU”

Chibaaba chamu 1937 chaInformant chashimwini nawu mu 1938 chiña kushikija maora 1 miliyoni. Hakwila nawu eli mwenimu, akwakushimwina ateleli kuzata maora 15 hakakweji nawa neyi apayiniya azataña maora 110. Njila jikwawu jadiña hikuleja mazanvu amumudimu wamwiha kuzata maora 5 mumafuku amakwawu mumulungu nawa ahanjeleleña nankashi hakufuntila, sweje-e mukachi kamulungu.

Apayiniya adikita adi mumudimu wakushimwina

Iyi njila yakwashili antu amavulu kwikala neyena mumudimu wakushimwina. Hilda Padgett * wahosheli nindi: “Kasanji kamutayi katulejeli kuzata iwu mudimu muloña diyi yuma yitwahimbeleleña nawa mwafumini yuma yayiwahi.” Muhela E. F. Wallis wahosheli nindi: “Kuzata maora 5 hefuku wadiña mudimu weneni! Yumanyi yikwawu yinateli kuzañalesha muntu kubadika kuzata mafuku ejima mumudimu wamwiha? . . . Nateli kuhosha nami twazeyeleña, ilaña twadiña namuzañalu!” Stephen Miller welukili nindi watela kuzata iwu mudimu mukunyakashana nawa wazatili. Wakeñeleña kuwuzata hadiñayi nampinji! Wanukileña mpinji yakwila antu amavulu anakuya hamakinga nakushimwina mafuku ejima nawa namelela adiña nakuvumisha mpanji jakutwata. Adiña nakushimwina kuzatisha makadi avwalileñawu hantulu nawa adiña nakuhana magazini mumukwakwa.

Chibaaba chamuInformant nichena chahosheli nawu: “Tunakukeña apayiniya adikita akushika ku 1,000.” Nshimbi yayiha yahosheli nawu apayiniya hiyateli kudambula hakuzata muchipompeluku ilaña atela kuzatila hamu, kuchikwasha nikuchikolesha. Joyce Ellis (née Barber) wanukaña nindi, “Amanakwetu amavulu adiña nakufwila kuzata wupayiniya. Hela chakwila hayima mpinji nadiña nayaaka 13 nafwilileña kuzata wupayiniya.” MuJuly 1940, hadiñayi nayaaka 15, washikijili mwakaniniyi. Peter, wekalili nfumwa Joyce chatiyiliyi awa mazu akwila nawu “Tonenu” watachikili “kutoñojoka kuzataku wuPayiniya.” MuJune 1940, henohu wudi nayaaka 17, wayili kuScarborough nankinga hadiña makilomita 105 nakuzatilaku wupayiniya.

Cyril naKitty Johnson adiña apayiniya adihana. Alandishili itala niyuma yawu kulonda azatisheña malawu mumudimu wampinji yejima. Cyril walekeli kuzata kumudimu nawa mukakweji kamu adiloñesheli kutachika kuzata wupayiniya. Wahosheli nindi: “Twelukili netu twakazata. Twazatila namuchima wumu nawa namuzañalu.”

MATALA AKUSHAKAMA APAYINIYA

Apayiniya chiyavuliliwu, amanakwetu ashikahu ashinshikili njila jakukwashilamu awa apayiniya. Jim Carr, wazatileña neyi zone servant (anakutenawu makonu nawu nkoñi wañinza) mu 1938, wetejeli kuyikeñela apayiniya matala munyisumba. Apayiniya amavulu ayilejeli kushakama nikuzatila hamu kulonda abuleña kukisañana mali amavulu. Mumusumba waSheffield, ayisonkeleleña itala deneni dahembeleñawu kudi manakwetu wumu. Chipompelu chahaniniku mali niyuma yimwitala. Jim wahosheli nindi: “Atukwashili.” Madiña nakushakama apayiniya 10 adikita, adiña nakwila chiwahi kuspiritu. “Adiña nakuhanjeka hansona yahefuku nantetemena henohu kanda adawuli,” nawa “apayiniya ayileña mpinji yejima mumaluña ashiyashana mwadiña nakuzatilawu mumusumba.”

Apayiniya amaha anakushimwina muBritain

Akwakushimwina niapayiniya elili mwayilejeliwu chakwila mu 1938 azatili maora 1 miliyoni. Yileji yamwekeshaña nawu mumaluña mwejima azatili nañovu. Hadi yaaka 5 akwakushimwina muBritan avulili kapampa kasatu. Kusha maana kumudimu waWanta kwakwashili antu jaYehova kuumika kukala kwanjita kwamwekeni muyaaka yalondelelihu.

Makonu, apayiniya muBritain anakuvulilaku cheñi, chineli njita yaNzambi yaAmagedoni yidi kwakwihi. Apayiniya avuliliku nankashi hadi yaaka 10 yinahitihu, chakwila muOctober 2015 ashikili 13,224. Awa apayiniya eluka chikupu nawu mudimu wampinji yejima diwu mudimu walema nankashi muchihandilu chawu.

^ par. 3 Atachikili kutenawu nawu Mudimu Wetu waWanta.

^ par. 8 Kaposhi Kakutalila kaOctober 1, 1995, mafu. 19-24, dimu mwekala nsañu yachihandilu chaMuhela Padgett.