EAR wal̦o̦k juon naanin rõjañ ilo bok eo jej kiiõ n̦aetan Ad Jerbal ñan Anij an Tijem̦ba 1937, im ej ba: “Rukwal̦o̦k ro ilo Britain, Kom̦win Ruj!!” Iturin taitõl̦ in ear wal̦o̦k naan kein: “Ejjab L̦ap Wõnm̦aanl̦o̦k ko Rar Wal̦o̦k ilo Iiõ ko 10 Rej Kab Jem̦l̦o̦k.” Men in ear alikkar ilo peij eo im̦aantata me ej kwal̦o̦k ripoot in kwal̦o̦k naan ko aer jãn kar iiõ eo 1928 ñan 1937.

Etke ear jab lukkuun lõñ rar kijejeto ilo jerbalin kwal̦o̦k naan ilo Britain? Juon iaan un ko emaroñ kõnke elõñ iiõ in an jab l̦ap wõnm̦aanl̦o̦k ko rar wal̦o̦k ilo eklejia ko. Bareinwõt, m̦oktal̦o̦k ra eo ear pepe bwe ej aikuj wõr 200 jim̦a wõt bainier ilo Britian, im ijello̦kun an rein jipañ ilo eklejia ko, rar jipañ ilo jikin ko rar lukkuun ettol̦o̦k. Eñin unin, ra eo ear rõjañ ro rekõn̦aan bainier bwe ren em̦m̦akũt im jipañ ilo aelõñ ko jet ilo Europe kõnke ejabwe jikin ilo Britian ñan aer kwal̦o̦k naan ie. Kõn men in, elõñ bainier ro rar m̦õn̦õn̦õ in em̦m̦akũt jãn Britain im etal ñan aelõñ ko jet ãinwõt aelõñin France, meñe rar jaje ak jab lukkuun jel̦ã kajin eo an armej ro ijo.

Katak eo ilo bok eo ear rõjañ aolep ñan kõm̦m̦ane juon mejãnkajjik ñan tõpar 1 milien awa ilo iiõ eo 1938! El̦aññe kajjojo allõñ rukwal̦o̦k ro rar kwal̦o̦k naan ium̦win 15 awa im bainier ro rar kwal̦o̦k naan ium̦win 110 awa, innem enaaj kar pidodo aer kajejjete mejãnkajjik in aer. Ebar lõñ naanin rõjañ ko jet kar kwal̦o̦ki. Ñan waanjoñak, kar ba bwe remaroñ karõke juon kumi in rukwal̦o̦k bwe ren kwal̦o̦k naan 5 awa ilo juon raan im kate er ñan jepl̦aak ippãn ro rar kwal̦o̦k naan ñan er, el̦aptata ilo jota ilo raan ko me rejjab raanin wiikããn.

Elõñ rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke rar loe naanin rõjañ in ñan kal̦apl̦o̦k aer kwal̦o̦k naan. Hilda Padgett ej ba, “Ear juon naanin rõjañ jãn ra eo el̦ap me elõñ iaammim kõmar aikuji im ear kõm̦m̦an bwe en wal̦o̦k elõñ tõprak ko rel̦l̦ap.” * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Juon jeid im jatid kõrã etan E. F. Wallis ej ba: “Naanin rõjañ eo ñan kwal̦o̦k naan 5 awa ilo juon raan ear l̦ap an jipañ kõm! Ejjel̦o̦k bar juon men el̦ap an kalañlõñ jãn ñe jej kõjerbal aolepen juon raan ñan kõm̦m̦ane jerbal eo an Irooj. . . . Ñe kõmij ro̦o̦l, jet iien el̦ap am m̦õk. Bõtab aolep iien kõmij lañlõñ!” Juon jeid im jatid likao etan Stephen Miller ear kal̦apl̦o̦k kun̦aan ke ear kile bwe ear menin aikuj. Ear kõn̦aan kal̦apl̦o̦k kun̦aan ilo iien eo kõnke ear ejjel̦o̦k men ñan kapañe. Ej keememej aer kõn kõjerbal baajkõl̦ ko ñan kwal̦o̦k naan ilo aolepen juon raan, im ilo allõñ ko el̦ap bwil ie rekõn kwal̦o̦k naan in jota ilo aer kõjo̦e katak ko jãn kein kõjañjañ ko nejier me em̦õj rekooti. Rar bar kijejeto ilo aer kwal̦o̦k naan im kõjerbal jain ko im leto letak bok ko itõrerein ial̦ ko.

Ilo bok eo, ear bar wal̦o̦k naan kein: “Kõmij aikuj 1,000 bainier ro!” Ear wõr juon naanin tõl ekããl me ej kaalikkar bwe bainier ro rej aikuj kiiõ jerbal ippãn ro ilo eklejia ko ilo aer rõjañ im kõkajoor er ijello̦kun aer jerbal ilo jikin ko rettol̦o̦k. Juon jeid im jatid kõrã etan Joyce Ellis (née Barber) ej ba: “Elõñ ro ilo eklejia ko rar jino kile aorõkin aer aikuj bainier. Meñe ear 13 wõt aõ iiõ ilo kar iien eo, ak eñin men eo iar kõn̦aan kõm̦m̦ane. Iar kõn̦aan bainier.” Joyce ear tõpar mejãnkajjik in an ilo kar Jul̦ae 1940 eo, ke ear 15 an iiõ. Ke Peter, eo im tokãlik ear m̦areik Joyce, ear roñ naanin  rõjañ eo, ear “jino l̦õmn̦ak im lale ñe emaroñ bainier.” Ilo kar Juun ilo iiõ eo 1940, ke Peter ear 17 an iiõ, ear baajkõl̦ l̦o̦k ñan juon jikin etan Scarborough me 65 m̦ail̦ ettol̦o̦kin. Eñin ijo kar jilkinl̦o̦ke bwe en bainier ie.

Elõñ bainier ro rekããl ãinwõt Cyril im Kitty Johnson, me rar m̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik elõñ men ko ilo mour ko aer. Erro kar pepe in wiakake m̦weo im̦weerro im men ko m̦weieerro bwe ren maroñ kabwe aikuj ko aer ñe renaaj kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer. Cyril ear kam̦õje jãn jerbal eo an, im juon allõñ tokãlik rar pojak in jino bainier. Cyril ej ba: “Kõm̦ro ear jab pere pepe in am̦ro. Kõm̦ro ear m̦õn̦õn̦õ in kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aam.”

Kõnke ear lõñl̦o̦k oran ro rar jino bainier, em̦m̦aan ro ewõr aer eddo ilo eklejia ko rar lale ta ko remaroñ kõm̦m̦ani ñan jipañ bainier rein. Jim Carr, eo ear lol̦o̦k eklejia ko ilo kar 1938 eo, ear kõm̦m̦ane juon karõk ñan rent e jet em̦ ilo bukwõn ko rel̦l̦ap ñan an bainier ro jokwe ie. Elõñ bainier ro kar karõk er ilo jet kurub bwe ren jerbal im mour ippãn doon. Ilo wãween in, ear dikl̦o̦k aer jol̦o̦k jããn. Ilo Sheffield, kar rent e juon em̦ kileplep im juon jeid im jatid em̦m̦aan ear loloorjake. Eklejia eo ilo bukwõn in ear jipañl̦o̦k er ilo aer lel̦o̦k jããn in jipañ im men ko kõbwebweien m̦weo. Jim ej ba: “Aolep rar jerbal ippãn doon bwe en tõprak.” Ewõr 10 bainier ro rar jokwe ijin im rar niknik ilo aer kõm̦m̦ani men ko rar kõkajoor jem̦jerã eo aer ippãn Jeova. “Kajjojo jibboñ rar etale eoon eo an raan eo” im “aolep raan bainier ro rar ilo̦k im kwal̦o̦k naan ilo jikin ko ilowaan bukwõn eo.”

Rukwal̦o̦k ro im bainier ro rar m̦õn̦õn̦õ in l̦oor naanin rõjañ eo im rar aolep maroñ kwal̦o̦k naan im tõpar 1 milien awa ilo kar 1938 eo. Ilo m̦ool, ripoot eo an kar iiõ eo ej kwal̦o̦k bwe ear l̦ap tõprak ko rar loi ilo aer kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan. Ilowaan l̦alem iiõ, oran rukwal̦o̦k ro ilo Britain ear l̦apl̦o̦k enañin jilu alen. Ilo aer kar kate er im kal̦apl̦o̦k aer kijejeto ilo jerbalin kwal̦o̦k naan, men in ear kõkajoor er im jipañ er ñan kijenmej ke ear wal̦o̦k pata eo ilo kar iiõ ko tokãlik.

Oran bainier ro ilo Britain em̦õj an bar jino l̦apl̦o̦k ilo tõre in jej epaakel̦o̦k iien tarin̦ae eo an Anij, Armagedon. Ium̦win 10 iiõ ko rej kab mootl̦o̦k, oran ro rar bainier ear orl̦o̦k ñan joñan eo ejjañin kar wal̦o̦k m̦okta. Ñan waanjoñak, ear l̦aptata oran ro rar bainier ilo Britain ilo Oktoba 2015 eo ke ear wõr joñan in 13,224 bainier. Bainier ro ijin rej lukkuun kile bwe juon iaan wãween ko rem̦m̦antata ñan kõjerbal mour ko aer ej ilo aer kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer ilo jerbalin kwal̦o̦k naan.