ZWO ḓa sa mulaedza u pfalaho na wo ṱavhanyiswaho une wa ri: “Vhahuweleli Vha Muvhuso Vha Ngei Britain—Fhaṱuwani!!” (Informant, * December 1937, khandiso ya ngei London) Tshenetsho tshiṱoho tsho dovha tsha ri: “A Ho Ngo Vha Na Nyengedzeo Lwa Miṅwaha Ya Fumi.” Siaṱari ḽa u thoma ḽa muvhigo wa tshumelo ḽo amba uri kha miṅwaha ya fumi u bva nga 1928 u swika nga 1937 a ho ngo vha na nyengedzeo.

Ndi mini zwe zwa ita uri hu si tsha vha na mvelaphanḓa vhuḓinḓani ha tsimu ngei Britain? Zwi vhonala u nga zwivhidzo zwo vha zwi si tsha fhisea nahone zwo bvela phanḓa zwi tshi shumisa maitele mathihi e a shumiswa miṅwahani yo fhiraho. Zwiṅwe hafhu, ofisi ya davhi yo dzhia phetho ya uri tsimu i shumiwe nga vhavulanḓila vha ṱoḓaho u vha 200 vhe vha shuma kha tsimu dzi sa athu u shumiwaho nṱhani ha vhe vha shuma na zwivhidzo. Davhi ḽo dovha ḽa vhudza vhathu vhane vha ṱoḓa u vula nḓila uri a hu tsha ṱoḓea vhavulanḓila vho engedzeaho tsimuni ya ngei Britain nahone ḽa vha ṱuṱuwedza uri vha ye u vula nḓila kha maṅwe mashango a ngei Yuropa. Zwi takadzaho ndi uri vhavulanḓila vhanzhi vho ṱavhanya vha pfuluwa Britain vha ya mashangoni a ngaho Fura naho vho vha vha tshi ḓivha zwiṱuku kana vha sa ḓivhi luambo lwa henefho.

Thero ya Informant ya 1937 yo ita uri hu vhe na tshipikwa tshavhuḓi vhukuma tsha ṅwaha wa 1938: Awara dza 1 milioni! Tshenetsho tshipikwa tsho vha tshi tshi nga swikelelwa nga hu leluwaho arali vhahuweleli vha fhedza awara dza 15 nga ṅwedzi vhuḓinḓani nahone vhavulanḓila vha fhedza awara dza 110. Nyeletshedzo dzo vha dzi tshi katela u dzudzanya tshigwada tshine tsha ḓo fhedza awara ṱhanu nga ḓuvha na u livhisa ṱhogomelo kha nyendo dza u vhuyelela, zwihulu-hulu vhukati ha vhege nga madekwana.

Yeneyi tshanduko yo takadza vhathu vhanzhi. Hilda Padgett * o ri: “Ofisi ya davhi yo vha i tshi ṱoḓa ri tshi dzhia vhukando, vhunzhi hashu ro vha ri tshi ṱoḓa zwenezwo nahone zwo ita uri hu vhe na mbuyelo dzavhuḓi.” Wahashu wa tshisadzini E. F. Wallis o ri: ‘Nyeletshedzo ya u shuma awara ṱhanu nga ḓuvha yo vha yavhuḓi vhukuma! A huna dakalo ḽi fhiraho u fhedza tshifhinga tshumeloni ya Murena. Ro vha ri tshi vhuya ro neta, fhedzi ro takala.’ Stephen Miller we a vha a tshee muṱuku o pfa nga ha yeneyi tshumelo yo ṱavhanyiswaho nahone a i ṱanganedza nga zwanḓa zwivhili. O vha a tshi ṱoḓa u dzhenela tshumelo samusi o vha e na tshibuli tsha u ita nga u ralo. Stephen u humbula nga ha zwigwada zwe zwa vha zwi tshi fhedza ḓuvha ḽoṱhe vhuḓinḓani zwi tshi khou tshimbila nga dzibaisigira nahone nga madekwana a tshilimo zwi tshi tambela vhathu nyambo dzo rekhodiwaho. Tshigwada tsho vha tshi tshi matsha tsho fara garata nahone tshi tshi ṱanziela tshiṱaraṱani tsho fara magazini.

Informant yo vha i na tshiṅwe tshiṱoho tshine tsha ri: “Ri ṱoḓa tshigwada tsha vhavulanḓila vha 1 000.” Maitele maswa o vha a tshi amba uri vhavulanḓila a vha tsha shuma nga vhone vhane fhedzi, fhedzi vha fanela u shumisana na tshivhidzo, u tshi tikedza na u tshi ṱuṱuwedza.  Joyce Ellis (née Barber) o ri: “Vhahashu vhanzhi vho vha vha tshi fanela u kokodza masogosi u itela u dzhenela vhuvulanḓila. Naho nga tshenetsho tshifhinga ndo vha ndi na miṅwaha ya 13, ndo vha ndi tshi ṱoḓa u ita zwenezwo; ndo vha ndi tshi ṱoḓa u vha muvulanḓila.” O swikelela tshenetsho tshipikwa nga 1940 musi e na miṅwaha ya 15. Peter we nga murahu a vha munna wa Joyce na ene o pfa nga ha tshiṱoho tshe tsha vha tshi tshi ri “Fhaṱuwani” nahone zwa ita uri a thome u humbula nga ha u vula nḓila. Nga June 1940 musi e na miṅwaha ya 17, o tshimbila khilomithara dza 105 nga baisigira u itela uri a kone u vula nḓila ngei Scarborough.

Cyril na Kitty Johnson vho ḓidzima zwiṅwe zwithu u itela u vula nḓila. Vho dzhia phetho ya u rengisa nnḓu yavho na thundu u itela uri vha kone u ḓiṱhogomela tshumeloni ya tshifhinga tsho ḓalaho. Cyril o litsha mushumo wa u ḓitshidza nahone hu sa athu u fhela ṅwedzi, vho vha vho no lugela u thoma u vula nḓila. Cyril o ri: “Ro vha ri na vhungoho ha uri ri ṱoḓa u ita zwenezwi. Ro zwi ita nga u ḓifunela nahone ro takala.”

Samusi tshivhalo tsha vhavulanḓila tsho vha tshi tshi khou engedzea nga u ṱavhanya, vhahashu vhane vha hwala vhuḓifhinduleli vho humbulisisa nga ha nḓila dzi shumaho dza u tikedza wonoyu mushumo. Jim Carr we a vha a tshi shuma sa mulavhelesi wa ḽiisela nga 1938, o tevhedza nyeletshedzo ya uri hu vhe na mahaya a vhavulanḓila dziḓoroboni. Tshigwada tsha vhavulanḓila tsho ṱuṱuwedzwa u dzula na u shuma fhethu huthihi u itela u fhungudza tshinyalelo dza zwa masheleni. Ngei Sheffield vho vha vho hira nnḓu khulwane nahone yo vha i tshi ṱhogomelwa nga wahashu a re na vhuḓifhinduleli. Tshivhidzo tsha henefho tsini tsho vha tshi tshi bvisa miṋeelo na thundu. Jim o ri: “Vhathu vhoṱhe vho shela mulenzhe u itela uri zwi bvelele.” Ho vha hu tshi dzula vhavulanḓila vha fumi henefho nahone vha tshi khou bvela phanḓa zwavhuḓi nga lwa muya. Jim o dovha a ri: “Ho vha hu tshi farwa ndimana ya ḓuvha matsheloni maṅwe na maṅwe musi hu tshi khou ḽiwa zwiḽiwa zwa nga matsheloni nahone vhavulanḓila vho vha vha tshi ya vhuḓinḓani fhethu ho fhamba-fhambanaho ḓoroboni.”

Vhahuweleli na vhavulanḓila vho swikelela tshipikwa tsha awara dza 1 milioni nga 1938. Zwi re zwone ndi uri muvhigo u sumbedza uri ho vha na nyengedzeo kha mushumo wa u huwelela fhethu hoṱhe. Kha miṅwaha miṱanu, vhahuweleli vha ngei Britain vho engedzea kararu. Tshanduko ye ya itwa kha mushumo wa Muvhuso yo khwaṱhisa vhathu vha Yehova uri vha kone u sedzana na dzinndwa dze dza tevhela nga murahu.

Musalauno, vhavulanḓila vha ngei Britain vha khou engedzea, samusi nndwa ya Mudzimu ya Haramagedo i tshi khou sendela. Kha miṅwaha ya fumi yo fhiraho, tshivhalo tsha vhavulanḓila tsho engedzea, nga October 2015 ho vha ho no vha na vhavulanḓila vha 13 224. Vhenevha vhavulanḓila vha a ḓivha uri tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho ndi nḓila yavhuḓi vhukuma ya vhutshilo havho.