Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

“Kamucenjeshanshanya Inshiku na Nshiku”

“Kamucenjeshanshanya Inshiku na Nshiku”

“Kani muli ne mashiwi akufunda abantu, kamulabila!”​—IFYACIT. 13:15.

INYIMBO: 121, 45

1, 2. Buulishisheni umulandu ukukoselesha bambi kucindamine.

CRISTINA [1] alilabiile ati, “Abafyashi banji tabankoseleshapo, sombi balalabila lukoso ifibipile pali nebo. Balalabila ati nshikulilepo mu kalango, nshikakulapo, kabili ati ndicililemo ukwina. Popele, ndalila impindi ishingi kabili nshifwayapo ne kulabila nabo. Ndalyumfwa uwa lukoso.” Ifintu mu mweo tafiwamapo kani tapalipo abakukukoselesha!

2 Nangabe’fyo, ukukoselesha kungofwako makosa umuntu ukupyunga bwino. Ba Rubén balilabiile ati, “Pa myaka iingi nalukulyumfwa uwa lukoso. Pano pa mpindi imo, nalukutulisha ne mukulu wa mwi kelesha uwabwene ati ifintu tafyalipo bwino kuli nebo. Alibikileko akalango ili nalukubuulishisha ifyali ku mutima. Eli anjanwisheko ifiweme ifi nalukupyunga. Nakabili, alinjanwisheko amashiwi baYesu balabiile aakweba’ti fwense tulicilile ukucindama na pa tuseba. Impindi ishingi ndaanuka lilye’lembo, kabili na ino mpindi lilamfika pa mutima. Amashiwi umukulu wa mwi kelesha alabiile alingofweleko makosa.”​—Mat. 10:31.

3. (a) Findo intangishi Paulu yalabiilepo pa kukoselesha? (b) Findo twakwambaalapo muli cicino iciputusha?

3 Kanshi twabona umulandu Baibolo itubuulila ukulukukoselesha bambi. Intangishi Paulu yalilembele ku baKlistu abaEbeya ati: “Cenjeleni, mwe bakwasu, wingesa kwikala cipale muli umbi uwa pali mwebo umutima ubipile uwa kukanika, pa kubaalukila baLesa ba Mweo: sombi kamucenjeshanshanya inshiku na nshiku, . . . engesa kukoshiwa ku kutumpaika kwa kubifya umbi uwa pali mwebo.” (Ebeya 3:​12, 13) Mungomfwisha bwino ifi ukukoselesha kucindeme kani mwaanuka impindi ili bambi baamubuulileniko amashiwi aamulengesheni ukusangalala. Penka nga twambaale pali fifi ifyakwipusha: Nindo ukukoselesha bambi kucindamine? Findo tungasambililako kuli fyefyo baYawe, baYesu, na Paulu baalukukoselesha bambi? Kabili tungakoselesha shani bambi mu nshila iingabofwako?

BONSE BALAPENGELA UKUBAKOSELESHA

4. Ni bani abapengela ukukoseleshiwa, pano nindo abantu abengi tabakoseleshapo bambi?

4 Fwense tulapengela ukutukoselesha, makosa makosa ili tulukukula. Ba Timothy Evans, abasambishi, baalibuulishishe ati, “Abana . . . balapengela ukubakoselesha fyenka filya ifiti fipengela amenda. Umwana kani balukumukoselesha, alalyumfwa umucindeme kabili alabona ati bambi balatoota pali fyefyo acita.” Pano, tulukwikala mu mpindi ishikateshe. Abantu bali abakulitemwa, kabili abengi tabakoseleshapo bambi. (2 Tim. 3:​1-5) Bambi abafyashi tabakoseleshapo abana babo ni pakuti abafyashi babo tabaalukubakoseleshapo. Abantu abengi tababakoseleshapo ku ncito bapyunga, popele balalitamaasha ati ku ncito takulipo abakoselesha bambi.

5. Findo fisankenemo mu kukoselesha bambi?

5 Ukukoselesha kulisankenemo ukutoota umuntu pa fiweme ifi acita. Nakabili tungakoselesha bambi pa kubabuula ati balikwete imibelo iiweme neli ukupitila kulabila ifya ‘kubakoselesha abanakile mu mutima.’ (1 Tesa. 5:14) Ishiwi lya ciGiliki ilyalulwa impindi ishingi ati “ukukoselesha” lilaalula “ukwita umo ukwisa apepi na webo.” Ili tulukupyungila pamo ne bakwabesu ne nkashi, tulaba ne mashuko akubabuulako ifiweme ifingabakoselesha. (Pendeni Uwakutulisya 4:​9, 10) Kani tulabuulako bambi ati tulibatemenwe kabili ati tulatoota pali fyonse ifi bacita lyonse ili twaba ne shuko? Ili tatungaasuka ico icakwipusha, tulyelelwe ukutanga ukulanguluka pali cici icishimpi: “Ishiwi pa mpindi ielelwe liweme makosa!”​—Ifisi. 15:23.

6. Nindo Satana afwaila ukutubombomanika? Labileni pa cakubwenako.

Satana Umusenseshi alafwaya ukutubombomanika ni pakuti aliishi ati kani twabombomana tunganaka mu fya baLesa na mu fintu fimbi. Pa Ifisimpi 24:10 palalabila ati, “Kani ulesuka pa kasuba ke pensho, kanshi amakosa obe anini.” Satana aalipyungishe amakatasho ne bantu abaalukulabila ifya bufi pakweba’ti abombomanike Jobo uwali umulungeme, pano alifililwe ukukonsha ukucite’fyo. (Jobo 2:3; 22:3; 27:5) Tungakonsha ukuciicila Satana kani tulukukoselesha aba mu cisoolo cesu ne ba mwi kelesha. Ici cikalengesha tulukulitemwesha ukuba pamo ne ba mu cisoolo eli ne bakwabesu ku Mulenda wa Bufumu kabili tukapalamina kuli baYawe.

IFYAKUBWENAKO FYA MU BAIBOLO IFILABILA PA KUKOSELESHA

7, 8. (a) Ni fisa fyakubwenako fya mu Baibolo ifilangisha ati baYawe balabona ati ukukoselesha bambi kucindeme? (b) Findo abafyashi bangacita pa kutenteka baYawe? (Boneni icikope icili pe buula 7.)

7 BaYawe. Umwimbishi wa masamo alimbile ati: ‘BaYawe balekala apepi na pali baabo abali ne mitima iikonokele, balabapulusha ababombomene mu mutima.’ (Amasa. 34:18) Ili Jelemiya aali ne mwenso ne kubombomana, baYawe baalikoseshe uwakushimika wabo uwa bucetekelo. (Jele. 1:​6-10) Nakabili, alakanyeni lukoso ifi uwakushimika Danyeli uwali umucekulu akoseleshiwe ili baLesa baatumine inkalamba ku kumukosha. Ilya inkalamba yalitile Danyeli ati “we muntu utemiwe ukwakuti”! (Dan. 10:​8, 11, 18, 19.) Kani na mwebo mungakoseleshako abakutulisha bambi, bapainiya, ne bakwabesu ne nkashi abacekulu abali ne makosa aanini?

8 BaLesa tabaalangulukilepo ati pakuti bo ne Bana babo baalipyungiile pamo pa myaka iingi, tabaelelwepo ukutoota ne kubakoselesha baYesu ili baali pa calo. Sombi, pa mpindi shibili baYesu balyumfwile baWishibo balabila ukufuma kwiulu ati: “Aba Bana banji aba ntemenwe, muli bo emo ndukusangalala!” (Mat. 3:17; 17:5) Popele, baLesa balitootele baYesu ne kubabuula ati baalukupyunga bwino. Ukwakubula ne kukanika baYesu baalikoseleshiwe ili baumfwile aya amashiwi pa mpindi shibili, ili batatikile lukoso umulimo wabo uwa kutulisha na pa kushila kwa mulimo wabo pa calo. Nakabili, baYawe baalitumine inkalamba ukwisa mu kukoselesha baYesu ninshi balibombomene ubushiku ili tabangafwa. (Luku 22:43) Kani tuli bafyashi, tungatenteka baYawe pa kulukukoselesha abana besu ne kulukubatoota pa fiweme ifi bacita. Nakabili tulyelelwe ukulukubofwako makosa ili balukupita mu fyakwesha lyonse ku sukuulu.

9. Findo tungasambililako kuli fyefyo baYesu baacitile ku basambile babo?

9 BaYesu. Ubushiku ili baYesu tabangatatika Icakwanuka, baalibwene ati abasambile babo baali ne mibelo ya kulitoota. Pakuti pa kulicefya, baYesu baalisamfishe amakasa abasambile, pano baalipitilishe ukulukupikishanya pa waali ne kuba umukulu; kabili Petilo alicililemo ukulicetekela. (Luku 22:​24, 33, 34) Nangabe’fyo, baYesu baalitootele abasambile babo pa kwikalilila nabo mu fyakwesha ifingi. Balibuulishishe ati abasambile babo baali ne kupyunga ifingi ukucila na pali fyefyo bapyungile, kabili balibabuulile ati baLesa baalibatemenwe. (Luku 22:28; Yoa. 14:12; 16:27) Cipale tungalipusha ati, ‘Tali ndyelelwe ukutuntulula baYesu pa kulukutoota abana banji ne bantu bambi pa fiweme ifi bacita pa mupunda wa kutontomeka lukoso pa fyakubifya fyabo?’

10, 11. Kani intangishi Paulu yalilangishe shani ati ukukoselesha bambi kucindeme?

10 Intangishi Paulu. Mu nkalata Paulu alembele, aalukutoota abaKlistu babyakwe. Alipyungiile pamo na bambi pa myaka iingi kabili aalishibile ne kunaka kwabo, pano alukulabila ifiweme pali bo. Ku cakubwenako, Paulu alibuulishishe ukulosha kuli Timote ati “umwana wanji uwa muli baShikulu,” uwali ne kubika akalango ku baKlistu bambi. (1 Koli. 4:17; Filip. 2:​19, 20) Nakabili Paulu alilabiile pali Tito ati: “Mubyanji, alukungofwako imilimo iya kuli mwebo.” (2 Koli. 8:23) Ukwakubula ne kukanika, Timote na Tito baalikoseleshiwe ili baishibile ifi Paulu alukulanguluka pali bo!

11 Paulu na Banaba baalibikile imyeo yabo mwi lofyo pa kubwelela ku mipunda uku baalukufwaya ukubepaya. Ku cakubwenako, nangaba’ti baalibakululwishe ili baali ku Lustala, baalibweleleko pakweba’ti bakoseleshe abasambile ba bukumo ukulukuli aba bucetekelo. (Ifyacit. 14:​19-22) Mu Efesa, Paulu alikumenye ibumba lya bantu ilyakalipile ukwakuti. Pa Ifyacitilwe 20:​1, 2 palalabila ati: “Ili cashilile icipupa, Paulu alibetile abasambile, ne kubacenjesha; eli abalaile, ne kukumbuluka ukuya ku calo ca Makedonya. Popele, pakupita pa mitala iyo, ne kubacenjesho’kwakuti abantu, alifikile ku calo ca baEla.” Kanshi twabona ati ukukoselesha bambi kwali kucindeme kuli Paulu.

ABANTU BALAKOSELESHIWA NA PALI BUBUNO BUKUMO

12. Kani tulakoseleshiwa shani ne kukoseleshako bambi ku kubungana?

12 Umulandu umo baWishifwe ba kwiulu babikiileko ukubungana wa kweba’ti tulukukoseleshanshanya. (Pendeni AbaEbeya 10:​24, 25.) Koti basambile ba baYesu aba kutanga, na fwebo tulabungana pakweba’ti tusambishiwe ne kukoseleshiwa. (1 Koli. 14:31) Cristina, uwacilabilwapo pa kutatika kwa cicino iciputusha, alilabiile ati: “Ici ntemenwe makosa pa kubungana butemwe abakwabesu bandangisha na fyefyo bankoselesha. Shimbi impindi ndafika pa Mulenda wa Bufumu ninshi ndibombomene. Pano, bankashi balesa kuli nebo, balankumbatila, ne kumbuula ati naboneka bwino. Balambuula ati balintemenwe kabili ati balitemenwe ifi ndukukula mu fya baLesa. Amashiwi abo aakusangalasha alandengesha ukumfwako bwino!” Tulabwenamo ukwakuti kani fwense tulukukoseleshako bambi!​—Loma 1:​11, 12.

13. Nindo tungalabilila ati ne baKlistu abakulu mu fya baLesa nabo balapengela ukubakoselesha?

13 Ne baKlistu abakulu mu fya baLesa nabo balapengela ukubakoselesha. Langulukeni pali Joshua. Aalipyungiile baLesa muli bucine pa myaka iingi. Nangabe’fyo, baYawe balibuulile Mose ukumukoselesha ili balabiile ati: “Ukamufunde Joshua, umukoshe mu mutima, umupele amakosa; pakuti ye e ukaabuka ukubatanjilila aba bantu, akabalengesha ati bapyane icalo ico ukabona.” (Ndute. 3:​27, 28) Joshua aali ne kutatika ukupyunga umulimo uwakuti ubukulu uwa kutangilila abaKlistu ku Calo ca Bulayo. Ali ne kupita mu makatasho aakulu kabili baali ne kumucimfyako pa mpindi imo mu nkondo. (Jos. 7:​1-9) E mulandu Joshua aelelwe ukukoseleshiwa ne kukoshiwa! Popele, na fwebo tulyelelwe ukukoseleshako abakulu ba mwi kelesha, ukubikako ne bapyungishi ba luteta, abapyungisha ukulama imbelele sha baLesa. (Pendeni 1 AbaTesalonike 5:​12, 13.) Umupyungishi wa luteta umo alilabiile ati, “Shimbi impindi abakwabesu balatulembela inkalata sha kutoota pali fyefyo baalitemweshe ukufakasha kwesu. Ishi inkalata tulashilama kabili tulashipenda lyonse ili tuli ababombomene. Shilatukoselesha ukwakuti.”

Abana besu balapyunga bwino kani tulukubakoselesha (Boneni palakalafu 14)

14. Findo filangisha ati ukutoota aba tulukupeela ukufunda ne kubakoselesha kulapyunga bwino?

14 Abakulu ba mwi kelesha ne bafyashi balibwene ati ukukoselesha bambi kulabalengesha ukulukulonda ukufunda kwa mu Baibolo. Ili Paulu atootele abaKlistu ba ku Kolinto pa kulukulonda ukufunda, baalikoseleshiwe ukupitilisha ukulukucita ifilungeme. (2 Koli. 7:​8-11) Ba Andreas, abali ne bana babili, balilabiile ati: “Ukukoselesha abana kulabofwako ukukula mu fya baLesa na mu kalango. Ukubakoselesha kungabofwako ukuba ne cumfwila. Nangaba’ti abana besu baliishi ifilungeme, balalitemenwa ukulukucita ifilungeme kani tulukubakoselesha lyonse.”

IFI TUNGAKOSELESHA BAMBI

15. Findo fimo ifi tungacita pakweba’ti tukoseleshe bambi?

15 Mulukulangisha ati mulatoota pali fyefyo abakwabesu bapyungisha na pa mibelo iweme bakwete. (2 Ifye. 16:9; Jobo 1:8) BaYawe na baYesu balatoota pali fyefyo tupyungisha ukofwako imilimo ya Bufumu, nangaba’ti imilimo tulukupyunga neli ifi tulukupeela finini ukwelelwa na fyefyo ifintu fili kuli fwebo. (Pendeni Luku 21:​1-4; 2 AbaKolinto 8:12) Ku cakubwenako, bambi abakwabesu bacekulu kabili balapyungisha pakweba’ti balukusangwa ku kubungana ne kulukutulishako. Tali tulyelelwe ukubatoota ne kubakoselesha?

16. Nindo twelelwe ukulukukoselesha bambi lyonse ili twaba ne shuko?

16 Mulukukoselesha bambi lyonse ili mwaba ne shuko lya kucite’fyo. Kani twabona bambi bacita ifiweme, nindo tekuti tubatootele? Langulukeni pa fyacitikile ili Paulu na Banaba baile ku Antioke mu Pisilya. Impemba sha mwi sunagoge shalibabuulile ati: “Mwe bakwasu, kani muli ne mashiwi akufunda abantu, kamulabila!” Paulu alicitile ifi bababuulile pa kulabila ilyashi iliweme. (Ifyacit. 13:​13-16, 42-44) Kani tuli ne fyebo ifingakoselesha bambi, nindo tekuti tufilabilile? Tukasangana ati kani tulukukoselesha makosa bambi, nabo bakalukutukoselesha.​—Luku 6:38.

17. Findo filengesha amashiwi esu aakukoselesha ukulukofwako bambi?

17 Mulukulabila bucine kabili mulukushinkamika. Amashiwi lukoso aakukoselesha ne kutoota alofwako, pano ifi baYesu balabiile ku baKlistu ba mu Tuatelya filalangisha ati ukushinkamika pa kukoselesha kulofwako makosa. (Pendeni Ukufisulula 2:​18, 19) Ku cakubwenako, kani tuli bafyashi, tungabuula abana besu ati tulatoota pali fyefyo balukukula mu fya baLesa. Cipale tungabuula nkashi uukusha abana enka ifitusangalasha ukulosha kuli fyefyo akusha abana bakwe nangaba ne kukatashiwa. Ukubatoota ne kubakoselesha mu nshila ya kube’fyo kungabofwako ukwakuti!

18, 19. Kani tungakoselesha shani abalukupengela ukukoseleshiwa?

18 BaYawe tabakalabilapo mu kushinkamika kuli fwebo ukutubuula ukuya mu kulabila ne muntu umo koti ni fyefyo babuulile Mose ukukoselesha ne kukosha Joshua. Nangabe’fyo, baLesa balasangalala kani twakoseleshako abaKlistu babyesu ne bantu bambi. (Ifisi. 19:17; Ebeya 12:12) Ku cakubwenako, tungabuula umukwabesu uwacilabila ilyashi lya ku bantu bonse ifi ilyashi lyakwe lyacibuulishisha ukufunda ukuweme neli ifi lyacitofwako ukumfwisha amalembo amo. Nkashi umo alilembele ku mukwabesu umwensu uwaishile mu kulabila ilyashi pe bungano lya luteta ati, “Nangaba’ti twalyambawile lukoso pa mamineti aanini, ifi mwalabiile fyalisangaleshe umutima wanji uubombomene. Ndukufwaya ukumubuuleni ati ifi mwali aba nkumbu ili mwalukulabila ilyashi lyenu na lyelyo twalukwambaala lukoso, nalibwene ati napokelela impese ukufuma kuli baYawe.”

19 Tungasanga inshila ishingi isha kukoseleshamo bambi kani tulukufwaya ukulonda ukufunda kwakwe Paulu ukwa kweba’ti: “Kamufundanshanya mwe bene na bene, ne kulukwibakanshanya, koti ni fyopele’fyo ifi mucita.” (1 Tesa. 5:11) Ukwakubula ne kukanika fwense tukasangalasha baYawe kani ‘tulukukoseleshanshanya inshiku na nshiku.’

^ [1] (palakalafu 1) Bambi talipo mashina abo.