1, 2. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jpatbetik yoʼonton li yantike?

JUN tseb ti vaxaklajuneb sjabilal ti Cristina sbie, xi chale: «Toj jutuk tajek tspatbeikun koʼonton li jtot jmeʼe, yuʼun jaʼ noʼox chchopol kʼoptaikun. Li kʼusi chalbeikune toj kʼux chbat ta koʼonton, chalbeikun ti muʼyuk la jchʼulele, ti mu la kʼusi jchan spasele xchiʼuk ti toj jupʼemun lae. Persa onoʼox chi-okʼ, jaʼ mas lek chkaʼi mi mu jkʼoponike. Muʼyuk jbalil chkaʼi». ^[1] Taje chakʼ ta ilel ti chakʼ jvokoltik mi muʼyuk buchʼu tspat koʼontontike.

² Pe mi ta jpatbetik yoʼonton li yantike, toj ep me ta jkoltatik. Xi chal jun ermano ti Ruben sbie: «Kʼalal lilokʼ ta cholmantal xchiʼuk jun mol ta tsobobbaile, laj yakʼ venta ti chkat koʼontone. Laj kalbe ti kʼu yelan chkaʼi jbae xchiʼuk lek la xchikintabun. Laj yalbun ti ep la kʼusitik lek ta jpase, la svulesbun ta jol li kʼusi laj yal Jesuse, ti mas ep jbaliltik kʼuchaʼal li uni saktarinetike. Nopoltik noʼox ta jnopbe skʼoplal li teksto taje xchiʼuk jech-o chkʼot ta koʼonton. Li kʼusitik laj yalbun li mol ta tsobobbaile la skoltaun tajek» (Mat. 10:31).

3. 1) ¿Kʼusi laj yal jtakbol Pablo ti skʼan jpastike? 2) ¿Kʼusitik ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

³ Li Vivliae chal ti nopoltik noʼox skʼan jpatbe jba koʼontontike. Xi la stsʼibabe batel j-evreoetik li Pabloe: «Kʼelo me abaik ermanoetik  yuʼun xiʼel xlik chʼiuk ta avoʼontonik li kʼusi toj chopole xchiʼuk ti chanamajik ta stojolal kuxul Dios ta skoj ti chʼabal xchʼunel avoʼontonike; pe jujun kʼakʼal jech-o me xapatbe aba avoʼontonik ta jujuntal». Li Pabloe laj yal ti jechuk-o jpatbe jba koʼontontike, sventa mu stsatsub koʼontontik yuʼun «li sjuʼel mulil ti chloʼlavane» (Evr. 3:12, 13). Mi ta jnopbetik skʼoplal ti toj lek chkaʼi jbatik yuʼun kʼalal oy buchʼu tskʼupil kʼoptautike, ta me xkakʼtik venta ti toj tsots skʼoplal ti jpatbetik yoʼonton li yantike. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jpatbetik yoʼontonik li yantike? ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal Jeova, Jesus xchiʼuk Pablo sventa jpatbetik yoʼonton li yantike? ¿Kʼuxitik xuʼ jpatbetik yoʼonton li yantike? Taje jaʼ ta jchantik batel li ta xchanobil liʼe.

4. ¿Buchʼutik skʼanik patbel yoʼontonik, pe kʼu yuʼun toj jutuk li buchʼu tspatik oʼontonal avie?

⁴ Jkotoltik ta jkʼan patbel koʼontontik, pe mas to skʼanik patbel yoʼontonik yuʼun stot smeʼik li ololetike. Xi chal jun jchanubtasvaneje: «Li ololetike skʼan patbel yoʼontonik jech kʼuchaʼal chtun yuʼun voʼ li tsʼiʼleletike». Xi to chal xtoke: «Mi chichʼik patbel yoʼontonike mas oy sbalil chaʼi sbaik xchiʼuk mas kʼanbil chaʼi sbaik». Pe ta skoj ti kuxulutik ta «slajebal xa kʼakʼale», epal krixchanoetike jaʼ noʼox tsaʼik li kʼusi tskʼan stukike xchiʼuk muʼyuk chkʼanvanik jech kʼuchaʼal stalel onoʼox jeche (2 Tim. 3:1-5). Jaʼ yuʼun jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, toj vokol chaʼiik ti tspatik oʼontonale. Jlom totil meʼiletike muʼyuk tspatbeik yoʼonton li yalab xnichʼnabike, yuʼun muʼyuk laj yichʼik patbel yoʼonton yuʼun stot smeʼik ek. Akʼo mi tskʼanik patbel yoʼontonik li mukʼta krixchanoetike, pe muʼyuk buchʼu chpatbat yoʼontonik. Jech xtok, chalik ti muʼyuk la chkʼupil kʼoptaatik li ta yabtelike.

5. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jpatbetik yoʼonton li yantike?

⁵ Ep kʼusitik xuʼ jpastik sventa jpatbetik yoʼonton li yantike. Xuʼ jkʼupil kʼoptatik ta skoj ti oy kʼusi lek bat ta pasel yuʼune o ta skoj li slekil talelaltake. Xuʼ jpatbetik yoʼonton xtok kʼalal chat yoʼontonike o kʼalal chchibaj yoʼontonike (1 Tes. 5:14). Ta skoj ti te onoʼox jchiʼuktik li kermanotaktike, toj ep butik xuʼ jpatbetik yoʼonton kʼalal lekik kʼusi chkalbetike (kʼelo Eclesiastés 4:9, 10). Jaʼ yuʼun xi jakʼbe jbatike: «¿Mi chkalbe van yantik ti kʼu yuʼun jkʼanojane xchiʼuk ti toj ep sbalil chkilane? ¿Mi nopoltik noʼox jech chkalbeik?». Jvules ta joltik ti xi chal li Vivliae: «Jun to yutsil [li jkʼopojeltik] me ta yorail noʼox[e]» (Prov. 15:23).

6. ¿Kʼu yuʼun tskʼan chchibajesbe yoʼonton yajtuneltak Dios li Satanase? Albo junuk skʼelobil ti kʼu yelan la spas ta voʼnee.

⁶ Li Satanase tskʼan chchibajes koʼontontik, yuʼun snaʼoj ti jaʼ jech xuʼ xkʼunib ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Li Proverbios 24:10 xi chale: «Me chchibaj avoʼnton cʼalal yorail oy avocole, [...] muʼyuc stsatsal avoʼnton [chkom]». Li Satanase tskʼan ox chchibajesbe yoʼonton li Jobe, jaʼ yuʼun laj yakʼbe tajek svokol. Pe muʼyuk bu xkʼot ta pasel li kʼusi toʼox snopoje, yuʼun li Jobe tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae (Job 2:3; 22:3; 27:5). Li voʼotik eke, xuʼ me jtsaltik li Satanase xchiʼuk ti mu xchibajes koʼontontike. Mi ta jpatbetik-o yoʼonton li kutsʼ kalaltike xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile, mas me xijmuyubaj xchiʼuk lek me chkil-o jbatik xchiʼuk li Jeovae.

7, 8. 1) ¿Kʼu yelan spatojbe yoʼonton krixchanoetik li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jeova li totil meʼiletike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁷ Li Jeovae toj lek chaʼi ti tspat koʼontontike. Xi chal jun jtsʼibajom yuʼun Vivliae: «Li Mucʼul Diose nopol oy ta stojol li bochʼo oy svocol yoʼntonique; tscolta li bochʼo lajem stsatsal yoʼntonique» (Sal. 34:18). Kʼalal xiʼ xchiʼuk chibaj yoʼonton li Jeremiase, albat ta  jamal yuʼun Jeova ti chkoltaate (Jer. 1:6-10). Li j-alkʼop Daniel eke tsatsubtasbat yoʼonton yuʼun Jeova kʼalal mol xa oxe, takbat tal jun anjel xchiʼuk xi albate: «Toj lec cʼanbilot» (Dan. 10:8, 11, 18, 19). ¿Mi xuʼ van jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk ti jpatbetik yoʼonton li ermanoetike, ti te kapal skʼoplal li prekursoretike, li ermanoetik ti malubemik xa xchiʼuk ti mu xa epuk kʼusitik spas yuʼunike?

⁸ Epal jabil jmoj te oyik ta vinajel li Jeova xchiʼuk Jesuse. Akʼo mi jech, li Jeovae snaʼoj ti tskʼan onoʼox patbel yoʼonton xnichʼon kʼalal jaʼo liʼ oy ta Balumile. Jaʼ yuʼun, chib to velta kʼopoj talel ta Balumil li Jeovae xchiʼuk xi laj yale: «Liʼe jaʼ Jnichʼon, jaʼ li buchʼu jkʼanoje, jaʼ li buchʼu ximuyubaj yuʼune» (Mat. 3:17; 17:5). Kʼalal jech albat li Jesuse, jaʼo kʼalal lik xchol mantale xchiʼuk kʼalal slajeb xa ox jabil liʼ oy ta Balumile. Patbat van tajek yoʼonton Jesus kʼalal laj yaʼi ti kʼanbil tajek yuʼun li stote xchiʼuk ti lek chil Jeova li kʼusi tspase. Li Jeovae la spatbe yoʼonton Jesus xtok kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xchame. Ta skoj ti chat tajek yoʼonton li Jesuse, li Jeovae la stak talel jun yaj-anjel sventa stsatsubtas xchiʼuk spatbe yoʼonton (Luk. 22:43). Li totil meʼiletike xuʼ xchanbeik stalelal Jeova kʼalal nopoltik noʼox tspatbeik yoʼonton xchiʼuk tskʼupil kʼoptaik kʼalal oy kʼusi lek tspasik li yalab xnichʼnabike. Kʼalal chichʼik akʼel ta preva ta eskuelae, li totil meʼiletike tskoltaik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa stsatsubtasbeik yoʼonton xchiʼuk tskoltaik sventa xkuch yuʼunike.

9. ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa ti kʼu yelan laj yil yajtakboltak li Jesuse?

⁹ Toj lek kʼusi laj yakʼ jchantik ek li Jesuse. Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xchame, la spokbe yok li yajtakboltake xchiʼuk laj yalbe ti toj tsots skʼoplal ti bikʼit xakʼ sbaike. Pe ta skoj ti toybaike, lik svulilan sbaik ta sventa ti buchʼu junukal mas tsots skʼoplal yuʼunike. Jech xtok li Pedroe la stoy sba, yuʼun laj yal ti mi jutuk muʼyuk chikta li Jesuse (Luk. 22:24, 33, 34). Akʼo mi jech, maʼuk la skʼelbe xchopol talelal yajtakboltak li Jesuse. Moʼoj, yuʼun solel la skʼupil kʼopta ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolale. Laj yalbe xtok, ti kʼanbilik tajek yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti mas to mukʼ abtelal tspasik li stukike ti jaʼ xkom to li kʼusi la spas Jesuse (Luk. 22:28; Juan 14:12; 16:27). Xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jech van ta jchanbe Jesus xchiʼuk ta jkʼupil kʼopta li krixchanoetik ta skoj li slekil talelalike, o mi jaʼ noʼox chkakʼ venta li kʼusi chopol tspasike?».

10, 11. ¿Kʼusitik la spas Pablo sventa spatbe yoʼonton li ermanoetike?

¹⁰ Li jtakbol Pabloe eke lek onoʼox chalbe skʼoplal li ermanoetike. Lek laj yojtikin junantik ta skoj ti ep butik jmoj ayike. Jech xtok, xojtikinbe li spaltailike akʼo mi jech muʼyuk bu la stsʼiba komel. Moʼoj, yuʼun lek kʼopoj ta stojolal li xchiʼiltake, jech kʼuchaʼal liʼe, laj yal ti jaʼ ‹skʼanbil nichʼon› li Timoteoe xchiʼuk ti spatoj yoʼonton ti chchabi li ermanoetike (1 Kor. 4:17; Filip. 2:19, 20). Jech xtok, xi laj yalbe batel ermanoetik ta Korinto li Pabloe: «Li Titoe, jaʼ jchiʼil ta abtel xchiʼuk jaʼ jkoltavanej ta sventa alekilalik» (2 Kor. 8:23). Melel onoʼox ti patbat yoʼonton Timoteo xchiʼuk Tito ta skoj li kʼusi chal Pablo ta stojolalike.

¹¹ Li Pablo xchiʼuk Bernabee laj yakʼ ta vokol xkuxlejalik sventa spatbeik yoʼonton li ermanoetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, snaʼojik ti tskʼan chmilatik yuʼun li krixchanoetik ta Listrae. Akʼo mi jech, chaʼsutik batel sventa spatbeik yoʼonton li achʼ yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk ti skoltaik sventa tukʼuk-o xakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae (Ech. 14:19-22). Ta tsʼakale, laj yakʼ ta vokol xkuxlejal li Pabloe yuʼun li ta Efesoe oy tsop krixchanoetik ti ch-ilinik tajeke, pe te kom sventa tspatbeik yoʼonton li ermanoetike. Xi chal Echos 20:1 xchiʼuk 2: «La stak ta ikʼel jchankʼopetik li Pabloe, vaʼun bat ta Masedonia kʼalal laj xaʼox spatbe yoʼontonik xchiʼuk kʼalal laj xaʼox yal ti chbate. Kʼalal echʼ xaʼox batel ta jayibuk yosilal ti bu taje, xchiʼuk  kʼalal ep xaʼox la xchiʼin ta loʼil sventa tspatbe yoʼonton li buchʼutik te nakalike, bat ta Gresia».

12. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jtsob jbatik jujun xemanae?

¹² Li Jeovae jaʼ noʼox tskʼan ti lekuk oyutike, jech oxal chalbutik ti jtsob jbatik jujun xemanae. Yuʼun jaʼ te chkojtikintik li Diose xchiʼuk jaʼo te ta jpatbe jba koʼontontik ta jujuntal (1 Kor. 14:31; kʼelo Evreos 10:24, 25). Jkʼeltik avil kʼusi laj yal li tseb laj kalbetik skʼoplal ta slikebal ti Cristina sbie, xi chale: «Li kʼusi toj lek chkaʼi li ta tsobajele jaʼ ti te chakʼbikun ta ilel ti skʼanojikun li ermanoetike xchiʼuk ti tspatik koʼontone. Bakʼintike chkat tajek koʼonton kʼalal chibat ta tsobajele. Pe li ermanaetike chtal smeyikun, chalbeikun ti kʼupil jbae, ti skʼanojikun tajeke xchiʼuk ti xkuxet la tajek yoʼontonik ti yakal chichʼi ta mantale. Lek tajek chkaʼi jba yuʼunik ti jech chalbeikune». Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae batsʼi tsots tajek skʼoplal ti jpatbe jba koʼontontik ta jujuntale (Rom. 1:11, 12).

13. ¿Kʼu yuʼun skʼanik patbel yoʼontonik ek li ermanoetik ti jal xa tunemik tal ta stojolal Jeovae?

¹³ Li ermanoetik ti jal xa tunemik tal ta stojolal Jeovae skʼanik me patbel yoʼontonik ek. Kalbetik skʼoplal Josue, ti tʼujat yuʼun Jeova sventa sbeiltas li j-israeletik kʼalal jutuk xa ox skʼan x-ochik li ta Albil Balumile. Li Josuee jal xa ox tunem talel ta stojolal Jeova, akʼo mi jech, xi albat yuʼun Jeova li Moisese: «Albo mantal li Josuee. Patbo yoʼnton; tsatsubtasbo yoʼnton, yuʼun jaʼ xa chicʼ jelovel scotol li achiʼiltaque. Jaʼ chacʼbe ta scʼobic scotol li osil ti leʼ chaqʼuel batele» (Deut. 3:27, 28). ¿Kʼu yuʼun skʼan patbel yoʼonton li Josuee? Yuʼun ep ta velta tspasik kʼop ta tsʼakal li j-israeletike xchiʼuk oy onoʼox chchʼayik li ta paskʼope (Jos. 7:1-9). Jaʼ jech li avi eke, skʼan patbel yoʼonton li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun tsots tajek ch-abtejik sventa xchabiik li steklumal Diose (kʼelo 1 Tesalonisenses 5:12, 13). Xi chal jun jkʼelvanej ta sirkuitoe: «Chakʼbunkutik karta bakʼintik li ermanoetik ti bu chal ti toj lek laj yilik ti jayib kʼakʼal la jvulaʼankutike. Te jnakʼojkutik-o li kartaetik taje xchiʼuk ta jkʼelkutik kʼalal chkat koʼontonkutike, vaʼun tspat tajek koʼontonkutik».

14. Kʼalal chkalbetik mantal yantike, ¿kʼu yuʼun toj lek ti jkʼupil kʼoptatike?

¹⁴ Jun veltae, laj yalbe mantal jkorintoetik li jtakbol Pabloe. Kʼalal la xchʼunik li mantale, la skʼupil kʼoptaan li Pabloe (2 Kor. 7:8-11). Melel onoʼox ti jaʼ koltaatik sventa xtijbat yoʼontonik ta spasel li kʼusitik leke. Li moletik xchiʼuk li totil meʼiletike xuʼ me xchanbeik li jtakbol Pabloe. Jun totil ti oy chaʼvoʼ xnichʼnabtak ti Andreas sbie, chalbe smelolal kʼu yuʼun lek ti ta jpatik oʼontonale, xi chale: «Kʼalal chichʼ patbel yoʼonton li alab nichʼnabiletike  jaʼ chkoltaatik sventa xchʼiik ta mantal, ti xtojobikuk ta snopel leke xchiʼuk ti xkom ta sjolik li mantale. Akʼo mi snaʼojik li kʼusi leke, mas to me ta sjunul yoʼonton jech tspasik batel mi ta jkʼupil kʼoptatike».

15. Alo kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton li kermanotaktike.

¹⁵ Kalbetik ermanoetik ti toj ep sbalil chkiltik li kʼusi chakʼik persa spasele xchiʼuk jkʼupil kʼoptatik ta skoj li slekil talelalike (2 Crón. 16:9; Job 1:8). Jaʼ me ta jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk Jesus mi jech ta jpastike. Yuʼun ep tajek sbalil chilik li kʼusi ta jpastik ta stojolalike, akʼo mi mu epuk xuʼ kuʼuntik spasel (kʼelo Lukas 21:1-4; 2 Korintios 8:12). Jech kʼuchaʼal liʼe, li ermanoetik ti ep xa sjabilalike chakʼbeik tajek yipal sventa xbatik ta tsobajeletik xchiʼuk sventa nopoltik noʼox xlokʼik ta cholmantal. ¿Mi ta jpatbetik yoʼonton xchiʼuk ta jkʼupil kʼoptatik ta skoj li kʼusitik tspasike?

16. ¿Bakʼin xuʼ jpatbetik yoʼonton li yantike?

¹⁶ Jpatbetik yoʼonton yantik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Mi oy buchʼu lek kʼusi la spase jkʼupil kʼoptatik me. Kʼalal ayik ta Antiokia ta Pisidia li Pablo xchiʼuk li Bernabee, xi albatik yuʼun li bankilal jpasmantaletik ta nail tsobobbaile: «Viniketik, ermanoetik, mi oy kʼusi chavalik sventa chapatbeik yoʼonton li jteklume, alik talel». Jaʼ yuʼun li Pabloe la spatbe yoʼonton li buchʼutik te oyike (Ech. 13:13-16, 42-44). Mi ta jpatbetik yoʼonton li yantike, xuʼ van jech spatbutik koʼontontik ek (Luk. 6:38).

17. ¿Kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton li yantike?

¹⁷ Jamaluk xkalbetik. Kʼalal la skʼupil kʼopta yajtsʼaklomtak Kristo ta Tiatira li Jesuse, jamal laj yalbe li kʼusitik lekik tspasike (kʼelo Apokalipsis 2:18, 19). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li Jesuse? Xuʼ van jkʼupil kʼoptatik junuk meʼil ti chakʼbe yipal ta stsʼitesel stuk li yalabtake. Mi totil meʼilutike xuʼ jkʼupil kʼoptatik kalab jnichʼnabtik ta skoj ti chakʼbeik yipal chtunik ta stojolal Jeovae. Mu me xchʼay xkaʼitik ti jamaluk xkalbetik li kʼusitik lekik tspasik kʼalal ta jpatbetik yoʼontonike. Mi jech ta jpastike, ta me xakʼik venta ti ta sjunul koʼontontik chkalbetike.

18, 19. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik yantik sventa lekuk xil sbaik xchiʼuk li Jeovae?

¹⁸ Li Jeovae laj yalbe Moises ti akʼo spatbe xchiʼuk stsatsubtasbe yoʼonton li Josuee. Pe li avie muʼyuk xa tskʼoponutik tal Jeova sventa xalbutik ti oyuk buchʼu jpatbetik yoʼontone, pe xmuyubaj kʼalal chil ti chkakʼbetik yipal spasele (Prov. 19:17; Evr. 12:12). Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy junuk ermano laj yakʼ sdiskurso li ta tsobobbaile xuʼ van xkalbetik kʼu yuʼun ti lek laj kaʼitik li mantal la sjelubtase. Xuʼ van li kʼusi laj yale jaʼ tskoltautik sventa stsal kuʼuntik junuk vokolil o xuʼ van jaʼ laj kaʼibetik-o smelolal junuk versikulo ta Vivlia. Kaltik avaʼi kʼusi la spas jun ermana kʼalal laj xa ox yaʼibe sdiskurso jun ermano xchiʼuk ti chiʼinat ta loʼile. La stsʼibabe batel jun uni vun ta tsʼakal. Xi laj yalbee: «Kolaval tajek ti ta xkʼuxul avoʼonton la avetʼes li mantale. Kolaval ti la avakʼ venta ti chkat tajek koʼontone, ti ta slekil avoʼonton la apatbun xchiʼuk la atsatsubtas koʼontone, akʼo mi kʼajomal noʼox jun chib minuto la chiʼinun ta loʼil. Ta melel, jaʼ jun matanal laj yakʼbun li Jeovae».

¹⁹ Jkotoltik xuʼ jkoltatik yantik sventa lekuk xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. ¿Kʼuxi? Jaʼ ti jchʼuntik li mantal laj yal Pablo liʼe: «Jech-o xapatbe aba avoʼontonik xchiʼuk xatsatsubtasbe aba avoʼontonik ta jujuntal jech kʼuchaʼal yakal onoʼox chapasike» (1 Tes. 5:11). Mi ta jpatbe jba koʼontontik ta jujuntale xmuyubaj kuʼuntik li Jeovae.