LAMALAM wóón unusen fénúfan, áwewe chék ren ewe lamalamen Katolik, ekkewe lamalamen Orthodox, Buddha me pwal ekkóch lamalam ra allúk ngeni néúr kewe néúwis ar resap pwúpwúlú. Nge chómmóng aramas ra meefi pwe ei allúk a pwisin efisi ekkewe féfférún lisowumwáál mi lapóló ikenái ren néúwisin chómmóng ekkewe lamalam.

Ina popun mi éch sipwe eáni ei kapas eis, Mi allúk me ren Paipel án ekkewe chón afalafala kapasen Kot repwe pwúpwúlú? Ren ach sipwe pélúweni ena kapas eis, sipwe akkomw ppii ia a lewoto me ie ena allúk me ifa usun feffeitáán uruwoon ena lúkú, me pwal met ekiekin Kot usun.

Ewe Encyclopædia Britannica a áweweei ewe pinepinen pwúpwúlú. Iei met a erá: “Emén ese pwúpwúlú ina popun esap féri ewe féfférún lisowu. Lape ngeni ena emén i néúwisin lón an na lamalam are i emén chón lúkú.” Lón 2006, Pope Benedict XVI a eáni eú afalafal ngeni ewe Roman Curia, chón ewe iolapen lamalamen Katolik. A erá pwe ena allúk pwe resap pwúpwúlú a riri ngeni “eú eéreni a pop lón ewe fansoun ekiseló mwirin málóón ekkewe Aposel.”

Nge ewe allúk usun pinepinen pwúpwúlú, esap ina eú eérenien lamalamen Chón Kraist lón fansoun ekkewe aposel. Pún ren enletin, aposel Paulus a manaw lón ena atun, me a éúréúra ekkewe chón lúkú usun aramas mi amwéchú “ngunun likotuputup” me “pinei apupulu.”​—1 Timoty 4:1-3, Testament Mi Fö.

Ipúkú som ier mwirin málóón Jesus, ewe lúkú usun pinepinen pwúpwúlú a poputá lón Rom ren ekkewe lamalam mi erá pwe iir Chón Kraist, iwe mwirin, ra wiliti ewe lamalamen Katolik. Pokiten ena lúkú, iei met ei puk Celibacy and Religious Traditions a erá pwe a pwal poputá “mineféén ekiek pwe a pinepin ewe féfférún lisowu lein chón nóm fán nemenemen mwúún Rom.”

Iwe lón ekkewe fitepúkú ier mwirin ena fansoun, ekkewe mwich án ekkewe pisop me ekkóch néúwisin  lamalam me ekkewe meilap mi iteni Church Fathers iir kewe mi poputááni áitien lamalamen Katolik ra álisatá ewe pinepinen pwúpwúlú fán iten ekkewe néúwis. Ra ekieki pwe ewe féfférún lisowu ina eú mettóch mi limengaw me ese fich ngeni emén mi eáni wis lón lamalam. Nge iei met Encyclopædia Britannica a affata pwe “ina epwe 900 ier mwirin án Jesus máló, mi chék chúen chómmóng patere me pwal mwo nge ekkóch ekkewe pisop a wor pwúlúwer.”

A péchékkúl ewe allúkún pinepinen pwúpwúlú ngeni ekkewe néúwis atun ekkewe mwich ra fis lón Rom lón ekkewe ier 1123 me 1139. Iwe seni ena atun a núkúcharóló ena allúk lón ewe lamalamen Katolik tori ikenái. Pokiten ena, a álisi ewe lamalamen Katolik an esap péút seni nemeneman me wéún pún ika ekkewe patere mi pwúpwúlú ra máló, álemwirier esap ló ngeni néúr kewe nge ngeni ewe lamalam.

Met ekiekin Kot usun pinepinen pwúpwúlú mi affat lón an we Kapas, ewe Paipel? Sia álleani alon Jesus kewe usun chókkewe ra chúen lipich usun i “fän iten Mwün Läng.” (Mateus 19:12) Aposel Paulus a pwal fós usun ena, atun a fósun ekkewe Chón Kraist ra filatá ar repwe áppirú i lón an lipich “fänäsengesin ewe Pworausen Manau.”​—1 Korint 7:37, 38; 9:23.

Iwe nge, Jesus me Paulus rese allúk ngeni ekkewe chón afalafal ar resap pwúpwúlú. Jesus a apasa pwe “sap aramas meinisin ra tongeni” lipich. Weween esap meinisin néún kewe chón káé repwe tufichin lipich. Pwal och, inaamwo ika Paulus a apasa pwe a múrinné lipich nge a wenechar le erá: “Esor mo och alluk rei me ren ach we Samol, nge upwe chok isetiu ngenikemi ai ekiek.”​—Mateus 19:11; 1 Korint 7:25, TF.

Pwal eú, Paipel a pwáraatá pwe chómmóng Chón Kraist chón afalafal lemanawen ekkewe aposel, kapachelong aposel Petrus, iir mwán mi pwúpwúlú. (Mateus 8:14; Markus 1:29-31; 1 Korint 9:5) Iwe nge, a chéúfetál ewe féfférún lisowumwáál lón Rom lón ena atun, nge Paulus a makkeei pwe ika emén chónemmwen lón mwichefel a pwúpwúlú, iwe epwe “pwülüeni eman chök fefin” me “aörüni ngeni nöün kana ar repwe aleasochis ngeni fän menin.”​—1 Timoty 3:2, 4.

Chókkana iir mi pwúpwúlú nge esap weween nge rese féri ewe féfférún lefilen pwúpwúlú pún Paipel a wenechar le apasa pwe “eman mwän epwe föri wisan ngeni pwülüan” lón pekin lisowu me ekkewe pwúpwúlú ‘resap amwöchü inisiir seni pwülüer.’ (1 Korint 7:3-5) A ffat pwe pinepinen pwúpwúlú esap seni Kot are esap eú allúk ngeni ekkewe chón afalafal.

Nge ika ewe pinepinen pwúpwúlú esap eú allúk, pwata chék Jesus me Paulus ra erá pwe án emén epwe lipich a múrinné? Pún emén lipich a tufichin awatteeló an angangen afalafala ewe kapas allim ngeni aramas. Ekkewe lipich ra tongeni fangóló watteen ar fansoun me péchékkúl pokiten rese aúreki minne ekkewe mi pwúpwúlú ra aúreki.​—1 Korint 7:32-35.

Iei pwóróusen David, ewe a filatá an epwe towu seni an angang mi watte peioffun lón Mexico City pwe epwe tongeni feiló lón eú leeni mi towau seni telinimw lón Costa Rica pwe epwe asukula ekkewe ekkóch ewe Paipel. Nge met, David a meefi pwe an lipich a álisi le féri ena? A apasa: “Fókkun ewer. Mi wor ekkewe weires ua káé, áwewe chék ren mineféén eéreni me nónnómun napanapen manaw ikena ie nge pokiten ngang chék, iwe ai upwe eérenaaló ekkeei mettóch a mecheres ngeniei.”

Claudia, emén Chón Kraist a mwékút ngeni ekkewe leeni mi wor osupwangen chón afalafal ie, a apasa: “Ua pwapwaiti ai angang ngeni Kot. Ai lúkú me ai riri ngeni Kot ra péchékkúleló atun ua kúna ifa usun a túmúnúei.”

Án emén epwe lipich esap eú mettóch mi chou. Claudia a pwal apasa: “Ese lifilifil ika en mi pwúpwúlú are en mi lipich, nge kopwe pwapwa ika kopwe ngeni Jiowa Kot úkúkún óm tongeni.”​—Kölfel 119:1, 2.