Rïn xinaläx pa jun tinamït rchë Sajonia, ri rubʼanon qa ya riʼ wä República Democrática Alemana (RDA). Pa n-familia kan jontir wä nqajowalaʼ qiʼ. Nteʼ ntat xkikʼüt utziläj taq naʼoj chi nwäch. Rma ri República Democrática Alemana jun tinamït comunista wä, ye kʼïy winäq rchë aj Sajonia majun ta ruqʼij ri religión chkiwäch. Achiʼel rïn, ma nnmaj ta wä chë kʼo jun Dios. Chkipan dieciocho njunaʼ xinmaj chkij kaʼiʼ naʼoj: ri ateísmo chqä ri comunismo.

¿Achkë rma nqä wä chi nwäch ri comunismo? Nqä wä chi nwäch rma rchë jontir winäq xa junan nkiquʼ. Chqä, nquʼ wä rïn chë, xa ta pa rubʼeyal njach ri bʼeyomäl chkiwäch ri winäq, xa ta majun nkitäj poqän rma majun kirajil. Rma riʼ xinwajoʼ xitoʼon rkʼë ri organización comunista kichë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ. Taq 14 wä njunaʼ, kan kʼïy tiempo xinksaj rchë xisamäj chpan jun proyecto ri nuʼän reciclar wuj. Ri qʼatbʼäl taq tzij ri ye kʼo Aue kan kowan xkityoxij chwä ri xinbʼän, y rma riʼ xkiyaʼ jun n-premio. Tapeʼ kan yïn kʼajol na, xintamaj kiwäch jojun qʼatbʼäl taq tzij ri kan tamatäl kiwäch pa tinamït. Xinquʼ wä rïn chë kan yë ri ütz najin nbʼän y chë ri nkʼaslemal chi nwäch apü kan jaʼäl xtuʼän.

Y ya riʼ taq jontir xchaʼ chiʼ chi nwäch. Pa junaʼ 1989, xtzaq ri tzʼaq rchë Berlín, y ke riʼ chqä xbʼanatäj kikʼë ri tinamït ye kʼo pa Europa del Este. Kan kowan bʼis nuyaʼ pan awan rkʼë ri xebʼanatäj. Kan chanin xintzʼët chë kʼo kʼïy ma pa rubʼeyal ta xebʼan. Jun tzʼetbʼäl chrij riʼ. Rïn xintzʼët chë ri ma yetoʼon ta wä rkʼë ri comunismo xa nqasäx kiqʼij. ¿Achkë kʼa rubʼanik riʼ? ¿Ma nukʼüt ta komä ri comunismo chë jontir xa yoj junan? ¿Xa xuʼ komä nkajoʼ chë kiʼ akʼuʼx naʼän rkʼë ri naʼoj riʼ? Jontir riʼ xkiʼän chwä chë kowan xchʼpü nkʼuʼx.

Xinjäl ri nchʼobʼonik ri xinwajoʼ wä pa naʼäy, rma riʼ xinyaʼ chik wan chrij ri música chqä ri pintura. Xibʼä pa jun tijobʼäl rchë música. Xinbʼän riʼ rma nwajoʼ yibʼä pa universidad; kan kowan wä nrayij ntamaj música chqä nbʼän pintar. Majun ta chik xinsmajij ri utziläj taq naʼoj xkikʼüt nteʼ ntat chi nwäch taq yïn akʼal na. Rïn xa xuʼ wä nwajoʼ chë kiʼ nkʼuʼx nbʼän, rma riʼ jun tiempo xinel kikʼë ye kʼïy qʼopojiʼ. Ye kʼa nixta ri música, nixta ri cuadros yenbʼän pintar o ri rubʼanik nkʼaslemal nkʼwan, ma xkiʼän ta chwä chë ma ta xchʼpü chik nkʼuʼx. Riʼ kan xeqʼalajin rkʼë ri rubʼanik xenbʼän pintar ri n-cuadros. ¿Achkë xtbʼanatäj qkʼë chqawäch apü? ¿Achkë rma yoj kʼäs?

Taq xintamaj kiqʼalajsaxik ri kʼutunïk yenbʼän wä, jun tqaqʼij ri yïn kʼo wä pa escuela, xitzʼuyeʼ kikʼë jun molaj estudiantes ri najin wä nkitzjoj chrij ri xtbʼanatäj chqawäch apü. Chkikojöl ryeʼ kʼo wä ya Mandy, a jun testigo de Jehová. Ryä xuʼij chwä: «Andreas, we nawajoʼ natamaj achkë xtbʼanatäj chqawäch apü y achkë rma yoj kʼäs, tanukʼuj achkë nuʼij le Biblia chrij riʼ».

Ya riʼ xuʼän chwä chë kan xinwajoʼ xintamaj. Ya Mandy xkʼüt chi nwäch ri capítulo 2 rchë Daniel, y taq xinskʼij ruwäch kan xeʼel nkʼuʼx che rä. Ri profecía xinwïl chriʼ ntzjon chkij ri potencias mundiales, ri ntel chë tzij, ri qʼatbʼäl taq tzij ri kiqʼaton pä tzij pa kiwiʼ ri winäq kʼa komä. Chrij riʼ, ya Mandy xkʼüt chik nkʼaj profecías chi nwäch ri yetzjon chrij ri qakʼaslemal chqawäch apü. Kʼa riʼ xintamaj kiqʼalajsaxik ri nkʼutunik. Ye kʼa ¿achkë xtzʼibʼan ri profecías riʼ? y ¿Achkë xkowin xtzʼët apü ri najin yebʼanatäj? ¿Nukʼüt komä ya riʼ chë kʼo jun Dios?

Ya Mandy xrajoʼ chë rïn xintamaj kiwäch jun kʼlaj Testigos, Horst chqä ya Angelika. Ryeʼ xinkitoʼ rchë xqʼax más le Biblia chi nwäch. Kan chanin xqʼax chi nwäch chë xa xuʼ ki-organización ri testigos de Jehová nkiksaj rubʼiʼ Dios chqä nkikʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik (Salmo 83:18; Mateo 6:9). Xintamaj chë Jehová nutzüj chkë ri winäq jun kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta chwäch jun kotzʼijaläj ilew. Ri Salmo 37:9 nuʼij: «Ri nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij Jehová xtyaʼöx qa le Ruwachʼlew chkë». Kan kowan xqä chi nwäch xintzʼët chë jontir winäq yekowin nkïl ri kʼaslemal riʼ we nkitäj kiqʼij nkismajij ri naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia.

Ma chaq jbʼaʼ ta xuʼän chi nwäch xensmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia. Rma xinok jun utziläj músico chqä kan ütz yenbʼän pintar ri cuadros, ya riʼ xbʼanö chwä chë kowan xinnaʼ wiʼ. Rma riʼ kʼo chë xintäj nqʼij rchë xinqasaj wiʼ. Chqä, kʼayewal xuʼän chi nwäch xinyaʼ qa ri tzʼil taq bʼanobʼäl. Kan ntyoxij che rä Jehová chë ryä ma nikʼo ta rukʼuʼx chqä kowan yerajoʼ ri winäq ri nkitäj kiqʼij rchë nkiʼän ri nuʼij le Biblia.

18 junaʼ xinmaj chrij ri ateísmo chqä ri comunismo, ye kʼa ntzʼeton achkë rubʼanik le Biblia rujalon pä nkʼaslemal. Ri xintamaj chë kʼo rma yoj kʼäs, xuʼän chë ma xchʼpü ta chik nkʼuʼx chrij ri xtbʼanatäj qkʼë chqawäch apü. Chpan ri junaʼ 1993 xiqasäx pa yaʼ y xinok jun testigo de Jehová. Y pa 2000, xikʼleʼ rkʼë ya Tabitha, ri xbʼeʼok jun utziläj wachiʼil. Chöj kaʼiʼ xqaksaj qa-tiempo rchë xeqatoʼ ri winäq rchë nkitamaj chrij le Biblia. Y achiʼel xbʼanatäj wkʼë rïn, ye kʼïy winäq chqä kʼutun wä ri naʼoj chrij ri comunismo chqä ri ateísmo chkiwäch. Kan jaʼäl nnaʼ wan yentoʼ ri winäq rchë nkitamaj chrij Jehová.

Nteʼ ntat kan xkixiʼij kiʼ xkitzʼët chë rïn xibʼä kikʼë ri testigos de Jehová. Ye kʼa komä kitzʼeton chë ya riʼ kowan yirutoʼon chpan nkʼaslemal. Ye kʼa komä kan kiʼ nkʼuʼx rma ryeʼ najin nkitjoj kiʼ chrij le Biblia chqä najin yeʼapon chpan ri qamoloj.

Ya Tabitha y rïn najin nqatäj qaqʼij rchë nqasmajij ri naʼoj nuyaʼ le Biblia chkë ri kʼlan taq winäq, y ya riʼ nuʼän chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän. Jun tzʼetbʼäl, we röj nqatäj qaqʼij rchë nqayaʼ ruqʼij qakʼlanen, ya riʼ xttoʼon rchë más junan xtuʼän qawäch pa qakʼlajil (Hebreos 13:4).

Komä ma yichʼpü ta chik chrij ri xtbʼanatäj rkʼë ri qakʼaslemal, rma komä yïn kʼo chpan rutinamit Jehová, jun familia ri kʼo chwäch jontir le Ruwachʼlew y junan rubʼanon qawäch jontir. Kan ya reʼ wä ri nkanun pä rïn.