Mi pakhat caah zei laksawng dah a ṭha bik lai ti hngalh cu a fawi lo. Laksawng a sunlawi zia cu a hmutu nih bia a khiah lai. Mi pakhat caah a ṭha bikmi cu a dang caah a ṭha bikmi a si theng men lai lo.

Tahchunhnak ah, kumhrafai a simi pakhat caah hmanung bik chuahmi electronic thilri cu a ṭha bikmi laksawng a si men lai. Kum upa caah cun pupa ro ti bantuk laksawng an hmuhmi kha a si men lai. Nunphung cheukhat ah cun mino he, upa he an duhmi ca i hman khawh awkah tangka laksawng pek kha an duh deuh.

Midang caah khua a tuaktanmi nih cun mi pakhat caah zei bantuk laksawng dah aa tlak bikmi a si lai ti kha hngalh awkah an i zuam. Cutin hngalh khawh awkah a zungzal in cun a fawi lai lo nain a tanglei kong hna hngalhnak nih a kan bawmh khawh. Laksawng a hmutu an lung a tlin nakhnga a bawmmi a kong pali kha i ruah hna u sih.

Laksawng a hmutu duhnak. Chaklei Ireland ram, Belfast khua ah a ummi pa pakhat nih kum 10, 11 hrawng a si lioah a hmuhmi baisikal laksawng cu a ṭha bikmi a si tiah a ti. Zeicah? “Mah cu ka duh tukmi a si caah a si” tiah a ti. Mah nih laksawng an sunsak maw, sunsak lo ti cu an duhnak cungah aa hngat ti kha a langhter. Cucaah laksawng pek na timhmi pa kong kha ruat law mah pa nih a sunsakmi thil zong kha hngalh i zuam. Zeicatiah mi nih an duhmi thil kha an sunsak tawn. Tahchunhnak ah, pi le pu a simi nih an chungkhar he caan hmanṭi kha an sunsak. An fale le an tule he atu le atu i ton kha an duh. A dang zei bantuk laksawng nakhmanh in chungkhar he hmunkhat ah hrimhnak tuah kha an sunsak deuh.

Mi pakhat i a duhnak hngalh khawh awkah a biapi bikmi tawhfung cu ṭha tein a bia ngaihpiak kha a si. Baibal nih “bia theih duhnak lei ahcun a khul a rangmi si u law biachimnak lei . . . ahcun a khul a nuarmi si u” tiah a kan forh. (Jeim 1:19) Na hawile le na chungkhat pawl he bia nan i ruah tikah  zeidah an duh i zeidah an duh lo ti hngalh awkah an bia ṭha tein ngai. Mah nih an duhmi laksawng pek khawh awkah aan bawmh lai.

Laksawng a hmutu herhmi. Laksawng cu a man a tlawmmi a si hmanhah a herhmi te a si ahcun a hmutu nih a sunsak tuk ko lai. Asinain a herhmi cu zeitindah na hngalh khawh lai?

Hngalh khawh awkah a fawi bikmi lam cu a herhmi asiloah a duhmi kha na hal khawh. Asinain cutin hal cu laksawng a petu tampi caah a nuam lo. Zeicatiah laksawng a hmutu cu a khuaruah har sehlaw i nuam seh ti an duh. Mah lengah mi cheukhat nih an duhmi le an duhlomi kha zalong tein an chim ko nain an herhmi tu kha cu an chim tawn lo.

Cucaah mi pakhat i a sining kha ṭha tein hngalh awkah na mit fim tein chia. Anih cu mino, upa, innchunghawi a ngeimi, a ngei lomi, aa ṭhenmi, nuhmei, rian a ṭuanmi, pension a la cangmi maw a si? Aho kha zei bantuk laksawng ka pek ah dah aa tlak lai ti kha ṭha tein ruat.

Laksawng pek na timhmi pa nih a herhmi kha hngalh khawh awkah hmuhtonnak a ngeimi hna sinah ruahnak cheuhnak na hal khawh hna. Midang nih an hngalh lomi a herh taktakmi thil kha an in chimh khawh men lai. Cuticun midang nih a ruah awk an hngalh lomi, a herhmi thil kha laksawng na pek khawh lai.

Aa tlakmi caan. Baibal nih “a caan he a hmaanmi bia fangkhat cu zeitluk in dah a ṭhat” tiah a ti. (Phungthlukbia 15:23) Mah Baibal caang nih a caan te ah chimmi bia nih thlennak nganpi a chuahter khawh ti kha a langhter. Cu bantukin kan tuahsernak zong a si ve. Aa tlakmi caan te ah chimmi bia nih a theitu lung a lawmhter tuk bantukin aa tlakmi caan le sining ah laksawng peknak nih a hmutu kha lunglawmhnak nganpi a pek khawh.

Kan hawi pakhat cu nupi asiloah va a ngei men lai. Mino pakhat cu a rauhhlan ah a sianginn a dih cang men lai. Nuva tuahkhat cu naute an ngei deng cang men lai. Cu bantuk thil sining hna ah laksawng pek khawh a si. Mi cheukhat nih a ra laimi kum ah a tling dingmi a hleikhunmi caan hna kha an i chingchiah. Cuticun a caan he aa tlakmi laksawng kha an i timtuah chung kho. *

A hleikhunmi caan lawngah laksawng pek ding a si lo. Zeitik caan paohah peknak in lawmhnak hmuh khawh a si. Asinain kan i ralrin dingmi pakhat a um. Tahchunhnak ah, pa pakhat nih nu pakhat kha a ruang um loin laksawng a pek ahcun a ka duh i a ka pek tiah a ruah khawh. Asinain mah ruangah a si lo ahcun laksawng ruangah phundang in i ruahsualnak a chuak kho i buaibainak hmanh a um kho. Mah nih laksawng petu i a lungput cu a biapi ti kha a kan hngalhter.

Laksawng petu a lungput. A cunglei tahchunhnak nih a langhter bantukin laksawng a hmutu nih a petu i a lungput kha phundang in a ruat sual lai maw ti ruah cu a ṭha. Laksawng a petu zong nih a lungput kha ṭha tein aa check awk a si. Mi tampi nih lungtak tein laksawng kan i pekmi a si tiah an ruah. Asinain tam deuh cu kumkhat chung i a hleikhunmi caan ah pek a herh caah laksawng an i pe. A cheu tu nih cun a hleiin pehtlaihnak asiloah thil pakhatkhat hmuh ṭhan an duh caah laksawng an pekmi hna a si.

Lungthin tak tein laksawng na pekmi a si khawh nakhnga zeidah na tuah khawh? Baibal nih “nan tuahmi thil paohpaoh kha dawtnak in va tuah u” tiah a ti. (1 Korin 16:14) Dawtnak le siaherhnak in na pekmi a si ahcun na laksawng nih a hmutu he, nangmah he nan lung aan lawmhter hna lai. Lungtak tein na pekmi a si ahcun vancung kan Pa zong aa lawm lai. Hlanlio Korin khua i Khrihfa hna nih Judea ram ah harnak a tongmi unau pawl kha siang ngaiin an bawmh hna caah lamkaltu Paul  nih a rak thangṭhat hna. “Lunglawm tein a thomi kha Pathian nih a dawt hna” tiah Paul nih a ti.—2 Korin 9:7.

A cung leiah langhtermi bantukin kan tuah ahcun midang kha an lung a lawmhtermi laksawng kan pek khawh hna lai. Kan hmuhmi laksawng vialte lakah a ṭha bikmi, Pathian nih minung a kan pekmi laksawng zong mah a konglam he aa tlakmi a si. Mah laksawng cu zeidah a si ti hngalh awkah a hnu capar kha rel dingin kan in sawm.