Gũtirĩ mũndũ ũkoragwo na mbica ya Jesu tondũ ndoimire ahũũrĩtwo mbica kana agĩcorũo rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ. O na kũrĩ ũguo, aanacorũo nĩ andũ aingĩ mũno kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ.

No andũ acio matiũĩ ũrĩa Jesu aahaanaga. Kaingĩ maũndũ marĩa macangagĩra ũrĩa Jesu egũcorũo ahaana nĩ ũndũire, mawĩtĩkio ma ndini, na ũrĩa arĩa metĩtie mbica ĩyo marenda ĩkorũo ĩhaana. O na kũrĩ ũguo, mbica iria macoraga no itũme andũ maage gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Jesu aahaanaga, o hamwe na morutani make.

Andũ amwe macoraga Jesu arĩ mũndũ ũtarĩ na hinya, ũrĩ na njuĩrĩ ndaihu na tũteru tũnini, kana arĩ mũndũ ũrĩ na kĩeha mũno. Angĩ nao mamũcoraga ahaana mũraika, athiũrũrũkĩirio nĩ ũtheri mũtwe, na ategũtindanĩra na arĩa marĩ hamwe nake. Hihi mbica icio nĩ cionanagia ũrĩa Jesu aahaanaga? Tũngĩmenya atĩa? Njĩra ĩmwe nĩ gũthuthuria mĩhari ĩmwe ya Bibilia ĩrĩa ĩngĩtũteithia kũmenya ũrĩa aahaanaga. Ningĩ mĩhari ĩyo no ĩtũteithie gũkorũo na muonere ũrĩa wagĩrĩire kũmwerekera.

No kũhoteke Jesu aagwetire ciugo icio akĩhoya rĩrĩa aabatithagio. (Ahibirania 10:5; Mathayo 3:13-17) Mwĩrĩ ũcio wahaanaga atĩa? Mũraika Gaburieli eerĩte Mariamu ũũ mĩaka 30 mbere ĩyo: “Nĩ ũkuoha nda na ũgĩe mwana wa kahĩĩ, . . . Mũrũ wa Ngai.” (Luka 1:31, 35) Nĩ ũndũ ũcio, Jesu aarĩ mũndũ mũkinyanĩru ta ũrĩa Adamu ombĩtwo. (Luka 3:38; 1 Akorintho 15:45) Jesu aarĩ mũndũ ũrĩ na hinya, na no kũhoteke aarĩ na maũthĩ ta ma nyina Mariamu, ũrĩa warĩ Mũyahudi.

Ngũrani na Aroma, Jesu aarĩ na nderu ta ũrĩa warĩ mũtugo wa Ayahudi. Nderu icio nĩ cienjagwo na ikamenyererũo wega tondũ cionanagia mũndũ nĩ aheetwo gĩtĩo. Hatarĩ nganja Jesu nĩ eenjaga nderu na njuĩrĩ yake wega. No andũ arĩa maakoragwo marĩ Anaziri, ta Samusoni, matienjaga njuĩrĩ ciao.—Ndari 6:5; Atiirĩrĩri Bũrũri 13:5.

Ihinda rĩrĩa inene harĩ mĩaka 30, Jesu aarĩ bundi wa mbaũ na aarutaga wĩra ũcio atarĩ na indo cia kĩĩrĩu iria ihũthagia wĩra. (Mariko 6:3) Kwoguo no nginya akorũo aarĩ na hinya. Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa ũtungata wake, nĩ aathiire arĩ wiki na “akĩrutũrũra arĩa othe maarĩ na ng’ondu na ng’ombe akĩmoimia nja ya hekarũ, na akĩhurunja mbeca cia arĩa maakũũranagia mbeca na akĩng’aũrania metha ciao.” (Johana 2:14-17) Ũndũ ta ũcio no wĩkirũo nĩ mũndũ ũrĩ na hinya mũingĩ. Jesu aahũthĩrire mwĩrĩ ũrĩa aahaarĩirio nĩ Ngai kũhingia wĩra ũrĩa aahetwo. Oigire ũũ: “No mũhaka hunjie ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki wa Ngai matũũra-inĩ marĩa mangĩ o namo, tondũ nĩkĩo ndaatũmirũo.” (Luka 4:43) Aahũthĩrire hinya mũingĩ gũthiĩ magũrũ Palestina guothe akĩhunjagia ũhoro ũcio.

No mũhaka akorũo gũcanjamũka kwa Jesu na mĩtugo yake mĩega nĩ yatũmire rĩĩtana rĩu rĩgucĩrĩrie arĩa ‘maanogete na magatitikithio mĩrigo.’ (Mathayo 11:28-30) Gũcanjamũka gwake na ũtugi nĩ cionirie arĩa mangĩerutire nake atĩ nĩ mangĩagĩire  na ũhurũko. O na nginya ciana nini nĩ ciendaga gũkorũo irĩ hakuhĩ nake tondũ Bibilia yugaga ũũ: “Akĩoya twana tũu agĩtũnyita.”—Mariko 10:13-16.

O na gũtuĩka Jesu nĩ aacemanirie na maũndũ maritũ atanakua, ndaarĩ mũndũ wa gũikara ethikĩire nĩ kĩeha. Kwa ngerekano, nĩ aanyitire itemi iruga-inĩ rĩa ũhiki ũrĩa warĩ Kana, hĩndĩ ĩrĩa aagarũrire maĩ magĩtuĩka ndibei. (Johana 2:1-11) Namo maruga-inĩ mangĩ nĩ aarutanire maũndũ matangĩariganĩire.—Mathayo 9:9-13; Johana 12:1-8.

Makĩria ma ũguo, Jesu aahunjirie na njĩra ĩngĩatũmire andũ othe magĩe na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa muoyo wa tene na tene. (Johana 11:25, 26; 17:3) Rĩrĩa arutwo ake 70 maamwĩrire maũndũ marĩa meeyoneire ũtungata-inĩ, nĩ ‘aiyũrirũo nĩ gĩkeno kĩnene’ na akĩmeera: “Kenai nĩ gũkorũo marĩĩtwa manyu nĩ mandĩkĩtwo kũrĩa igũrũ.”—Luka 10:20, 21.

Atongoria a ndini a matukũ-inĩ ma Jesu, nĩ maabangire njĩra cia wara cia kwĩyethera ngumo na kwĩyonania ũrĩa maarĩ na ũnene. (Ndari 15:38-40; Mathayo 23:5-7) Ngũrani nao, Jesu eerire atũmwo ake ‘matigetũũgĩrie igũrũ rĩa’ andũ arĩa angĩ. (Luka 22:25, 26) Aamaheete mũkaana ũyũ: “Mwĩmenyagĩrĩrei andĩki-Watho arĩa mendete gũthiĩ mehumbĩte nguo ndaya na kũgeithio nĩ andũ thoko-inĩ.”—Mariko 12:38.

Ngũrani nao, Jesu nĩ aatukanaga na andũ ũndũ atangĩamenyekire arĩ gatagatĩ-inĩ kao. (Johana 7:10, 11) O na arĩ hamwe na atũmwo ake ehokeku 11, ndangĩakũũrĩkanire. Judasi ũrĩa wakunyanĩire Jesu ‘eerĩte’ kĩrĩndĩ kĩrore mũndũ ũrĩa angĩamumunyire nĩguo kĩmenye nĩwe warĩ Jesu.—Mariko 14:44, 45.

O na gũtuĩka maũndũ maingĩ matiũĩkaine, ma nĩ atĩ Jesu ndaahanaga ta ũrĩa kaingĩ onanagio. O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũrĩa wa bata makĩria gũkĩra ũrĩa ahaanaga hĩndĩ ĩyo nĩ ũrĩa tũmuonaga atariĩ mahinda-inĩ maya.

Jesu aakuire na agĩthikwo mathaa maigana ũna thutha wa kuuga ciugo icio. (Johana 14:19) Aarutire muoyo wake ũtuĩke wa “gũkũũra andũ aingĩ.” (Mathayo 20:28) Mũthenya wa gatatũ, Ngai nĩ aamũriũkirie “arĩ na mwĩrĩ wa roho” na “agĩtũma oneke” nĩ arutwo ake amwe. (1 Petero 3:18; Atũmwo 10:40) Hihi Jesu ahaanaga atĩa rĩrĩa oimĩrĩire arutwo ake? Ndaahaanaga ũrĩa aatariĩ mbere ĩyo tondũ o na arutwo ake matiambire kũmũmenya. Mariamu Mũmagidali onaga ahaana mũrĩmi wa mũgũnda, nao arutwo erĩ monire ta aarĩ mũgeni rĩrĩa maathiaga Emau.—Luka 24:13-18; Johana 20:1, 14, 15.

Twagĩrĩirũo kuona Jesu ahaana atĩa matukũ-inĩ maya? Makĩria ma mĩaka 60 kuuma Jesu akua, mũtũmwo Johana nĩ onire cioneki ciĩgiĩ Jesu. Johana ndonire mũndũ ũrakuĩra mũtharaba-inĩ. Handũ ha ũguo, onire “Mũthamaki wa athamaki na Mwathani wa athani” na nĩwe Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai, ũrĩa ũkahoota ndaimono na andũ arĩa thũ cia Ngai, acoke arehere andũ irathimo cia tene na tene.—Kũguũrĩrio 19:16; 21:3, 4.