Ilo tõre eo an Jesus, ejjañin kar wõr camera ñan aer kõjerbale im pijaiki Jesus. Bareinwõt, ke ear mour ijin ioon lal̦, ejjel̦o̦k juon ear jiñaiki ak kõm̦m̦ane juon annañin. Ijoke ium̦win elõñ iiõ ko m̦aantak, elukkuun lõñ ro retijem̦l̦o̦k ilo jiña rar kajjioñ in jiñaiki Jesus.

Ilo m̦ool, rijiña rein rejaje wãween kar lukkuun jekjekin Jesus. Ekkã aer kar kajjioñ jiñaiki ekkar ñan tõmak ko an kabuñ ko, kab m̦anit im kõn̦aan ko an armej ro. Meñe ãindein, ak wãween aer jiñaiki ak kõm̦m̦ane annañin Jesus emaroñ jelõt l̦õmn̦ak ko an armej ro kõn e im katak ko an, joñan emaroñ kõm̦m̦an bwe en bõd aer mel̦el̦e kõn e.

Jet iaan pija kein rar jiñaiki rej kwal̦o̦k an Jesus lukkuun m̦õ, aetok kool̦an bõran, im an mãni kwõdeak ko an. Pija ko jet pijain rej kwal̦o̦k an lukkuun bũrom̦õj turin mejãn. Ijoke jet pija rej kwal̦o̦k an ãinwõt juon jetõb ewõr meram itulõñin bõran, im bar jet, rej kwal̦o̦k an kamakel̦o̦k iaan jãn ro jet. Ejim̦we ke wãween an pija kein kwal̦o̦k kõn Jesus? Ewi wãween bwe jen jel̦ã ñe rejim̦we? Juon wãween ej ilo ad etali eoon ko ilo Baibõl̦ me remaroñ jipañ kõj ñan mel̦el̦e jidik kõn wãween kar jekjekin Jesus. Remaroñ bar jipañ kõj bwe en jim̦we wãween ad l̦õmn̦ak kõn e.

Jesus ear ba naan kein itulõñ ilo jar eo an, im emaroñ kar ilo iien peptaij eo an. (Hibru 10:5, UBS; Matu 3:13-17, UBS) Innem kar ewi wãween jekjekin ãnbwinnin Jesus? Jilñuul iiõ m̦oktal̦o̦k jãn iien in ear peptaij, enjel̦ Gebriel ear ba ñan Meri: “Kwõnaaj bõro̦ro im kõmmour nejũm̦ m̦aan, . . . Nejin Anij.” (Luk 1:31, 35) Mel̦el̦ein bwe Jesus ear juon armej eweeppãn ãinwõt kar Adam ke Anij ear kõm̦anm̦ane. (Luk 3:38; 1 Korint 15:45) Kõn men in, emaroñ kar lukkuun em̦m̦an jekjekin ãnbwinnin Jesus, im emaroñ kar ãin mejãn wõt Meri, kõrã eo jinen me ej juon RiJu.

Ear wõr an Jesus kwõdeak kõnke men in ear m̦õttan m̦anit ko an RiJu ro im ear oktak jãn m̦anit eo an RiRom. Em̦m̦aan ro rekõn kõm̦m̦an aer kwõdeak kõnke men in ear bõktok nõbar im kautiej ñan er, im kwõdeak ko aer rar jab aetok im pok. Kõn men in, Jesus emaroñ kar kõkaduuki kwõdeak ko an im m̦wijbare bõran bwe en erreo. Ijoke, ro wõt im kar kõjenolo̦k er bwe ren erom RũNazerait, ãinwõt Samson, rar jab aikuj in m̦wijbare bõraer.​—Bõnbõn 6:5, UBS; Ri Ekajet 13:5, UBS.

Ium̦win 30 iiõ in an Jesus mour, ear juon kaam̦tõ. Mel̦el̦ein bwe ear kõm̦m̦ane jerbal in meñe ekar ejjel̦o̦k ippãn kein jerbal ko jej kõjerbali ilo raan kein. (Mark 6:3) Ealikkar, emaroñ kar juon eo epeñpeñ im kajoor. Ilo jinoin an kar kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan, e eo ear “ubaakel̦o̦k aolepen jiip im kau ko jãn Tampel̦ eo” im “ukõji tebõl̦ ko an riukot money ro im kajjeplõklõki money ko aer.” (Jon 2:14-17, UBS) Juon eo el̦ap an dipen im kajoor emaroñ kõm̦m̦ane men in. Bareinwõt, Jesus ear kõjerbal kajoor im maroñ eo an ñan kajejjete jerbal eo an jãn Anij. Ear ba: “Iaikuj bareinwõt kwal̦o̦k Naan Em̦m̦an kõn Aelõñ in Anij ilo jikin ko jet, bwe eñin un eo Anij ear jilkintok eõ kake.” (Luk 4:43, UBS) Mel̦el̦ein bwe Jesus ear lukkuun kajoor im ãjmour kõn an kar maroñ in etetal ilo aolepen Palestine im kwal̦o̦k kõn ennaan eo.

Turin mejãn Jesus ear kwal̦o̦k an jouj im kõm̦m̦an ko an rar lukkuun em̦m̦an. Innem wãween kein ippãn remaroñ kar kõm̦m̦an an ro rej ‘m̦õk kõn aer ineek men ko reddo’ lukkuun kõn̦aan eo̦roñ naanin kũr eo an. (Matu  11:28-30, UBS) Kõn an jouj im kea, men in ear lukkuun kaalikkar an m̦ool kallim̦ur eo an bwe enaaj kakkijeik ak jipañ ro rej m̦õn̦õn̦õ in katak jãn e. Joñan, ajri ro reddik rar bar kõn̦aan kepaake Jesus. Baibõl̦ ej ba: “Ear atbo̦kwõj ajri ro.”​—Mark 10:13-16, UBS.

Meñe Jesus ear eñtaan m̦okta jãn an kar mej, ak ear jab juon eo ekõn inepata im bũrom̦õj aolep iien. Ñan waanjoñak, ilo kar juon iien m̦õñã an ruo rũm̦are ilo Kena, ear m̦õn̦õn̦õ in jipañ im ukoti dãn ko ñan wain. (Jon 2:1-11) Im ilo iien m̦õñã ko jet, ekõn katakin armej ro kõn katak ko relukkuun aorõk.​—Matu 9:9-13; Jon 12:1-8.

Bareinwõt, ilo an kar Jesus kwal̦o̦k naan, el̦ap an kar jipañ armej ro ñan bõk juon kõjatdikdik elem̦õn̦õn̦õ im jeraam̦m̦an eo ñan mour indeeo. (Jon 11:25, 26; 17:3) Ke rũkal̦oor ro 70 rar jiroñe kõn men ko rar wal̦o̦k ilo aer kar kwal̦o̦k naan, Jesus ear lukkuun “lañlõñ” im ear ba: “Kom̦win lañlõñ bwe em̦õj jeje etami ilo lañ.”​—Luk 10:20, 21.

Rũtõlin kabuñ ro ilo raan ko an Jesus rekõn kwal̦o̦k bwe reutiej im kajjioñ kõm̦m̦an bwe armej ro ren nõbar im kautiej er. (Bõnbõn 15:38-40; Matu 23:5-7) Bõtab Jesus ear jab ãinwõt rein. Ear jiroñ rijjilõk ro an bwe ren jab kajjioñ irooj ioon armej ro jet. (Luk 22:25, 26, UBS) Joñan, ear bar kakkõl armej ro im ba: “Kom̦win kõjparok kom̦ jãn skraib ro, rekõn̦aan kaetok nuknuk ko aer ke rej etetal, im kõn̦aan bwe armej ren yokyokwe er ilo jikin wia ko.”​—Mark 12:38.

Jesus ear oktak jãn rũtõlin kabuñ ro, joñan ear peljo ibwiljin jarin armej ro, im ro jet rar jab maroñ kile e. (Jon 7:10, 11, UBS) Ñe ej kobal̦o̦k im pãd ippãn rijjilõk ro an 11, ear jab pidodo an armej ro kile e. Eñin unin ke Judas ear ketake, ear aikuj mejenmaiki kõnke en maroñ kaalikkar ñan rinana ro wõn Jesus.​—Mark 14:44, 45.

Meñe ejjab lukkuun lõñ kõmel̦el̦e ko, ak elukkuun alikkar bwe wãween an armej ro jiñaiki Jesus el̦ap an oktak jãn ta ko Baibõl̦ ej ba kõn e. Bõtab ewõr juon men eaorõkl̦o̦k jãn men in. Wãween ad l̦õmn̦ak kõn Jesus kiiõ el̦apl̦o̦k an aorõk jãn wãween eo kar lukkuun jekjekin ke ear mour ijin ioon lal̦.

Ilo ejja raan eo wõt ãlikin an kar Jesus ba naan kein itulõñ, ear mej im rar kalibwini. (Jon 14:19) Ear m̦õn̦õn̦õ in “lel̦o̦k mour eo an bwe en lo̦mo̦o̦ren elõñ armej.” (Matu 20:28, UBS) Ilo raan eo kein kajilu ãlikin iien in, Anij ear kõjerkakpejeiki “ilo jetõb” im “kõm̦m̦an bwe en bar wal̦o̦k” ñan jet iaan rũkal̦oor ro an. (1 Piter 3:18; Jerbal 10:40, UBS) Innem ewi wãween kar jekjekin Jesus ke ear wal̦o̦kl̦o̦k ñan er? Ealikkar bwe emaroñ kar lukkuun oktak jãn m̦okta kõnke ear jab m̦õkaj an rũkal̦oor ro an kile e ke rar loe. Meri Magdalini ear l̦õmn̦ak bwe Jesus ekar juon rũkallib, im rũkal̦oor ro ruo im rar ilo̦k ilo ial̦ eo ñan Emmeõs, rar l̦õmn̦ak bwe e kar juon ruwamãejet.​—Luk 24:13-18; Jon 20:1, 14, 15.

Rainin, en kar ewi wãween l̦õmn̦ak eo ad kõn Jesus? Eokwe elõñl̦o̦k jãn 60 iiõ tokãlik jãn iien eo ear mej, rijjilõk Jon, eo ejitõnbõro ippãn Jesus, ear loe jet pijen kõn e. Ilo pijen kein, Jon ear jab loe an Jesus mej ioon juon debwããl, ak ear loe ãinwõt juon eo ej “Kiiñ in kiiñ ro, im Irooj in irooj ro,” e eo ej Kiiñ eo an Aelõñ eo an Anij. M̦õttan jidik Jesus enaaj anjo̦ ioon armej ro kab jetõb ro me rej rũkõjdat an Anij, im enaaj bõktok jeraam̦m̦an ko rej ñan indeeo ñan aolep armej.​—Revelesõn 19:16; 21:3, 4.