Zo oko ayeke na vrai foto ti Jésus ape. Lo sara foto ti lo ape wala lo mû mbeni zo ti tene asara dessin ti lo na terê ti mbeni ye ape. Me, a sara angu mingi awe la si gbâ ti azo ayeke sara dessin ti lo so.

Ti tâ tënë ni, azo ti sarango adessin ni so ahinga pëpe wala Jésus ayeke lani tongana nyen. Azo ti sarango adessin ayeke sara dessin ti Jésus alingbi na aye so azo amä na bê na ni, alingbi na ambeni ngobo ti kodro, nga ala sara ni tongana ti so zo so apayé ala ti sara ni aye. Même so kue, adessin ni so ala sara asara si pensé ti azo na ndö ti Jésus nga na afango ye ti lo ayeke tâ polele ape.

Ambeni zo asara dessin ti Jésus lo kpa zo so ayeke na ngangu ape so kuä ti li ti lo ayo, nga lo nge ngengo wala lo kpa zo so mawa ahon ndö ti lo. Ambeni asara dessin ti lo tongana mbeni zo so ayeke tâ nde mingi na tanga ti azo, wâ angoro li ti lo nga lo kpa zo so asara songo na azo ape. Eskê Jésus ayeke lani tongaso? Nyen la e lingbi ti sara ti wara kiringo tënë ni? Mbeni lege ni ayeke ti bâ atënë so Bible atene na ndö ti lo so ayeke aidé e ti hinga wala Jésus ayeke lani tongana nyen. A yeke aidé nga e ti hinga lo nzoni.

Jésus atene tënë so na yâ ti sambela ti lo, peut-être na ngoi ti batême ti lo (aHébreu 10:5; Matthieu 3:13-17). Terê so Jésus asara tënë ni so ayeke tongana nyen? Kozoni si a dü Jésus, ange Gabriel atene na Marie: “Mo yeke mû ande ngo, na mo yeke dü mbeni molenge ti koli . . . na a yeke iri lo Molenge ti Nzapa.” (Luc 1:31, 35). Ni la Jésus ayeke lani mbilimbili-kue tongana Adam so ade lani mbilimbili-kue (Luc 3:38; 1 aCorinthien 15:45). Jésus adoit lani ti duti mbeni koli so ayeke na nzoni forme nga âmanke lo kpa mama ti lo Marie so ayeke Juif.

Jésus ayeke lani na kuä ti yanga tongana ti aJuif, ala yeke nde na aRomain. A-Juif abâ kuä ti yanga tongana ye so amû nengo na zo; ala yeke zia ni ayo mingi ape na ala yeke coiffé terê ni pendere. Kite ayeke dä ape so Jésus ayeke leke lani kuä ti yanga ti lo na kuä ti li ti lo nzoni. Gï aNaziréen, so ayeke azo so a zia ala nde, la ayeke fâ ka kuä ti li ti ala ape, na tapande ti Samson.​—Nombre 6:5; aJuge 13:5.

Juska na ngoi so Jésus awara ngu 30, lo yeke lani charpentier, aye so lo sara na kua ayeke tongana ti e laso ape (Marc 6:3). Ye so afa so gï na bango lo, lo yeke mbeni koli so ayeke na ngangu. Na ngoi so lo komanse ti fa tënë ti Nzapa, gï lo oko ‘lo tomba na yâ ti temple ni azo kue so ayeke na ataba nga na abagara. Lo tuku na sese alê ti nginza ti azo ti changengo nginza ni na lo kinda atable ti ala.’ (Jean 2:14-17). Ye so Jésus asara so, zo so ayeke na ngangu la apeut ti sara ni. Jésus asara kua na terê so Nzapa aleke ndali ti lo ti sara na ye so Nzapa atokua lo ndali ni. Lo tene: “Mbi doit ti fa nga nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa na ambeni gbata nde, ngbanga ti so a yeke ndali ni la a tokua mbi.” (Luc 4:43). Ti tambela na yâ ti Palestine kue na gere na ti fa nzoni tënë ni so a bezoin ti tene Jésus aduti na mbeni ngangu so ayeke tâ nde.

Na bango lê ti Jésus so ayeke na ngia nga na sarango ye ti terê ti lo so andu bê ti azo, a sara si azo so “asara ngangu kua na kungba ane ala” abâ tënë ti lo so tongana mbeni ye so akiri apusu ala ti ga nduru na lo (Matthieu 11:28-30). So lê ti lo ayeke na ngia nga lo  yeke sara ye na nzoni bê asara si amû ngangu na tënë ti zendo so lo mû ti dë bê ti azo so aye ti hinga ye na ndö ti lo. Même akete molenge aye mingi ti ga na terê ti Jésus, ni la Bible atene: “Jésus amû amolenge ni na yâ ti maboko ti lo.”​—Marc 10:13-16.

Na ngoi so Jésus ayeke bâ pasi ti kui, lo kpa pëpe zo so mawa ahon ndö ti lo. Na tapande, lo mû lani maboko na azo na place ti mbeni mariage na Cana na lege so lo sara si ngu aga pendere vin (Jean 2:1-11). Na ambeni ngoi ni nde, lo fa na ala ambeni tënë so zo alingbi ti girisa ni lâ oko ape.​—Matthieu 9:9-13; Jean 12:1-8.

Ahon aye kue, tënë ti Nzapa so Jésus afa amû lege na azo so amä lo ti wara pendere beku ti fini ti lakue lakue (Jean 11:25, 26; 17:3). Na ngoi so adisciple ti lo 70 aga afa na lo peko ti aye so asi na ala na yâ ti kua ti fango tënë, bê ti lo “asi singo na ngia” na lo tene: “Ala duti na ngia ngbanga ti so a sû iri ti ala na mbeti na yayu awe.”​—Luc 10:20, 21.

Akota zo ti nzapa ti ngoi ti Jésus ayeke sara ye na mbeni fason so alingbi ti gboto lê ti azo nga ti fa so ala la akomande azo (Nombre 15:38-40; Matthieu 23:5-7). Nde na ala, Jésus afa na adisciple ti lo ti “sara mokonzi na ndö ti” ambeni zo pëpe (Luc 22:25, 26). Ni la, Jésus atene na ala, lo tene: “Ala sara hange na ascribe so aye ti yü ayongoro bongo ti fono na ni nga ala ye ti tene azo abara ala na yâ ti agara.”​—Marc 12:38.

Nde na akota zo ti nzapa so, Jésus abungbi legeoko na tanga ti azo, zo ayeke hinga lo hio na popo ti azo ape (Jean 7:10, 11). Même na popo ti adisciple ti lo 11 so angbâ lani be-ta-zo, lo yeke nde na ala ape. Ni la Juda, so ayeke zo ti kango Jésus, asu ngbangba ti Jésus ti tene azo so aga ti gbu lo ahinga lo.​—Marc 14:44, 45.

Atâa so e hinga gbâ ti anzene nzene ye na ndö ti lo ape, a yeke polele so mingi ti adessin ti Jésus so azo asara akpa lo ape. Ye so ayeke kota ye ayeke pëpe ti hinga wala Jésus ayeke lani tongana nyen me ayeke ti hinga ye so lo yeke ni laso.

Al’heure kete na peko ti so Jésus atene tënë so, lo kui na a lu lo (Jean 14:19). Lo mû fini ti lo “tongana ye so a futa ti zi azo mingi.” (Matthieu 20:28). Lango ota na pekoni, Nzapa azingo lo “na yâ ti yingo” na “lo mû lege na lo ti fa terê ti lo” na ambeni disciple ti lo (1 Pierre 3:18, Kusala 10:40). Jésus ayeke lani tongana nyen na ngoi so lo si na adisciple ti lo na peko ti so a zingo lo na kuâ? Na bango ni, lo yeke nde na ti kozo, ni la même adisciple ti lo abâ lo ahinga lo hio ape. Marie ti Magdala abâ ti lo atene lo yeke zo ti lekengo yâ ti yaka; adisciple ti lo use so lo wara ala na lege ti Emmaüs abâ ti ala atene lo yeke mbeni wande.​—Luc 24:13-18; Jean 20:1, 14, 15.

Tongana nyen la e doit ti bâ Jésus laso? Ahon ngu 60 tongaso na peko ti kuâ Jésus, bazengele Jean so Jésus aye lo lani mingi abâ avision na ndö ti Jésus. Na yâ ti vision ni, Jean abâ pëpe image ti mbeni zo so akui na ndö ti croix. Me lo bâ “Gbia ti agbia na Seigneur ti aseigneur,” so ayeke Gbia ti Royaume ti Nzapa, nga so na yâ ti kete ngoi lo yeke sö benda na ndö ti awato ti Nzapa, so ayeke asioni yingo nga na asioni zo, na lo yeke iri tënë nzoni na ndö ti anzoni zo teti lakue lakue.​—Apocalypse 19:16; 21:3, 4.