E leai se isi e iai se ata moni o Iesu. E leʻi tū o ia ae tusi e se tasi lona ata pe vaneina foʻi e se tasi lona faatusa. E ui i lea, o loo faaalia i le tele o galuega a le ʻautusiata ona ata i le tele o senituri.

O le mea moni, e lē iloa e na ʻautusiata pe faapeʻī foliga o Iesu. O tū masani, talitonuga a lotu, ma mea e mananaʻo tagata ina ia tusia, e masani ona aafia ai le auala e tusia ai e le ʻautusiata foliga o Iesu. Po o le ā lava le tulaga, ae e mafai ona aafia pe faasesēina manatu o tagata e uiga iā Iesu ma ana aʻoaʻoga.

O nisi tagata tusiata e masani ona latou tusia ata o Iesu, o se tagata e ʻauvaivai, uumi le lauulu ma e iai sana ʻava, pe foliga faanoanoa foʻi. Ae i isi ata, e faaalia ai Iesu o se agaga e iai se malamalama e faataamilo i lona ulu (halo), pe e lē māfana atu foʻi iā i latou na latou faatasi. Pe e saʻo le auala ua faaāta mai ai Iesu i na ata? E faapefea ona tatou iloa? O se tasi o auala o le iloilo o faamatalaga i le Tusi Paia, lea e mafai ona maua ai se malamalamaga pe atonu na faapeʻī ona foliga. E mafai foʻi ona fesoasoani ina ia saʻo ai la tatou vaai e faatatau iā te ia.

O upu na a Iesu na taʻua i lana tatalo, e foliga mai i le taimi o lona papatisoga. (Eperu 10:5; Mataio 3:13-17) Na faapeʻī lenā tino? I le 30 tausaga na muamua atu, na taʻu atu ai e le agelu o Kaperielu iā Maria: “O le a tō oe ma e fanauina mai se tama tama, . . . o le Alo o le Atua.” (Luka 1:31, 35) O lea, sa lelei atoatoa Iesu, e pei foʻi o Atamu i le taimi na foafoaina ai o ia. (Luka 3:38; 1 Korinito 15:45) E mautinoa o Iesu o se tagata fuaitino lelei, ma atonu e taitutusa ona foliga ma foliga o lona tinā Iutaia o Maria.

Na fai le ʻava a Iesu, o se tū masani mo tagata Iutaia e ese mai i tagata Roma. O na ʻava o se faailoga o le mamalu ma le faaaloalogia o se tasi, e lē uumi pe lē teuina foʻi. E mautinoa na teu faalelei le ʻava a Iesu ma ʻoti lona lauulu. E na o Naseri e pei o Samasoni, e lē ʻotiina o latou lauulu.​—Numera 6:5; Faamasino 13:5.

O le tele o tausaga e 30 o le soifuaga o Iesu, sa avea ai o ia o se kamuta, ma faia galuega i ona lima e aunoa ma le faaaogāina o ni meafaigaluega ua maua i aso nei. (Mareko 6:3) O lea, e mautinoa o ia o se tagata e tino malosi. I le amataga o lana faiva, na ia ʻtutuliese ai tagata ma a latou mamoe ma povi mai i le malumalu ma ia sasaa foʻi tupe a tagata suitupe ma fuli a latou laulau,’ e aunoa ma le fesoasoani a se tasi. (Ioane 2:14-17) E na o se tagata malosi e mafai ona faia na gaoioiga. Na faaaogā e Iesu le tino na saunia e le Atua mo ia ina ia faataunuu ai lona tofiga mai i le Atua: “E tatau ona ou folafola atu le tala lelei o le malo o le Atua i isi foʻi aai, auā o le mea lea na auina mai ai aʻu.” (Luka 4:43) Na matuā tele le malosi sa iā te ia e fesavaliaʻi ai i Palesitina atoa, ma folafola atu lenā feʻau.

E mautinoa o foliga māfana ma uiga alofa o Iesu, na tosina atu ai ē “ua tigāina ma mafatia i avega” i  lenā valaaulia. (Mataio 11:28-30) O lona alofa ma lona māfana, na faamautinoa ai le folafolaga o le faafouina o i latou e lotomalilie e mulimuli iā te ia. E oo lava foʻi i fanau, na mananaʻo e faalatalata atu iā Iesu e pei ona taʻua i le Tusi Paia: “Ona siitia lea e ia o tamaiti i ona lima.”​—Mareko 10:13-16.

E ui lava na lagona e Iesu le tigā a o leʻi maliu, ae e leʻi faapea ai na faanoanoa o ia i taimi uma. O se faaaʻoaʻoga, na iai sana vaega i se faaipoipoga sa faia i Kana e ala i le liua o le vai e avea ma uaina lelei. (Ioane 2:1-11) I isi faatasiga, na ia aʻoaʻo atu ai ni lesona e lē mafaagaloina.​—Mataio 9:9-13; Ioane 12:1-8.

Ae o le mea sili ona tāua, o le auala na talaʻi ai Iesu na mafai ai e tagata uma na faalogologo iā te ia ona maua le faamoemoe fiafia o le ola e faavavau. (Ioane 11:25, 26; 17:3) Ina ua faamatala atu e ona soo e toʻa 70 mea na tutupu i le talaʻiga, na faapea mai o ia: “Ia olioli ona ua tusia o outou igoa i le lagi,” ona “matuā fiafia” ai lea o ia.​—Luka 10:20, 21.

Na fafau aʻe e taʻitaʻi lotu i aso o Iesu auala e faatosina mai ai tagata, ma faamatilatila ai o latou tulaga pule. (Numera 15:38-40; Mataio 23:5-7) Ae e ese ai Iesu, na ia faatonu ona aposetolo ina ia aua neʻi “pulepuletutū” i isi. (Luka 22:25, 26) O le mea moni, na lapataʻi atu Iesu: “Ia outou faaeteete i le ʻautusiupu o ē e mananaʻo e feoaʻi solo ma o latou ofu talaloa ma mananaʻo e faafeiloaʻi aloaʻia i latou i nofoaga faitele.”​—Mareko 12:38.

Sa pei Iesu o tagata lautele, auā na iai taimi na faigatā ai ona iloa o ia i le motu o tagata. (Ioane 7:10, 11) E oo foʻi i taimi na faatasi ai o ia ma ona aposetolo faamaoni e 11, e leʻi matilatila ese o ia. Na sogi atu Iuta le faalata iā te ia, o se “faailoga ua uma ona fuafuaina” ina ia iloa ai Iesu e le motu o tagata.​—Mareko 14:44, 45.

E ui e lē o iloa le tele o faamatalaga, ae ua faamaonia mai e lē tutusa foliga o Iesu ma le auala o loo tusia ai i ata. Peitaʻi o le mea e sili ona tāua, e lē o le iloa pe faapeʻī ona foliga ae o la tatou vaaiga e faatatau iā te ia i le taimi nei.

Na taʻua e Iesu na upu i ni nai itula a o leʻi maliu o ia ma tanuina lona tino. (Ioane 14:19) Na ia foaʻi mai lona ola “e fai ma togiola e sui aʻi tagata e toʻatele.” (Mataio 20:28) I le aso lona tolu, na toe faatūina aʻe ai o ia e le Atua “i le agaga,” ma “mafai ai ona faailoa atu o ia” i nisi o ona soo. (1 Peteru 3:18; Galuega 10:40) Na faapeʻī foliga o Iesu ina ua ia faaali atu i ona soo? E foliga mai na matuā ese mai i ona foliga muamua, auā e oo lava i ana uō vavalalata e leʻi vave ona latou mātauina o ia. Na manatu Maria le Makatala o Iesu o se tagata faitogālaau, ae na manatu soo e toʻalua sa agaʻi atu i le auala i Emau o ia o se tagata ese.​—Luka 24:13-18; Ioane 20:1, 14, 15.

O le ā lo tatou manatu e tatau ona iai e faatatau iā Iesu? Ina ua mavae le 60 tausaga talu ona maliu Iesu, na vaaia ai e le aposetolo pele o Ioane se faaaliga e faatatau iā te ia. E leʻi vaaia e Ioane se tagata o loo faapuapuagatia i luga o se koluse. Nai lo o lea, na ia vaaia le “Tupu o tupu ma Alii o alii,” le Tupu o le Malo o le Atua, ua toeitiiti ona ia faaumatia lea o fili o le Atua o temoni ma tagata, ma aumaia faamanuiaga e faavavau mo tagata.​—Faaaliga 19:16; 21:3, 4.