1. Nugopipe jiawu tẹlẹ wẹ Jehovah na gbẹtọvi lẹ?

JEHOVAH dá gbẹtọvi lẹ po nugopipe jiawu lẹ po. E na mí nugopipe nulẹnpọn tọn he nọ gọalọna mí nado didẹ nuhahun lẹ podọ nado basi tito na sọgodo. (Howh. 2:11) E nọ na mí huhlọn nado hodo tito mítọn lẹ, nado sọgan doafọna yanwle he sọgbe lẹ. (Flp. 2:13) E sọ dá mí po ayihadawhẹnamẹnu de po—yèdọ nugopipe jọwamọ tọn de he nọ zọ́n bọ yè nọ yọ́n dagbe gbọnvona oylan—ehe sọgan gọalọna mí nado dapana ylanwiwa bosọ basi vọjlado to whenue mí ṣinuwa.—Lom. 2:15.

2. Nawẹ Jehovah nọ donukun dọ mí ni yí nugopipe mítọn lẹ zan gbọn?

² Jehovah nọ donukun sọn mí si dọ mí ni yí nugopipe mítọn lẹ zan nado wà dagbe. Etẹwutu? Na ewọ yiwanna mí, podọ na e yọnẹn dọ nunina enẹlẹ yiyizan nọ hẹn awuvivi wá na mí wutu. Whlasusu wẹ Jehovah dotuhomẹna mí gbọn Ohó etọn gblamẹ nado nọ yí nugopipe mítọn lẹ zan nado wà dagbe. Di apajlẹ, to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, mí hia dọmọ: “Tito mẹhe nọ dovivẹnu tọn lẹ nọ  tindo kọdetọn dagbe dandan”; podọ “nudepope he alọ towe plá, wà ẹ po huhlọn towe lẹpo po.” (Howh. 21:5; Yẹwh. 9:10) To Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ, mí yin didọna dọmọ: “Dile mí na tindo dotẹnmẹ hundote etọn do, mì gbọ mí ni nọ wà nuhe yin dagbe hlan mẹlẹpo”; podọ “kẹdẹdile mẹdopodopo ko mọ nunina de yí do, mì nọ yí i zan nado yilizọn na ode awetọ.” (Gal. 6:10; 1 Pita 4:10) Na nugbo tọn, Jehovah jlo dọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn ale wá na míde podọ na mẹdevo lẹ.

3. Dogbó tẹlẹ wẹ gbẹtọvi lẹ tindo?

³ Jehovah sọ yọnẹn dọ gbẹtọvi lẹ tindo dogbó lẹ. Mí ma sọgan de mape, ylando po okú po sẹ̀ na míde gbede; mọdopolọ mí ma sọgan deanana mẹdevo lẹ, na mẹlẹpo wẹ tindo mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn. (1 Ahọ. 8:46) Podọ mahopọnna lehe mí tindo oyọnẹn kavi numimọ sọ, mí gbẹ́ nọ taidi ovi pẹvi to whepoponu yijlẹdo Jehovah go.—Isa. 55:9.

4. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

⁴ To ninọmẹ lẹpo mẹ, mí dona nọ ganjẹ Jehovah go na anademẹ, bo nọ deji dọ ewọ na nọgodona mí, bo nasọ wà nuhe mí ma sọgan wà na mídelẹ na mí. To ojlẹ dopolọ mẹ, mí dona nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ ze afọdide he sọgbe nado didẹ nuhahun lẹ podọ nado gọalọna mẹdevo lẹ. (Hia Salmu lẹ 37:3.) Do glido, mí dona nọ “dejido Jehovah go bo nọ wà dagbe”; mí sọ dona nọ “yinuwa po nugbonọ-yinyin po.” Enẹwutu, mì gbọ mí ni pọ́n nuhe mí sọgan plọn sọn apajlẹ Noa, Davidi, gọna devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn devo he ganjẹ Jehovah go bo yinuwa to aliho he sọgbe mẹ lẹ tọn mẹ. Dile mí na mọ do, ehe biọ dọ yé ni yọ́n nuhe yé ma sọgan wà po nuhe yé sọgan wà po, bosọ yinuwa sọgbe hẹ enẹ.

5. Basi zẹẹmẹ ninọmẹ he Noa pehẹ tọn.

⁵ Noa nọgbẹ̀ to aihọn he “gọ́ na danuwiwa” po fẹnnuwiwa po de mẹ. (Jen. 6:4, 9-13) E yọnẹn dọ e yá wẹo, e dẹn wẹo, Jehovah na hẹn aihọn ylankan enẹ wá opodo. Etomọṣo, ninọmẹ ylankan enẹlẹ sọgan ko hẹn Noa jẹflumẹ. To ninọmẹ enẹ mẹ, Noa yọnẹn dọ onú delẹ tin he emi ma sọgan wà podọ nudevo lẹ tin he emi sọgan wà.

6, 7. (a) Etẹlẹ wẹ Noa ma sọgan wà? (b) Nawẹ ninọmẹ mítọn taidi Noa tọn nkọ gbọn?

⁶ Nuhe Noa ma sọgan wà: Mahopọnna dọ Noa yí nugbonọ-yinyin do lá owẹ̀n avase tọn  Jehovah tọn, e ma sọgan hẹn gbẹtọ kanylantọ he lẹdo e lẹ po huhlọn po nado kẹalọyi owẹ̀n enẹ, mọjanwẹ e ma sọgan hẹn azán Singigọ lọ tọn nado yawu wá do niyẹn. Noa dona deji dọ Jehovah na hẹn opagbe Etọn nado hẹn kanyinylan wá opodo di, bosọ dona yise dọ Jiwheyẹwhe na wàmọ to ojlẹ dagbe hugan lọ mẹ.—Jen. 6:17.

⁷ Mílọsu to gbẹnọ to aihọn he gọ́ na kanyinylan de mẹ, ehe mí yọnẹn dọ Jehovah ko dopà nado vasudo. (1 Joh. 2:17) Amọ́ todin whẹ́, mí ma sọgan hẹn gbẹtọ lẹ po huhlọn po nado kẹalọyi “wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn.” Podọ, mí ma sọgan wà nudepope na “nukunbibia daho” lọ nido yawu wá. (Mat. 24:14, 21) Taidi Noa, mí do hudo yise he lodo tọn, bo dona deji dọ Jiwheyẹwhe na yinuwa to madẹnmẹ. (Salm. 37:10, 11) Mí deji dọ Jehovah ma na na dotẹnmẹ aihọn ylankan ehe nado zindonukọn etlẹ yin na azán dopo tata dogọ azán he ewọ ko de sọgbe hẹ lẹndai etọn.—Hab. 2:3.

8. Nawẹ Noa ze ayiha do nuhe e sọgan wà lẹ ji gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁸ Nuhe Noa sọgan wà: Kakati nado gbọjọ na nuhe e ma sọgan wà wutu, Noa ze ayiha do nuhe e sọgan wà lẹ ji. Taidi “yẹwhehodọtọ dodo tọn” de, Noa lá owẹ̀n avase tọn he yin didena ẹn lọ po nugbonọ-yinyin po. (2 Pita 2:5) Matin ayihaawe, mọwiwà gọalọna Noa nado hẹn yise he lodo de go. Gbọnvona yẹwhehodidọ, e sọ yí nugopipe agbasa tọn po apọ̀nmẹ tọn etọn lẹ po zan nado gbá aki de dile Jiwheyẹwhe na ẹn anademẹ etọn do.—Hia Heblu lẹ 11:7.

9. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Noa tọn gbọn?

⁹ Taidi Noa, mí nọ dovivẹnu nado tindo “nususu nado wà to azọ́n Oklunọ tọn mẹ.” (1 Kọl. 15:58) Azọ́n ehe sọgan bẹ nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi tọn lẹ gbigbá po nukunpipedo yé go po hẹn, gọna mẹdezizejo nado gọalọ to plidopọ lẹ ji, kavi azọ́nwiwa to wekantẹn alahọ tọn kavi wekantẹn lẹdogbedevomẹ tọn he ma to Bẹtẹli. Hú popolẹpo, mí nọ hẹn alọnu mítọn ján to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ, to yinyọnẹn mẹ dọ azọ́n enẹ nọ hẹn todido mítọn gando sọgodo go lodo. Mẹmẹyọnnu nugbonọ de basi zẹẹmẹ etọn dole: “To whenue a to hodọna mẹdevo lẹ gando dona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn go, a na mọdọ todoaitọ towe lẹ ma tindo todido depope podọ yé nọ mọdọ nuhahun emitọn lẹ ma na wá opodo gbede.” Na nugbo tọn, mahẹ tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ nọ hẹn  pọndohlan dagbe mítọn gando sọgodo go gọna gbemima mítọn ma nado gbọjọ to alewezun ogbẹ̀ tọn lọ mẹ lodo.—1 Kọl. 9:24.

10. Basi zẹẹmẹ ninọmẹ he Davidi pehẹ tọn.

¹⁰ Jehovah dọ gando Ahọlu Davidi go dọ ewọ yin “sunnu de he ahun [emitọn] kẹalọyi.” (Owalọ 13:22) To blebu mẹ, Davidi yin nugbonọ to gbẹzan etọn mẹ. Etomọṣo, to ojlẹ de mẹ, e jai jẹ ylando sinsinyẹn mẹ. E deayọ hẹ Bati-ṣeba. E sọ hẹn ninọmẹ lọ vantan dogọ to whenue e tẹnpọn nado whlá ylando lọ gbọn ayikinkan na asu nawe lọ tọn, Ulia nido yin hùhù to awhàngbenu dali. Alọ Ulia lọsu titi tọn mẹ wẹ Davidi tlẹ sọ ze wekanhlanmẹ he bẹ gbedide lọ hẹn dọ ewọ ni yin hùhù do! (2 Sam. 11:1-21) E họnwun dọ ylando Davidi tọn lẹ wá gbà. (Malku 4:22) Ṣigba to whenue enẹ jọ, nawẹ Davidi yinuwa gbọn?

11, 12. (a) To whenue Davidi waylando godo, etẹwẹ e ma sọgan wà? (b) Eyin mí lẹnvọjọ to whenue mí ko waylando sinsinyẹn de godo, etẹwẹ mí sọgan deji dọ Jehovah na wà na mí?

¹¹ Nuhe Davidi ma sọgan wà: Davidi ma sọgan súnsún nuhe e ko ṣiwà lẹ sẹ̀. Podọ e ma sọgan họ̀ngán sọn kọdetọn nuṣiwa etọn lẹ tọn mẹ. Na nugbo tọn, Davidi jiya delẹ to kọdetọn enẹlẹ mẹ tọn na pipotọ gbẹzan etọn tọn. (2 Sam. 12:10-12, 14) Enẹwutu, e do hudo yise tọn. E dona deji dọ eyin emi lẹnvọjọ nugbonugbo, Jehovah na jona emi bo gọalọna emi nado doakọnna kọdetọn nuṣiwa emitọn lẹ tọn.

¹² Na mí yin mapenọ wutu, mímẹpo wẹ nọ waylando. Nuṣiwa delẹ nọ sinyẹn hú devo lẹ. To whẹho delẹ mẹ, mí sọgan nọma penugo nado vọ́ nuṣiwa mítọn lẹ jlado. E sọgan biọ dọ mí ni doakọnna kọdetọn yetọn lẹ poun na pipotọ gbẹzan mítọn tọn. (Gal. 6:7) Ṣigba kẹdẹdile Jehovah dọ do, mí deji dọ eyin mí lẹnvọjọ, ewọ na nọgodona mí to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ mẹ—eyin etlẹ yindọ mílọsu wẹ hẹn ninọmẹ mọnkọtọn lẹ wá míde ji.—Hia Isaia 1:18, 19; Owalọ lẹ 3:19.

13. Nawẹ Davidi gọ̀ jẹgangan to gbigbọ-liho gbọn?

¹³ Nuhe Davidi sọgan wà: Davidi na dotẹnmẹ Jehovah nado gọalọna ẹn nado gọ̀ jẹgangan to gbigbọ-liho. Dopo to aliho he mẹ e wàmọ te lẹ mẹ wẹ yindọ, e kẹalọyi wọhẹ sọn yẹwhegán Natani dè, yèdọ afọzedaitọ Jehovah tọn de. (2 Sam. 12:13) Davidi sọ hodẹ̀ hlan Jehovah, bo yigbe ylando etọn lẹ tọn bosọ do ojlo ahundopo tọn hia nado gọ̀ nukundagbe Jehovah tọn mọ. (Salm. 51:1-17) Kakati Davidi ni na dotẹnmẹ numọtolanmẹ whẹhuhu tọn nado hẹn ẹn gbọjọ, e plọnnu sọn nuṣiwa etọn lẹ mẹ. Podọ, e masọ waylando sinsinyẹn mọnkọtọn lẹ gbede ba. To owhe lẹ godo, Davidi wá kú po nugbonọ-yinyin po; kandai tenọgligo-hinhẹn etọn tọn tin to oflin Jehovah tọn mẹ gbanun-gbanun.—Heb. 11:32-34.

14. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Davidi tọn mẹ?

¹⁴ Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Davidi tọn mẹ? Eyin mí waylando sinsinyẹn de, mí dona do lẹnvọjọ ahundopo tọn hia bo dín jonamẹ Jehovah tọn. Mí dona yigbe ylando mítọn lẹ tọn na ẹn. (1 Joh. 1:9) Mí sọ dona dọnsẹpọ mẹho agun tọn lẹ, yèdọ mẹhe sọgan gọalọna mí to gbigbọ-liho lẹ. (Hia Jakọbu 5:14-16.) Gbọn awuwledainanu Jehovah tọn enẹlẹ yiyizan dali, mí nọ dohia dọ mí dejido opagbe etọn nado hẹnazọ̀ngbọna mí to gbigbọ-liho bosọ jona mí go. Enẹwutu, mí na wà dagbe nado nọ plọnnu sọn nuṣiwa mítọn lẹ mẹ, nọ zindonukọn to sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jehovah mẹ, bosọ to sọgodo pọnhlan po jidide po.—Heb. 12:12, 13.

15. Etẹwẹ mí plọn sọn apajlẹ Hanna tọn mẹ?

¹⁵ A sọgan sọ lẹnnupọndo devizọnwatọ nugbonọ hohowhenu tọn he dejido Jehovah go dile yé to nuhe sọgbe wà lẹ ji. Di apajlẹ, Hanna ma sọgan duto nuhahun wẹnsinọ-yinyin  tọn ji na ede. Ṣigba, e deji dọ Jehovah na miọnhomẹna emi, enẹwutu e zindonukọn nado to sinsẹ̀n-basi to gòhọtúntún mẹ podọ e kọ̀n ahun etọn jẹgbonu to odẹ̀ mẹ. (1 Sam. 1:9-11) Be e ma yin apajlẹ dagbe de wẹ enẹ yin na mí ya? To whenue mí to pipehẹ nuhahun agbasamalo tọn lẹ kavi avùnnukundiọsọmẹnu he zẹ̀ huhlọn mítọn go lẹ, mí nọ bẹ magbọjẹ mítọn lẹ dlan Jehovah ji, po jide lọ po dọ ewọ to mítọn hòpọn. (1 Pita 5:6, 7) Podọ mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado mọaleyi sọn opli Klistiani tọn lẹ po awuwledainanu gbigbọmẹ tọn devo lẹ po mẹ.—Heb. 10:24, 25.

16. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan plọn sọn apajlẹ dawe yọnhonọ lọ Samuẹli tọn mẹ?

¹⁶ Etẹwẹ dogbọn mẹjitọ nugbonọ he ovi yetọn ko danbú lẹ dali? Dawe yọnhonọ lọ Samuẹli ma sọgan hẹn visunnu etọn he ko whẹ́n mẹho lẹ gánnugánnu nado yin nugbonọ na nujinọtedo dodo tọn he ewọ plọn yé lẹ gba. (1 Sam. 8:1-3) E dona jo whẹho lọ do alọmẹ na Jehovah. Etomọṣo, Samuẹli sọgan hẹn tenọgli etọn titi go bo hẹn homẹhun Otọ́ olọn mẹ tọn etọn, Jehovah. (Howh. 27:11) To egbehe, mẹjitọ Klistiani susu nọ mọ yede to ninọmẹ dopolọ mẹ. Yé nọ deji dọ taidi otọ́ he yin nùdego to apajlẹ visunnu duvanọ lọ tọn mẹ, Jehovah to alihọ́ nado dokuavọna ylanwatọ he lẹnvọjọ lẹ. (Luku 15:20) To ojlẹ dopolọ mẹ, mẹjitọ mọnkọtọn lẹ nọ dovivẹnu taun nado yin nugbonọ na Jehovah, po todido lọ po dọ apajlẹ yetọn na whàn ovi yetọn lẹ nado lẹkọ do apó lọ mẹ.

17. Naegbọn apajlẹ asuṣiọsi wamọnọ lọ tọn do na tulimẹ?

¹⁷ Sọ lẹnnupọndo asuṣiọsi wamọnọ he nọgbẹ̀ to azán Jesu tọn gbè lọ ji. (Hia Luku 21:1-4.) E ma sọgan wà nudepope gando walọ mẹhodu tọn he to yìyì to tẹmpli lọ mẹ lẹ go. (Mat. 21:12, 13) Podọ onú kaka de ma tin he e sọgan wà nado hẹn ninọmẹ akuẹzinzan tọn etọn pọnte. Ṣogan, e desọn ojlo mẹ bo na “abọgan-kuẹ flinflin awe” lọ lẹ, yèdọ “nutindo gbẹ̀mẹ tọn etọn lẹpo.” Yọnnu nugbonọ enẹ yí ahun lẹpo do dó jidide etọn to Jehovah mẹ hia, to yinyọnẹn mẹ dọ eyin emi ze gbigbọnu lẹ do otẹn tintan mẹ, ewọ na wleawu nuhudo agbasa tọn lẹ tọn na emi. Jidide asuṣiọsi lọ tọn sisẹ́ ẹ nado nọgodona tito sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn he to aimẹ to whenẹnu. Mọdopolọ, mí deji dọ eyin mí dín Ahọluduta lọ whẹ́, Jehovah na hẹn ẹn diun dọ mí mọ nuhe sin hudo mí tindo lẹ.—Mat. 6:33.

18. Na apajlẹ sinsẹ̀n-basitọ azán mítọn gbè tọn de tọn he tindo pọndohlan he sọgbe.

¹⁸ Mọdopolọ, susu to yisenọ hatọ azán mítọn gbè tọn lẹ mẹ wẹ ko do jidide hia to Jehovah mẹ bo ko wà nuhe sọgbe. Pọ́n apajlẹ mẹmẹsunnu Malcolm tọn, he yin nugbonọ kakajẹ whenue e kú to 2015. To owhe susu he ewọ po asi etọn po yí do sẹ̀n Jehovah lẹ gblamẹ, yé tindo numimọ ojlẹ ayajẹ po awubla po tọn lẹ tọn. E dọmọ: “Gbẹninọ vẹawu, podọ gbẹ̀watọ ma nọ sìn gbẹ̀dán. Amọ́, Jehovah nọ dona mẹhe nọ ganjẹ ewọ go lẹ.” Ayinamẹ tẹwẹ Malcolm na? E dọmọ: “Nọ hodẹ̀ nado tindo kọdetọn dagbe podọ nado yin zohunhunnọ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ dile e yọnbasi do. Nọ na ayidonugo nuhe a sọgan wà lẹ, e ma yin nuhe a ma sọgan wà lẹ.” *

19. (a) Naegbọn hosọ owhe tọn mítọn na 2017 do wá do gànmẹ? (b) Nawẹ a na yí hosọ owhe 2017 tọn lọ zan to gbẹzan towe mẹ gbọn?

¹⁹ Dile titonu ehe fọ́n bo “to yinylan deji dogọ,” mí sọgan donukun dọ nuhahun he mí na pehẹ lẹ na to sinsinyẹn dogọ. (2 Tim. 3:1, 13) Enẹwutu, mí dona magbe hugan gbede pọ́n ma nado dike avùnnukundiọsọmẹnu mọnkọtọn lẹ ni hẹn mí gbọjọ. Humọ, mí dona wleawuna jidide nujọnu tọn to Jehovah mẹ dile mí to nuhe go mí pé lẹpo wà nado wà nuhe sọgbe. Enẹwutu, lehe hosọ owhe tọn mítọn na 2017 wá do gànmẹ do sọ, dọmọ: “Dejido Jehovah go bo nọ wà dagbe”!—Salm. 37:3.