1. Yehowa lɩzaɣ ɛyaa lɛ, wala wena ɛha-wɛ?

YEHOWA lɩzaɣ ɛyaa lɛ, ɛha-wɛ wala sakɩyɛ. Ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ se ɖɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcɔnɩ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-ɖeɖe nɛ ɖɩɖʋ ɖa-tɩ kaɖʋsɩ. (Ad. 2:11) Ɛha-ɖʋ ɖoŋ se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋsɩ. (Fil. 2:13) Ɛha-ɖʋ ɖɔɖɔ ɛhʋyɛ se ɖɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm. Ðɩsɩɣnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ se ɖise kɩdɛkɛdɩm nɛ ɖɩlɛɣzɩ wɛtʋ ye ɖɩlabɩ kɩdɛkɛdɩm yɔ.—Roma 2:15.

2. Ɛzɩma tɩyɛ Yehowa ñɩnɩɣ se ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ wala wena ɛha-ɖʋ yɔ?

² Yehowa ñɩnɩɣ se ɖɩkpaɣ wala wena ɛha-ɖʋ yɔ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ɖʋ, nɛ ɛnawa se ye ɖɩlakɩnɩ wala ana tʋmɩyɛ yɔ, pɩhaɣ-ɖʋ taa leleŋ. Ɛtɩŋnɩ Bibl yɔɔ nɛ eseɣti-ɖʋ se ɖɩlabɩnɩ wala ana tʋmɩyɛ nɛ pɩwazɩ ɖa nɛ lalaa. Ðɩkalɩɣ Ebree Masɩ taa se: “Ɛyʋ waka tʋ lɩmaɣza ɖɔʋ” yaa piɖeɣni-i. Sɩyɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se “mbʋ ñe-nesi pɩzɩɣ labʋ yɔ, la-pʋ pɩŋŋ.” (Ad. 21:5; Ekl. 9:10) Ðɩkalɩɣ Grɛɛkɩ Masɩ taa  se: “Ye pɩha-ɖʋ waɖɛ yɔ, ɖɩsɩnɩ ɛyaa tɩŋa.” Sɩyɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se ‘ye Ɛsɔ ɛha-ɖʋ kʋjɔʋ nakʋyʋ yɔ, ɖɩkpaɣ-kʋ nɛ ɖɩwazɩnɩ ɖama.” (Gal. 6:10, ABT; 1 Pɩy. 4:10) Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa sɔɔlaa se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ pɩwazɩ ɖa-maɣmaɣ nɛ pɩtɛ pɩwazɩ ɛyaa lalaa.

3. Ɛbɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla?

³ Paa mbʋ yɔ, Yehowa nawa se ɖo-ɖoŋ wɛnɩ kamaɣ. Ða-maɣmaɣ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩhɩzɩ ɖa-mantɩtalɩ pilim wɛtʋ, kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm. Ðɩɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza lalaa lone taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa weyi ɛwɛnɩ tɩ-yɔɔ wɛʋ lɩzʋʋ waɖɛ. (1 Aw. 8:46) Nɛ paa ɖɩwɛnɩ sɩmtʋ yaa lɔŋsɩnɖɛ ɛzɩma yɔ, Yehowa ɛzɩdaa lɛ ɖɩkaɣ wɛʋ paa ɛzɩmtaa ɛzɩ piya yɔ.—Iza. 55:9.

4. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

⁴ Paa wɛtʋ ndʋ taa ɖɩwɛɛ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖiyele nɛ Yehowa ɖiyi-ɖʋ; pɩwɛɛ se ɖɩtaa-ɩ liu se ɛkaɣ ɖɔ-yɔɔ cɔnʋʋ nɛ ɛlabɩ-ɖʋ mbʋ ɖa-maɣmaɣ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla ɖa-tɩ yɔ. Ɛlɛ, Yehowa ñɩnɩɣ ɖɔɖɔ se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩcɔnɩ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-ɖeɖe nɛ ɖɩtɛ ɖɩsɩnɩ lalaa. (Kalɩ Keɣa 36:3.) Tobi lɛ, pɩwɛɛ se ‘ɖɩtaa Yehowa liu nɛ ɖɩla camɩyɛ.’ Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ? Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma Noa, Daviid nɛ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lalaa kaata Yehowa liu yɔ. Paasɩm mbʋ pataapɩzɩɣ se pala nɛ mbʋ papɩzaɣ se pala yɔ, piyeba nɛ paka pa-lɩmaɣza mbʋ papɩzaɣ se pala yɔ, pɩ-yɔɔ.

5. Kɛdɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Noa kaawɛɛ yɔ.

⁵ Noa kaacaɣ wezuu alɩwaatʋ ndʋ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ caɣʋ nɛ ‘kañatʋ kaasuni’ tɛtʋ yɔ. (Kiɖe 6:4, 9-13) Ɛɛnawa se Yehowa kaɣ ɖezuu ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ. Paa mbʋ yɔ, ɛnɩɣaɣ siziŋ kɩdɛkɛdɩm mbʋ ɛyaa lakaɣ yɔ pɩ-yɔɔ. Noa kaawɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛɛnawa se nabʋyʋ wɛɛ lɛ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛlabɩ-pʋ, ɛlɛ lɛɛbʋ lɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛlabɩ-pʋ.

6, 7. (a) Ɛbɛ Noa taapɩzɩɣ se ɛla? (b) Ɛzɩma tɩyɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, tɩnɩɣzɩnɩ Noa ñɩndʋ?

⁶ Mbʋ Noa taapɩzɩɣ se ɛla yɔ: Paa Noa kaasusaɣ Yehowa nɩŋgbaŋʋʋ hɔm tɔm yɔ, ɛtaapɩzɩɣ se ɛkpa ɛyaa kɩdɛkɛdaa mba paacɔ-ɩ nɛ pata yɔ nɛ ɖoŋ se pewelisi-i, nɛ ɛtaapɩzɩɣ ɖɔɖɔ se eyele nɛ Tɛʋ Sɔsɔʋ  nɩɩ pʋcɔ nɛ kɩ-alɩwaatʋ talɩ. Pɩɩwɛɛ se ɛwɛɛnɩ lidaʋ se Yehowa kaɣ ɖɔm ɛ-tɔm yɔɔ nɛ eɖezi ɛyaa kɩdɛkɛdaa alɩwaatʋ ndʋ ɛ-maɣmaɣ ɛɖʋwa yɔ tɩ-yɔɔ.—Kiɖe 6:17.

⁷ Ða ɖɔɖɔ ɖɩwɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa kɩdɛkɛdɩm tɔyaa yɔ, nɛ ɖɩnawa se Yehowa kaɣ-ɖɩ ɖezuu. (1 Yoh. 2:17) Pʋcɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩtalɩ lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpa ɛyaa nɛ ɖoŋ se pewelisi “Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ” ndʋ ɖisusuu yɔ. Nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ se ɖɩla nɛ “kʋñɔŋ” sɔsɔʋ paɣzɩ pʋcɔ nɛ kɩ-alɩwaatʋ talɩ. (Mat. 24:14, 21) Ɛzɩ Noa yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ nɛ ɖɩtaa liu se piileɖiɣ lɛ, Ɛsɔ kaɣ ɖezuu ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ. (Keɣa 36:10, 11) Ðɩɩpɩtɩɣ se Yehowa ɛɛkaɣ haʋ nʋmɔʋ se ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ, ɖɩwɛɛ nɛ pɩcɛzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛ-maɣmaɣ ɛɖʋwa yɔ.—Hab. 2:3.

8. Ɛzɩma tɩyɛ Noa kam ɛ-lɩmaɣza mbʋ ɛpɩzaɣ se ɛla yɔ pɩ-yɔɔ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

⁸ Mbʋ Noa pɩzaɣ se ɛla yɔ: Noa taayele se mbʋ ɛtaapɩzɩɣ se ɛla yɔ pitibi-i yɔɔɔ, ɛlɛ ɛkam ɛ-lɩmaɣza mbʋ ɛpɩzaɣ se ɛla yɔ pɩ-yɔɔ. Noa kaakɛ “siɣsiɣ tɔm susuyu,” nɛ ewobi pɩ-yɔɔ nɛ esusi Yehowa nɩŋgbaŋʋʋ hɔm tɔm. (2 Pɩy. 2:5) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛzɩma Noa susaɣ tɔm ndʋ yɔ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ e-tisuu kpa ɖoŋ. Pɩtasɩnɩ tɔm susuu lɛ, ɛkpaɣ e-ɖoŋ nɛ ɛ-lɛɣtʋ nɛ ɛsaɣnɩ aɖakaɣ ɛzɩ Yehowa kaaheyuu-i yɔ.—Kalɩ Ebree 11:7.

9. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Noa?

⁹ Ɛzɩ Noa yɔ, ɖɩñakɩ pana se ɖiwolo ‘Yehowa tʋmɩyɛ’ yɔɔ. (1 Kɔr. 15:58) Ɛzɩma tɩyɛ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩha ɖa-tɩ nɛ ɖɩma ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ lona nɛ ɖɩñɔɔzɩ-yɛ, ɖɩsɩnɩ tʋma naayɛ labʋ ɖe-kigbeɣliŋ taa, yaa ɖɩla tʋmɩyɛ ɛgbɛyɛ piliŋa nakɛyɛ taa yaa tɔm ɖɛzʋʋ ɖɩɣa nakɛyɛ taa. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖiwolo tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkpazɩ lidaʋ ŋgʋ ɖɩwɛnɩ cee wayɩ yɔɔ yɔ ɖoŋ. Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se alɩwaatʋ ndʋ eheyiɣ lalaa wazasɩ nzɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ kɔnʋʋ yɔ sɩ-tɔm yɔ, ɛnaɣ se ɛyaa fɛyɩnɩ lidaʋ cee wayɩ yɔɔ nɛ pamaɣzɩɣ se wiɖiyi pa-kʋñɔmɩŋ ɩɩkaɣ tɛm. Toovenim taa lɛ, ye ɖisusuu tɔm yɔ, piyeki nɛ ɖɩkpazɩ lidaʋ ŋgʋ ɖɩwɛɛnɩ cee wayɩ yɔɔ yɔ ɖoŋ nɛ ɖɩwɛɛ lʋbɩyɛ yɔɔ.—1 Kɔr. 9:24.

10. Kɛdɩ mbʋ pɩɩtalɩ Daviid yɔ.

¹⁰ Yehowa lɩzɩ aseɣɖe se Wiyaʋ Daviid ‘kɛ e-liu ɛyʋ.’ (Tʋma 13:22) Ɛɛwɛ siɣsiɣ e-wezuu caɣʋ taa. Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ natʋyʋ ɛɛlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ. Ɛ nɛ Batseeba palabɩ acɛyɛ. Mbʋ pɩtɛzɩ tɔm wɛɛkʋʋ yɔ lɛ se pɩsa nɛ ehuuzi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ lɛ, eyeba nɛ pakʋ Batseeba walʋ Uriya you taa. Halɩ Uriya maɣmaɣ nesi tɛɛ Daviid ɖʋzɩ takayaɣ ŋga ka-taa ɛɖʋ paɣtʋ se pakʋ-ɩ yɔ. (2 Sam. 11:1-21) Ɛlɛ Daviid kɩwɛɛkɩm yɔɔ kɔm nɛ pikuli. (Mark. 4:22) Pɩlabɩ mbʋ lɛ, ɛzɩma Daviid laba?

11, 12. (a) Daviid labɩ kɩwɛɛkɩm nɛ pɩtɛ lɛ, ɛbɛ ɛtaapɩzɩɣ se ɛla? (b) Ye ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ nɛ ɖikpiɖi, lidaʋ ŋgʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛna?

¹¹ Mbʋ Daviid taapɩzɩɣ se ɛla yɔ: Daviid taapɩzɩɣ se ɛhɩzɩ mbʋ ɛlaba yɔ. Ɛtaapɩzɩɣ ɖɔɖɔ se ese mbʋ pɩlɩ ɛ-kɩwɛɛkɩm taa yɔ. Pɩɩwɛɛ se ɛlʋbɩnɩ kʋñɔmɩŋ weyi ɛ-kɩwɛɛkɩm kɔnaa yɔ, ɩ-taa nɩɩyɩ e-wezuu caɣʋ kpeekpe. (2 Sam. 12:10-12, 14) Ye mbʋ, pɩɩpɔzɩ-ɩ tisuu. Pɩɩwɛɛ se ɛtaa liu se ɛzɩma ekpiɖaa siŋŋ yɔ, Yehowa kaɣ-ɩ kpeɣu nɛ ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛlʋbɩnɩ kʋñɔmɩŋ ɛnɩ.

¹² Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖa-tɩŋa ɖɩlakɩ kɩwɛɛkɩm. Ða-kɩwɛɛkɩm nabʋyʋ paɣlaa nɛ pɩkɩlɩ lɛɛbʋ. Nabʋyʋ taa, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩhɩzɩ ɖa-kɩwɛɛkɩm, nɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩlʋbɩnɩ kʋñɔmɩŋ weyi pɩkɔŋna yɔ ɖe-wezuu caɣʋ kpeekpe. (Gal. 6:7) Ɛlɛ ɖɩwɛnɩ lidaʋ se ɛzɩ Ɛsɔ yɔɔdʋʋ yɔ, ye ɖikpiɖaa yɔ, ɛsɩɣnɩ-ɖʋ kʋñɔŋ alɩwaatʋ taa paa ɖɔ-cɔlɔ pɩlɩnaa nɛ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩtalɩ-ɖʋ yɔ.—Kalɩ Izaayii 1:18, 19; Tʋma Labʋ 3:19, 20a.

13. Ɛbɛ sɩnɩ Daviid nɛ ɛɖaɣnɩ kpaʋ ɖoŋ fezuu taa?

¹³ Mbʋ Daviid pɩzaɣ se ɛla yɔ: Daviid tisaa se Yehowa ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛɖaɣnɩ kpaʋ ɖoŋ fezuu taa. Ɛzɩma tɩyɛ? Alɩwaatʋ ndʋ nayʋ Naataɣ woba nɛ ɛna-ɩ yɔ, etisaa se Yehowa ɛhɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ. (2 Sam. 12:13) Pɩtasɩ lɛ, Daviid tɩmnɩ Yehowa nɛ eheyi-i ɛ-kɩwɛɛkɩm nɛ ɛtɛ ɛ-taa se ɛñakɩ pana nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa. (Keɣa 50:3-19) Daviid tiyele se mbʋ ɛlaba yɔ pitibi-i yɔɔɔ, ɛlɛ eyeba nɛ ɛ-kɩwɛɛkɩm kpɛlɩkɩ-ɩ lɔŋ. Wiɖiyi ɛtɩtasɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm mbʋ labʋ. Daviid ɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ ɛ-sɩm wiye. Piyeba nɛ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ wɛɛ Yehowa lɩmaɣza taa tam.—Ebr. 11:32-34.

14. Ɛbɛ Daviid kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹⁴ Ɛbɛ Daviid kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ye ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖikpiɖi nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim nɛ ɖɩpɔzɩ Yehowa se ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-ɖʋ. Pɩwɛɛ se ɖiheyi-i ɖa-kɩwɛɛkɩm. (1 Yoh. 1:9) Pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩyɔɔdɩnɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ pasɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖaɣnɩ kpaʋ ɖoŋ fezuu taa. (Kalɩ Yakubu 5:14-16.) Ye ɖitisaa nɛ ɖɩɖɔ ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se tɩsɩnɩ-ɖʋ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛnɩ lidaʋ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa se ekpeɣu-ɖʋ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖiyele nɛ ɖa-kɩwɛɛkɩm kpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ, ɖiwobini ɛzɩdaa Yehowa sɛtʋ taa nɛ ɖɩɖaŋ cee wayɩ nɛ lidaʋ.—Ebr. 12:12, 13.

15. Ɛbɛ Hana kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹⁵ Caanaʋ taa Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kaata Yehowa liu kaɖɛ alɩwaatʋ taa nɛ pala mbʋ papɩzɩɣ yɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩmaɣzɩ pa-kɩɖaŋ yɔɔ. Ðɩkpaɣ Hana kɩɖaʋ. Ɛtaapɩzɩɣ se ɛwɛɛnɩ piya, nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛtaawɛɛnɩ ɖoŋ se ɛlɛɣzɩ wɛtʋ ndʋ. Ɛlɛ ɛɛwɛnɩ lidaʋ se Yehowa hɛzɩɣ ɛ-laŋɩyɛ, pʋyɔɔ ewokaɣ kediɣzaɣ kizinziku tɛɛ nɛ ɛsɛɣ-ɩ, ɛtɩmɩɣnɩ-ɩ nɛ eheyiɣ-i mbʋ pɩwɛ ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ. (1 Sam. 1:9-11)  Ɛkɛnɩ-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ siŋŋ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlʋkɩnɩ kʋdɔŋ nakʋyʋ, yaa kala lɛɛna wena ɖɩfɛyɩnɩ ɖoŋ se ɖɩlɛɣzɩ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩɖʋzɩ ɖa-nɩɣzɛ Yehowa nesi tɛɛ nɛ ɖɩtaa liu se ɛcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ. (1 Pɩy. 5:6, 7) Pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ kediɣzisi nɛ fezuu taa ɖʋtʋ lɛɛtʋ wazɩ-ɖʋ.—Ebr. 10:24, 25.

16. Ɛbɛ Samɩyɛɛlɩ kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ lʋlɩyaa?

¹⁶ Piyele nɛ lʋlɩyaa siɣsiɣ tɩnaa mba pe-piya yebi Yehowa sɛʋ yɔ? Samɩyɛɛlɩ taapɩzɩɣ se ɛkpa e-piya sɔsɔsɩ nɛ ɖoŋ se siwolo pɩ-yɔɔ nɛ sɩɖɔ Yehowa paɣtʋ siɣsiɣ ñɩndʋ yɔɔ. (1 Sam. 8:1-3) Pɩɩwɛɛ se ɛɖʋzɩ pɩtɩŋa Yehowa nesi tɛɛ. Paa mbʋ yɔ, Samɩyɛɛlɩ pɩzaɣ se ɛɖɔkɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ ɛ-Caa Yehowa. (Ad. 27:11) Sɔnɔ, lʋlɩyaa Krɩstʋ mba sakɩyɛ wɛtʋ nɩɣzɩnɩ Samɩyɛɛlɩ ñɩndʋ. Pɛwɛnɩ lidaʋ se ɛzɩ caja weyi pɔyɔɔdɩ ɛ-tɔm pɩɣa kilebaɣ eduuye taa yɔ, Yehowa ɖaŋ kpam se ɛmʋ kɩwɛɛkɩm laɖaa mba pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ se papɩsɩ ɛ-cɔlɔ yɔ. (Luka 15:20) Ɛlɛ lʋlɩyaa mba, pañakɩ pana se pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛzɩdaa, nɛ pɛwɛnɩ lidaʋ se pa-kɩɖaŋ kaɣ seɣtuu pe-piya nɛ sɩpɩsɩ Yehowa ɛgbɛyɛ taa.

17. Ɛbɛ yɔɔ lelu kʋñɔndʋ kɩɖaʋ kpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ?

¹⁷ Iyele ɖɔɖɔ nɛ ɖɩna lelu kʋñɔndʋ weyi ɛ-tɔm Yesu kaayɔɔdaa yɔ ɛ-kɩɖaʋ. (Kalɩ Luka 21:1-4.) Ɛtaapɩzɩɣ se ɛla nabʋyʋ nɛ ɛkaɖɩnɩ mulum lakasɩ nzɩ palakaɣ templo taa yɔ. (Mat. 21:12, 13) Ɛtaapɩzɩɣ ɖɔɖɔ se ɛla nabʋyʋ nɛ ɛlɩɩ ɛ-kʋñɔndʋtʋ taa. Paa mbʋ yɔ ɛlabɩ sɔɔlɩm haɖɛ; ɛha “kobonaa naalɛ” mba “ɛɛwɛna se pɩɖɔkɩ e-wezuu kɩyakʋ kʋyʋmʋʋ yɔ.” Ɛwɩlaa se ɛtaɣ Yehowa liu nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim. Ɛnawa se ye ɛsɩ fezuu taa wondu kajalaɣ ɖeɖe yɔ, Yehowa cɔŋnɩ e-tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm ɖeɖe. Lidaʋ ŋgʋ ɛɛwɛna yɔ, kiseɣti-i se ɛɖʋ nesi toovenim Ɛsɔ sɛtʋ. Ða ɖɔɖɔ ɖɩwɛnɩ lidaʋ se ye ɖɩcalɩnɩ ñɩnʋʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔ, Yehowa kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖo-tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm ɖeɖe.—Mat. 6:33.

18. Ɛzɩma koobu nɔɔyʋ wɩlaa se ɛwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana?

¹⁸ Ða-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, koobiya sakɩyɛ wɩlaa se pataɣ Yehowa liu. Paakaŋ pa-lɩmaɣza mbʋ paapɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ, ɛlɛ mbʋ papɩzɩɣ labʋ yɔ, pɩ-yɔɔ pakaŋ pa-lɩmaɣza. Iyele nɛ ɖɩna koobu Malcolm kɩɖaʋ. Ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ ɛ-sɩm wiye pɩnaɣ 2015 taa. Pɩnzɩ sakɩyɛ nzɩ ɛ nɛ ɛ-halʋ pakpaɣ nɛ pɛsɛɛnɩ Yehowa yɔ, pehiɣ taa leleŋ ɛlɛ pakatɩ kala ɖɔɖɔ. Ɛkɛdaa se: “Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ ɛkaɣ katʋʋ e-wezuu caɣʋ taa yɔ, nɛ halɩ nabʋyʋ taa wezuu caɣʋ wɛ kaɖɛ. Ɛlɛ Yehowa wazɩɣ mba pataɣ-ɩ liu yɔ.” Lɔŋ weyi Malcolm tasɩɣ-ɖʋ? Ɛyɔɔdaa se: “Tɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlʋlɩ pee kɩbana nɛ ŋwɛɛ kpekpeka ɛ-sɛtʋ taa. Taaka ña-lɩmaɣza mbʋ ŋŋpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ, ɛlɛ mbʋ ŋpɩzɩɣ labʋ yɔ, pɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ŋka ña-lɩmaɣza.” *

19. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩnaɣ 2017 mayaɣ mʋnaa siŋŋ? (b) Ɛzɩma ŋkaɣ pɩnaɣ 2017 mayaɣ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ ñe-wezuu caɣʋ taa?

¹⁹ Ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-wɛtʋ wɛɛ nɛ ‘tɩkpaɣ ɖoŋ tam;’ nɛ pʋyɔɔ lɛ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ, akaɣ kpaʋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ. (2 Tim. 3:1, 13) Ye mbʋ, lɛɛlɛɛyɔ pɩcɛyɩ kpem se ɖɩtaaha nʋmɔʋ nɛ kala ana ayele nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ Yehowa yɔɔ nɛ ɖɩka ɖa-lɩmaɣza mbʋ ɖɩpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ. Pʋyɔɔ pɩnaɣ 2017 mayaɣ mʋnaa siŋŋ. Kɔyɔɔdʋʋ se: ‘Taa Yehowa liu nɛ ŋla camɩyɛ.’—Keɣa 36:3.