1. Jehova nochueyo dhano e yo mane makende?

JEHOVA nochueyo dhano gi nyalo mar timo gik mopogore opogore. Nomiyowa rieko ma konyowa loyo chandruoge kendo mar chano gik ma dwaher timo e kinde ma biro. (Nge. 2:11) Nomiyowa teko mar timo gik ma wachano timo kendo chopogi e yo makare. (Fil. 2:13) Nochueyowa bende gi chuny mar pogo ber gi rach ma konyowa mondo wabed motang’ gi richo kendo konyowa rieyo yorewa seche ma waboth.—Rumi 2:15.

2. Jehova dwaro ni wati nade gi nyalo ma wan-go?

² Jehova dwaro ni wati maber gi nyalo ma nochueyowago. Nikech ang’o? Nikech oherowa kendo ong’eyo ni ka watiyo gi nyalogo e yo maber, to wabedo mamor e ngimawa. Jehova jiwowa nyading’eny kokalo kuom Muma ni wati gi nyalo ma wan-go e yo maber. Kuom ranyisi, Ndiko moko mag dho Hibrania wacho kama: “Chenro mag ng’at matiyo matek kelo ohala,” kendo ni “tich ma lueti oyudo, ti gi tekoni duto.”  (Nge. 21:5, Luo New Testament, 2003; Ekl. 9:10) E Ndiko mag dho Grik, inyisowa ni, “Ka pod wan gi thuolo, watimuru gik mabeyo ne ji duto”; kendo ni “e okang’ ma ng’ato ka ng’ato oseyudogo mich moro, oti kode e konyo jowetene.” (Gal. 6:10; 1 Pet. 4:10) Ndikogo nyiso maler ni Jehova dwaro ni watim gik ma konyowa kendo ma konyo jomamoko bende.

3. Dhano orem e yore mage?

³ Jehova ong’eyo ni dhano gin joma orem. Wan wawegi ok wanyal tieko richo kod tho ma ne wayudo kuom Adam, to bende ok wanyal chiko jomoko nikech waduto nochuewa gi nyalo mar timo yiero. (1 Ru. 8:46) E wi mano, kata wabed gi rieko kod lony ma romo nade, kinde duto wabiro mana chalo gi nyithindo kopimwa gi Jehova.—Isa. 55:9.

4. Wadwaro nono ang’o e sulani?

⁴ Onego wagen kuom Jehova e weche duto mondo otawa, okonywa, kendo otimnwa gik ma wan wawegi ok wanyal timo. Kata kamano, wan bende onego watim ma wanyalo kendo kawo okang’ ma dwarore e tieko chandruok momakowa kendo konyo jomoko. (Som Zaburi 37:3.) Gima duong’ ma inyisowa en ni onego ‘wagen kuom Jehova, watim maber,’ kendo ‘waluw adiera.’ Kaluwore gi wachni, we wane ane gik ma wanyalo puonjore kuom Noa, Daudi kod jotich Jehova mamoko ma ne ogeno kuome kendo ma nokawo okang’ mowinjore. Mana kaka wabiro neno, timo kamano noriwo ng’eyo gik ma ne ok ginyal timo, gik ma ne ginyalo timo, kod kawo okang’ ma ne dwarore.

5. Noa nodak e piny machal nade?

⁵ Noa nodak e piny ma “nopong’ gi achach.” (Cha. 6:4, 9-13) Nong’eyo ni gikone Jehova ne dhi ketho piny marachno. Kata kamano, nyaka bed ni gik maricho ma ne timorego ne nyoso chunye. E chal ma kamano, Noa nofwenyo ni nitie gik ma ne ok onyal timo kod ma ne onyalo timo.

6, 7. (a) Gin ang’o ma Noa ne ok nyal timo? (b) Gin gik mage ma ok wanyal timo?

⁶ Gik ma Noa ne ok nyal timo: Kata obedo ni Noa nolando siem mag Jehova gi kinda, ne ok onyal chuno joma richo mondo oyie  gi siemno kendo ne onge gima nonyalo timo mondo Ataro orure. Noa ne nyaka gen kuom Jehova ni nodhi chopo singone mar tieko piny marachno kendo ni Jehova ne dhi timo kamano e kinde mowinjore.—Cha. 6:17.

⁷ Wan bende wadak e piny mopong’ gi gik maricho kendo wang’eyo ni Jehova osesingo ni obiro kethe. (1 Joh. 2:17) Ka pod warito kindeno, ok wanyal chuno ji mondo oyie gi ‘wach maber mar Pinyruoth.’ Bende onge gima wanyalo timo mondo “masira maduong’” orure. (Mat. 24:14, 21) Mana kaka Noa, wan bende onego wabed gi yie motegno ka wageno ni Jehova chiegni kawo okang’ mowinjore. (Zab. 37:10, 11) Wan gadier ni Jehova ok bi yie mondo piny marachni odhi nyime bedoe kata mana kuom odiechieng’ achiel ka sa mar kethe ochopo.—Hab. 2:3.

8. Ere kaka Noa noketo pache kuom gik ma nonyalo timo? (Ne picha manie chak sulani.)

⁸ Gik ma Noa ne nyalo timo: Noa noketo pache kuom gik ma nonyalo timo kar weyo mondo gik ma ne ok onyal timo onyos chunye. Nikech ne en ‘jayal wach makare,’ nochiwo siem mag Nyasaye gi kinda. (2 Pet. 2:5) Timo kamano nokonye mondo osik ka en gi yie motegno. E wi mano, notiyo gi teko kod rieko ma Nyasaye nomiye e gero yie.—Som Jo-Hibrania 11:7.

9. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Noa?

⁹ Mana kaka Noa, wan bende onego watim duto ma wanyalo mondo ‘wabed modich e tij Ruoth.’ (1 Kor. 15:58) Tijego oriwo gero utewa mag lamo kendo ritogi maber, chiwruok e konyo tije mopogore opogore e chokruogewa mag alwora kod mag ndalo adek, kata konyo e tije mitimo e bad ofis kata ofise mag loko dhok. E wi mago duto, wabedo modich e tij lendo nikech wang’eyo ni mano e tich ma miyo wabedo gi geno mar kinde ma biro. Nyaminwa moro nowacho kama: “Sama iwuoyo gi jomoko e wi gueth ma Pinyruodh Nyasaye biro kelo, ifwenyo ni joma iwuoyogo onge gi geno moro amora kendo gineno ni chandruoge ma gin-go biro siko.” Kuom adier, tiyo tij lendo miyo wamako matek geno ma wan-go mar kinde ma biro kendo miyo chunywa ok nyosre ma wawe ng’wech mar ngima.—1 Kor. 9:24.

10. Gin richo mage ma Daudi notimo?

¹⁰ Jehova nowacho ni Ruoth Daudi ne en ‘jal ma chunye oyiego.’ (Tich 13:22) Daudi ne en ng’at ma nomakore gi Nyasaye e ngimane duto. Kata kamano, nitie kinde ma notimo richo maduong’. Noterore gi Bathsheba. To gima rachie moloyo en ni notemo pando richono kuom timo chenro mondo Uria ma chwor dhakono oneg e lweny. Daudi notimo kamano kuom oro Uria owuon gi barua ma ne chiwo chik mondo onege! (2 Sa. 11:1-21) Gikone, richo ma Daudi notimo nong’ere. (Mar. 4:22) Daudi notimo nang’o ka wechego nofwenyore?

11, 12. (a) En ang’o ma Daudi ne ok nyal timo ka nosetimo richo? (b) Wanyalo bedo gadier ni Jehova biro timonwa ang’o ka waloko chunywa gadier bang’ timo richo?

¹¹ Gik ma Daudi ne ok nyal timo: Daudi ne ok nyal rucho gik ma notimo. Bende, ne ok onyal pondo ne gik maricho ma ne dhi yude nikech richo ma notimogo. Moko kuom gik marichogo ne dhi siko e ngimane duto. (2 Sa. 12:10-12, 14) Mano e momiyo ne nyaka obed gi yie motegno. Nyaka nobed gi yie ni ka noloko chunye gadier, to Jehova ne dhi ng’wonone kendo ne dhi konye mondo onan e gik maricho ma ne dhi yudego.

¹² Nikech wan dhano morem, waduto watimoga richo. Nitie richo moko ma dongo ahinya. Nitie kinde ma ok wanyal rucho richo ma wasetimo. Samoro nyalo chuno ni wadag gi pek ma wayudo e ngimawa nikech richo ma ne watimo. (Gal. 6:7) Kata kamano, wageno ni Jehova biro ng’wononwa kendo obiro miyowa teko mar nano ka waloko chunywa gadier, kata bed ni wan e ma ne wakelo chandruok e ngimawa wawegi.—Som Isaiah 1:18, 19; Tich Joote 3:19.

13. Daudi notimo nang’o mondo obed gi winjruok maber gi Jehova kendo?

¹³ Gik ma Daudi ne nyalo timo: Daudi ne oyie mondo Jehova okonye obed gi winjruok maber kode kendo. Achiel kuom yore ma notimogo kamano ne en yie rwako siem ma Jehova nomiye kokalo kuom janabi Nathan. (2 Sa. 12:13) Daudi bende nolemo kohulo richone ayanga e nyim Jehova kendo kokwayo mondo Jehova okonye obed gi winjruok maber kode. (Zab. 51:1-17) Daudi ne ok oweyo mondo chunye ochandre mokalo tong’, kar mano, noyudo puonj kuom richo ma notimogo. Ne ok ochako onwoyo richogo kendo. Gikone, Daudi notho ka en gi winjruok maber gi Jehova, kendo Jehova pare kaka ng’at ma nomakore kode.—Hib. 11:32-34.

14. Ranyisi mar Daudi puonjowa ang’o?

¹⁴ Ranyisi mar Daudi puonjowa ang’o? Ka watimo richo, onego walok chunywa gadier kendo wakwa Jehova ng’wono. Nyaka wanyis Jehova richowa. (1 Joh. 1:9) Bende, nyaka wadhi ir jodongo mondo okonywa. (Som Jakobo 5:14-16.) Ka watiyo gi chenro ma Jehova oketo sama watimo richo, wan gadier ni obiro konyowa kendo obiro weyonwa richowa. Bang’ timo mago duto, wang’ad e chunywa ni ok wabi nwoyo richogo, kae to wadhi nyime tiyo ne Jehova ka wan gi chir.—Hib. 12:12, 13.

15. Ranyisi mar Hanna puonjowa ang’o?

¹⁵ Samoro nyalo bedo ni iparo jotich Jehova mamoko ma nogeno kuome kendo ma nokawo okenge ma dwarore. Kuom ranyisi, Hanna ne ok nyal tieko chandruokne mar bedo lur. Kata kamano, ne en gi yie ni Jehova ne nyalo hoye, omiyo ne ok oweyo dhi lamo Jehova e tabernakel kendo ne  ojanyiso Jehova gik moko duto ma ne chande. (1 Sa. 1:9-11) Donge noketonwa ranyisi maber? Sama wanyagore gi chandruoge moko ma wan wawegi ok wanyal tieko, onego waket ting’ marwa kuom Jehova ka wan gi yie ni en owuon obiro konyowa. (1 Pet. 5:6, 7) Bende, wabiro dhi nyime timo duto ma wanyalo mondo wayud ber e chokruoge mag kanyakla kendo timo gik mamoko ma Jehova ochikowa.—Hib. 10:24, 25.

16. Jonyuol nyalo puonjore ang’o kuom ranyisi mar Samuel?

¹⁶ To nade jonyuol ma omakore gi Jehova ma nyithindgi oweyo adiera? Samuel ne ok nyal chuno yawuote mondo oluw chike makare ma ne osepuonjogi. (1 Sa. 8:1-3) Ne oweyo weche e lwet Jehova. Gima ber en ni pod nonyalo dhi nyime bedo gi winjruok maber gi Jehova kendo timo gik ma more. (Nge. 27:11) E kindegi bende, nitie jonyuol ma Jokristo ma romo gi pek ma chal gi ma Samuel noromogo. Mana kaka wuoro manie ngero mar wuoyi ma nolal, gin gadier ni kinde duto Jehova oikore rwako joricho moloko chunygi. (Luka 15:20) Sama pod girito, jonyuolgo temo matek mondo gimakre gi Jehova ka gin gi geno ni ranyisi maber ma giketo nyalo miyo nyithindgi oduog e kanyakla.

17. Ang’o momiyo ranyisi mar chi liel ma nodhier jiwowa?

¹⁷ Ranyisi machielo maber en mar chi liel ma nodhier e kinde Yesu. (Som Luka 21:1-4.) Onge gima ne onyalo timo e wi mibadhi ma ne timore e hekalu. (Mat. 21:12, 13) Bende, onge gima nonyalo timo mondo owe bedo modhier. Kata kamano, pod nochiwore mogolo “pesa ma mingli ariyo,” ma gin pesa ‘duto ma nonyalo konyorego e ngimane.’ Dhakono nogeno Jehova gi chunye duto ka en gadier ni Jehova ne dhi miye gik mochando ka oketo weche mag lamo obedo mokwongo. Nikech dhakono nogeno kuom Jehova, mano nomiyo osiro lwedo lamo madier e kindene. Wan bende wan gadier ni ka waketo Pinyruoth obedo mokwongo, Jehova biro miyowa gik mochuno e ngima.—Mat. 6:33.

18. Chiw ane ranyisi mar jatich Jehova moro ma ne nigi paro mowinjore.

¹⁸ Jokristo mathoth e kindegi bende osenyiso ni gin gi yie ma kamano kuom Jehova kendo gisekawo okenge mowinjore. Ne ane ranyisi mar owadwa moro miluongo ni Malcolm ma ne omakore gi Jehova nyaka e thone e higa mar 2015. En kaachiel gi jaode ne gitiyo ne Jehova kuom higni mang’eny kendo ne giromo gi pek mopogore opogore. Owadwano nowacho kama: “Ngima nyalo lokore sa asaya ma weche bed matek ahinya. Kata kamano, Jehova guedho joma ogene.” En paro mane maber ma Malcolm miyowa? Owacho kama: “Tem matek mondo ibed gi kinda kendo itim duto minyalo e tij Jehova. Ket pachi kuom gik minyalo timo to ok kuom gik ma ok inyal.” *

19. (a) Ang’o momiyo ndiko mar higa ma 2017 owinjore? (b) Inyalo tiyo nade gi ndiko mar higa ma 2017 e ngimani?

¹⁹ Kaka pinyni ‘medo bedo marach moloyo,’ wang’eyo ni wanyalo romo gi pek mamoko e ngimawa. (2 Tim. 3:1, 13) Omiyo, onego watem matek mondo chandruoge ma waromogo kik nyos chunywa. Kar mano, onego wabed gi yie motegno kuom Jehova kendo wakaw okenge mowinjore. Mano e momiyo ndiko mar higa ma 2017 owinjore ndi, “Gen kuom Jehova, kendo tim maber”!—Zab. 37:3.